Brezhoneg Bro-Vear

Brezhoneg > Galleg

kaout d'ober

falloir

Peogwir 'mije d'ober deskiñ ar pezh 'mije d'ober deskiñ.

Pegur mijé d'or diskiñ péz mijé d'or diskiñ.

Parce qu'il fallait que j'apprenne ce qu'il fallait que j'apprenne.

Plac'h, 1946, Pederneg (dastumet gant Riwal)

1. Aze ne vije ket d'ober soursial. Ar machin a rae anezhe tout e-unan. 2. Ah ya, ar machin a rae anezhe tout.

1. Ahé vijé ke t'or zoursiel. Machin rè nè toud ihun. 2. A ya, machin rè nè tout.

1. Là, il n'y avait pas besoin de s'inquiéter. La machine les faisait tous elle-même.

1. Plac'h, 1925, Trezelan (Bear)
2. Plac'h, 1946, Pederneg
(dastumet gant Riwal)

Ha n'eo ket a-walc'h goro. Kas al laezh en ti a vije d'ober goude peogwir an écrémeuse a oa e-barzh an ti.

A n’ê ked wah goro. Kas lêz èn ti vijé d’or goudé pegur ’n écrémeuse oa ba ’n ti.

Et ce n'est pas tout de traire. Il fallait ensuite apporter le lait dans la maison, parce que l'écrémeuse était dans la maison.

Plac'h, 1925, Trezelan (Bear) (dastumet gant Riwal)

A-benn 'nije roet boued d'ar re-se ha neuze me a oar petra 'nije d'ober, lakat plouz dindan ar saout a vije d'ober ivez ha neuze heu...

Bènn nijé roe bwét te ré-hé, a neuhé mé oar pra nijé d’ober, lake plous tinan zowt vijé d’or ie, a neuhé eu…

Pour quand il les avait nourries, et fait tout ce qu'il avait à faire, je ne sais pas, il fallait mettre de la paille sous les vaches aussi et...

Plac'h, 1946, Pederneg (dastumet gant Riwal)

1. Ar pezh a oa startañ du-mañ eo e oa tout ar parkoù pell deus ar gêr, pa vije d'ober kaout ar saout er-maez. 2. E vije ret mont war an hent diouzhtu.

1. Péz oa startañ du-mañ ’h è oa toud parko pèll deuz gêr, pé vijé d’or kawt zowt mês. 2. Vijé rét mon war ’n èn dustu.

Ce qui était difficile chez nous, c'est que les champs étaient tous loin de la maison, quand il fallait sortir les vaches. 2. On était tout de suite sur la route.

1. Plac'h, 1925, Trezelan (Bear)
2. Plac'h, 1946, Pederneg
(dastumet gant Riwal)

Ma 'mije d'ober mont en tu bennaket, ac'hanta e renken mont d'ar gêr da c'horo bepred, ma vije d'ober retorn e vije retornet goude, met goro saout a vije d'ober bepred hañ.

Ma mijé d’or mon tu bénnaket, hanta rènkèn mon te gêr de horo bopet, ma vijé d’or rétorn vijé rétornet goudé, mè goro zowt vijé d’or boped añ.

Quand je devais aller quelque part, eh bien il fallait que j'aille à la maison traire en tout cas, s'il fallait que je revienne ensuite, je revenais, mais en tout cas il fallait traire les vaches.

Plac'h, 1946, Pederneg (dastumet gant Riwal)

Kar pa vije d'ober tremen e bord ar c'hleuz, fidedoulle avat, e groge... un tamm koad e-barzh, e-barzh... deus ur wezenn bennak, pe un dra bennak, e vije ur brank un tamm bihan pelloc'h, ha hennezh a groge e-barzh an appareil.

Ka pa vijé d'or trémèn bord hleñ, fidedoullé hat, grogé... tamm koat bars, bah... deus wéenn bénnak, pé 'n dra bénnak, vijé brank tamm bien pèlloh, a heñ grogé bah 'n appareil.

Car quand il devait passer au bord du talus, nom d'un chien, un bout de bois d'un arbre s'accrochait... Il y avait une branche un peu plus loin, et elle s'accrochait dans son appareil [auditif].

Plac'h, 1925, Trezelan (Bear) (dastumet gant Riwal)

'tije d'ober digroc'henniñ anezhe

[tiʒe do:r ˌdigrɔ'hɔ̃nĩ nɛ]

il fallait que tu les pelles [châtaignes]

Michel Talgen, 1951, Bear (dastumet gant Tangi)

lâret 'meus dezhi, tri miz hañ ! tri miz ben eh ! komañs xxx ( ?) hañ ! se... se zo kaoz, pa vez d'ober ambochiñ, kaout unan... kavet labour da hanter-kant vloaz c'est... re gozh dija, 'gav ket labour

['lɑ:ʁɛ møz dɛj 'tʁi miz ɑ̃ - 'tʁi miz bɛ̃ ɛ - 'ko̞mɑ̃z ə ? ɑ̃ - ze ze zo ko̞:z - pa ve do̞:ʁ ɑ̃'boʃĩ - ka:d yn ka:d 'lɑ:buʁ də ˌhɑ̃ntə'kɑ̃nla sɛ - 'ʁe goz de'ʒa - 'gɑfkə 'lɑ:buʁ]

je lui ai dit, trois mois hein ! trois mois ben eh ! ça commence xxx ( ?) hein ! c'est... c'est pour ça, quand il faut embaucher, avoir quelqu'un, trouver du travail à cinquante ans c'est... trop vieux déjà, il ne trouve pas de travail

Lusien Karluer, 1928, Bear (dastumet gant Tangi)

... e vez d'ober sevel

[ve dor 'ze:vəl]

... il faut se lever

Lusien Karluer, 1928, Bear (dastumet gant Tangi)

et alors pa vez ar chut goude, le biberon, e vez d'ober bouillir anezhañ, bouillir, il faut stéréliser ça, taratati, ha goude e vez laket ar chut lous-se, et quand... pa vez e-unan an hini bihan, pa vo aet e-un... hag e vo ar chut-se o kouezhañ war an douar, goude e vouto anezhañ en e... ha 'h eo strikt Angéla hañ ! strikt 'h eo ! strikt ! strikt ! ah met pa soñj 'ba se, pa gouezho forzh pelec'h !

[e aˈlɔʁ pa ve ʃyd ˈguːde ... - ve do̞ːʁ ˈbujiʁ ˈneɑ̃ - ... - a ˈguːde ve ˈlɑkəd ʃydˈluːs se - ... pa ve iˈhyːn nːiˈbiːən - pa vo e̞d iˈhy - pa he̞ vo iˈhyːn - a vo ˈʃytse ˈkweːɑ̃ waʁ ˈnduːaʁ - ˈguːde ˈvuto ˈneɑ̃ ni - a he̞ stʁik ɑ̃ʒela ɑ̃ - stʁik he̞ - stʁik - stʁik - a mɛ pa ʒɔ̃ːz bah ze - pa ˈgweːo fɔʁs ple̞χ]

et alors quand il y a la tétine après, le biberon, il faut le bouillir, bouillir, il faut stériliser ça, taratati, et après on met cette sale tétine-là, et quand... quand le petit est tout seul, quand il se déplacera tout se... cette tétine-là tombera par terre, après il la remettra dans sa... et Angéla est maniaque est hein ! elle est maniaque ! maniaque ! maniaque ! ah mais quand on pense à ça, puisqu'elle tombera n'importe où

Lusien Karluer, 1928, Bear (dastumet gant Tangi)

ar biberon a vez pet gwech bemdez ? ah ya ! ha neuze ar biberon a vez d'ober sterelizañ anezhañ

[bibʁɔ̃ ve ˈpetkweʃ ˈbo̞mde – a ja - a ˈnœhe bibʁɔ̃ ve do̞ːʁ steʁeˈliːzɑ̃ ˈneɑ̃]

et le biberon c'est combien de fois par jour ? ah oui ! et alors le biberon il faut le stériliser

Lusien Karluer, 1928, Bear (dastumet gant Tangi)

se a oa mat gwechall, e-pad ar brezel 'vije ket kavet mann ebet pe diouzhtu goude ar brezel 'vije mann ebet, e vije prenet traoù, met aze e vez kavet tout, tout a vez kavet bremañ, 'vez ket d'ober 'met mont da brenañ, mankout a ra un dra bennaket, 'vez ket d'ober 'met mont da brenañ, 'vez ket d'ober prenañ bernioù traoù asambles evel-se hañ ! ha botoioù ha chaosonoù ha tout an traoù-se diouzhtu, an treid a gresk diouzhtu hañ ! ha tout, tout a vez re vihan, 'vezont ket laket

[ze wa mɑ:d gwe’ʒɑl - pad ’bʁe:zəl vi’ʃe kə kɑ:d ’mɑ̃nbet pe dyˌsty ’gu:de ə ’bʁe:zəl ’viʃe ’mɑ̃nbet - ’viʃe ’pʁe:nə tʁɛw - mɛ ’ɑe̞ ve kɑ:t tut - tut ve ka:d ’bœmɑ̃ - ’vekə do̞:ʁ mɛ mɔ̃n tə ’bʁe:nɑ̃ - ’mɑ̃ŋkə ʁa ndʁa mə’nɑkə - ’vekə do̞:ʁ mɛ mɔ̃n tə ’bʁe:nɑ̃ - ’vekə do̞:ʁ ’pʁe:nə ’bɛʁɲo tʁɛw ’sɑ̃məs vi’se̞ ɑ̃ - a bo̞’to̞jo a ʃo̞’sɔ̃:no a tun ’tʁɛwze dy’sty - ən ’tʁɛjc gʁesk dy’sty: ɑ̃ - a tut tud ve ʁe ’vi:ən - ’veɲcə ’lɑkət]

ça c'était bien avant, pendant la guerre on ne trouvait rien du tout ou tout de suite après la guerre il n'y avait rien, on achetait des choses, mais là on trouve tout, on trouve tout maintenant, il n'y a qu'à aller acheter, il manque quelque chose et il n'y a qu'à aller acheter, il ne faut pas acheter plein de choses à la fois comme ça hein ! et des chaussures et des chaussons et toutes les choses tout de suite, les pieds grandissent tout de suite hein ! et tout, tout est trop petit, ils ne sont pas portés [habits de bébé]

Lusien Karluer, 1928, Bear (dastumet gant Tangi)

devoir

Ne blije ket an trakteur dezhañ kement se. Peogwir alies pa 'nije d'ober mont d'arat e vije lavaret dimp kas an trakteur d'ar park ivez.

Blijé ked 'n trakteur déañ kémé sé. Pegur alies pé nijé d'or mont d'aret vijé lât timp kas 'n trakteur de park ie.

Il n'aimait pas tant que ça [conduire] le tracteur. Parce que souvent, quand il devait aller labourer, on nous disait de conduire le tracteur au champ.

Plac'h, 1925, Trezelan (Bear) (dastumet gant Riwal)

Ma 'mije d'ober mont en tu bennaket, ac'hanta e renken mont d'ar gêr da c'horo bepred, ma vije d'ober retorn e vije retornet goude, met goro saout a vije d'ober bepred hañ.

Ma mijé d’or mon tu bénnaket, hanta rènkèn mon te gêr de horo bopet, ma vijé d’or rétorn vijé rétornet goudé, mè goro zowt vijé d’or boped añ.

Quand je devais aller quelque part, eh bien il fallait que j'aille à la maison traire en tout cas, s'il fallait que je revienne ensuite, je revenais, mais en tout cas il fallait traire les vaches.

Plac'h, 1946, Pederneg (dastumet gant Riwal)

'deus ket d'ober mont e-barzh 'vat

[døs kəd o:r mɔ̃n bɑrz hɑt]

il ne vaut mieux pas qu'elle y aille

Ifig Bihan, 1915, Bear (dastumet gant Tangi)

'teus d'ober mont ?

[tøs do:r mɔ̃n]

tu dois aller, partir ?

Ifig Bihan, 1915, Bear (dastumet gant Tangi)

hag e vez d'ober adober

[a ve do:r ha'do:r]

et on doit refaire

Selina Jagin, 1920, Bear (dastumet gant Tangi)

hemañ 'na d'ober mont amañ

['hemɑ̃ na do:r mɔ̃n 'ɑ̃mɑ̃]

celui-ci devait aller ici [pièce de puzzle]

Ivet Aofred, 1931, Bear (dastumet gant Tangi)

betek pet vloaz 'deus d'ober derc'hen... ?

['bekə ped lɑ: døz do:r 'dɛrhɛn]

jusqu'à quel âge doit-elle aller continuer... ?

Ivet Aofred, 1931, Bear (dastumet gant Tangi)

pelec'h 'teus d'ober lakat anezhañ ?

[ple̞h tøz do:r ’lɑkə neɑ̃]

où est-ce que tu dois le mettre ?

Ivet Aofred, 1931, Bear (dastumet gant Tangi)

n'eo ket aze 'teus d'ober lakat anezhañ

[nɛ kəd 'ɑhɛ tøz do:r 'lɑkə neɑ̃]

ce n'est pas là que tu dois le mettre

Ivet Aofred, 1931, Bear (dastumet gant Tangi)

... oa tri yaouank hag a oa d'ober dont da...

[wa tri 'jowɑ̃ŋg a wa do:r dɔ̃n də]

... y avait trois jeunes qui devaient venir...

Ivet Aofred, 1931, Bear (dastumet gant Tangi)

ha n'eo ket aezet reglañ an tan pa vez arri eu... hanter pe evel-se, ha 'oaran ket penaos 'h eo xxx ( ?), 'oaran ket pe... pe... penaos emañ he c'hont ha de toute façon 'ma c'hoant da gaout... cheñch anezhi da... pa rajen... e deufet da debriñ krampouezh, kuit da vezañ ambetet, ha neuze e oa d'ober c'hwezhañ ma belo din, kentañ gwech e deui hañ ! pas herie ! 'ha neuze 'ma... 'ma d'ober les chèques dit, evit da anniversaire, ha tout se 'ma d'ober lâret dit an deiz all

[a ˈne̞ kəd ˈe̞ːze̞d ˈʁeːglə ˈntɑ̃ːn pa ve ɑj ə - ˈhɑ̃ntəʁ pe viˈse̞ - a waˈʁɑ̃ kə pəˈnɔ̃ːs he̞ ? - waˈʁɑ̃ kə pe pə pəˈnɔ̃ːs mɑ̃ i ˈhɔ̃n - ... ma hwɑ̃n də gɑːt ʃɛ̃ːʃ nɛj də - pa ˈʁɛʃɛn - ˈdɛfəd ˈdiːbĩ ˈkʁɑ̃mpus - kwid də ˈveːɑ̃ ɑ̃mˈbe̞tət - a ˈnœhe̞ wa do̞ːʁ ˈhweːə mə ˈbeːlo dĩ - ˌkentɑ̃ ˈgweʒ dĩ ɑ̃ - pas ˈhɛje - a ˈnœhe̞ ma ma do̞ːʁ ... dit - wi tə anivɛʁˈsɛʁ - a tud ze ma do̞ːʁ ˈlɑːʁət tit deˈɑl]

et ce n'est pas facile de régler le feu quand elle [bouteille de gaz] est arrivée euh... à la moitié à peu près, et je ne sais pas comment est xxx ( ?), je ne sais pas com... com... comment elle est [à quel niveau] et de toute façon je voulais avoir... la changer pour... quand je ferais... vous viendrez manger des crêpes, pour ne pas être embêtée, et alors il fallait aussi me gonfler mon vélo, la prochaine fois que tu viendras hein ! pas aujourd'hui ! et alors j'avais... j'avais les chèques à te faire, pour ton anniversaire, et tout ça je devais te le dire l'autre jour

Lusien Karluer, 1928, Bear (dastumet gant Tangi)

mal (avoir du –)

Oh ya, X 'neus bet d'ober a-wezhioù, gant an trakteur-se.

[o ja X nøs pe 'dɔːʁ 'wɛːjo gãn 'tʁaktœʁ ze]

Oh oui, X a eu du tracas parfois, avec ce tracteur.

Plac'h, 1925, Trezelan (Bear) (dastumet gant Riwal)

Oh bet 'neus d'ober sañset e-barzh e vuhez, petra a ri, peogwir e oa e-unan, den ebet da lavaret dezhañ.

O, bét neus t'or sañset bah i vué, pra ri, pegur oa ihun, dén bét te lât téañ.

Oh il a eu à faire dans sa vie [il a eu beaucoup de travail, il en a vu de toutes les couleurs]. Qu'est-ce que tu veux ? Puisqu'il était seul, personne pour le conseiller.

Plac'h, 1925, Trezelan (Bear) (dastumet gant Riwal)

an traoù mat 'dez d'ober, met an traoù fall a grog hañ

[trɛw mɑ:d de do:r mɛ trɛw vɑl grɔ:g ɑ̃]

les bonnes choses [plantes] ont du mal, mais les mauvaises choses [mauvaises herbes] prennent hein

Roje Dollo, 1932, Bear (dastumet gant Tangi)

d'ober zo klevet ar radio gant an drouz zo en-dro din

[do:r zo ’klɛwəd ’rɑdjo gɑ̃n dru:z zo dro dĩ]

c'est difficile d'entendre la radio avec un tel boucan

traduction

Lusien Karluer, 1928, Bear (dastumet gant Tangi)

d'ober 'to evel Julien

[do:r to wɛl ʒy’ljɛ̃]

tu auras de quoi faire, du mal, comme Julien

Selina Jagin, 1920, Bear (dastumet gant Tangi)

Julien 'nez d'ober o klask ivez

[’ʒyljɛ̃ ne do:r klask ie]

Julien a de quoi faire à chercher [les mots bretons]

Selina Jagin, 1920, Bear (dastumet gant Tangi)

d'ober 'neus gant...

['do:bər nøs gãn]

il a à faire avec [du mal]...

Ifig Bihan, 1915, Bear (dastumet gant Tangi)

d'ober e vez hañ

[do:r ve ɑ̃]

on a du mal hein

Selina Jagin, 1920, Bear (dastumet gant Tangi)

me 'mez d'ober o lâret an anv-se

[me me do:r 'lɑ:rə 'nɑ̃:no ze]

j'ai du mal à dire ce nom

Manuel Aofred, 1931, Bear (dastumet gant Tangi)

oh, bezañ e vez d'ober kompren

[o ’beɑ̃ ve do:r ’kɔ̃mpɾən]

oh, on a du mal à comprendre

Ivona Moulleg, ?, Sant Laorañs (dastumet gant Tangi)