Brezhoneg Bro-Vear

Klask

Kavet zo bet 19 frazenn.

me 'meus c'hoant da derc'hen mat da hemañ hañ ! 'chomo k... 'chomfe ket ganin ? hañ ? tamm bihan ! tiens ! mat eo dezhañ ! bout war an nor ! ya 'vat ! chom a rey ganin, ah ! amañ zo plas dezhañ

[ˌme møs ˌhwɑ̃n də ˈdɛɹhɛn ˈmɑt tə ˈhemɑ̃ ɑ̃ - ʃoˌmo k - ʃo̞mˌfe kə gəˈnĩ - ɑ̃ - tɑ̃m ˈbiˑən - ... ˈmɑːd e̞ ˌdeˑɑ̃ - ˌbud waɹ ˈnoːɹ - ja vat - ˌʃo̞m ə ɹɛj gəˈnĩ - a ˈɑ̃mɑ̃ zo ˈplɑs ˌteˑɑ̃]

moi j'ai envie de retenir celui-ci hein [enfant] ! il ne restera p... il ne resterait pas avec moi ? hein ? un petit peu ! tiens ! il est d'accord ! pousse la porte ! mais oui ! il restera avec moi, ah ! ici il y a de la place pour lui

Janed Merrien, 1936, Bear (dastumet gant Tangi)

1. kann xxx ( ?) 'ba... 'ba ar foar e oa bet, unan 'na tapet gwreg egile, « fidedoue ! emezon-me, n'eo ket me zo kaoz hañ », hag e oant... 2. arri a ra traoù evel-se hañ ! 1. ya met... gwashañ eo an hini a vez tapet xxx ( ?)... me a oa tapet eu... pa oant arri eu... unan 'na tapet ur vazh da vont da darc'hañ war egile, « n'ez ket da darc'hañ anezhañ bepred ! », amañ e oa... deus ar beure 'ma... 'ma renket kas unan kuit kwa, « an hini a oa amañ da gentañ, emezon-me, a chomo amañ, ha te 'h ey goude lec'h all, met 'deui ket amañ emezon-me... peotramant e vo kann (bep pred ?) hañ ! »

1. [kɑ̃n ? bah - bah ˈvwɑːɹ wa bet - yn na ˈtɑpə ˈgwɹeg eˈgiːle - fidəˈduːe ˈmɔ̃me̞ ne̞ kə ˈme zo ˈkoːz ɑ̃ - a wɑ̃ɲ] 2. [ɑj ʁa tʁɛw vəˈse ɑ̃] 1. [ja mɛ - ˈgwɑsɑ̃ he̞ nːi ve ˈtɑpət ? - me wa ˈtɑpəd ə - pə wɑ̃n ɑj ə - yn na ˈtɑpə ˈvɑs dɔ̃n tə ˈdɑhɑ̃ waɹ eˈgiːle - nes kə ˈdɑhɑ̃ ˈneˑɑ̃ ˈbopət - ˈɑ̃mɑ̃ wa - dœz ˈbœːɹe ma - ma ˈɹɛɲkə kaz yn kwit kwa - ˈnːi wa ˈɑ̃mɑ̃ də ˈgentɑ̃ ˈmɔ̃me̞ ˈʃomo ˈɑ̃mɑ̃ - a te hɛj ˈguːde le̞xˈɑl - mɛ ˌdi kəd ˈɑ̃mɑ̃ ˈmɔ̃me̞ ... pəˈtɑ̃m vo kɑ̃n bop ˈpɹeːd ɑ̃]

1. une bagarre xxx ( ?) à... à la foire il y avait eu, un avait piqué la femme de l'autre, « bon sang, dis-je, ce n'est pas moi le responsable hein ! », et ils étaient... 2. ce sont des choses qui arrivent hein ! 1. oui mais... le pire c'est celui qui est pris xxx ( ?)... moi j'étais pris euh... quand ils étaient arrivés euh... un avait pris un bâton pour aller le balancer sur l'autre, « ne va pas balancer celui-là toujours ! », ici c'était... le matin j'avais... j'avais du renvoyer un quoi, « celui qui était ici le premier, dis-je, restera ici, et toi tu iras ailleurs, mais tu ne viendras pas ici, dis-je... ou sinon il y aura de la bagarre (à chaque fois ?) hein ? »

1. Roje Dollo, 1932, Bear
2. Paotr, 1951, Bear
(dastumet gant Tangi)

hag e oa deut seizh kant, seizh kant traezh, hag evel-se aze 'ma skoet eu... dernièrement, zo tri bloaz 'ma skoet, ha bremañ, bremañ an traezh a chom... a chomo... a chomo... kat da chom dek vloaz, dek vloaz, skoet ur c'houchad warnañ peogwir unan a oa bet amañ hag e lâre din « na petra 'teus skoet war da jardin, dam gwenn eo ! » « ah dam ! traezh ! gant eu... gant ur baner goad », hoñ n'eo ket ur baner goad ken, bremañ e vez ur baner niloñ hag eu... e skoez traezh evel-se hag e leskez anezhañ ha goude e palez warnañ

[a wa dœt sɛjs kɑ̃n sɛjs kɑ̃n tɾe̞:s a vi’se ’ɑ:he ma ’sko:əd ə dɛʁnjɛʁmɑ̃ zo tɾi bla ma ’sko:ət a ’bœmɑ̃ ’bœmɑ̃ tɾe̞:s ʃo̞m ’ʃo̞mo ’ʃo̞mo kɑd də ʃo̞m ’degla ’degla ’sko:ə ’huʃə ’waʁnɑ̃ pu yn wa bed ’ɑ̃mɑ̃ ’lɑ:ʁɛ dĩ - na pɾɑ tøs ’sko:ə waʁ də ʒɛɲ dɑ̃m gwɛn e̞ - a dɑ̃m tɾe̞:s gɑ̃n ə gɑ̃n ə ’bɑ̃:nəʁ gwɑt - hɔ̃: ne̞ kə ’bɑ̃:nəʁ gwɑt ken ’bœmɑ̃ ve ’bɑ̃:nəʁ ’ni:lɔ̃ ag ə ’sko:es tɾe̞:s vi’se a ’lɛskez neɑ̃ a ’gu:de ’bɑ:lez waʁnɑ̃]

et on avait apporté sept cent, sept cent [livres] de sable, et comme ça j'avais épandu là euh... dernièrement, il y a trois ans j'avais épandu, et maintenant, maintenant le sable reste... restera... restera... pourra rester dix ans, dix ans, épandu une couche dessus, puisque quelqu'un était passé et avait dit « qu'as-tu mis sur ton jardin ? dame c'est blanc ! » « et dame ! du sable ! avec euh... avec le panier en bois », lui ce n'est plus un panier en bois, maintenant il y a un panier en nylon et euh... tu jettes le sable comme ça et tu le laisses et après tu bêches dessus

Michel Talgen, 1951, Bear (dastumet gant Tangi)

ar reoù... reoù vras, evel e vez lâret zo bras, hag a chomo ordin, ar pep gwellañ zo gante, hein ?

[a ɹew ɹew vɹɑ:s wɛl ve lɑ:t so bɹɑ:s a 'ʃomo ɔɹ'di:n pob 'gwɛlɑ̃ zo gɑ̃tɛ ɛ̃]

et les... les grands [les puissants], comme on dit sont grands [dominent] et ils le resteront toujours, ils ont le meilleur, hein ?

Lusieñ Minous, 1926, Bear (dastumet gant Tangi)

e chomo gwelloc'h stignet

['ʃo̞mo 'wɛlɔx 'stiɲət]

... restera mieux fixée [perruque]

Lusien Karluer, 1928, Bear (dastumet gant Tangi)

met ar groc'honenn a chomo tout en he bezh, met an aval a friko kwa

[mɛ gɾɔ’hɔ̃:nən ’ʃo̞mo tud ni be:z mɛ ’nɑ:val ’we:ʒo ’fɾico kwa]

mais la peau restera d'un tenant, mais la pomme sera en purée quoi

Lusieñ Minous, 1926, Bear (dastumet gant Tangi)

un aval pa vo poazh kwa, eo aezet da... divachinañ pa ar bluskenn a chomo tout en e bezh

['nɑ:val pe vo pwɑ:s kwa he̞: 'ɛ:zɛd də diva'ʃi:nə neɑ̃ pe 'blyskən 'ʃo̞mo tud ni be:s]

une pomme quand tu la cuis quoi, elle est facile à... défaire puisque l'épluchure reste entière

Lusieñ Minous, 1926, Bear (dastumet gant Tangi)

Ne vez ket graet ur c'hleuz deus ar memes tu. Daou gostez neus. Peotramant ne chomo ket en e sav. Peotramant arru war e gostez abred. Pa vez daou den n'en em glevont ket, e vez lâret e vez tord gante o-daou. Ne vez ket tout tord gant ar memes hini : ne vez graet c'hleuz deus ar memes tu.

[ˈve kə gwɛt hlœ̃ dəs ˈmɔ̃məs ty] [dow ˈgoste nəs] [peˈtɑ̃mɑ̃n ʃoˈmo kət ni za] [peˈtɑ̃mɑ̃n aj wa i ˈgoste ˈabʁed] [pa ve dow den nɔ̃n glɛˈwɛn tʲət ve ˈlaʁət ve toʁ ˈgɑ̃ntɛ o dow] [ˈve kət tut toʁ gɑ̃n ˈmɔ̃məs hini ˈve kə gwɛt hlœ̃ dəs ˈmɔ̃məs ty]

On ne fait pas un talus d'un seul côté. Il a deux côtés. Autrement il ne reste pas debout. Autrement il a tôt fait de s'affaisser. Quand deux personnes ne s'entendent pas, on dit que les torts sont partagés. Tous les torts ne sont pas avec le même : on ne fait pas un talus d'un seul côté.

Petit florigène des proverbes breton Coop Breizh Lukian Kergoat page 75 : Ar c’hleuñ ne vez ket graet eus un tu hepken. On ne fait pas le talus d’un seul côté. Il y a toujours des obligations réciproques dans un contrat.

Ivona Toudig, 1934, Bear (dastumet gant Julien)

hag e vo laket anezhañ 'ba ur greuvadenn, ne chomo ket ivez

[a vo 'lɑkə neɑ̃ bah gɾœ'vɑ:n ʃo̞mo kəd ie]

et on le met dans une crevasse, il ne reste pas non plus [poteau de bois]

Lusieñ Minous, 1926, Bear (dastumet gant Tangi)

Hennezh a chomo tomm, ma vez laosket war ar machin. Gwelloc'h e vo fresk bepred.

['hẽ 'ʃɔmo 'tɔm ma ve 'lɔskə waʁ 'maʃin – 'wɛlɔχ vo 'vʁesk 'bɔpət]

Il [le café] restera chaud, si on le laisse sur le machin. Il sera meilleur frais [récemment fait] en tout cas.

Plac'h, 1925, Trezelan (Bear) (dastumet gant Riwal)

1. n'on ket pegeit e bado aze 2. marteze e bad... e chomo pell, marteze, añfin !

1. [nõ kə pe'gɛjd 'bɑ:do ‘ahe] 2. [ma'te:he bad ʃo̞'mokə pɛl ma'te:e ɑ̃'fin]

1. je ne sais combien de temps il tiendra là 2. peut-être qu'il tiendr... qu'il restera longtemps, peut-être, enfin !

1. Selina Jagin, 1920, Bear
2. Ifig Bihan, 1915, Bear
(dastumet gant Tangi)

ya, pe an télévision ! an hanter re ! se a vez... xxx ( ?), 'ta lâret din, « ni 'vo ket télévision, 'chomo ket ar vugale da sellet », eh ben dis donc eo komañset abred gantañ !

[ja pe ... - ˌnɑ̃ntə ˈʁe - ze ve - ? ta lɑːt tĩ ɑ̃ - nim ˈvo kə televiˈzjɔ̃ - ʃo̞ˈmo̞ kə vyˈgɑːle də ˈzɛlət - ... e̞ ko̞ˈ mɑ̃səd aˌbʁeˑd ˈgɑ̃ntɑ̃]

oui, ou la télévision ! deux fois trop ! ça c'est... xxx ( ?) tu m'avais dit, « nous il n'y aura pas de télévision, les enfants ne resteront pas regarder », eh ben dis donc il a commencé de bonne heure !

???

Lusien Karluer, 1928, Bear (dastumet gant Tangi)

n'eo ket hir-kaer hag evel-se marteze e chomo evel-se

[nɛ kə hir'kɛ:r a və'se ma'tee 'ʃomo və'se]

elle n'est pas très longue [hauteur de la haie] et comme ça peut-être qu'elle restera comme ça [ne poussera pas davantage]

Roje Dollo, 1932, Bear (dastumet gant Tangi)

geo, ar reoù a vez graet kraz a chomo kraz

[gɛw rew ve gɛt krɑ:s 'ʃomo krɑ:s]

si, celles qui sont faites desséchées resteront desséchées

Ifig Bihan, 1915, Bear (dastumet gant Tangi)

hag ur wech, ne oa ket graet a hent, hag e oa... un ebeulez yaouank a oa, ne oa ket bet staget, ar bloaz kentañ dezhi da vezañ staget hag e oa... e oa laket en tu-diavaez justamant, ha peogwir ma mamm d'ar c'houlz-se a oa addimezet, 'na lâret ma lez-tad din « te a derc'ho mat da Cibelle, eh oc'h ober tro diavaez evel-se e chomo », ya met pa... pa raes an tro diavaez 'ta drez ha traoù hag un tamm a bep sort, ha 'ta ket botchoù, ha 'ma graet an tro diavaez

[a weʃ wa kə gwɛ hɛn a wa nœ’bœ:ləz ’jɔwɑ̃ŋg wa wa kə be ’stɑ:gəd ə blɑ: ’kentɑ̃ wa dɛj də ’veɑ̃ ’stɑ:gət a wa wa ’lɑkət ty dia’ve̞:z ʒys’tɑ̃mɑ̃n a py’gy:r mə vɑ̃m də ’hul:se wa ˌhad:i’me̞:ɛt na lɑ:t mə ’lestɑd dĩ te ’dɛrχo mɑt tə si’bɛl ɛ o tro dia’ve̞:z vi’sɛ ’ʃomo ja mɛ pa pa rɛs tro dia’ve̞:s ta dre:z a trɛw a tɑ̃m bop’sɔrt a ta kə ’bɔtʃo a ma gwɛ ntro dia’ve̞:s]

et une fois, on n'avait pas fait de chemin, et il y avait... une jeune pouliche, elle n'avait pas été attachée, c'était la première année qu'elle était attachée, on l'avait à droite justement, et puisque ma mère s'était remariée à cette époque, mon beau-père m'avait dit « tu tiendras bien Cibelle, en faisant le tour côté droit elle restera », oui mais quend... quand tu faisais le tour par la droite tu avais des ronces et des choses et toutes sortes de choses et tu n'avais pas de bottes, et j'avais fait le tour à droite

Janin An Aodren, 1939, Bear (dastumet gant Tangi)

ma 'h eo fachet bremañ e chomo fachet keit ha karo

[ma hɛ 'vɑʃə 'bœmɑ̃ 'ʃomo 'vɑʃət kɛjtʲ a 'kɑ:ro]

si maintenant elle est fâchée, elle restera fâché aussi longtemps qu'elle voudra

Lusien Karluer, 1928, Bear (dastumet gant Tangi)

te a chomo ganin marteze ?

[te 'ʃomo gə'nĩ ma'tehe]

tu resteras avec moi peut-être ?

Roje Dollo, 1932, Bear (dastumet gant Tangi)

serrit ho kenou peotramant e chomo digor

[’zɛrɛd o ’ke:no pə’tɑ̃mɑ̃n ’ʃomo ’di:ɔr]

fermez vos bouches sinon elle restera ouverte [au moment d'un tourbillon de foin]

Roje Dollo, 1932, Bear (dastumet gant Tangi)

ha hennezh a chom war... betek izelañ e vez bet... e chom, hag euh... deus an noz, memestra, e vo bet war euh... a-benn an noz e vo euh... uhelañ eo bet a chomo

[a hẽ̞:s ʃo̞m war ’betɛg i’zɛlɑ̃ ve bet ʃo̞m ag ə dəz nɔ̃:z mɔ̃məs’tɾɑ: vo bed war ə bɛn nɔ̃:z vo ə y’ɛlɑ̃ hɛ bet ’ʃo̞mo̞]

et celui-là il reste sur... jusqu'au plus bas qu'il ait été [minimum]... il reste, et euh... la nuit, pareil, il va sur euh... et pour la nuit il sera sur euh... il restera sur le plus haut qu'il ait été [maximum, température de la journée]

Roje Dollo, 1932, Bear (dastumet gant Tangi)

Kavet zo bet 19 frazenn.