▶ 1. e oa ur c'hardenn vihan da vont war-draoñ aze ya 2. ya, ya 1. pa 'h aemp e renkemp... mont da dornañ 'h aemp dre... dre ar parkoù 2. ah ya ? 1. dall e oa an hent da vont aze ivez 2. ar C'hastell, donc... 1. ar C'hastell... 2. eñ a rae parti douzh Kastell Boloi gwechall, nann ? 1. ya, chomet eo, sañset, lec'h e oa ar c'hastell eu... 2. ah ya ! 1. fasil eo, mein zo ha... ar vurio marteze, un tamm bennaket 2. hennezh eu... ar proprieterien douzh ar C'hastell aze a oa douzh ur familh douzh Lezardrev amañ douzh Kervarker 1. ah bon ? ah ya !
1. [...] 2. [ja ja] 1. [... - ...] 2. [a ja] 1. [...] 2. [ˈhɑstəl ...] 1. [ˈhɑstəl] 2. [... ˌkɑstəl boˈloˑi ...] 1. [ja - ... - ... - ...] 2. [a ja] 1. [... - ... - ... - ...] 2. [... - ... ˈhɑstəl ... ˌlezaꝛˈdɹẽˑ ... ke̞ꝛˈvɑꝛkəɹ ...] 1. [...]
Planiel / Lezardrev
Diwallit : frazenn dastumet e-maez Bro-Vear.
1. Paol Kariou, 1934, Lezardrev
2. Paol ar Yelleg, 1939, Lezardrev
(dastumet gant Tangi)
▶ Sant Herve, peogwir e oa dall e-unan hañ ! ya, hag e deue gant e azen deus Bear eu... war e dreid amañ, amañ da lâret an oferenn kwa
[zɑ̃n ˈhɛɹve py wa ˈdɑl iˌhyˑn ɑ̃ - ˈjɑ - a de̞ gɑ̃n i ˈɑːzən dœz ˈbeˑaɹ ə - waɹ i ˈdɹɛjd ˌɑ̃mɑ̃ - ˌɑ̃mɑ̃ də ˈlɑːɹə noˈvɛɹn kwa]
Saint Hervé, puisqu'il était aveugle lui-même hein ! oui, et il venait avec son âne de Bear euh... à pied ici, ici pour dire la messe quoi
Frañsoaz Kallag, 1936, Pederneg (dastumet gant Tangi)
▶ mouch-dall ya, « pelec'h 'h out ? » « amañ ! »
[muʃˈdɑl ˌjɑ - ˌple̞x ut - ˌɑ̃mɑ̃]
colin-maillard oui, « où es-tu ? » « ici ! »
Simona ar Bilhon, 1936, Bear (dastumet gant Tangi)
▶ dall-libr ya, kentoc'h eo « libr » 'meus bet klevet
[ˌdɑl ˈlib ˌjɑ - ˈkentɔx he̞ ˈlib møz ˌbe ˈklɛwət]
complètement aveugle oui, c'est plutôt « complètement » que j'ai entendu
Solañj Beuvan, 1949, Kawan (dastumet gant Tangi)
▶ (T. : n'eus ket ezhomm d'ober gwad fall !) a-benn kant vloaz mañ e vin dall !
[be̞n ˈkɑ̃n la ˈɑ̃mɑ̃ vĩn ˈdɑl]
(T. : il ne faut pas se faire de mauvais sang !) dans cent ans je serai aveugle !
Eme Perrot, 1937, Prad (dastumet gant Tangi)
▶ Francine Duval, paneved d'he daoulagad e oa dall
[... dyˌvɑˑl - pevɛꝛtə di dɔwˈlɑːgad wa ˈdɑl]
Francine Duval, sans ses yeux elle aurait été aveugle
Diwallit : frazenn dastumet e-maez Bro-Vear.
Deniz Yakob, 1934, Plouared (dastumet gant Tangi)
▶ an Ti Plouz ya, an Ti Plouz ya, pelec'h emañ an Ti P... oh... n'eo ket an Ti Plouz ne... n'eo ket an hent-se, 'ba an Ti Plouz zo... zo (hent dall ?) a soñj din
[ˌti ˈpluːz ˌjɑ - ˌti ˈpluːz ˌjɑ - ˌple̞x mɑ̃ ˌti ˈp - o - ˌne̞ kə ˌti ˈpluːz ne̞ - ˌne̞ kə ˈne̞n ze - ban ˌti ˈpluːs so - zo he̞nˈdɑl ˌʒɔ̃ˑʒ ˈdĩ]
an Ti Plouz oui, an Ti Plouz oui, où est an Ti P... oh... ce n'est pas an Ti Plouz... ce n'est pas cette route-là, à an Ti Plouz c'est... il y a (une impasse ?) je crois
Beurleudi
Jeanne Gwerliskin, 1930, Kervorc'h (dastumet gant Tangi)
gwechall, an hini na wele ket a oa dall
[gwe'ʒɑl 'ni:ni we̞'le ked wa dɑl]
autrefois, celui qui ne voyait pas était aveugle [formule de conte]
1. Den, ????, ????
(dastumet gant Tangi)
noz-du-dall, ne vez ket gwelet mann ebet
[nɔ̃zdy'dɑl ve kə 'gwe̞:lə mɑ̃n'bet]
il fait nuit noire, on ne voit plus rien
Janin An Aodren, 1939, Bear (dastumet gant Tangi)
dall-rik
[dɑl'ʁic]
complètement aveugle
Lusien Karluer, 1928, Bear (dastumet gant Tangi)
▶ a-benn an noz e veze mezv-dall hag e veze o ruilhal 'ba ar rinier
[bɛn nɔ̃:z viʒe mɛw'dɑl a viʒe 'ʁyʎəl bah 'ʁiɲəʁ]
arrivé le soir elle était complètement ivre et elle tombait dans la rivière
Jañ-Pier Ar C'hamm, 1948, Sant Laorañs (dastumet gant Tangi)
▶ pa arrie maleurioù peogwir ec'h arrie traoù evel-se, « gwelloc'h eo bezañ born evit dall » kwa
[pe 'hɑje ma'lœ:ʁjo py 'hɑje tɾɛw və'se 'we̞lɔh e̞ 'be:ɑ̃ bɔʁn wid dɑl kwa]
quand arrivaient des malheurs, puisqu'il arrivait des choses comme ça, « il vaut mieux être borgne qu'aveugle » quoi
Roje Dollo, 1932, Bear (dastumet gant Tangi)
Gwezhall, an hini 'na ket daoulagad a oa dall hag an hini 'na unan mat a wele un dra bennak !
Gwéjal, ni na keut dow lageut wa dal, a ni na u-n mad, wélèt dra menag !
[gwe'ʒal n:i na kə dow'la:gət wa dal a n:i na y:n ma:d 'we̞:le dʁa mø'na:k]
Autrefois, celui qui n'avait pas d'œil était aveugle, et celui qui en avait un de bon, voyait quelque chose !
Du coq à l’âne Le chasse-Marée / ArMen Daniel Giraudon (genèse) : Gwechall An hini neva lagad ebet oa dall, Ha bepred An hini neus lagad ebet na wel ket, An hini neus ket met ul lagad, Renk lakaat daou devezh d’ober un devezh sellet, Pa vez o vont gan
Daniel Bihan, 1950, Bear (dastumet gant Julien)
mezv dall
mèw dal
[mɛw dal]
ivre mort
Daniel Bihan, 1950, Bear (dastumet gant Julien)
Serten tud pa vez mezv-dall ne vez ket bras a-walc'h an ti dezhe.
Sèrtè-n tut pa vé mèw dal vé keu braz wac’h ti dè.
[sɛʁntɛn tyt pa ve mɛw dal ve kø bʁaz wax ti dɛ]
Certaines personnes lorsqu'elles sont ivres, la maison n'est pas assez grande pour elles [personnes agressives]
Ivona Toudig, 1934, Bear (dastumet gant Julien)
Ar re zo bet traset gant ur marc'h dall.
Ré zo bét traseut gan-n marc’h dal.
[ʁe zo bet tʁasət gãn maʁx dal]
Ils ont été tracé par un cheval aveugle. [Les talus, ce qui explique qu'ils ne soient pas droit.]
??? Daniel Giraudon (P.291) : "[…] pourquoi ils présentent des parcours en zigzags. A cette question, les uns répondent en Trégor qu’ils ont été tracés par un cheval aveugle, ar c’hleuñioù-se zo bet graet gant ur marc’h dall."
Daniel Bihan, 1950, Bear (dastumet gant Julien)
mezv-dall
mèw dal
[mɛw dal]
complètement soûl
Le langage figuré Emgleo Breizh Jules Gros page 87 : mezo-dall, ivre-aveugle
Ivona Toudig, 1934, Bear (dastumet gant Julien)
ur gontell dall
gonteul dal
[gõtəl dal]
couteau émoussé
Ifig Bihan, 1915, Bear (dastumet gant Julien)
dall-mik
dal mitch
[dal mitʃ]
complètement aveugle
Le langage figuré Emgleo Breizh Jules Gros page 86 : dall-mik, aveugle tout à fait
Ivona Toudig, 1934, Bear (dastumet gant Julien)
dall
dal
[dal]
aveugle
Ivona Toudig, 1934, Bear (dastumet gant Julien)