Brezhoneg Bro-Vear

🡼

Kroaz ar Marchosio

Kontañ a ra Mari Riou, deus Plûned, penaos e oa bet diskaret Kroaz ar Marchosio.

Brezhoneg Galleg
Me 'meus un istoar war Kroaz ar Marchosio. An hini a oa o chom... ‘ba menaj Kerlestran eo... eñ a oa... un révolté de la... de la religion. Soi-disant e oa bet evit bezañ person, e oa bet ‘ba ar seminaer, ha ‘na gwelet traoù... horripl ! Hennezh ‘vat ‘oa ket kat d’anduriñ ar veleien na mann ebet. Moi j’ai une histoire au sujet de Kroaz ar Marchosio. Celui qui habitait... à la ferme de Kerlestran c’est... c’était... un révolté de la... de la religion. Soi-disant qu’il avait voulu être curé, il avait été au séminaire, et il avait vu des choses... horribles ! Lui toujours ne pouvait pas supporter les prêtres et tout.
Eñ a oa ur menaj gantañ hañ, ur menaj mat. Ha feiz ! dek bugel a oa bet, tout e varv... badezet e vijent, e wreg a oa spontus da... a-du an iliz, ha tout e varvent, tout ! Badezet e vijent, tout e varvent. « Bremañ, emezañ, e vo (egal ?) ha ‘vo ket badezet hini ebet ken ! ». Eñ a oa revoltet ! Hag eu... eu... ‘ba lec’h emañ Kroaz ar Marchosio aze e oa un calvaire, ha ‘da ordonnet d’he mevel diskar le calvaire. Graet ‘deva, ha ma vamm ‘da ket... ‘da ket nemet c’hwec’h vloaz, gant-se ‘oa ket kozh ! Hag e oa arri unan deus ar familh, me n’onn ket, o c’houll gant ma vamm-gozh, « Soaz, ‘oarit ket ? eo diskaret Kroaz ar Marchosiou, eo diskaret le calvaire » « piv ‘neus graet se ? eme... » « me n’onn ket se ‘vat ! » eme ar vamm-go... ma vamm... vamm-gozh. Ma vamm a oa arri, met gant he beg (fresk ?), « geo ! geo ! me a oar piv ‘deus graet ! eo... eu... Gwilh... ar Vrignenenn ‘deus lakeet diskar eu... le calvaire ! ». Oh !!! oh, la, la ! e oa deus he familh ha tout, añfin ! Ma vamm « me ‘ma bet ur pred e-skeud-se, emezi ! ». Il avait une ferme hein, une grosse ferme ! Et ma foi ! il y avait eu dix enfants, tous ils mourai... ils étaient baptisés, sa femme était radicalement... du côté de l’Église, et ils mouraient tous, tous ! Ils étaient baptisés, tous mouraient. « Maintenant, dit-il, (peu importe ?), on ne les baptisera plus ! ». Il était révolté ! Et euh... euh... là où est Kroaz ar Marchosio là il y avait un calvaire, et il avait ordonné à son commis d’abattre le calvaire. Il avait fait, et ma mère n’avait que... n’avait que six ans, donc elle n’était pas vieille ! Et quelqu’un de la famille était arrivé, je ne sais qui, demandant à ma grand-mère, « Françoise, vous ne savez pas ? Kroaz ar Marchosiou est abattue, le calvaire est abattu » « qui a fait ça ? demanda... » « mais moi je ne sais pas ! dit la grand-mè... ma mèr... grand-mère ». Ma mère était arrivée, mais avec sa bouche (fraîche ?) [innocente ?], « si ! si ! moi je sais qui a fait ! c’est... euh... Guillaume... Le Brignonen qui a fait abattre euh... le calvaire ! ». Oh !!! oh, la, la ! Il était de la famille et tout, enfin ! Ma mère « moi j’avais pris une râclée à cause de ça, qu’elle dit ! ».
Ha... eñ a oa spontus hañ ! Oh, la, la ! Met eñ ‘neus... ‘dije aon pa vije kurun ha traoù evel-se ! ‘H ae dindan e wele, gant an aon ‘deva deus eu... an kurun. Pa vije eu... ar Wener ar Groaz, e rae ur friko bras evit e gamaradoù. Añfin ! tout, tout, tout ! Ha feiz, eñ a oa ur materiel da dornañ... gantañ gwechall. Hag eu... feiz ‘vat eu... gant e ouvrier ‘h aent tout eu... materiel ha tout... ‘Ba Plûned... zo gravioù, diskenn, sevel, ha bezañ a oa chadennoù... o traktiñ ar vapeur. Chadennoù na dorrent ket james. Eh ben ! Arri e oa ‘ba ur c’hrav bennak, torret e oa ar chadenn, ha friket e oa an ouvrier. Hag abaoe emañ an dud da c’houll se gwechall adarre, « ah ! n’emañ ket o tiskar Kroaz ar Marchosiou ken ? ». Aze e oa e bunision. Et... il était terrible hein ! Oh, la, la ! Mais il a euh... avait peur quand il y avait du tonnerre ou des choses comme ça hein ! Il allait sous son lit, tellement il avait peur du euh... du tonnerre. Quand il y avait euh... le Vendredi Saint, il faisait un grand festin pour ses amis. Enfin ! tout, tout, tout ! Et ma foi, il avait du matériel de battage... autrefois. Et euh... ma foi euh... avec son ouvrier ils allaient avec tout euh... le matériel et tout... A Plûned... il y a des côtes, à descendre, à monter, et il y avait des chaines... qui tractait la vapeur. Des chaines qui ne cassaient jamais. Eh ben ! Il était arrivé dans une côte quelconque, la chaine avait cassé, et l’ouvrier avait été écrasé. Et depuis les gens de demander ça autrefois de nouveau, « ah ! il n’est plus en train d’abattre Kroaz ar Marchosiou ? ». Là était sa punition.
Hag eñ goude ‘da ket bet met chañs fall gant e... e loened ivez, gant e gezeg ivez. Ha marv e oa... ar Sizhun... ar Sizhun Bask. La Semaine Sainte ! Ha feiz, gwech... ha ‘vije ket interet an dud deiz Gwener ar Groaz ! Met... e wreg a faote dezhi à tout prix e dremenje xxx (?) met tremenet e oa evel-se. Hep goull mann ebet gant den ebet. Sioul, sioul, sioul ! Met... ha n’eo ket mat bezañ ken revoltet-se hañ ! Nann, nann, nann, nann ! Nann, nann, nann... me ‘meus bet klevet ma vamm o komz deus se alies. Et lui après n’avait eu que du mauvais sort concernant ses... ses bêtes aussi, avec ses chevaux aussi. Et il était mort... la Semaine... la Semaine Sainte. La Semaine Sainte ! Et ma foi, autref... et on n’enterrait pas les gens le jour du Vendredi Saint ! Mais... sa femme voulait à tout prix qu’il passe xxx (?) mais il était passé comme ça. Sans rien demander à qui que ce soit. Calmement, calmement, calmement ! Mais... et ce n’est pas bon d’être aussi révolté que ça hein ! Non, non, non, non ! Non, non, non... moi j’ai souvent entendu ma mère parler de ça.