Brezhoneg Bro-Vear

An anv-kadarn renadenn anv

Mont da gomz deus ar pennad-mañ war ar forum

En brezhoneg ne cheñcha ket framm an anv-kadarn renadenn anv, sañset. Selaouomp Favereau o teskrivañ anezhi (1997, p.58) :

« La structure génitive est de loin la plus courante. Le nom complété, le premier, ne prend pas d'article défini, alors que le second qui le complète est défini et prend lui l'article (défini ou indéfini), celui-ci s'intercalant entre les deux termes. [...]
Dans le cas où le second terme est un nom propre, il ne prend bien sûr pas d'article. »

Kavout a raer 'ba hon c'horpus un nebeud skwerioù o vont a-du gant ar pezh a lâr :

ki Jean (le chien de Jean)
u ar voualc'h (l'oeuf du merle)
merc'h maer Bear (la fille du maire de bear)
bugale Henri (les enfants de Henri)
mamm-gozh Iv Brigand (la grand-mère d’Yves Brigand)

u ar voualc'h

[y vwɛlh]

l'œuf du merle

Selina Jagin, 1920, Bear (dastumet gant Tangi)

ki Jean

[ki: ʒɑ̃:]

le chien de Jean

Selina Jagin, 1920, Bear (dastumet gant Tangi)

honnezh eo merc'h maer Bear ?

[hɔ̃:z ɛ mɛrh mɛ:r 'bear]

celle-là c'est la fille du maire de Bear ?

Ivet Aofred, 1931, Bear (dastumet gant Tangi)

bugale Henri ne oaront ket brezhoneg

[by'gɑ:le 'hɑ̃:ri 'wɑ:rɛɲ cə brɛ'zɔ̃:nək]

les enfants d'Henri ne savent pas le breton

Frañswa ar Bihan, 1931, Bear (dastumet gant Tangi)

hag e oan aet da di mamm-gozh Yves Brigand

[a wɑ̃n ɛt ti: mɑ̃m'go:z i:v 'bri:gɑ̃]

et j'étais allé chez la grand-mère d'Yves Brigand

Manuel Aofred, 1931, Bear (dastumet gant Tangi)

Ral-kaer eo ar frammoù yezh-se en hon c'horpus avat. En deiz a herie eo techet hon brezhoneg da viret ar ger-mell strizh dirak an anv klokaet, e penn ar framm eta. En gwirionez avat, ne raer ket nemet divinout ar ger-mell strizh-se dre ar c'hemmadur a vez war-e-lerc'h, rak ne glever ket anezhañ nemeur (dont a refomp en-dro war poent ar gerioù-mell 'ba ur pennad all). Sell amañ un toullad skwerioù e-mesk ur bern reoù all :

(ar) gêr Hanau (la ville de Hanau)
(ar) volotenn an hini bihan (la balle du petit)
(ar) gambr ar vugale (la chambre des enfants)
(an) nor ar c'hav (la porte de la cave)
(ar) c'houlz adlein (le moment de la collation)
(an) dro ar porzh (le tour de la cour)
toull (an) nor an ti (l'entrée de la maison)
(ar) barrouz Sant-Laorañs (la commune de Sant-Laorañs)
(a)n anv ar vilajenn (le nom du village)
(a)n iliz Trezelan (l'église de Trezelan)

!!!

(dastumet gant Tangi)

!!!

(dastumet gant Tangi)

'meus ket soñj deus an anv... ar vilajenn e oamp

meus ke joñj deuz ’n ano e vilajenn oam

['møskə ʒõ:ʒ dəz 'nɑ̃:no - ə vi'lɑ:ʒən wãm]

je ne me souviens plus du nom... du village où nous étions

Jañ ar Bihan, 1918, Bear (dastumet gant Tangi)

!!!

Jañ ar Bihan, 1918, Bear (dastumet gant Tangi)

dor ar c'hav

nor haw

[no:r hɑw]

la porte de la cave

Lusien Karluer, 1928, Bear (dastumet gant Tangi)

ar c'houlz adlein

ar houlz halègn

[huls 'halɛɲ]

au moment du la collation

Lusien Karluer, 1928, Bear (dastumet gant Tangi)

tro ar porzh

dro pors

[dro: pɔrs]

le tour de la cour

Jañ-If Bihan, 1946, Lannuon (dastumet gant Tangi)

'ba toull dor an ti

ba toul nor ti

[ba tul no:r ti]

dans l'entrée de la maison

Selina Jagin, 1920, Bear (dastumet gant Tangi)

'ba iliz Trezelan

bah ’n ilis Trezelen

[bah ’ni:lis tre’ze:lən]

à l'église de Trezelan

Roje Dollo, 1932, Bear (dastumet gant Tangi)

ha neuze parrouz Sant Laorañs

a neuè barrouz Zañ Lorañs

[a ’nœ:ɛ ’bɑruz zɑ̃ ’lo:rɑ̃s]

et alors la commune de Sant Laorañs

Aleñ Toudig, 1968, Bear (dastumet gant Tangi)

Mut eo ar ger-mell 'ba an holl skwerioù-se, nemet 'ba an daou diwezhañ e-lec'h mac'h a da -n-. Koulskoude e oarer zo dioutañ dre ar c'hemmadur a vez graet bep tro da heul.

Implij framm « mat » an anv-kadarn renadenn anv a vefe deus oad an hini a gaoze ? Dimp da c'hoût ne vez ket kavet nemet ar stumm « fall » gant ar vrezhonegerien yaouankañ. Darn deus ar re goshañ (pas tout, ma mamm-gozh ganet e 1928 ne ra ket) a seblant implijout an daou stumm, met peurvuiañ an hini « fall ». Sell aze ur skwer brav klevet gant un tonton kozh ganet e 1915 :

Arri eo (ar) vazh ar paotr kozh ! (Voilà le bâton du vieux !)

arri eo bazh ar paotr-kozh

aï è vas pokos

[ɑj ɛ vɑ:s pɔ’ko:s]

le bâton du vieil homme est arrivé [voilà le bâton du vieil homme]

Ifig Bihan, 1915, Bear (dastumet gant Tangi)

Koulskoude ne vez ket komzet deus ar poent-se nag gant Favereau 'ba e Grammaire du breton contemporain (1997) na gant Yann An Du 'ba an tamm yezhadur 'ba penn kentañ Geriadur brezhoneg Plougouskant (« Le complément du nom se marque par la suppression de l'article du premier élément », p.51). Cheñch a ra yezh, ha n'eo ket war-vad. Ur skwer mat 'meump deskrivet aze. Dam da se n'haller ket aliañ d'implijout anezhañ.

Tangi YEKEL, miz ebrel 2016