Brezhoneg Bro-Vear

Ar c'hemmadurioù

Mont da gomz deus ar pennad-mañ war ar forum

Ar c'hemmadurioù zo unan deus perzhioù dibar ar brezhoneg. Ur gwallhunvre evit an deskarded int ivez. Evel-henn e komz Favereau dioute : « [Elles] obéissent à des règles très anciennes, enracinées dans l'histoire de la langue, et ces réflexes ne se perdent pas, même dans la frange des plus jeunes bretonnants spontanés » (1997, p.146). Bezañ zo pevar dioute : ar c'hemmadurioù dre-vlotaat, dre-c'hwezhañ, dre-galetaat ha kemmesket.

1. Ar c'hemmadur dre-vlotaat

An hini a vez klevet an aliesañ eo ar c'hemmadur dre-vlotaat. Hoñ a lak da dousaat ar gensonenn gentañ. Sellit amañ taolenn ar c'hemmadurioù dre-vlotaat evit hon zregerieg :

kens. gentañ p t [c] k m b d g gw s f h
kens. kemmet b d [ɟ] g v v (z) h w z (v) ?

Ral-kaer eo ar c'hemmadur d / z : n'hon eus ket nemet ur pemzek skwer bennaket evit tout hon c'horpus. Gant an dud deus Bear ha deus parrouzioù an Hanternoz hag ar Sav-heol ne glever ket nemet ar c'hemmadur-se war verboù (debriñ, disfiziout, denañ, deskiñ) :

reiñ da zenañ d'e bal
da zebriñ anezhe
marteze e vo da zisfiz hañ
da zebriñ
da zeskiñ o bugale d'ober ivez
… kaset ar peurrest gante da zebriñ du-hont
me ne zebrin ket anezhe
da c'hwec'h eur e tebran ma c'hoan : de hwèh eur zèban me goan

reiñ da zenañ d'e bal

[rɛɲ də 'ze:nɑ̃ di bɑ:l]

donner à téter à sa pelle [pour se moquer de quelqu'un appuyé sur sa pelle]

Manuel Aofred, 1931, Bear (dastumet gant Tangi)

da zebriñ anezhe

[də 'zi:bi nɛ:]

pour les manger

Lusien Karluer, 1928, Bear (dastumet gant Tangi)

da c'hwec'h eur e zebran ma goan

[də ’hwɛhər ’zɛ:bɑ̃ mə gwɑ̃:n]

je mange mon dîner à six heures

Manuel Aofred, 1931, Bear (dastumet gant Tangi)

marteze e vo da zisfiz hañ

[ma'tee vo da 'zisfi ɑ̃]

peut-être qu'il faudra se méfier

Roje Dollo, 1932, Bear (dastumet gant Tangi)

da zebriñ

[də 'zi:bi]

à manger

Ifig Bihan, 1915, Bear (dastumet gant Tangi)

da zeskiñ o bugale d'ober ivez

[də 'ziski o by'gɑ:le 'do:bər 'ijə]

pour qu'ils apprennent à leurs enfants à faire aussi

Manuel Aofred, 1931, Bear (dastumet gant Tangi)

... kaset ar peurrest gante da zebriñ du-hont

['kɑsɛt pɛ'rɛst kɑ̃ntɛ də 'zi:bi 'dyən]

... emporté le reste pour le manger là-bas

Manuel Aofred, 1931, Bear (dastumet gant Tangi)

me 'h a da zebriñ da adverenn bremañ-souden dit

[me hɑ də ’zi:bĩ də ha’vɛrn bə’zɔ̃m dit]

moi je vais te manger ton goûter tout à l'heure

Manuel Aofred, 1931, Bear (dastumet gant Tangi)

me ne zebrin ket anezhe

[me 'zɛ:biŋ kə nɛ:]

moi je ne l'ai mangerai pas

Roje Dollo, 1932, Bear (dastumet gant Tangi)

Ur skwer-kontrol zo koulskoude (ma eo bet treuzskrivet mat ar gomz) :

re zouar 'neus

1. re 2. ah, ya ! 1. re 2. ya, ah ! re a zouar 'neus

1. [ˈɣe] 2. [a ja] 1. [ˈɣe] 2. [ja - a ɣe ˈzuˑaꝛ nøs]

1. trop 2. ah, oui ! 1. trop 2. oui, ah ! il a trop de terres [de terrain]

1. Selina Jagin, 1920, Bear
2. Ifig Bihan, 1915, Bear
(dastumet gant Tangi)

Tud Plûned avat a ra un tamm bihan muioc'h gant ar c'hemmadur-se. Anvioù-kadarn a c'hall kemmañ ur wech an amzer :

e zorn
gwenn da zaoulagad
e benn e zaoulin
ma lakez da zorn
lous eo e zaouarn

e zorn

[i zɔrn]

sa main

Michel Talgen, 1951, Bear (dastumet gant Tangi)

te eo du da vlev met me a veze du ma vizaj peogwir ne veze ket gwelet nemet gwenn da zaoulagad

[te hɛ dy: də vlɛw mɛ me viʃe dy: ma ’vi:ʒəs pu viʃe kə gwɛ:l mɛ gwɛn də zɔw’lɑ:gət]

tu as les cheveux noirs mais moi j'avais le visage noir puisqu'on ne voyait plus que le blanc de tes yeux

Michel Talgen, 1951, Bear (dastumet gant Tangi)

e benn e zaoulin

[i bɛn i 'zɔwlin]

ses genoux

Michel Talgen, 1951, Bear (dastumet gant Tangi)

ma lakez da zorn

[ma 'lɑkɛz də zɔrn]

si tu mets ta main

Michel Talgen, 1951, Bear (dastumet gant Tangi)

gant da zorn all e terc'hez

[gɑ̃n zɔrn ɑl 'dɛrhɛs]

tu tiens avec ton autre main

Michel Talgen, 1951, Bear (dastumet gant Tangi)

lous eo e zaouarn

[lu:z ɛ i 'zɔwən]

ses mains sont sales

Deniz Laouenan, 1929, Bear (EHPAD) (dastumet gant Tangi)

amañ eo tout gant ma daouarn... a ran

['ɑ̃mɑ̃ hɛ tud gɑ̃n mə 'zɑwən ɾɑ̃]

ici c'est tout que je fais avec mes mains

Michel Talgen, 1951, Bear (dastumet gant Tangi)

Ar memes tra a glevomp e Plounevez-Moedeg. Dre-se e seblant dimp zo ur c'horn e Mervent Bear e-lec'h e vez graet un tamm muioc'h ar c'hemmadur d / z.

Ar c'hemmadur s / z zo distag deus ar reizh. A-wechoù e vez graet, gwechoù all ne vez ket :

da seizh vloaz warn-ugent : de zèiz la warn-ugen
da Santeg : de Zantek
da seizh eur hanter : de zèiz eur
c'hwec'h pe seizh 'meus aon : hwèh pé zèis mezowen

pa dihunan da seizh e lakan anezhañ da seizh

[pe di'vy:nɑ̃ də zɛjz 'lɑkɑ̃ neɑ̃ də zɛjs]

quand je me réveille à sept je le mets sur sept [réveil]

Roje Dollo, 1932, Bear (dastumet gant Tangi)

da seizh vloaz warn-ugent e oa aet d'ober e servij

[də 'zɛjzlɑ war'ny:gən wa ɛt to:r i 'zɛrviʃ]

il avait été à vingt-sept ans faire son service

Roje Dollo, 1932, Bear (dastumet gant Tangi)

ma breur ac'h a da welet anezhañ da Santeg

[mə vrœ:r ha də 'wɛ:lə neɑ̃ də 'zɑ̃tək]

mon frère va le voir à Santeg

Roje Dollo, 1932, Bear (dastumet gant Tangi)

da seizh eur hanter

[də 'zɛjzər 'ɑ̃ntəɾ]

à sept heures et demi

Frañswa ar Bihan, 1931, Bear (dastumet gant Tangi)

c'hwec'h pe seizh 'meus aon

[hwɛh pe zɛjz mø'zɔwən]

six ou sept je crois

Lusien Karluer, 1928, Bear (dastumet gant Tangi)

c'hwec'h pe seizh ti a veze graet hañ

[hwɛh pe zɛjs ti: viʒe gwɛd ɑ̃]

on faisait six ou sept maisons hein

Frañswa ar Bihan, 1931, Bear (dastumet gant Tangi)

Ne glever ket en hon brezhoneg ar c'hemmadur ch / j, hag-eñ e vez graet e Bro-Leon.

Evit ar pezh a sell ar c'hemmadur g / h, ne vez ket graet bep tro evel diskwelet gant ar skwerioù dindan klevet gant ma mamm-gozh :

re gleb : ré glép
re c'hleb : ré hlép

re c'hleb

[re hlep]

trop mouillé [humide]

Lusien Karluer, 1928, Bear (dastumet gant Tangi)

re gleb

[re gle:p]

trop mouillée

Lusien Karluer, 1928, Bear (dastumet gant Tangi)

A-hend-all e c'hall an h kemmet-se mont da get deus an degouezh :

n'houlan ket : noulan ket
n'hallez ket : nalès ket

n'houlan ket lakat ma dok

[’nu:lɑ̃ kə ’lɑkad mə dok]

je ne veux pas mettre mon chapeau

Marivon Bihan, 1947, Charentes (dastumet gant Tangi)

n'hallez ket bezañ ordin o klemm

[’nɑlɛs kə ’beɑ̃ ɔr’din klɛm]

tu ne peux pas être tout le temps à te plaindre

Selina Jagin, 1920, Bear (dastumet gant Tangi)

Ar memes tra ac'h adkaver gant ar c'hemmadur a vez war ar gensonenn h, ac'h a da get er penn-kentañ goude ar ger-mell :

hentoù : hiñcho -> an hentoù : niñcho

an hentoù

['niʃo]

les routes

Lusien Karluer, 1928, Bear (dastumet gant Tangi)

Laket eo bet ar c'hemmadur f / v en daolenn, goude ma ne vez ket graet bep tro, na tost. Teir skwer hepken hon eus evit bremañ :

ya ya, emañ da foto war ar journal : ya ya, mañ de voto war journal
ma familh : me vamilh
mont da foetañ : mon de vwètañ

mont da foetañ

[mɔ̃n də 'vwɛtɑ̃]

aller fouetter

Lusien Karluer, 1928, Bear (dastumet gant Tangi)

ya ya, emañ da foto war ar journal

[ja ja mɑ̃ də 'voto war 'ʒurnal]

oui oui, il y a ta photo sur le journal

Frañswa ar Bihan, 1931, Bear (dastumet gant Tangi)

ma familh

[mə 'vɑ̃miʎ]

ma famille

Roje Dollo, 1932, Bear (dastumet gant Tangi)

Ar pezh zo ‘meus klevet ivez « mon de fwètañ » gant ar memes plac'h.

mont da foetañ

[mɔ̃n də 'fwɛtɑ̃]

aller fouetter

Lusien Karluer, 1928, Bear (dastumet gant Tangi)

Stank stank e vez kavet ar c'hemmadurioù dre-vlotaat all (p / b, t / d, [c] / [ɟ], k / g, m / v, b / v, gw / w). Leskomp Jañ An Du displegañ dimp penaos e vezont implijet :

« Elle affecte le nom féminin après l'article et l'adjectif qui le suit [...] ; après la particule verbale e (souvent muette, utilisée quand le verbe est précédé du sujet ou du complément direct) [...] ; le verbe après des conjonctions ou des préfixes [...] ; après la négation ne (souvent élidée) [...] ; le nom après la préposition e [...] ; après certains possessifs [da, e] ; après de nombreuses prépositions [...]. »

Un toullad skwerioù :

kalz a draoù
eme Vai
ti Vanuel
daou Ger Ar C'horr
nevez-varvet
da Vodlezan 
vil pe vrav 

ti Vanuel e oac'h bet dec'h ?

[ti 'vɑ̃nyəl wɑh be deh]

vous avez été chez Manuel hier ?

Frañswa ar Bihan, 1931, Bear (dastumet gant Tangi)

!!!

(dastumet gant Tangi)

kalz a draoù

[kɑlz drɛw]

plein de choses

Ivet Aofred, 1931, Bear (dastumet gant Tangi)

daou Ger Ar C'horr

[dɔw ge̞r'hɔ:r zo]

il y a deux Ker Ar C'horr

Manuel Aofred, 1931, Bear (dastumet gant Tangi)

nevez-varvet

['newe 'varwət]

récemment mort, décédé

Lusien Karluer, 1928, Bear (dastumet gant Tangi)

vil pe vrav

[vil pe vraw]

laid ou beau

Lusien Karluer, 1928, Bear (dastumet gant Tangi)

da Vodlezan

[də vo'leən]

à Bodlezan

Ifig Bihan, 1915, Bear (dastumet gant Tangi)

Ar c'hemmadur dre-vlotaat eo an hini a gaver an aliesañ en hon brezhoneg. Techet eo da « grignat tamm-ha-tamm tachenn ar c'hemmadur dre-c'hwezhañ » (Favereau 1997, p.156), evel e welfomp war-lerc'h. Koulskoude avat ne vez ket graet ordinal, hag-eñ eo gortozet, « pour peu que le débit [...], la rareté de l'expression [...], ou la syntaxe [...] ; voire un certain tropisme viennent à y faire obstacle » (idem).

Derc'hen a ra Favereau un tamm bihan war-lerc'h :

« On aura, au total, relevé de nombreuses hésitations, dans un système qui garde pourtant sa cohérence. En voici quelques exemples, dans le seul corpus de Y.F Kemener : 'divleunia ket elles ne défleurissent pas (ne étant élidé), 'pasa ket de' bet il ne passe pas un jour, [...] tapadoù vihan / vras (au lieu de bihan / bras). » (1997, p.158).

Sell aze un toullad skwerioù kemeret en hon c'horpus evit skweriekaat kement-se :

reoù velen arru amañ : réw mélen haï amañ
darn a veze reoù kouevr : darn vijé réw kwèwr
ur fleurenn wenn : fleuren gwèn
ur wezenn vat : wéen mat
daou Vreton eo ar re-mañ : dow breton è réman

ur fleurenn wenn

['flœ:rən gwɛn]

une fleur blanche

Michel Bihan, ?, Plouilio (dastumet gant Tangi)

ur wezenn vat

[ə 'weən mɑt]

un bel arbre

Lusien Karluer, 1928, Bear (dastumet gant Tangi)

daou Breton eo ar re-mañ

[dow 'brœtɔ̃n ɛ 'remɑ̃]

ceux-là sont deux Bretons

Selina Jagin, 1920, Bear (dastumet gant Tangi)

darn a veze reoù gouevr

[dɑrn viʃe rew kwɛwɾ]

certaines étaient en cuivre [boucles d'oreille]

Michel Talgen, 1951, Bear (dastumet gant Tangi)

reoù velen 'h arru amañ

[rew 'me:lən haj 'ãmã]

des jaunes viennent ici

Selina Jagin, 1920, Bear (dastumet gant Tangi)

Ha war-lerc'h ar rannig ne evel a lâr Favereau :

met ne blija ket se din han-se : mè pija ke zé di añsé
ne delefona ket 'ba an galleg : téléfona ked ban galek

ma 'mije graet un esae, met ne blija ket se din han-se

[ma miʒe gwɛd ’nɛsɛ mɛ pi'ʒakə ze dĩ ɑ̃’se]

si j'avais fait un essai, mais ça ne me plaît pas alors

Lusien Karluer, 1928, Bear (dastumet gant Tangi)

ne delefona ket 'ba 'n galleg

[tele'fo:na kəd ban 'gɑlək]

elle ne téléphone pas en français

Ifig Bihan, 1915, Bear (dastumet gant Tangi)

Derc'homp soñj avat e chom ar skwerioù-se nemedennoù e-keñver an niver a gemmadurioù dre-vlotaat graet a-hend-all.

Achuomp war ar sujed-se gant un dra fentus displeget evel-henn gant Jañ An Du (2012, p.146) :

« e plah vien une petite fille
homañ h ê me vhlah pien tu es ma petite fille chérie
L'absence de mutation indique une nuance affective »

Un toullad skwerioù hon eus hag ac'h a a-du gantañ :

ur plac'h vihan : plah vien (une petite fille)
ar plac'h vihan zo bet abandonet : plah vien zo béd abandonet (la petite fille a été abandonnée)
pa welan ma flac'h vihan ha ma gwreg : pé wèlan me blac'h pien a me wrék (quand je vois ma petite fille chérie et ma femme)
ya bremañ 'meus... 'meus ur plac'h bihan : ya beumañ meus... meus plac'h pien (oui maintenant j'ai... j'ai une petite fille chérie)

ar plac'h bihan

[ə blɑh 'pijən]

la petite fille

Selina Jagin, 1920, Bear (dastumet gant Tangi)

ur plac'h vihan

[plah 'viən]

une petite fille

Selina Jagin, 1920, Bear (dastumet gant Tangi)

ur plac'h vihan bihan

[ə plah 'vijən 'bijən]

une très petite femme

Selina Jagin, 1920, Bear (dastumet gant Tangi)

ar plac'h vihan zo bet abandonet

[plɑh 'vijən zo bed ˌabɑ̃n'dɔ̃:nət]

la petite fille a été abandonnée

Manuel Aofred, 1931, Bear (dastumet gant Tangi)

ya, bremañ 'meus... 'meus ur plac'h bihan

[ja 'bœmɑ̃ møs møs plɑh 'piən]

oui, maintenant j'ai... j'ai une petite fille

Janin An Aodren, 1939, Bear (dastumet gant Tangi)

Degas a ra ar sandhi-se un tamm santimant er gomz. En degouezhioù all e vez implijet ? Marteze a-walc'h ya :

marmouz bihan : marmous pien (petit chenapan)
ar paotr bihan : pot pien (le petit gars)

marmouz bihan

[’mɑrmus ’piən]

petit chenapan

Frañswa ar Bihan, 1931, Bear (dastumet gant Tangi)

ar paotr bihan

[pɔt 'pijən]

le petit garçon

Selina Jagin, 1920, Bear (dastumet gant Tangi)

2. Ar c'hemmadur dre c'hwezhañ

Un tamm mat nebeutoc'h e vez graet ar c'hemmadur dre-c'hwezhañ . Sell aze pegoulz e vez implijet e brezhoneg hon c'horn :

kens. gentañ p t k
kens. kemmet v z h

Un tamm distok zo e-keñver ar peurunvan (p / f, t / z, k / c'h). Sellit amañ ar pezh a lâr Favereau :

« À l'origine, la spirantisation était la suivante : P > F, T > S, K > C'H [...]
Cette spirantisation a ensuite connu une seconde lénition - dite « néo-lénition » :
P > F > V, T > S > Z, K > C'H > H [...]
Or aucune graphie n'est cohérente sur ce point. » (1997, p.158)

Gant ar gerioù perc'hennañ ma, he, hon, o e vez graet dreist-holl :

ma zad : me zat
rannet eo ma c'halon : ma halon
hon c'hoafer : om hwafer
o zreid : o zrèit
he fenn : i vènn

ma zad

[mə za:t]

mon père

Lusien Karluer, 1928, Bear (dastumet gant Tangi)

!!!

(dastumet gant Tangi)

hon c'hoafer

[ɔ̃m 'hwɑfər]

notre coiffeur

Ifig Bihan, 1915, Bear (dastumet gant Tangi)

!!!

(dastumet gant Tangi)

he fenn

[i vɛn]

sa tête à elle

Lusien Karluer, 1928, Bear (dastumet gant Tangi)

En ur dremen e welomp ur c'hemmadur t / s, evel ma vez graet e Kerne (gant ma eo bet treuzskivet mat) :

'na lâret da ma zad mont da dennañ e hernie : na lared de me sad mon de dènañ i èrni

'na lâret da ma zad mont da dennañ e hernie

[na ’lɑ:rəd də mə sɑ:d mɔ̃n də ’dɛnə i ’ɛrni]

il avait dit à mon père d'aller se faire enlever son hernie

Michel Talgen, 1951, Bear (dastumet gant Tangi)

Koulskoude e terc'h ar c'hemmadur da goazhañ dirak ar c'hemmadur dre-vlotaat evel a lâr Favereau :

« Elle est en passe de devenir archaïsante en breton parlé (réservée au « troisième âge », voire « quatrième âge », c'est-à-dire les générations d'avant-guerre, en maints endroits). » (1997, p.158)

Kalz skwerioù hon eus e-lec'h e vez ur c'hemmadur dre-vlotaat e-plas ur c'hemmadur dre-c'hwezhañ war-lerc'h ur ger-perc'hennañ (dreist-holl ma ha hon) :

ma zud : me dut
ma botoù : me voto
ma genou : me héno
hon bugale : om vugalé
hon zraoù : om drèw
'ba o flas : ban o blas

ma dud

[mə dyt]

mes parents

Lusien Karluer, 1928, Bear (dastumet gant Tangi)

!!!

(dastumet gant Tangi)

!!!

(dastumet gant Tangi)

hom vugale

[ɔ̃m vy’gɑ:le]

nos enfants

Ifig Raoul, 1933, Bear (dastumet gant Tangi)

hon zraoù

[õm drɛw]

nos choses

Selina Jagin, 1920, Bear (dastumet gant Tangi)

'ba 'n o blas

[ba no blɑs]

à leur place

Ivet Aofred, 1931, Bear (dastumet gant Tangi)

Ar memes gerioù zo barrek d'ober ur c'hemmadur dre-c'hwezhañ pe dre-vlotaat deus an den pe deus ar c'houlz :

he fenn : i vènn
he fenn : i bènn
hon zud : om zut
hon zud : om dut

deus hon zud

[døz ɔ̃m dy:t]

de nos parents

Ifig Bihan, 1915, Bear (dastumet gant Tangi)

he fenn

[i bɛn]

sa tête

Selina Jagin, 1920, Bear (dastumet gant Tangi)

he fenn

[i vɛn]

sa tête à elle

Lusien Karluer, 1928, Bear (dastumet gant Tangi)

ni 'meump douar tal-kichen, hon zud

[nim mœm 'duar tal'kiʃən ɔ̃m zyt]

nous avons de la terre à côté, nos parents

Roje Dollo, 1932, Bear (dastumet gant Tangi)

Gwechall e veze ur c'hemmadur dre-c'hwezhañ war-lerc'h an niveroù tri, teir, pevar, peder, nav. Gwech an amzer e klever anezhe, met ral int :

daou pe dri c'hant vloaz
teir flac'h : tèr vlah
teir c'houldri
peder c'hlas

tri mab

[tri ma:p]

trois fils

Selina Jagin, 1920, Bear (dastumet gant Tangi)

bremañ zo daou pe dri c'hant vloaz

['bomɑ̃ zo dɔw pe dri hɑ̃n la]

il y a maintenant deux ou trois cent ans

Roje Dollo, 1932, Bear (dastumet gant Tangi)

1. e wreg a oa dantist c'hoazh hañ ? 2. xxx ( ?), hoñ zo marv pell zo, hoñ 'da kollet he fenn ivez 1. met 'oant ket asambles ken kwa ? 'gredan ket ? 2. nann nann 1. 'oaran ket pe 'na... bugale 'na ? 2. div... teir blac'h, unan dioute zo marv abaoe, pa 'meus gwelet, 'da ket nemet eizh vloaz ha hanter-kant ivez 1. ah ya ! marv yaouank neuze c'hoazh 2. ah ! n'eus oad ebet paotr-kaezh !

1. [i ˈwɹeg wa ˈdɑ̃tis hwas ɑ̃] 2. [? - hɔ̃ zo ˈmɑɹw pɛl zo - hɔ̃ da ˈko̞ləd i ˈvɛn ˌiˑe] 1. [mɛ ˌwɑ̃ɲ cə ˈsɑ̃məs ken kwa - gɹeˈdɑ̃ kət] 2. [nɑ̃nɑ̃n] 1. [waˈɹɑ̃ kə pe na - byˈgɑːle na] 2. [ˈdiw - ˈtɛɹ blax - yn ˌdjɔ̃te̞ zo ˈmɑɹw bwe pe møz ˌgwe̞ˑlət - da kə mɛ ˌɛjs la ˌɑ̃təˈkɑ̃n ˌiˑe] 1. [a ja - ˌmɑɹw ˈjo̞wɑ̃ŋ ˌnœˑe hwas] 2. [a nøs ˈnwɑːd bet po̞tˌkɛˑs]

1. sa femme était dentiste aussi hein ? 2. xxx ( ?), elle est morte depuis longtemps, elle avait perdu la tête aussi 1. mais ils n'étaient plus ensemble quoi ? je ne crois pas ? 2. non non 1. je ne sais pas si... il avait des enfants ? 2. deux... trois filles, l'une d'elles est morte depuis, puisque j'ai vu, elle n'avait que cinquante-huit ans aussi 1. ah oui ! morte jeune alors aussi 2. ah ! il n'y a pas d'âge mon pauvre !

1. Paotr, 1951, Bear
2. Roje Dollo, 1932, Bear
(dastumet gant Tangi)

teir c'houldri oa 'ba Bear d'ar c'houlz-se, c'hoazh zo div

[tɛr 'huldri wa ba 'bear də 'hulse hwɑs so diw]

il y avait trois pigeonniers à cette époque-là, il y en a encore deux

Roje Dollo, 1932, Bear (dastumet gant Tangi)

peder sigaretenn

['pe:dər ˌsiga'rɛtən]

quatre cigarettes

Jañ-If Bihan, 1946, Lannuon (dastumet gant Tangi)

e oant oc'h ober ur betision aze evit kaout peder... peder c'hlas 'ba ar skol traoñ du-hont

[wɑ̃ɲ ho:r beti'siɔ̃n ɑe wit kɑ:d 'pe:dər 'pe:dər hlɑs bah sko:l trɔw 'dyən]

ils étaient en train de faire une pétition là pour avoir quatre... quatre classes à l'école du bas là-bas

Roje Dollo, 1932, Bear (dastumet gant Tangi)

Techet ar c'hemmadur dre-vlotaat da c'honit tachenn war-o-lerc'h :

peder barrakenn : pédèr varaken
pevar c'hilometr : pèwar gilomèt
teir c'hambr : tèr gam
teir flac'h : tèr blah
daou pe dri zaol : dow pé dri dol

aze ne veze ket nemet tri bevar devezh-arat ed

['ɑhe viʒe kə mɛt tri: 'bɛwar 'dewəz 'ɑrəd e:t]

là il n'y avait qu'un hectare et demi ou deux de blé

Ifig Bihan, 1915, Bear (dastumet gant Tangi)

teir gambr

[tɛ:r gɑ̃m]

trois chambres

Lusien Karluer, 1928, Bear (dastumet gant Tangi)

teir flac'h

[tɛ:r blah]

trois filles

Selina Jagin, 1920, Bear (dastumet gant Tangi)

pevar c'hilometr

['pɛwar gi'lomɛt]

quatre kilomètres

Ifig Bihan, 1915, Bear (dastumet gant Tangi)

pevar pemp bloaz

['pɛwar bɛm plɑ:]

quatre ou cinq ans

Ifig Bihan, 1915, Bear (dastumet gant Tangi)

pevar pemp bloaz koshoc'h

['pɛwar bɛm plɑ: 'kosɔh]

quatre cinq ans plus vieille

Ifig Bihan, 1915, Bear (dastumet gant Tangi)

!!!

(dastumet gant Tangi)

E troioù-lâr skornet zo e klever ar c'hemmadur dre-c'hwezhañ-se, evel sul Fask « zul vask ».

sul Fask

[zyl'vɑsk]

dimanche de Pâques

Lusien Karluer, 1928, Bear (dastumet gant Tangi)

Evit achuiñ, komzomp deus ar c'hemmadur k / h a vez graet war-lerc'h ar ger-mell (strizh ar hag amstrizh ur). N'eus ket nemedennoù diouti.

3. Ar c'hemmadur dre-galetaat

Raloc'h c'hoazh evit ar c'hemmadur dre-c'hwezhañ eo ar c'hemmadur dre-galetaat. Hennezh a lak ar gensonenn da galetaat war-lerc'h ar ger-perc'hennañ ho ha stumm all ar perc'hennañ ez.

lizh. gentañ b d g gw v z j bogalenn
kens. kemmet p t k kw f s ch h

Sachañ a ran an evezh war ar fed zo div wech muioc'h a gemmadurioù dre-galetaat en hon brezhoneg evit ar pezh a gaver en taolennoù kemmadurioù klasel. Eno n'eus ket nemet ar c'hemmadurioù b / p, d / t, g / k, gw / kw, ar re-seouig o vezañ ar reoù nemete degemeret er yezh skrivet.

en ho koaze
serrit ho kenouioù
diskrogit deus ho taouarn
fin ho puhez
ho tent
hoc'h amzer
ho jardin : ho chardin
en ez kenoù
chom en ez sav
d'az kwreg
hoc'h amzer

Kit en ho koaze.

[ke no ˈkwɑze]

Asseyez-vous, mettez-vous assis.

Paotr, 1951, Bear (dastumet gant Julien)

serret ho kenoùioù ! serr da c'henoù un tamm !

['zɛʁəd o ke'nojo - zɛʁ zɛʁ də 'he:no ntɑ̃m]

taisez-vous ! tais-toi un peu !

traduction

Lusien Karluer, 1928, Bear (dastumet gant Tangi)

diskrogit deus ho taouarn !

[dis'krɔ:gəd dəz o 'tɑwən]

lâchez-vous les mains !

cf Vallée 2014, « diskregi deuz et non avec complément direct »

Lusien Karluer, 1928, Bear (dastumet gant Tangi)

bloavezh mat, yec'hed ha prosperite, ha baradoz 'ba ar fin ho puhez

['blɑ:wəs mɑ:d 'jehɛd a prospe'rite a ba'rɑ:dos bar fin o 'pye]

« bonne année, santé et prospérité, et le paradis à la fin de votre vie »

Lusien Karluer, 1928, Bear (dastumet gant Tangi)

c'hwi eo tanv ho tent

[hwi ɛ 'tɑ̃:no o tɛn]

vous avez les dents fines [chicots pointus]

Dominik Baodour, 1965, Bear (dastumet gant Tangi)

hoc'h amzer

[o 'hɑ̃mzər]

votre temps

Selina Jagin, 1920, Bear (dastumet gant Tangi)

ha 'na lâret ar person dezhañ, « amañ 'peus ur groaz vrav 'ba... 'ba ho jardin emezañ »

[a na 'lɑ:rət 'pɛrsɔ̃n deɑ̃ 'ɑ̃mɑ̃ pøz ə grwɑ:z vrɑw bah ba o 'ʃɑrdin]

et le curé lui avait dit « vous avez ici une belle croix dans... dans votre jardin dit-il »

Roje Dollo, 1932, Bear (dastumet gant Tangi)

ma vez un troad dit war ar Menez Bre hag unan all war ar menez Ogeni, pelec'h e kac'hfes ? En ez kenoù ma dremenfes !

[ma ve ntrwɑd dit war ˌmine'bre: ha nɑl war 'mi:ne o'ge:ni ble̞h 'gɑhfɛs nəs 'ke:no ma dre'mɛnfɛs]

si tu avais un pieds sur le Menez Bre et l'autre sur le Menez Ogeni, où chierais-tu ? dans ta bouche si tu passais !

Manuel Aofred, 1931, Bear (dastumet gant Tangi)

n'out ket kat da chom en ez sav

[nu kə kɑt tə ʃɔm nəs sɑ:]

tu ne peux pas te lever

Ivet Aofred, 1931, Bear (dastumet gant Tangi)

hoc'h oto

[o 'hoto]

votre voiture

Lusien Karluer, 1928, Bear (dastumet gant Tangi)

Evit lâret ar wirionez avat e renker lâret ne vez ket graet beptro, na tost, ar c'hemmadurioù dre-galetaat v / f, j / ch evel er skwerioù amañ dindan :

souzit ho fri : zouzed o vri
n'eo ket strikt ho jeu : nè ke strik o jeu

hag an hini bihan a chome xxx (?) an daou gozh 'da gwelet ac'hanon hag e oa karzhet met an hini bihan, eñ n'anaveze ket mann ebet c'hoazh, an hini bihan a oa chomet

[a n:i 'biən 'ʃɔmɛ ? ndɔw go:z da gwɛ:ld ɑ̃w wa 'kɑrzət mɛ n:i 'biən hẽ̞: hɑ̃n'veɛ mɑ̃n'be hwas n:i 'biən wa 'ʃɔmət]

et le petit [renardeau] restait, xxx (?) les deus adultes m'avaient vu et ils avaient détalé mais le petit, il ne connaissait rien encore, le petit était resté

Roje Dollo, 1932, Bear (dastumet gant Tangi)

4. Ar c'hemmadur kemmesket

Ennañ e kaver pe kemmadurioù dre-vlotaat pe gemmadurioù dre-galetaat, deus ar gensonenn ha hervez an daolenn-dindan :

kemmet t f s ch
kens. gentañ m b d g gw v z j bogalenn
kemmet v v h w h

Sañset e vez graet ar c'hemmadur-se war-lerc'h ar rannigoù-verb e hag o, ha war-lerc'h ar stagell ma. Koulskoude n'eus ket nemet war-lerc'h ar rannig-verb o, pe dost, e vez graet e brezhoneg hon c'hogn. An o-se ne vez ket klevet.

Ar stagell ma a vez ur c'hemmadur dre-vlotaat war-he-lerc'h :

ma krog ennañ : ma grog énnañ
ma kouezh ganit : ma gwé genit
ha ma torr anezhañ : a ma dorr neañ
ma teu da vat : ma deu da vat

!!!

(dastumet gant Tangi)

!!!

(dastumet gant Tangi)

ha ma torr anezhañ

[a ma dɔr 'neã]

et s'il le casse

Ifig Bihan, 1915, Bear (dastumet gant Tangi)

« Ac'hanta, ma deu da vat, emezi, e vo dit. » Deut e oa da vat, met me n'onn ket pelec'h e oa aet, pe e oa lazhet e-barzh ar gêr, pe e oa aet... Me 'ma ket bet anezhañ.

Hanta, ma deu de vat, mèi, vo dit. Deud oa de vat, mè mé n’onn ke plèh oa èt, pé oa lahet bah gêr, pé oa èt... Mé ma ke bêt néañ.

« Eh bien, s'il guérit, dit-elle, il sera à toi. » Il avait guéri, mais je ne sais pas où il était allé, s'il avait été tué à la maison ou si... Mais je ne l'avais pas eu.

Plac'h, 1925, Trezelan (Bear) (dastumet gant Riwal)

Evit ar pezh a sell ar rannig-verb e, « eo techet a da ramplas e pep lec'h e Bro-Dreger ha dre-se da gaout ur c'hemmadur dre-vlotaat » (Favereau 1997, p.162). Kement-se o c'hoût ne glever ket ar rannig-verb-se en hon brezhoneg :

neuze e kemeran : neuhé goméran
hag e karzhe : a garzé
hag e teue : a dè
eno e tegasez : éno dèsèz
n'on ket hag-eñ e pado : non ke gẽ bado

neuze e gemeran

[’nœ:he go’mɛ:rã]

et alors je prends

Lusien Karluer, 1928, Bear (dastumet gant Tangi)

n'on ket hag-eñ e bado

[nɔ̃ kə gẽ ’bɑ:do]

je ne sais pas s'il résistera longtemps [personne malade]

Lusien Karluer, 1928, Bear (dastumet gant Tangi)

met ret e oa gwelet, hag o serriñ reoù vihan, aze e oa un neizhad reoù vihan, hag e darbe an hini gozh, hag e-leizh he genoù e oa, hag e garzhe da gas... da gas d'he reoù vihan, ha goude 'h addeue adarre !

[mɛ rɛd wɑ ’gwɛ:lət ag ’sɛĩ rew ’viə ’ɑhe wa ’ne:ʒəd rew ’viən a ’dɑrbɛ n:i go:s a lɛjz i ’he:no a ’gɑrzɛ də gɑs də gɑs ti rew ’viən a ’gu:de ’hɑd:ɛ ɑe]

mais il fallait les voir [renards], et en train d'attraper des petits [mulots], là il y avait une nichée de petits [renards], et la vieille [la mère renard] approvisionnait, et elle en avait plein la bouche, et elle filait apporter... apporter à ses petits, et après elle revenait de nouveau !

Roje Dollo, 1932, Bear (dastumet gant Tangi)

eno e tegas... e tegasez da vrabant en-dro hag ec'h ez en-dro d'ar penn all, hag e vane daou vetr

[’e:no dɛs ’dɛsɛz də ’vrɑ:bən dro ɑ hɛz ndro də pɛn ɑl a ’vɑ̃:nɛ dow vɛt]

là tu ramèn... tu ramènes ta charrue [fais faire demi-tour] et tu retournes à l'autre bout, et il restait deux mètres

Roje Dollo, 1932, Bear (dastumet gant Tangi)

hag e veze graet gant kein ar gontell aze, « boup », hag e deue ur bern traoù

[a viʒe gwɛd gɑ̃n kɛɲ ’gɔ̃ntəl ’ɑe bup a de bɛʁn tɾɛw]

et on faisait avec le dos du couteau là, « boup », et plein de résidus étaient enlevés

Roje Dollo, 1932, Bear (dastumet gant Tangi)

Gwech-ha-gwech-all avat e klever ur c'hemmadur dre-galetaat, pe kentoc'h ne vez ket graet ar c'hemmadur dre-vlotaat a glever peurvuiañ aze :

pa gleve ac'hanomp e karzhe kuit
bremañ-souden e tastumi anezhe
evel e kari

goude egile pa wele ma... pa gleve ac'hanomp e karzhe kuit

['gu:de e'gi:le pe 'wɛ:lɛ mə pe 'glɛwɛ ɑ̃m 'kɑrzɛ kwit]

après l'autre quand il voyait mon... quand il nous entendait il détalait [chien]

Roje Dollo, 1932, Bear (dastumet gant Tangi)

bremañ-souden e tastumi anezhe

[bə'zɔ̃m tas'tymi nɛ:]

tout à l'heure tu les ramasses

Manuel Aofred, 1931, Bear (dastumet gant Tangi)

evel e kari

[wɛl 'kɑri]

comme tu voudras

Lusien Karluer, 1928, Bear (dastumet gant Tangi)

Ne vana ket nemet ar rannig-verb o, mud avat, oc'h ober ar c'hemmadur kemmesket :

o sec'hañ : 'séhañ (infinitif « zéhañ »)
an telefon o soniñ : ntéléfon 'son (infinitif « zon »)
se e oan o soñjal : zé wan 'chonjel (infinitif « jonjel »)
hemañ zo o selaou ? hémañ zo chilèw ? (infinitif « jilèw »)
hennezh zo o jeniñ ac'hanon : héns so chéniñ hanon (infinitif « jéniñ »)
o falc'hat emaint : 'falhed mègn (infinitif « valhet »)

o sec'hañ

['seɦɑ̃]

en train de sécher

Lusien Karluer, 1928, Bear (dastumet gant Tangi)

... an telefon o soniñ

[nte'lefɔn sɔ̃:n]

... le téléphone qui sonne

Lusien Karluer, 1928, Bear (dastumet gant Tangi)

se e oan o soñjal

[ze wɑ̃n 'ʃɔ̃:ʒəl]

c'est à ça que je pensais

Selina Jagin, 1920, Bear (dastumet gant Tangi)

hemañ zo o selaou ?

['hemɑ̃ zo 'ʃi:low]

celui-ci est en train d'écouter ?

Manuel Aofred, 1931, Bear (dastumet gant Tangi)

met nann, hennezh zo o jeniñ ac'hanon aze

[mɛ nɑ̃n hẽ̞:s so 'ʃe:nĩ ɑ̃w 'ɑhɛ]

mais non, celui-là me gêne là

Lusien Karluer, 1928, Bear (dastumet gant Tangi)

o falc'hat emaint

['falhət mɛɲ]

ils sont en train de faucher

Ifig Bihan, 1915, Bear (dastumet gant Tangi)

Heuliet mat-eston eo ar reolenn dre-gomz hag-eñ ne glever ket ar rannig-verb o-se. N'eo ket ar pezh a glever gant kalz a nevez-vrezhonegerien avat, gante e vez graet alies-mat ur c'hemmadur dre-vlotaat pa vez gortozet ur c'hemmadur dre-galetaat.

Komzomp bremañ deus un dra drol a-walc'h hag a vez klevet alies gant tud zo, evel ma mamm-gozh. Ar reoù-se a ra daou gemmadur d'ar verb mont war-lerc'h ar rannig-verb o : m / v ha goude v / f. E-lec'h kaout « (o) vont » en em gaver gant « (o) fon » :

da gousket out o vont ? de gousked out 'fon ?
Romain o vont ivez : Romain 'fon ié

da gousket out o vont ?

[də 'guskəd ut fõn]

tu vas dormir ?

Lusien Karluer, 1928, Bear (dastumet gant Tangi)

... zo o vont d'arruout

[zo fõn 'dajut]

... va arriver

Lusien Karluer, 1928, Bear (dastumet gant Tangi)

me n'on ket o vont da chom amañ

[me nɔ̃ kə fɔ̃n də ʃom 'ɑ̃mɑ̃]

moi je ne vais pas rester ici

Lusien Karluer, 1928, Bear (dastumet gant Tangi)

ale, Romain o vont ivez

['ɑle 'romɛ̃ fɔ̃n 'ijə]

allez, Romain d'y aller aussi [à la course]

Daniel Bihan, 1950, Bear (dastumet gant Tangi)

Evit achuiñ e c'hoantafen pouezañ war ar fed e chom reoliek ar sistem, goude ma kaver distokoù deus an norm alies. Ma c'hall an nen heuilh ar vrezhonegerien a-vihannik dre dreistimplijet ar c'hemmadur dre-vlotaat e degouezhioù zo, kavout a ra dimp memestra eo pouezus ober gant reolennoù klasel ar c'hemmadurioù, dreist-holl dre-skrid. Erfin,bezañ ‘neus hon brezhoneg kemmadurioù ha na vezont ket kelennet. Koulskoude e vefe brav anavezout anezhe hag ober gante. Aze e soñjomp er c'hemmadurioù s / z, f / v, j / ch.

Tangi YEKEL, gouere 2016

Kemmadur dre-vlotaat war-lerc'h ti

ha ma voug unan bennaket amañ 'vat e vo ret degas ar bomperien amañ goude ti... ti Vichel Talgen

[a ma vu:g yn mə’nɑkəd ’ɑ̃mɑ̃ ha vo rɛd dɛs bɔ̃m’pɛɾjɛn ’ɑ̃mɑ̃ ’gu:de ti ti ’viʃɛl ’tɑlgən]

et si quelqu'un étouffe ici, il faudra faire venir les pompiers ici après chez... chez Michel Talgen

Michel Talgen, 1951, Bear (dastumet gant Tangi)

... da di Gerwaz da Venac'h

[də di 'ge̞rwɑz də 've:nah]

[aller] chez Kervoas à Benac'h

Janin An Aodren, 1939, Bear (dastumet gant Tangi)

ti biv e oa un ti plouz, ti biv ?

[ti bju wa ti: plu:s ti: bju]

chez qui il y avait une maison en paille, chez qui ?

Selina Jagin, 1920, Bear (dastumet gant Tangi)

Kemmadur dre-vlotaat war-lerc'h ar rannig a

'h a da dapet bep a vok deoc'h

[ha də 'dɑpə bob ə vɔk tɑh]

il va vous prendre un boc à chacun

Manuel Aofred, 1931, Bear (dastumet gant Tangi)

'po ket bep a vok all neuze ?

[po kəd bob ə vɔg ɑl 'nœhe]

vous n'aurez pas chacun un autre boc alors ?

Manuel Aofred, 1931, Bear (dastumet gant Tangi)

Kemmadur dre-vlotaat war-lerc'h pe

yaouank pe gozh pe penaos ?

['jo̞wɑ̃ŋk pe go:s pe pə'nɔ̃:s]

jeune ou vieille ou comment ?

Lusien Karluer, 1928, Bear (dastumet gant Tangi)

met goude neuze, gant an Almanted te ! an deiz kentañ 'oamp ket 'met eu... e oamp un tamm group bihan kwa, eu... ugent pe dregont evel e oamp, met eu... bemdez, bemdez e vije tapet bernioù prizonerien te ! hag derc'hen a raent da vale ac'hanomp evel-se, met xxx ( ?), a-benn neuze e oa sentinelles, o surveilh ac'hanomp kwa

[mɛ ’gu:de ’nœ:he - gɑ̃n nal’mɑ̃ntət te - nde ’kentɑ̃ wɑ̃m kə mɛd ə - wɑ̃m tɑ̃m gɾub ’bi:ən kwa - ə: - ’y:gən pe ’dɾe:gõn vɛl ə wɑ̃m - mɛd ə - ’bɑ̃wde ’bɑ̃wde ’viʒe ’tɑpət - ’bɛɹɲo pɾizɔ̃’nɛjən te - a ’dɛɹh ɹɛɲ də ’vɑ:le ɑ̃m və’se - mɛ ? - bɛn ’nœ:he wa sɑ̃nti’nɛl - ’syɹvɛj ɑ̃m kwa]

mais après alors, avec les Allemands pardi ! le premier jour nous n'étions que euh... nous étions un petit groupe quoi, euh... vingt ou trente que nous étions, mais euh... tous les jours était attrapé un paquet de prisonniers pardi ! et ils continuaient de nous faire marcher comme ça, mais xxx ( ?), pour alors il y avait des sentinelles, qui nous surveillaient quoi

Jañ ar Bihan, 1918, Bear (dastumet gant Tangi)

daou pe dri

[dow pe dri]

deux ou trois

Ifig Bihan, 1915, Bear (dastumet gant Tangi)

pevar pe pemp bloaz ouzhpenn

['pɛwar pe bɛmp pla: spɛn]

quatre ou cinq années de plus

Ifig Bihan, 1915, Bear (dastumet gant Tangi)

Kemmadur dre-vlotaat war-lerc'h ar rannig-verb a

eñ a selaou tout ar pezh a lâran

[hẽ: 'ʒi:low tut pe:z 'lɑ:rɑ̃]

il écoute tout ce que je dis

Manuel Aofred, 1931, Bear (dastumet gant Tangi)

Kemmadur dre-vlotaat war-lerc'h ar ger-perc'hennañ e

d'e goan

[di gwɑ̃:n]

à son dîner

Lusien Karluer, 1928, Bear (dastumet gant Tangi)

Kemmadur dre-vlotaat ebet

n'eo ket mat da vann ebet

[ne kə ma:d da mãn bet]

il n'est bon à rien

Lusien Karluer, 1928, Bear (dastumet gant Tangi)

ha 'ma degaset anezhe da goad Roc'h Huon

[a ma ’djɛsɛd nɛ: də kwɑt rɔh ’yɔ̃n]

et je les avais ramenées au bois de Roc'h Huon [armes]

Ifig Bihan, 1915, Bear (dastumet gant Tangi)

aet eo gante ar peurrest da debriñ

[ɛd ɛ gɑ̃ntɛ pɛ'rɛst də 'di:bi]

elles ont emporté le reste pour le manger

Manuel Aofred, 1931, Bear (dastumet gant Tangi)

pe gonit pe koll a rey, se a depand ?

[pe 'gɔ̃nit pe kol rɛj ze 'depɑ̃n]

il perdra ou il gagnera, ça dépend ?

Roje Dollo, 1932, Bear (dastumet gant Tangi)

daou Breton eo ar re-mañ

[dow 'brœtɔ̃n ɛ 'remɑ̃]

ceux-là sont deux Bretons

Selina Jagin, 1920, Bear (dastumet gant Tangi)

Kemmadur dre-vlotaat ebet war-lerc'h re(-où)

reoù vat da werzhañ

[rew ma:t tə 'wɛrzã]

des bonnes [génisses] à vendre

Ifig Bihan, 1915, Bear (dastumet gant Tangi)

reoù velen 'h arru amañ

[rew 'me:lən haj 'ãmã]

des jaunes viennent ici

Selina Jagin, 1920, Bear (dastumet gant Tangi)

bep bloaz e vez reoù veuzet 'ba...

[bo'plɑ: ve rew 'bœəd ba]

tous les ans il y a des noyés dans...

Manuel Aofred, 1931, Bear (dastumet gant Tangi)

darn a veze reoù gouevr

[dɑrn viʃe rew kwɛwɾ]

certaines étaient en cuivre [boucles d'oreille]

Michel Talgen, 1951, Bear (dastumet gant Tangi)

reoù draoñ da gentañ

[rew trɔw də 'gentɑ̃]

celles du bas en premier

Janin An Aodren, 1939, Bear (dastumet gant Tangi)

ya, se a oa reoù gozh

[ja ze wa ʁew ko:s]

oui, ça c'était des anciens...

Janin An Aodren, 1939, Bear (dastumet gant Tangi)

Kemmadur dre-vlotaat ebet war-lerc'h ar ger-perc'hennañ da

!!!

(dastumet gant Tangi)

!!!

(dastumet gant Tangi)

Kemmadur dre-vlotaat ebet war-lerc'h ar ger-perc'hennañ e

tout e wez

[tud i gwẽ:]

tous ses arbres

Lusien Karluer, 1928, Bear (dastumet gant Tangi)

Kemmadur dre-vlotaat ebet war-lerc'h re

re boeson

[re 'bwe:sɔ̃n]

trop d'alcool

Lusien Karluer, 1928, Bear (dastumet gant Tangi)

Kemmadur dre-vlotaat ebet war-lerc'h an anv-kadarn

ur wezenn vat

[ə 'weən mɑt]

un bel arbre

Lusien Karluer, 1928, Bear (dastumet gant Tangi)

un andouilhenn vat

[nɑ̃'duʎən mɑt]

une sacré andouille

???

Lusien Karluer, 1928, Bear (dastumet gant Tangi)

ur fleurenn wenn

['flœ:rən gwɛn]

une fleur blanche

Michel Bihan, ?, Plouilio (dastumet gant Tangi)

Kemmadur dre-vlotaat war-lerc'h an anv-kadarn

unan wenn

[yn wɛn]

une blanche

Roje Dollo, 1932, Bear (dastumet gant Tangi)

merc'hed kozh ivez

['mɛrhɛd go:z 'ije]

de vieilles femmes

Ivet Aofred, 1931, Bear (dastumet gant Tangi)

ar baotred vihan

['pɔtəd 'vijən]

les petits garçons

Selina Jagin, 1920, Bear (dastumet gant Tangi)

Kemmadur dre-vlotaat ebet evit diskwel ar santimantoù

ar plac'h bihan

[ə blɑh 'pijən]

la petite fille

Selina Jagin, 1920, Bear (dastumet gant Tangi)

ur plac'h vihan

[plah 'viən]

une petite fille

Selina Jagin, 1920, Bear (dastumet gant Tangi)

ur plac'h vihan bihan

[ə plah 'vijən 'bijən]

une très petite femme

Selina Jagin, 1920, Bear (dastumet gant Tangi)

marmouz bihan

[’mɑrmus ’piən]

petit chenapan

Frañswa ar Bihan, 1931, Bear (dastumet gant Tangi)

ar paotr bihan

[pɔt 'pijən]

le petit garçon

Selina Jagin, 1920, Bear (dastumet gant Tangi)

ha... ha petore anv 'neus eu... ar plac'h bihan ? an hini diwezhañ ? ya, an hini diwezhañ, an hini diwezhañ zo... 'meus ket soñj deus an anv, 'meus ket soñj ken deus an anv, tamm ebet, tamm ebet, tamm ebet, tamm ebet, lonket 'meus an anv

[a a peˈtɛj ˈhɑ̃ːno nøz ə - plaχ ˈpiːən - nːi diˈweːɑ̃ - ja nːi diˈweːɑ̃ - nːi diˈweːɑ̃ zo - ˈmøs kə ˈʒɔ̃ːʒ dəz ˈnɑ̃ːno - ˈmøs kə ˈʒɔ̃ːs ken dəz ˈnɑ̃ːno - ˈtɑ̃m bet ˈtɑ̃m bet ˈtɑ̃m bet ˈtɑ̃m bet - ˈlɔ̃ŋkɛ møz ˈnɑ̃ːno]

et... et comment s'appelait euh... la petite fille ? la dernière ? oui, la dernière, la dernière est... je ne me souviens pas du nom, je ne me souviens plus du nom, du tout, du tout, du tout, du tout, j'ai avalé son nom

Lusien Karluer, 1928, Bear (dastumet gant Tangi)

e blac'h bihan

[i plah 'piən]

sa petite fille

Selina Jagin, 1920, Bear (dastumet gant Tangi)

d'e blac'h bihan

[di plah 'piən]

à sa petite fille

Selina Jagin, 1920, Bear (dastumet gant Tangi)

Kemmadur dre-c'hwezhañ p / v

krog da goll... koll ma fenn ivez

[krɔ:g də gɔl kɔl mə vɛn ije]

[je] commence à perdre... perdre ma tête aussi

Roje Dollo, 1932, Bear (dastumet gant Tangi)

'meus ket ma fermi kwa met euh...

[møs kə ma 'vɛrmi kwa mɛd ə]

je n'ai pas mon permis quoi mais euh...

Michel Talgen, 1951, Bear (dastumet gant Tangi)

he fatronez

[i va'trɔ̃:nəs]

sa patronne

Selina Jagin, 1920, Bear (dastumet gant Tangi)

he faeronez

[i vɛ'rõnəs]

sa marraine

Lusien Karluer, 1928, Bear (dastumet gant Tangi)

war he fenn

[war i vɛn]

sur sa tête

Manuel Aofred, 1931, Bear (dastumet gant Tangi)

e oa bet laket en he flas

[wa be 'lɑkəd ni flɑs]

elle avait été remise à sa place [femme]

Lusien Karluer, 1928, Bear (dastumet gant Tangi)

he fermi

[i 'vɛrmi]

son permis [à elle]

Lusien Karluer, 1928, Bear (dastumet gant Tangi)

deus he frenestr

[dəz i 'vrɛ:nis]

de sa fenêtre

Lusien Karluer, 1928, Bear (dastumet gant Tangi)

a c'hweze deus he fenn

[’hwe:zɛ dəs i vɛn]

suait de la tête

Lusien Karluer, 1928, Bear (dastumet gant Tangi)

he fenn

[i vɛn]

sa tête à elle

Lusien Karluer, 1928, Bear (dastumet gant Tangi)

!!!

(dastumet gant Tangi)

he fred

[i vre:t]

son repas

Lusien Karluer, 1928, Bear (dastumet gant Tangi)

he flañioù

[i 'vlɑ̃jo]

ses plans [à elle]

Dominik Baodour, 1965, Bear (dastumet gant Tangi)

met honnezh hañ, 'deus delc'het he flas hañ, met hoñ 'deus ket kollet he fluñv

[mɛ hɔ̃:s ɑ̃ døz ’dɛlhɛd i vlɑs ɑ̃ mɛ hɔ̃: døs kə ’kɔləd i vlỹ:]

mais celle-là hein, a gardé sa place, mais elle n'a pas perdu ses plumes [poule]

Lusien Karluer, 1928, Bear (dastumet gant Tangi)

dezhi da gaout plas, dezhi da gaout he flas

[dɛj də gɑ:t plɑs dɛj də gɑ:d i vlɑs]

pour qu'elle ait la place, pour qu'elle ait sa place

Lusien Karluer, 1928, Bear (dastumet gant Tangi)

oh, hoñ 'neus he fenn c'hoazh trawalc'h

[o: ɔ̃: nøz i vɛn hwɑs tra'wɑh]

oh, elle a sa tête encore assez

Ivet Aofred, 1931, Bear (dastumet gant Tangi)

'mije laket anezhi en he flas hañ

[miʃe 'lɑkə nɛj ni flɑs ɑ̃]

je l'aurai remise à sa place [personne]

Lusien Karluer, 1928, Bear (dastumet gant Tangi)

a-benn arc'hoazh e savin he fouezioù dezhi war-dro unnek eur

[bɛn ar'hwɑs ə 'zɑ:vĩ i 'vwe:ʒo dɛj war'dro 'ne:gər]

demain je lèverai ses poids vers onze heures

Michel Talgen, 1951, Bear (dastumet gant Tangi)

hom-femp

[ɔ̃m’vɛm]

nous cinq

Lusien Karluer, 1928, Bear (dastumet gant Tangi)

o fenn

[o vɛn]

leur tête

Lusien Karluer, 1928, Bear (dastumet gant Tangi)

... n'emaint ket en o flas

[maɲ cə no vlɑs]

... ils ne sont pas à leur place

Frañswa ar Bihan, 1931, Bear (dastumet gant Tangi)

... e choment 'ba en o flas kwa

['ʃɔmɛɲ ban o vlɑs kwa]

il restait dans leur ferme quoi

Roje Dollo, 1932, Bear (dastumet gant Tangi)

'ma ket nemet lakat anezhe en o flas d'ober

[ma kə mɛ 'lɑkə nɛ: no flɑs do:r]

je n'avais qu'à les mettre à leur place

Roje Dollo, 1932, Bear (dastumet gant Tangi)

treiñ o fenn

['trɛĩ o vɛn]

tourner leur tête

Lusien Karluer, 1928, Bear (dastumet gant Tangi)

en o fezh

[no ve:s]

en entier [œufs]

Lusien Karluer, 1928, Bear (dastumet gant Tangi)

ha bet ur pennad mat oc'h esae kaout o fermiaj peogwir unan 'na renket tremen... tremen dek gwezh

[a bet ˌpɛnə’mɑt ’hɛsɛ kɑ:d o vɛr’miəʃ pə’gu:r yn na ’rɛŋkət ’tremɛn ’tremɛn dek kweʃ]

et ayant été un bon bout de temps à essayer d'avoir leur permis puisqu'un avait dû passer... passer dix fois

Michel Talgen, 1951, Bear (dastumet gant Tangi)

Kemmadur dre-c'hwezhañ t / z

ma zad

[mə za:t]

mon père

Lusien Karluer, 1928, Bear (dastumet gant Tangi)

ma zad

[mə zɑ:t]

mon père

Selina Jagin, 1920, Bear (dastumet gant Tangi)

eo arri skuizh ma zamm penn

[hɛ ɑj skwi:z mə zɑ̃m pɛn]

ma pauvre tête est fatiguée

Jañ ar Wern, 1934, Sant Laorañs (dastumet gant Tangi)

ya, ma zonton Louis

[ja ma 'zɔ̃ntɔ̃n lwi]

oui, mon tonton Louis

Michel Talgen, 1951, Bear (dastumet gant Tangi)

ma zad ha me

[ma zɑ:d a me]

mon père et moi

Michel Talgen, 1951, Bear (dastumet gant Tangi)

meingleuz ma zad-kozh

['vlɛŋgœ mə zɑt'ko:s]

la carrière de mon grand-père

Manuel Aofred, 1931, Bear (dastumet gant Tangi)

oh, ha koll a ran ma zraoù

[ɔ: a kɔl rɑ̃ mə zɾɛw]

oh, et je perds mes affaires

Janed Merrien, 1936, Bear (dastumet gant Tangi)

ya, ma zad ya, ma zad 'na laket ma anv din

[jɑ mə dɑ:d jɑ mə zɑ:t na 'lɑkəd mə 'hɑ̃:no dĩ]

oui, mon père oui, mon père m'avait inscrit

Roje Dollo, 1932, Bear (dastumet gant Tangi)

hoñ a oa da ma zad-kozh, ar veingleuz-se

[hɔ̃: wa də mə zɑt'ko:s 'vlɛŋgœ ze]

elle était à mon grand-père, cette carrière-là

Manuel Aofred, 1931, Bear (dastumet gant Tangi)

arruout a raio he zro

[ɑj ə rɛj i zro:]

son tour viendra

Lusien Karluer, 1928, Bear (dastumet gant Tangi)

ti he zintined

[ti: i zin'ti:nət]

chez ses tantes

Jañ-If Bihan, 1946, Lannuon (dastumet gant Tangi)

oh la la ! bremañ emañ des serres hag e vo ordin fourret aze c'hoazh, 'meus ket lâret mann ebet, oh ! marteze, e oaran a-walc'h gant he zomat hag he zraoù... a vo eno, o vont da... 'to an oto diouzhtu hañ ! gant an oto diouzhtu avat, pa vo kollet 'vo ket ezhomm da c'hoût pelec'h e vo hañ ! 'ba ar serre !

[o la la - ˈbœmɑ̃ mɑ̃ dɛ sɛʁ a vo ɔʁˈdin ˈfuʁəd ˈɑe̞ hwɑs - ˈmøskə lɑːʁ ˈmɑ̃nbet - o maˈteːze ˈwɑːʁɑ̃ ˈwɑh gɑ̃n i zoˈmat ag i zʁɛw - vo ˈeːno - fɔ̃n tə - to ˈnoto dyˈsty ɑ̃ - gɑ̃n ˈnoto dyˈsty hat - pa vo ˈko̞ləd ɑ̃ vo kem də huːt ple̞h vo ɑ̃ - bah sɛʁ]

oh la la ! maintenant il y a des serres et elle sera tout le temps fourrée là encore, je n'ai rien dit, oh ! peut-être, je sais bien avec ses tomates et ses choses... qui y seront, elle va... tu auras la voiture tout de suite hein ! avec la voiture tout de suite, quand elle sera perdue il n'y aura pas besoin de savoir où elle sera ! à la serre !

Lusien Karluer, 1928, Bear (dastumet gant Tangi)

he zi

[i zi:]

sa maison

Dominik Baodour, 1965, Bear (dastumet gant Tangi)

war he zrankilite

[war i ˌzrɑ̃ki'lite]

tranquillement [sans se presser]

Lusien Karluer, 1928, Bear (dastumet gant Tangi)

he zintin

[i 'zintin]

sa tante

Lusien Karluer, 1928, Bear (dastumet gant Tangi)

e oa he zro d'ober ur c'hafe

[wɑ i zro: do:r 'hɑfe]

c'était son tour de faire un café

Lusien Karluer, 1928, Bear (dastumet gant Tangi)

war he zal

[war i zɑ:l]

sur son front

Lusien Karluer, 1928, Bear (dastumet gant Tangi)

ti he zud-kaer

[ti i zyt'kɛ:r]

chez ses beaux-parents

Lusien Karluer, 1928, Bear (dastumet gant Tangi)

gant he zri baotr

[gɑ̃n i zri bot]

avec ses trois hommes

Lusien Karluer, 1928, Bear (dastumet gant Tangi)

war he zreid 'h ae du-hont

[war i zrɛjc hɛ 'dyɔ̃n]

elle allait à pied là-bas

Frañswa ar Bihan, 1931, Bear (dastumet gant Tangi)

he zad-kozh a oa aze

[i zɑt'ko:s wa 'ɑhe]

son grand-père était là

Roje Dollo, 1932, Bear (dastumet gant Tangi)

hoñ n'eo ket roet he zeod dezhi da lipat mogerennoù

[hɔ̃: nɛ kə 'roət i 'zɛwɔt tɛj də 'lipəd ˌmoge'reno]

celle-là on ne lui a pas donné une langue pour lècher les murs [femme bavarde]

Anna ar Baodour, 1932, Bear (dastumet gant Tangi)

hon zeir

[ɔ̃m zɛ:r]

nous trois

Lusien Karluer, 1928, Bear (dastumet gant Tangi)

hon zi

[õm zi:]

notre maison

Lusien Karluer, 1928, Bear (dastumet gant Tangi)

hon-zri e vezemp o c'hoari

[õm zri 'viʃɛm hwaj]

nous jouions tous les trois

Lusien Karluer, 1928, Bear (dastumet gant Tangi)

n'amp ket nemet war hon zreid pa 'mamp ket beloioù

[nɑ̃m kə mɛ war ɔ̃m zrɛjtʲ pe nɑ̃m kə be'lojo]

nous n'allions qu'à pieds puisque nous n'avions pas de vélos

Roje Dollo, 1932, Bear (dastumet gant Tangi)

ni 'h ae d'ar skol war hon zreid kwa

[nim hɛ də sko:l war ɔ̃m zrɛjt kwa]

nous allions à pied à l'école

Roje Dollo, 1932, Bear (dastumet gant Tangi)

ni 'meump douar tal-kichen, hon zud

[nim mœm 'duar tal'kiʃən ɔ̃m zyt]

nous avons de la terre à côté, nos parents

Roje Dollo, 1932, Bear (dastumet gant Tangi)

o zintin

[o 'zintin]

leur tante

Lusien Karluer, 1928, Bear (dastumet gant Tangi)

'da kollet o zud

[da 'kɔləd o zyt]

ils avaient perdu leurs parents

Lusien Karluer, 1928, Bear (dastumet gant Tangi)

deus o zu

[døz o zy:]

de leur côté

Lusien Karluer, 1928, Bear (dastumet gant Tangi)

o zren

[o zrɛɲ]

leur train

Lusien Karluer, 1928, Bear (dastumet gant Tangi)

!!!

(dastumet gant Tangi)

o zi

[o zi]

leur maison

Ifig Bihan, 1915, Bear (dastumet gant Tangi)

o zad

[o zɑ:t]

leur père

Ifig Bihan, 1915, Bear (dastumet gant Tangi)

'ba ti o zud

[ba ti o zyt]

chez leurs parents

Ifig Bihan, 1915, Bear (dastumet gant Tangi)

pa 'dez riv d'o zreid

[pe de riw do zrɛjt]

quand elles ont froid aux pieds

Manuel Aofred, 1931, Bear (dastumet gant Tangi)

o zud

[o zyt]

leurs parents

Roje Dollo, 1932, Bear (dastumet gant Tangi)

gant o zad

[gɑ̃n o zɑ:t]

avec leur père

Roje Dollo, 1932, Bear (dastumet gant Tangi)

memes gant o zud

['mɛməz gɑ̃n o zyt]

même avec leurs parents

Roje Dollo, 1932, Bear (dastumet gant Tangi)

ar re-se eo bet chutet o zezh gant ul leue

[’reze ɛ be ’ʃytəd o ze:z gɑ̃n ’lue]

celles-là ont eu les tétons sucés par un veau [femmes aux seins tombant sur la plage]

Dominik Baodour, 1965, Bear (dastumet gant Tangi)

o zi

[o zi:]

leur maison

Roje Dollo, 1932, Bear (dastumet gant Tangi)

ar re-se 'na fabriket o zraoù o-unan

['ree na fa'brikəd o zrɛw o'hyn]

ceux-là avaient fabriqués leurs choses [leur installation de pompage] tous seuls

Roje Dollo, 1932, Bear (dastumet gant Tangi)

o zud

[o zyt]

leurs parents

Manuel Aofred, 1931, Bear (dastumet gant Tangi)

pa oa marv o zad

[pe wa mɑʁw o zɑ:t]

quand leur père est mort

Eme Toudig, 1937, Bear (dastumet gant Tangi)

o zud ne oaront ket

[o zyd 'wɑ:rɛɲ kət]

leurs parents ne savent pas

Ifig Bihan, 1915, Bear (dastumet gant Tangi)

o zi

[o zi:]

leur maison

Lusien Karluer, 1928, Bear (dastumet gant Tangi)

war o zrankilite

[war o ˌzrɑ̃ki'lite]

tranquillement [pharmaciens prenant leur temps]

Lusien Karluer, 1928, Bear (dastumet gant Tangi)

met ya, ar re-se a gollfe tout o zraoù a-hent-all

[mɛ ja 'ree a 'gɔlfe tud o zrɛw hɛn'dɑl]

mais oui, ceux-là perdraient toutes leurs marchandises sinon

Roje Dollo, 1932, Bear (dastumet gant Tangi)

ar saout a vez pennasket, staget o zreid deus o fennoù

[zowd ve pɛ'nɑskət 'stɑ:gəd o zrɛjd døz o 'vɛno]

les vaches sont entravées, leurs pattes attachées à leurs têtes

Dominik Baodour, 1965, Bear (dastumet gant Tangi)

gwerzhañ o zraoù a raent bepred

['gwɛrzɑ̃ o zrɛw rɛɲ 'bopət]

ils vendaient leurs choses [leurs produits] toujours

Roje Dollo, 1932, Bear (dastumet gant Tangi)

Kemmadur dre-c'hwezhañ k / h

ha ma c'hamaradez din aze, petra 'dea lâret ?

[a mə hɑ̃mə'ʁɑ:dəz dĩ 'ɑ:he pʁa dea lɑɹt]

et ma copine à moi là, qu'avait-elle dit ?

Frañswa ar Bihan, 1931, Bear (dastumet gant Tangi)

!!!

(dastumet gant Tangi)

ha neuze e troc'hen anezhañ gant ma c'hontell

[a 'nœhe 'drɔhɛn neɑ̃ gɑ̃n mə 'hɔ̃ntəl]

et alors je le coupais avec mon couteau

Manuel Aofred, 1931, Bear (dastumet gant Tangi)

ha laosket ma ostaleri ha ma c'hoñvers

[a 'lɔskə mə o̞stə'le:ʁi a mə 'hɔ̃:vɛʁs]

et abandonné mon bar et mon commerce

Ivona Moulleg, ?, Sant Laorañs (dastumet gant Tangi)

d'he c'hoan

[di hwɑ̃:n]

à son dîner

Lusien Karluer, 1928, Bear (dastumet gant Tangi)

he c'hamaradez

[i ˌhɑ̃mə'ra:dəs]

sa copine

Lusien Karluer, 1928, Bear (dastumet gant Tangi)

he c'hont

[i hɔ̃n]

son compte

Lusien Karluer, 1928, Bear (dastumet gant Tangi)

war he c'houilloù

[war i 'huʎu]

sur ses couilles [appareil génital de la chèvre]

Jañ-If Bihan, 1946, Lannuon (dastumet gant Tangi)

he c'hi

[i hi:]

son chien

Lusien Karluer, 1928, Bear (dastumet gant Tangi)

he c'hont

[i hɔ̃n]

son compte [son état]

Lusien Karluer, 1928, Bear (dastumet gant Tangi)

!!!

(dastumet gant Tangi)

... eo aet en he c'hoaze bepred aze

[ɛw ɛd ni 'hwɑ:ze 'bopəd 'ɑhɛ]

... elle s'est assise toujours là

Lusien Karluer, 1928, Bear (dastumet gant Tangi)

penaos emañ he c'hont 'ba 'r euh...

[pə'no mɑ̃ i hɔ̃n bah ə]

comment elle va dans euh...

Lusien Karluer, 1928, Bear (dastumet gant Tangi)

eh, ha gant petra 'da graet he c'haramel ?

[ɛ a gɑ̃n prɑ da gwɛd i hara'mɛl]

eh, et avec quoi elle avait fait son caramel ?

Lusien Karluer, 1928, Bear (dastumet gant Tangi)

!!!

(dastumet gant Tangi)

hon c'hoafer

[ɔ̃m 'hwɑfər]

notre coiffeur

Ifig Bihan, 1915, Bear (dastumet gant Tangi)

d'ober o c'homisionoù

[do:r o ˌhomi'sjɔ̃:no]

pour faire les commissions

Lusien Karluer, 1928, Bear (dastumet gant Tangi)

e arrufont gant o c'hoan ?

['hɑjfɔ̃n gɑ̃n o hwɑ̃:n]

ils viendront dîner ?

Lusien Karluer, 1928, Bear (dastumet gant Tangi)

o c'hartenn

[o 'hɑrtən]

leur carte

Lusien Karluer, 1928, Bear (dastumet gant Tangi)

o c'herc'h

[o hɛrh]

leur avoine

Lusien Karluer, 1928, Bear (dastumet gant Tangi)

an dud, pa 'dije graet o c'hont

[ndyt pe diʒe gwɛd o hɔ̃n]

les gens, quand ils avaient fait leur compte

Roje Dollo, 1932, Bear (dastumet gant Tangi)

... e deuont d'o c'hoan ?

[dɛŋ do hwɑ̃:n]

... ils viennent dîner ?

Lusien Karluer, 1928, Bear (dastumet gant Tangi)

Kemmadur dre-vlotaat e-plas kemmadur dre-c'hwezhañ

ma c'hoaze

[mə 'gwɑ:ze]

[je suis] assis

Lusien Karluer, 1928, Bear (dastumet gant Tangi)

ma damm penn

[mə dãm pɛn]

ma pauvre tête

Lusien Karluer, 1928, Bear (dastumet gant Tangi)

ma dud

[mə dyt]

mes parents

Lusien Karluer, 1928, Bear (dastumet gant Tangi)

!!!

(dastumet gant Tangi)

ma velo oa dic'hwezh

[mə 've:lo wa 'dihwe]

mon velo était dégonflé

Lusien Karluer, 1928, Bear (dastumet gant Tangi)

!!!

(dastumet gant Tangi)

!!!

(dastumet gant Tangi)

!!!

(dastumet gant Tangi)

!!!

(dastumet gant Tangi)

ma zro

[mə dro:]

mon tour

Lusien Karluer, 1928, Bear (dastumet gant Tangi)

ma zintin

[mə 'dintin]

ma tante

Selina Jagin, 1920, Bear (dastumet gant Tangi)

ma verc'h

[mə vɛrh]

ma fille

Selina Jagin, 1920, Bear (dastumet gant Tangi)

ma merc'h

[mə vɛrh]

ma fille

Selina Jagin, 1920, Bear (dastumet gant Tangi)

ma c'henderv

[mə 'gindɛrw]

mon cousin

Ifig Bihan, 1915, Bear (dastumet gant Tangi)

ma merenn

[mə vɛrn]

mon déjeuner

Selina Jagin, 1920, Bear (dastumet gant Tangi)

aze 'meus kollet ma zamm gokenn

['ahe møs 'kɔləd mə dɑ̃m 'gokən]

là j'ai perdu la tête

Lusien Karluer, 1928, Bear (dastumet gant Tangi)

he zamm penn

[i dɑ̃m pɛn]

sa pauvre tête

Lusien Karluer, 1928, Bear (dastumet gant Tangi)

he fenn

[i bɛn]

sa tête

Selina Jagin, 1920, Bear (dastumet gant Tangi)

he fark

[i bɑrk]

son champ

Selina Jagin, 1920, Bear (dastumet gant Tangi)

he fatatez

[i bə'tatəs]

ses patates

Selina Jagin, 1920, Bear (dastumet gant Tangi)

!!!

(dastumet gant Tangi)

he c'hezeg

[i 'ge:zɛg]

ses chevaux

Ifig Bihan, 1915, Bear (dastumet gant Tangi)

war he gont

[war i gõn]

à son compte

Selina Jagin, 1920, Bear (dastumet gant Tangi)

he breudeur

[i 'vrœ:dər ]

ses frères [à elle]

Ifig Bihan, 1915, Bear (dastumet gant Tangi)

he c'hamarad

[i gɑ̃'mɑ:rat]

son copain

Selina Jagin, 1920, Bear (dastumet gant Tangi)

ma merc'h hag he c'hamarad

[mə mɛrh ag i gɑ̃'mɑ:rat]

ma fille et son ami

Selina Jagin, 1920, Bear (dastumet gant Tangi)

he c'hi bihan

[i gi: 'bijən]

son petit chien

Ivet Aofred, 1931, Bear (dastumet gant Tangi)

hag e savan he fouezioù dezhi div wezh ar sizhun

[a 'zɑ:vɑ̃ i 'bwe:ʒo dɛj diw weʒ zy:n]

et je lui lève les poids deux fois par semaine

Michel Talgen, 1951, Bear (dastumet gant Tangi)

hon gabiten

[õm ga'bitən]

notre capitaine

Ifig Bihan, 1915, Bear (dastumet gant Tangi)

hon c'hi

[õm gi]

notre chien

Lusien Karluer, 1928, Bear (dastumet gant Tangi)

hon zraoù

[õm drɛw]

nos choses

Selina Jagin, 1920, Bear (dastumet gant Tangi)

deus hon zud

[døz ɔ̃m dy:t]

de nos parents

Ifig Bihan, 1915, Bear (dastumet gant Tangi)

hom vugale

[ɔ̃m vy’gɑ:le]

nos enfants

Ifig Raoul, 1933, Bear (dastumet gant Tangi)

'ba 'n o blas

[ba no blɑs]

à leur place

Ivet Aofred, 1931, Bear (dastumet gant Tangi)

... e vezont en o c'hoaze

[vɛɲ no 'gwɑ:ze]

... elles sont assises

Ivet Aofred, 1931, Bear (dastumet gant Tangi)

ne oarez ket pelec'h e vez o blas ?

[wa'reskə ple̞h ve o blɑs]

tu ne sais pas où est leur place ?

Selina Jagin, 1920, Bear (dastumet gant Tangi)

Kemmadur dre-vlotaat evet e degouez ur c'hemmadur dre-c'hwezhañ

ma belo

[mə 'be:lo]

mon vélo

Lusien Karluer, 1928, Bear (dastumet gant Tangi)

n'ez ket war ma biz

[nɛs kə war mə bi:s]

ne va pas sur mes pois

Lusien Karluer, 1928, Bear (dastumet gant Tangi)

ha ma familh eu... 'deus ket graet kement-se... eu... nann, reoù ar voisi... voisinage du-hont, 'ba Kerc'horr e oa, Foñs Pastol a oa deut, ha neuze e verc'h Mari a oa deut betek an ti du-mañ kwa, hag eñ a lâre « daon ! fesonet-mat eo Jean, fesonet-met eo, met n'eo ket lart, met fesonet-mat eo, emeze », ya ya, ya... 'oan ket... 'oan ket livet-fall

[a mə ’fɑ̃mij ə - døs kə gɛt ke’mese - ə nɑ̃n - ɹew vwazi vwazinaʒ ’dy:ɔ̃n - ba ke̞ɹ’hoɹ wa - fɔ̃s ’pɑstɔl wa dœt - a ’nœhe i vɛɹh ma’ɹi kwa - wa dœt ə ’betɛg ’nti: dymɑ̃ kwa - a ẽ: ’lɑ:ɹɛ - dɑ̃w feˌsɔ̃ˑnə’mɑ:d e̞ ʒɑ̃: - feˌsɔ̃ˑnə’mɑ:d e̞ - mɛ ne̞ kə lɑrd mɛ feˌsɔ̃ˑnə’mɑ:d e̞ mɛ - ja ja ja - wɑ̃ŋ kət - wɑ̃ŋ kə ˌliwə’fal]

et ma famille eu... elle n'a pas fait tant que ça de... euh... non, ceux du voisi... voisinage là-bas, à Kerhouarn c'était, Alphonse Pastol était venu, et alors sa fille Marie était venue jusqu'à la maison chez moi, et il disait « bon sang ! Jean a bonne mine, il a bonne mine, mais il n'est pas gros, mais il a bonne mine, qu'ils disaient », oui, oui, oui... je n'étais pas... je n'avais pas mauvaise mine

Jañ ar Bihan, 1918, Bear (dastumet gant Tangi)

!!!

(dastumet gant Tangi)

ma breur

[mə brœ:r]

mon frère

Selina Jagin, 1920, Bear (dastumet gant Tangi)

se zo kaoz 'meus serret ma genou

[ze zo ko:z møz 'zɛrə mə 'ge:no]

c'est pour ça que j'ai fermé ma bouche

Lusien Karluer, 1928, Bear (dastumet gant Tangi)

ma gar

[mə gɑ:r]

ma jambe

Roje Dollo, 1932, Bear (dastumet gant Tangi)

he gwele

[i 'gwe:le]

son lit

Lusien Karluer, 1928, Bear (dastumet gant Tangi)

'ba 'n he gwele

[ba ni 'gwe:le]

dans son lit [à elle]

Lusien Karluer, 1928, Bear (dastumet gant Tangi)

he mamm

[i mɑ̃m]

sa mère

Lusien Karluer, 1928, Bear (dastumet gant Tangi)

he gar

[i gɑ:r]

sa jambe

Selina Jagin, 1920, Bear (dastumet gant Tangi)

he bugale

[i by'gɑ:le]

ses enfants [à elle]

Ifig Bihan, 1915, Bear (dastumet gant Tangi)

he daou bugel

[i dow 'by:gəl]

ses deux enfants

Selina Jagin, 1920, Bear (dastumet gant Tangi)

he merc'h

[i mɛrh]

sa fille [à elle]

Selina Jagin, 1920, Bear (dastumet gant Tangi)

he merc'h

[i mɛrh]

sa fille [à elle]

Lusien Karluer, 1928, Bear (dastumet gant Tangi)

ha he merc'h

[a i mɛrh]

et sa fille

Ifig Bihan, 1915, Bear (dastumet gant Tangi)

he mamm

[i mɑ̃m]

sa mère

Selina Jagin, 1920, Bear (dastumet gant Tangi)

he mamm

[i mɑ̃m]

sa mère [à elle]

Roje Dollo, 1932, Bear (dastumet gant Tangi)

he buhez

[i 'bye]

sa vie [à elle]

Lusien Karluer, 1928, Bear (dastumet gant Tangi)

he bizaj

[i ’bi:zəʃ]

son visage [à elle]

Lusien Karluer, 1928, Bear (dastumet gant Tangi)

he merc'hed hañ

[i 'mɛrhɛd ɑ̃]

ses filles hein

Lusien Karluer, 1928, Bear (dastumet gant Tangi)

he mab zo du-hont

[i mɑ:p so 'dyən]

son fils est là-bas

Roje Dollo, 1932, Bear (dastumet gant Tangi)

marteze n'eo ket evel he mamm hañ

[mɛ'tee nɛ kəd wɛl i mɑ̃m ɑ̃]

elle n'est peut-être pas comme sa mère hein

Lusien Karluer, 1928, Bear (dastumet gant Tangi)

gant o mamm

[gɑ̃n o mɑ̃m]

avec leur mère

Roje Dollo, 1932, Bear (dastumet gant Tangi)

Kemmadur kemmesket war-lerc'h ar stagell ma

ma kouezhfen

[ma ’kwefɛn]

si je tombais...

Selina Jagin, 1920, Bear (dastumet gant Tangi)

ma gallan

[ma 'gɑlɑ̃]

si je peux

Ifig Bihan, 1915, Bear (dastumet gant Tangi)

Kemmadur dre-vlotaat war-lerc'h ar stagell ma

!!!

(dastumet gant Tangi)

!!!

(dastumet gant Tangi)

ha ma torr anezhañ

[a ma dɔr 'neã]

et s'il le casse

Ifig Bihan, 1915, Bear (dastumet gant Tangi)

Kemmadur kemmesket war-lerc'h ar rannig-verb e

ordin e sell

['ɔrdin sɛl]

elle regarde tout le temps

Lusien Karluer, 1928, Bear (dastumet gant Tangi)

d'an eur e kare

[də nœ:r 'kɑ:rɛ]

à l'heure qu'il voulait

Lusien Karluer, 1928, Bear (dastumet gant Tangi)

berr e kave an amzer, bet 'deus plijadur kwa

[bɛr 'kɑ:vɛ 'nɑ̃mzər bed døs pli'ʒɑ:dur kwa]

elle trouvait le temps court [le temps passait vite], elle a eu plaisir quoi

Roje Dollo, 1932, Bear (dastumet gant Tangi)

pelec'h e pren goell-bier ?

[ple̞h pre:n gwɛl'biɛ]

où achète-t-elle de la levure de bière ?

Lusien Karluer, 1928, Bear (dastumet gant Tangi)

evel e kari

[wɛl 'kɑri]

comme tu voudras

Lusien Karluer, 1928, Bear (dastumet gant Tangi)

e komzi dezhe deus...

['kɔ̃mzi dɛ: døz]

tu leur parleras de...

Selina Jagin, 1920, Bear (dastumet gant Tangi)

bremañ-souden e tastumi anezhe

[bə'zɔ̃m tas'tymi nɛ:]

tout à l'heure tu les ramasses

Manuel Aofred, 1931, Bear (dastumet gant Tangi)

e tennez ar gordenn deus dindan he goûg aze

['tɛnɛz 'gɔrdən dəz di'nɑ̃:n i hu:g 'ɑhɛ]

tu enlèves la corde de sous son cou là

Manuel Aofred, 1931, Bear (dastumet gant Tangi)

eh ben aze e klejent bezañ laket un double

[e bɛ̃ ’ɑhɛ ’kleʃɛɲ ’beɑ̃ ’lɑkəd ɛ̃ dubl]

eh bien là ils auraient dû mettre un double

Ivet Aofred, 1931, Bear (dastumet gant Tangi)

goude egile pa wele ma... pa gleve ac'hanomp e karzhe kuit

['gu:de e'gi:le pe 'wɛ:lɛ mə pe 'glɛwɛ ɑ̃m 'kɑrzɛ kwit]

après l'autre quand il voyait mon... quand il nous entendait il détalait [chien]

Roje Dollo, 1932, Bear (dastumet gant Tangi)

Kemmadur dre-vlotaat war-lerc'h ar rannig-verb e

neuze e gemeran

[’nœ:he go’mɛ:rã]

et alors je prends

Lusien Karluer, 1928, Bear (dastumet gant Tangi)

n'on ket hag-eñ e bado

[nɔ̃ kə gẽ ’bɑ:do]

je ne sais pas s'il résistera longtemps [personne malade]

Lusien Karluer, 1928, Bear (dastumet gant Tangi)

Kemmadur kemmesket war-lerc'h ar rannig-verb o

o sec'hañ

['seɦɑ̃]

en train de sécher

Lusien Karluer, 1928, Bear (dastumet gant Tangi)

e vezont o sec'hañ

[vɛɲ 'sehã]

sinon ils sont trop longs et ils sèchent pendant l'été

Lusien Karluer, 1928, Bear (dastumet gant Tangi)

aze e vezer o sevel un ti

['ɑhe vɛ:r 'se:vəl ti:]

là on construit une maison

Lusien Karluer, 1928, Bear (dastumet gant Tangi)

diwezhat o sevel

[diwɛ:t 'se:vəl]

tard à se lever

Lusien Karluer, 1928, Bear (dastumet gant Tangi)

n'out ket bet o sellet

[’nut kə be ’sɛlt]

tu n'as pas été regarder

Lusien Karluer, 1928, Bear (dastumet gant Tangi)

... an telefon o soniñ

[nte'lefɔn sɔ̃:n]

... le téléphone qui sonne

Lusien Karluer, 1928, Bear (dastumet gant Tangi)

...o sevel ti aze

['se:vəl ti: 'ahe]

... en train de construire une maison là

Ifig Bihan, 1915, Bear (dastumet gant Tangi)

eñ a vez ordin o soñjal 'ba...

[hẽ: ve 'ɔrdin 'ʃɔ̃ʒəl ba]

lui il pense, il est toujours en train de réfléchir à...

Ifig Bihan, 1915, Bear (dastumet gant Tangi)

'h on o sellet deus hemañ war velo

[hɔ̃ sɛld døs 'hemɑ̃ war 've:lo]

je suis en train de regarder celui-ci à vélo

Ifig Bihan, 1915, Bear (dastumet gant Tangi)

se e oan o soñjal

[ze wɑ̃n 'ʃɔ̃:ʒəl]

c'est à ça que je pensais

Selina Jagin, 1920, Bear (dastumet gant Tangi)

hemañ zo o selaou ?

['hemɑ̃ zo 'ʃi:low]

celui-ci est en train d'écouter ?

Manuel Aofred, 1931, Bear (dastumet gant Tangi)

met nann, hennezh zo o jeniñ ac'hanon aze

[mɛ nɑ̃n hẽ̞:s so 'ʃe:nĩ ɑ̃w 'ɑhɛ]

mais non, celui-là me gêne là

Lusien Karluer, 1928, Bear (dastumet gant Tangi)

unan bennaket a vez o sikour anezhi bepred

[yn 'mnɑkə ve 'ʃikur nɛj 'nœhe bopət]

quelqu'un l'aide alors quand même

Lusien Karluer, 1928, Bear (dastumet gant Tangi)

o falc'hat emaint

['falhət mɛɲ]

ils sont en train de faucher

Ifig Bihan, 1915, Bear (dastumet gant Tangi)

Kemmadur dre-vlotaat war-lerc'h ar rannig-verb o

ne welent ket sklaer o vont d'ar gêr

[’wɛ:lɛɲ kə skle̞:r vɔ̃n tə ge̞:r]

ils ne voyaient pas clair en rentrant à la maison

Ifig Bihan, 1915, Bear (dastumet gant Tangi)

hag evel-se e vez o tremen dre aze da vont da soagnañ anezhe

[a və'se ve 'dremən dɛr 'ɑhe dɔ̃n də 'swɑɲə nɛ:]

et comme ça il passe par là pour aller les soigner [les bêtes]

Ifig Bihan, 1915, Bear (dastumet gant Tangi)

e oan o jardinat

[wɑ̃n ʒaʁ'di:nət]

j'étais en train de jardiner

Lusien Karluer, 1928, Bear (dastumet gant Tangi)

Kemmadurioù dic'hortoz

lâr da bater !

[lɑ:r də 'vɑtɛr]

dis ta prière !

??? Mutation curieuse

Lusien Karluer, 1928, Bear (dastumet gant Tangi)

ha goude e kleez se

[a 'gu:de 'hleɛs se]

et après tu dois ça

Lusien Karluer, 1928, Bear (dastumet gant Tangi)

eñ a domme 'vat paotr

[ẽ: 'tomɛ hɑ pot]

il chauffait mon gars

Roje Dollo, 1932, Bear (dastumet gant Tangi)

!!!

(dastumet gant Tangi)

n'int ket mat

[niɲ cə vɑ:t]

ils ne sont pas bons

Lusien Karluer, 1928, Bear (dastumet gant Tangi)

an teir sizhun

[ən dɛ:r zy:n]

les trois semaines

Ifig Bihan, 1915, Bear (dastumet gant Tangi)

takennoù 'ba ma lagad

[da'keno ba mə 'lɑ:gat]

des gouttes dans mon oeil

Lusien Karluer, 1928, Bear (dastumet gant Tangi)

un tamm holen

[dɑ̃m 'ho:lən]

un peu de sel

Lusien Karluer, 1928, Bear (dastumet gant Tangi)

kazi graet e oa met n'onn ket petra a oa bet arru, e oa ampichet d'ober

['kɑhe wɛd wa mɛ nɔ̃ kə prɑ wa bed ɑj wa ɑ̃m'piʃəd do:r]

ça avait été presque fait mais je ne sais pas ce qui était arrivé, ça avait été empêché [vente]

Roje Dollo, 1932, Bear (dastumet gant Tangi)

ne oaran ket pelec'h emañ

['wɑ:rɑ̃ kə ble̞h mɑ̃]

je ne sais pas où elle est

Selina Jagin, 1920, Bear (dastumet gant Tangi)

gant ar c'hartennoù

[gɑ̃n gar'teno]

avec des cartes

Roje Dollo, 1932, Bear (dastumet gant Tangi)

brav e vez selaou ur gozh o kontañ traoù evel-se hañ

[brɑw ve ’ʃi:lɔw ə go:s ’kɔ̃ntɑ̃ trɛw və’se ɑ̃]

c'est beau [intéressant] d'écouter un vieux raconter ces choses-là

Selina Jagin, 1920, Bear (dastumet gant Tangi)

treiñ ar vein da sec'hañ

['trɛĩ vɛɲ də 'zehɑ̃]

tourner les pierres pour les sécher [ne rien faire]

Lusien Karluer, 1928, Bear (dastumet gant Tangi)

evit lakat ar vein ha tout ar stal te

[wid 'lɑkə vɛɲ a tut stɑ:l te]

pour mettre les pierres et tout le bordel tiens

Manuel Aofred, 1931, Bear (dastumet gant Tangi)

ha 'na tapet tout ar vein da sevel e di

[a na 'tɑpət tud ə vɛɲ da 'ze:vəl i di:]

et il avait pris toutes les pierres pour construire sa maison

Michel Talgen, 1951, Bear (dastumet gant Tangi)