Brezhoneg Bro-Vear

Klask

Kavet zo bet 20 frazenn.

oh ! oc'h ober las aze ! gant tamm kanfarded evelton, evel... evel e oamp ni ivez, ha neuze e oa... teir pe beder blac'h e vijemp, ha 'h aemp da goach dioute, hag e vije skoet dour gante, aze e oa un espes tamm feunteun, hag e oa ur c'helorn bihan, kazi evel e vez d'ar vugale da c'hoari aze, e vijemp o skeiñ dour gante, hag unan anezhe 'nije ezhomm da gac'hat evit lâret dit ar wirionez, pa 'tije ezhomm da gac'hat ! me a lâr dit !

[o - ˌho̞ˑɹ ˈlɑs ˌɑhe̞ - gɑ̃n tɑ̃m kɑ̃ˈfɑɹdəd ˌwe̞ltɔ̃ - we̞l we̞l wɑ̃m ˌnim ˈiˑe - a ˌnœhe wa - ˌtɛˑɹ pe beˈdɛɹ ˌblɑx viʒɛm - a ˌhɛm tə ˈgwɑʃ tjɔ̃te̞ - a viʒe ˌskoˑə ˈduːɹ ˌgɑ̃te̞ - ˌɑhe̞ wa ˈnespəs tɑ̃m ˈvɑ̃ntən - a wa ˌhyˑlɔɹn ˈbiˑən ˌkɑhe we̞l ve də vyˈgɑːle də ˌhwɑj ˌɑhe̞ - viʒɛm ˌskɛɲ ˈduːɹ ˌgɑ̃te - a ˌyˑn ne̞ niʒe ˌem də ˈgɑhat wid ˌlɑˑɹ tid wiˈɹjɔ̃ːne - pe tiʒe ˌem də ˈgɑhat - me ˈlɑːɹ ˌdit]

oh ! faisant du bazar là ! avec des garnements comme moi, comme... comme nous étions nous aussi, et alors il y avait... nous étions trois ou quatre filles, et nous allions nous cacher d'eux, et on leur lançait de l'eau, là il y avait une espère de petite fontaine, et il y avait un petit seau, presque comme pour les enfants pour jouer là, nous leur jetions de l'eau, et l'un d'entre eux avait besoin de chier, pour te dire la vérité, quand tu avais besoin de chier ! je ne te dit pas !

Simona ar Bilhon, 1936, Bear (dastumet gant Tangi)

1. hag eu... an hini a oa o terc'hen an ostaleri 'ba ar Barrderv aze a-raok, tad Jean-Yves Nicol 2. maer Kawan 1. ya just ! maer... maer kozh Kawan ya, eñ a lâre se, e venaj, e di a oa 'ba un tu d'an hent, hag eu... e venaj a oa en tu all, hag e lâre, peogwir e vije o reiñ boued d'ar moc'h, e vije graet boued en Plûned, e dremenent dre... dre... dre Vear, evit mont da Brad, lec'h e oa ar moc'h, ha 'rae ket nemet treuziñ an hent gant ar c'helorn

1. [ag ə - ˈnːi wa ˈtɛhɛn nɔstəˈleːɹi ba ˌbɑɹˈdɛɹw ˌɑhe ˌɹo̞ˑk - ˌtɑˑd ... ˈnikɔl] 2. [ˌmɛˑɹ ˈkɑwɑ̃n] 1. [ja ʒyst - ˌmɛˑɹ mɛɹ ˌkoˑs ˈkɑwɑ̃n ja - hẽ ˌlɑˑɹe ze - i ˈveːnəʃ - i ˈdiː wa ban ty də ˈnɛn - ag ə - i ˈveːnəʃ wa ntyˈɑl - ag ˌlɑˑɹe̞ - pu viʃe ˌɹɛˑĩ ˈbwed di ˈvox - ˌviʒe gwɛ ˈbwed ˌde̞ ɛn ˈplyːnət - dɹeˈmeːnɛɲ dɹe - dɹe - dɹe ˈveˑaɹ - wid ˌmɔ̃n də ˈbɹɑˑt - le̞x wa ˈmox - a ˌɹɛ kə mɛ ˈtɹœːʒĩ ˈnɛn gɑ̃n ˈheːlɔɹn]

1. et euh... celui qui tenait la café à ar Barrderv là avant, le père de Jean-Yves Nicol 2. le maire de Kawan 1. oui juste ! le maire... l'ancien maire de Kawan oui, il disait ça, sa ferme, sa maison était d'un côté de la route, et euh... sa ferme était de l'autre côté, et il disait, puisqu'il donnait à manger aux cochons, il faisait la nourriture à Plûned, ils passaient par... par... par Bear, pour aller à Prad, là où étaient les cochons, et il ne faisait que traverser la route avec le seau

1. Pier Gotie, 1938, Plûned
2. Odil Gotie, , Plûned
(dastumet gant Tangi)

ma wreg 'h ae da gerc'hat dour gant ur c'helorn hag ur c'harrez, 'teus ket bet gwelet se james ? nann, gant ur c'harrez, ya, abalamour da distokañ an dour, d'ar feunteun, kant... tremen daou c'hant metr, o kerc'hat dour, ya, ur c'harrez, pevar... pevar damm koad, ya, hag evel-se e distoke ar c'helorn, daou ya, abalamour dezhañ bezañ distok diouti, kuit da faotañ war da votoù

[mə ˈwɹek he də ˌgɛɹhəd ˈduˑɹ gɑ̃n ˈheːlɔɹn ag ə ˈhɑɹe - ˌtøs kə be ˌgwe̞ˑlə ze ˌʒɑ̃məs - ˈnɑ̃n gɑ̃n ˈhɑɹe - ja ˌblɑ̃m ˈdɛj də disˈtɔkɑ̃ ən ˈduːɹ - də ˈvœntən - ˈkɑ̃n ˌtɹemen do̞w ˈhɑ̃n mɛt - ˈkɛɹhə ˈduːɹ - ja ˈhɑɹe - ˌpɛwaɹ ˌpɛwaɹ dɑ̃m ˈkwɑt - ja a vəˈse disˈto̞ke ˈheːlɔɹn - ˈdo̞w ja - ˌblɑ̃m ˈdeˑɑ̃ ˌbeˑɑ̃ ˈdistɔg djɔ̃ti - ˌkwit tə ˈfo̞tɑ̃ waɹ də ˈvoto]

ma femme allait chercher de l'eau avec un seau et une carrée, tu n'as jamais eu l'occasion ed voir ça ? non, avec une carrée, oui, afin d'écarter l'eau, à la fontaine, cent... plus de deux cent mètres, à aller chercher de l'eau, oui, une carrée, quatre... quatre morceau de bois, oui, et comme ça ça écartait le seau, deux oui, afin qu'il soit écarté d'elle, pour ne pas renverser sur tes chaussures

Jakez Dilinan, 1931, Kemperven (dastumet gant Tangi)

ur feunteun a oa, peogwir aze 'h aemp tout da gerc'hat dour, gant kelornioù, kua ! gant kelornioù, e vije ur c'helorn ganit 'ba pep dorn, da degas d'an ti, d'ober boued ha d'ober tout, evel e vije ! 'oa ket modern hañ ! ac'hanta, ha neuze e oa ur stank-kannañ tal-kichen, hag ur feunteun, eu... feunteun san... feunteun Gwerun, ya, feunteun Gwerun e oa, han-se gwelet a rez !

[ə ˈvɑ̃ntən wa - py ˌɑhe̞ ˌhɛm ˈtut tə ˈgɛɹhəd ˈduːɹ - gɑ̃n kyˈlɔɹɲo - ˌkyˑa - gɑ̃n kyˈlɔɹɲo - ˌviʒe ə ˈhyːlɔɹn gəˌnid bah po̞p ˈtɔɹn - də ˌde̞s tən ˈtiˑ ˌdo̞ˑɹ ˈbwet a ˌdo̞ˑɹ tut - we̞l ˌviʒe - ˌwɑ kə moˌdɛɹn ɑ̃ - ˌhɑ̃nta - a ˌnœˑe̞ wa ˌstɑ̃ŋˈkɑ̃nˑɑ̃ talˌkiʃən - ag ə ˈvɑ̃ntən - ə ˈvɑ̃ntən zɑ̃ - ˌvɑ̃ntən gwɛˈɹyːn - ˌjɑ ˌvɑ̃ntən gwɛˈɹyːn wa - ɑ̃ˌse ˈgwe̞ˑl ə ɹe̞s]

il y avait une fontaine, puisque nous allions tous chercher de l'eau là, avec des seaux, quoi ! avec des seaux, tu avais un seau dans chaque main, à rapporter à la maison, pour faire à manger et pour faire tout, comme c'était ! ce n'était pas moderne hein ! eh bien, et il y avait aussi un lavoir à côté, et une fontaine, euh... la fontaine de sain... la fontaine de Gwerun, oui, la fontaine Gwerun que c'était, donc tu vois !

Bear-Gwenezhan

Simona ar Bilhon, 1936, Bear (dastumet gant Tangi)

difoñset eo ar c'helorn

[di'vɔ̃səd e̞ 'he:lɔʁn]

le seau a perdu son fond

Lusien Karluer, 1928, Bear (dastumet gant Tangi)

foñsañ ar c'helorn

['vɔ̃sɑ̃ 'he:lɔʁn]

refaire le fond du seau

Lusien Karluer, 1928, Bear (dastumet gant Tangi)

piv 'h a da vale en ur c'hoarzhin hag a deu d'ar gêr en ur c'harmat ? ar c'helorn, pa 'h a d'ar puñs e ra « wig-wig »

[piw ha də 'vɑ:le nɔ̃n 'hwɛʁzin a da də ge̞:ʁ nɔ̃n 'hɑʁmat 'he:lɔʁn pa ha də pỹ:z ʁa wikwik]

qui va se promener en riant et revient à la maison en pleurant ? le seau, quand il va au puits il fait « ouic-ouic »

Michel Yekel, 1946, Bear (dastumet gant Tangi)

ha neuze e laken ur c'helorn dindan peogwir e deue gwad, oh met gant... gant un (takad ?) koad aze, eeuniñ xxx( ?), eeuniñ e skouarnioù dezhañ da xxx ( ?)

[a ’nœ:he ’lɑkɛn ’he:lɔʁn di’nɑ̃:n pu:ʁ dɛ gwɑ:t o mɛ gɑ̃n gɑ̃n ’tɑkən kwɑ:d ’ɑ:he ’ɛwnĩ zo ? ’ɛwnĩ i ’skwɛʁɲo deɑ̃ də ? nɛ:]

et alors je mettais un seau en-dessous puisque le sang venait, oh mais avec... avec un coup de (bâton ?) en bois là, le redresser xxx ( ?), lui redresser les oreilles pour les xxx ( ?)

???

Michel Talgen, 1951, Bear (dastumet gant Tangi)

Du-mañ e oa graet se, e oa laket ur c'hozh pres, ha neuze ur plankenn, ha neuze e vije un toull e-barzh ar c'hreiz, evel-just, ha e oa ur c'helorn, ha e oa... propr e oa. Evel-se e oa propr.

[’dymã wa gwɛ ’ze - wa ’lakə ’hos ’pɹes - a nœe̞ ’plãŋkən - a nœe̞ viʒe n’tul ba ’hɹɛjs wɛl’ʒyst - a wa ’helɔɹn - a wa ’pɹɔp wa - vəse wa ’pɹɔp]

Chez nous on avait fait ça, il y avait une vieille armoire, et alors une planche, et il y avait un trou au milieu, bien sûr, et il y avait un seau, et c'était... c'était propre. Comme ça c'était propre.

Toilettes sèches avant l’heure...

Plac'h, 1925, Lannuon (dastumet gant Riwal)

ar sternaj, ar sternaj koad kwa, aze eu... distok, boñ, lakomp se, peogwir zo... e vije normalamant eu... ar fasadenn a vije kazi evel eu... ur maen plat oc'h ober ar bord kwa hag aze neuze e vije... vije graet « ar sternaj » deus... deus n'onn pesort kwa, hag aze e oa daou bost kwa, neuze un traouilh a oa hag a vije degaset en-dro gant an dorn gant ur chadenn kwa, aze e vije staget ar c'helorn

[ə ’stɛɹnaʃ ’stɛɹnaʃ kwat kwa ’ɑ:he ə ’distɔk bɔ̃ ’lɑkɔ̃m ze py’gy:ɹ zo viʒe nɔɹma’lɑ̃mɑ̃n ə fa’sɑ:n viʒe ’kɑ:he wɛl ə min’plɑt ’ho̞:bəɹ bɔɹt kwa ag ’ɑ:he ’nœ:he viʒe viʒe gwɛ ’stɛɹnaʃ də də nɔ̃ pə’sɔɹt kwa ag ’ɑ:he wa do̞w bɔst kwa ’nœ:he ’tɾɑwiʎ wa viʒe ’dɛsə ndɾo gɑ̃n dɔɹn gɑ̃n ʃɑ:n kwa ’ɑ:he viʒe ’stɑ:gə ’hy:lɔɹn]

le châssis, le châssis en bois quoi, là euh... à l'écart, bon, admettons ça, puisqu'il y a... il y avait normalement euh... la façade était presque comme euh... une pierre plate faisant le bord quoi et là alors il y avait... on appelait ce je ne sais quoi « le châssis », et là il y avait deux poteaux quoi, alors il y avait un treuil qui était actionné à la main avec une chaîne quoi, là on attachait le seau

Lusieñ Minous, 1926, Bear (dastumet gant Tangi)

ar c'helorn

hélan-n

[helãn]

seau

Plac'h, , Bear (dastumet gant Julien)

ar c'helorn

hélan-n

[helãn]

seau

Daniel Bihan, 1950, Bear (dastumet gant Julien)

ar vuoc'h 'neus roet un taol-gwint gant ma c'helorn ha faotet tout ma laezh.

Vuc’h neus rod tol gwin-th gan-n me hélan-n a foteut tout me lèz.

[vyx nøs ʁod tol gwinc gãn me helã a fotət tud mə lɛz]

La vache a donné un coup de pied dans mon seau et a versé tout mon lait.

Ivona Toudig, 1934, Bear (dastumet gant Julien)

a-wechoù an ebeulien pa vez ebeulien bihan warni 'nez ezhomm xxx (?) pa 'deuint xxx (?), ha neuze an ebeulien bihan a-wechoù, pa arrient da denañ, n'eo ket denañ a reont a reont ivez eu... hejañ ar vronn aze ha neuze, se ne blij ket da... ha hoñ, o reiñ dour dezhi, o reiñ dour dezhi gant ur c'helorn e oa, 'na ket eu... ha 'na tapet krog 'ba... 'ba e gein aze, (moan ?) e oa bet, met 'na ket tapet nemet 'ba ar c'hroc'hen ha neuze e dilhad

['we:ʒo nœ'bœʎən pe ve œ'bœʎən 'bi:ən waɹni ne e:m ? pe dœɲ ? a 'nœ:he nœ'bœʎən 'bi:ən 'we:ʒo pe 'hɑjɛɲ də 'de:nɑ̃ ne̞ kə 'de:nɑ̃ ɹɛɲ ie ə 'hĩ:ʒɑ̃ vɹɔ̃n 'ɑ:he a 'nœ:he ze biʃ kət tə a hɔ̃: ɹɛɲ du:ɹ dɛj ɹɛɲ du:ɹ dɛj gɑ̃n 'hy:lɔɹn wa na kəd ə a na 'tɑpə kɾo̞:g ba ba i gɛɲ 'ɑ:he mwɑ̃:n wa bet mɛ na kə 'tɑpə mɛ bah 'hɹɔ:hən a 'nœ:he i 'diʎat]

parfois les poulains, quand il y a de jeunes poulains auprès d'elle ils ont besoin de xxx (?) quand ils ont xxx (?), et alors les petits poulains parfois, quand ils viennent têter, ce n'est pas têter qu'ils font non plus euh... c'est secouer la mammelle là, et alors ça ne plait pas à... et elle, en train de lui donner de l'eau, il était en train de lui donner de l'eau, il n'avait pas euh... elle l'avait attrapé par... par le dos là, ça avait été xxx (?), mais elle n'avait attrapé que la peau et alors les habits

???

Lusieñ Minous, 1926, Bear (dastumet gant Tangi)

brok ar c'helorn

[brɔk 'he:lɔrn]

l'anse du seau

Manuel Aofred, 1931, Bear (dastumet gant Tangi)

ar c'helorn zo tal-kichen an ostilhoù

['he:lɔrn zo tɑl'kiʃən nus'tiʎo]

le seau est à côté des outils

Lusien Karluer, 1928, Bear (dastumet gant Tangi)

ar c'helorniad dour, pa skoez anezhañ war e benn, 'ba ar puñs, ac'h a d'ar marc'had, se zo gwir, goude pa vi o sachañ anezhañ da grec'h, ar c'helorn a vez leun a dour, e deu d'ar gêr en ur c'harmat

[he’lɔrɲə du:r pa ’skoɛz neɑ̃ war i bɛn ma pỹ:s hɑ də ’vɑrhat ze zo gwi:r gu: pe vi ’ʃɛʃɑ̃ neɑ̃ də kwex ’helɔrn ve lœ:n ə du:r da də ge̞:r nœr ’hɑrmat]

un seau d'eau, quand tu le jettes sur sa tête, dans le puits, il va au marché, ça c'est vrai, après quand tu le tireras en haut, le seau est plein d'eau, il revient à la maison en pleurant

Michel Talgen, 1951, Bear (dastumet gant Tangi)

ar c'helorn zo tal-kichen an ostilhoù

[’he:lɔrn zo tɑl’kiʃən nus’tiʎo]

le seau est à côté des outils

traduction

Lusien Karluer, 1928, Bear (dastumet gant Tangi)

... tev evel-se aze, dent genver, ha neuze skorn war an dour 'ba ar c'helorn

[tʲew vi'se 'ɑhe̞ - dɛn'genvəʁ a 'nœhə skɔʁn waʁn 'du:ʁ bah 'he:lɔʁn]

... épaisses comme ça, des stalactites, et alors il y a de la glace sur l'eau dans le seau

Lusien Karluer, 1928, Bear (dastumet gant Tangi)

Ar re-se a oar krapat war ar c'helorn da evañ laezh ya.

Ré-hé oar krape war hélorn da évañ lês, ya.

Ceux-là [les chats] savent monter sur le seau pour boire le lait, oui.

Plac'h, 1925, Trezelan (Bear) (dastumet gant Riwal)

Kavet zo bet 20 frazenn.