Brezhoneg Bro-Vear

Klask

Kavet zo bet 18 frazenn.

ha ma tintin aze a oa oc'h ober trouz d'he zad neuze « bremañ-souden, emezi, ec'h adretorno an ekip ha... da... da deviñ tout ar stal amañ, ha te a vo kaoz », « 'refont ket emezañ, 'refont ket », 'oant ket bet deuet ivez, ha goude 'deuent ket ken

[a ma ˈtintin ˌɑe wa ˌho̞ˑɹ ˈtɹuːz di ˈzɑːd ˈnœhe - bəˈzɔ̃m mɛj haɹeˈtɔɹno neˈkip mɛj a - də də ˈdɛwĩ tut ˈstɑːl ˈɑ̃mɑ̃ - a te vo ˈkoːs - o ˌɹefɔ̃ɲ cət ˌmeˑɑ̃ - ˌɹefɔ̃ɲ cət - ˌwɑ̃ɲ cə bed ˈdœd ˌie - a ˈgu dœˌɛɲ cə ˈken]

et ma tante là grondait son père alors, « tout-à-l'heure, dit-elle, l'équipe va revenir, dit-elle, et... pour... pour brûler toute la ferme ici, et ce sera toi le responsable », « oh ! ils ne feront pas, dit-il, ils ne feront pas », ils n'étaient pas venus, et après ils ne venaient plus [Allemands]

Pier Gotie, 1938, Plûned (dastumet gant Tangi)

yer, yer da deviñ

[ˈjiːɹ - ˈjiːɹ də ˈdɛwĩ]

des poules, des poules pondeuses

Ifig ar Blevenneg, 1939, Bear (dastumet gant Tangi)

1. 'feus ket bet gwelet ober se 'ba an eurejoù a-wechoù ? pa 'vije ket gwin ken ? e vije laket ur paper da deviñ 'ba eu... 2. 'ba ur voutailh 1. 'ba ur voutailh, ha... pa vije graet se d'ar c'houlz-se e vije mezh... e vije laket mezh war ar servij... ar reoù a vije o servijiñ

1. [ˌføs kə ˌbe ˈgwe̞ˑl o̞ɹ ˌze ba nœˈɹœːʒo ˌwe̞ˑʒo - pe viˌʒe kə ˈgwiːn ken - viʒe ˌlɑkə ˈpɑpəɹ də ˈdɛwĩ bah ə] 2. [bah ˈvutɛj] 1. [bah ˈvutɛj - aˑ - pe viʒe ˌgɛd ˈze də ˈhulsˑe viʒe ˈmeːs - viʒe ˈlɑkə ˈmeːz waɹ zɛɹviʒ - ˌɹe viʒe ʃɛɹˈviːʒĩ]

1. tu n'as jamais vu faire ça dans les noces autrefois ? quand il n'y avait plus de vin ? on mettait un papier à brûler dans euh... 2. dans une bouteille 1. dans une bouteille, et... et quand on faisait ça à cette époque-là c'était la honte... on mettait la honte aux serveu... à ceux qui servaient

1. Daniel Yekel, 1957, Sant Laorañs
2. Solañj Gilhard, 1930, Sant Laorañs
(dastumet gant Tangi)

eo poultr... « minorga », da saotiñ revrioù gwez, eñ a oa petra ? « minorga » a vije graet dioutañ met... petra a vije graet deus ar machin-se ? eñ... eñ a oa ur machin da deviñ louzoù, ar poultr-se, ha xxx ( ?), gwelet a rez eu... hag e lakes ur vechenn e-barzh ha... e stardes... e raes un toull 'ba ar wezenn, hag e stardes anezhañ e-barzh, ha... hag ur voestad chimik gantañ aze evel-se hag e oa kroget an tan 'ba ar poultr

[he̞ ˈpul - miˈnɔɹga - də ˈsotĩ ˌɣɛꝛvo ˈgwẽˑ - ˈhẽ wa ˌpɣɑ - miˈnɔɹga ˌviˑʒe ˌgwe̞ ˈdjɔ̃tɑ̃ mɛ - ˈpɣɑ ˌviˑʒe ˌgwe̞d dœz ˈmɑʃin ze - ˈhẽ ˈhẽ wa ˈmɑ ˈmɑʃin də ˈdɛwĩ ˈluˑzu - ə ˈpul ze - a ? - ˈgwe̞ˑld ə ɣez ə - a ˈlɑke̞z ˈveʃən ˈbɑꝛz a - ˈstɑꝛde̞z ɣe̞z ən ˈtul bah ˈweˑən - a ˈstɑꝛde̞z ˌneˑɑ̃ ˈbɑɹs - a a ˌwestat ʃiˈmik ˈkɑ̃tɑ̃ ˌɑhe vəˌse a wa ˈkɣo̞ˑgə ˈntɑ̃ˑn bah ˈpult]

c'est de la poudre... « minorga », pour sauter (la souche ?) d'arbre, ça c'était quoi ? « minorga » qu'on appelait ça mais... qu'est-ce qu'on faisait de ce machin-là ? ça... ça c'était un machin pour brûler les mauvaises herbes, cette poudre-là, et xxx ( ?), tu vois euh... et tu mettais une mèche dedans et... tu serrais... tu faisais un trou dans l'arbre, et tu le serrais dedans, et... et il avait une boite d'allumettes sur lui et le feu avait pris dans la poudre

If Kariou, 1930, Peurid (dastumet gant Tangi)

hag e oa o tapet ur podad chlore ha kouezhet warnañ, ha ne oa ket aet ac'hann d'an abardaez, met a-benn neuze, a-benn neuze e oa krog e... e benn da deviñ

[a wa ’tɑpə ’pu:də klɔ:ʁ a kwe:d waʁnɑ̃ a wa kəd ɛ:d hɑ̃n də daʁbə’de: mɛ bɛn ’nœ:he bɛn ’nœ:he wa kɾɔ:g i i bɛn də ’dɛwĩ]

et il était en train de prendre un pot de chlore et [il est] tombé sur lui, et il n'était pas allé [à l'hôpital] avant la fin d'après-midi, mais pour alors, pour alors sa... sa tête commençait à brûler

Michel Talgen, 1951, Bear (dastumet gant Tangi)

met da gentañ e vije skaotet gant... gant dour tomm, e vije... e vije... e vije ret din... hag eñ a lâre pe da beder eur pe da bemb eur hag e vije skoet eu... daouzek kelorniad dour 'ba ar chaodourenn, hini tomm, met goude e oa aezet dezhe, goude... goude 'da bet ur voutailhad gaz et après ur chalumo da... da... da deviñ ar reun, da deviñ ar reun ha da deviñ ar blev warnañ, ha goude... goude e vijent rasket, rasket aze

[mɛ də ’gentɑ̃ viʒe ’skotət gɑ̃n gɑ̃n du:ɾ tɔm viʒe viʒe viʒe ʁɛd dĩ a ẽ: ’lɑ:ʁɛ pe də be’dɛʁəʁ pe də ’bɛmbəʁ a viʃe ’sko:əd ə ’do̞wzək ke’lɔʁɲə ’du:ʁ ma ʃo̞w’du:ʁən ’hi:ni tɔm mɛ ’gu:de wa ’ɛ:zɛd dɛ: ’gu:de ’gu:de da bed ə vu’tɑjə gɑ:z e apʁɛ ə ʃa’lymo də də də ’dɛwĩ ɾœ:n də ’dɛwĩ ɾœ:n a də ’dɛwĩ ə blɛw waʁnɑ̃ a ’gu:de ’gu:de viʃɛɲ ’ɾɑskət ’ɾɑskəd ’ɑ:he]

mais après on l'ébouillantait [cochon] avec... avec de l'eau chaude, je... je... je devais... et il me disait à quatre ou cinq heures et on mettait eu... douze seaux d'eau dans le chaudron, de la chaude, mais après c'était plus facile pour eux, après... après ils avaient eu une bouteille de gaz et après un chalumeau pour... pour... pour brûler le crin, pour brûler le crin et pour brûler les poils dessus, et après... après ils étaient raclés, raclés là

Michel Talgen, 1951, Bear (dastumet gant Tangi)

... chomet ma merenn da deviñ

['ʃo̞məd mə mɛʁn də 'dɛwĩ]

... mon déjeuner étant resté en train de cramer

Lusien Karluer, 1928, Bear (dastumet gant Tangi)

daou boële bihan neuze e veze bourret hennezh ha neuze e veze c'hwezhet an tan e-barzh hag eñ ne ra ket a flamm kwa, eñ a derc'h da deviñ evel-se, ruz neuze, neuze e tomm kwa, ha pa veze kouchet, startoc'h-se e veze dezhañ, muioc'h-se a nerzh ac'h arrie d'ober kwa

[do̞w bwɛl ’bi:ən ’nœ:he viʒe ’buɹə hẽ̞:z a ’nœ:he viʒe ’hwe:ə tɑ̃:n bɑʁs a hẽ̞: ʁa kə vlɑ̃m kwa hẽ̞: dɛʁh tə ’dɛwĩ və’se ɹy: ’nœ:e ’nœ:e do̞m kwa a pe viʒe ’kuʃət ’stɑɹtɔh ze viʒe deɑ̃ ’my:ɔh ze nɛɹz ’hɑje ’do̞:bəʁ kwa]

deux petits poêles alors, on bourrait celui-là [chènevotte] et alors on y allumait le feu et il ne fait pas de flammes quoi, il continue de brûler comme ça, rouge alors, alors il chauffe quoi, et quand il était tassé, plus il était dur, plus il arrivait à dégager de l'énergie quoi

Lusieñ Minous, 1926, Bear (dastumet gant Tangi)

met ar re-se alies a wech neuze e kavez un espes kokenn 'ba an douar, a-wechoù ne gavez ket (kontudu ?) met n'arriez ket warne ordin kwa, moarvat 'deuint... 'deuint an tu da... da... da deviñ ivez kwa

[mɛ 'ɹe:e a'li:əz ə weʃ 'nœ:he 'gɑ:vɛs 'nespəz 'gokən ban 'du:aɹ 'we:ʒo ga'vɛskə nɛ kɔ̃n'tydy mɛ na'jɛskə waɹnɛ ɔɹ'di:n kwa ma'hɑd dœɲ dœɲ ty də də də 'dɛwĩ ije kwa]

mais celles-là souvent, tu trouves une espèce de coque [cocon de chenille ou de vers] dans la terre, parfois tu ne trouves pas xxx (?) mais tu ne tombes pas toujours dessus quoi, sans doute elles ont... elles ont un don pour... pour... pondre aussi quoi

???

Lusieñ Minous, 1926, Bear (dastumet gant Tangi)

1. sevel a ran abred... 2. da deviñ gouloù !

1. ['ze:vəl ʁɑ̃ a'bʁe:t] 2. [də 'dɛwĩ 'go:lo]

1. je me lève de bonheur... 2. pour brûler de la lumière !

Jañ-If Bihan, 1946, Lannuon (dastumet gant Tangi)

hemañ zo kat da deviñ gouloù

['hemɑ̃ zo kɑt tə 'dɛwi 'go:lo]

il est capable de brûler de la lumière [personne qui n'arrive pas à partir]

Klaod Gwilhou, 1931, Bear (dastumet gant Tangi)

manet zo re a esañs gante, ret eo deviñ anezhe

['mɑ̃:nə so ʁe e'sɑ̃:s gɑ̃tɛ ʁɛd ɛ 'dɛwĩ nɛ:]

il leur reste trop d'essence, il faut la brûler

Janin An Aodren, 1939, Bear (dastumet gant Tangi)

Deviñ a ra, ne vez ket ezhomm d'insistañ peotramant e poazh da groc'hen.

Dèwi ra vé ket hém dinsistan pétaman-t boac'h te groheun.

[dɛwi ʁa ve køt hem dɛ̃sistã petamãt bwax tə gʁohən]

ça brûle, il n'est pas nécessaire d'insister sinon ta peau est abîmée.

Yves Pichouron, 1926, Bear (dastumet gant Julien)

manet zo re a esañs gante, ret eo deviñ anezhe

['mɑ̃:nə so ʁe e'sɑ̃:s gɑ̃tɛ ʁɛd ɛ 'dɛwĩ nɛ:]

il leur reste trop d'essence, il faut la brûler

Janin An Aodren, 1939, Bear (dastumet gant Tangi)

... dousaat da deviñ

[du'sɑ:d də 'dɛwĩ]

... ralentir le rythme de ponte

Lusien Karluer, 1928, Bear (dastumet gant Tangi)

1. ma vamm a rae gwin tomm c'hoazh 2. ah ya ! ni a rae ivez, amañ e vije... ni a rae ivez 1. lakat an tan pa vije... gwin da verviñ, lakat an tan e-barzh, da deviñ an alkol kwa, me a gave se mat a-walc'h

1. [mə ˈvɑ̃m ɹɛ gwinˈtɔm hwas] 2. [a ja ˈnim ɹɛ ˈie - ˈɑ̃mɑ̃ viʒe - ˈnim ɹɛ ˈie] 1. [ˈlɑkə ˈtɑ̃ːn pe viʒe - ˈgwiːn də ˈviɹwĩ - ˈlɑkə ˈtɑ̃ːn baɹs - də ˈdɛwĩ nalˈkɔl kwa - me ˈgɑːve ze ˌmɑˑdəˈwɑx]

1. ma mère faisait du vin chaud aussi 2. ah oui ! nous faisions aussi, ici il y avait... nous faisions aussi 1. mettre le feu quand il y avait... du vin à bouillir, mettre le feu dedans, pour brûler l'alcool quoi, je trouvais ça assez bon

1. Paotr, 1951, Bear
2. Roje Dollo, 1932, Bear
(dastumet gant Tangi)

deviñ an arc'hant ya

['dɛwĩ 'nɑrhɑ̃n ja]

gaspiller l'argent oui

Roje Dollo, 1932, Bear (dastumet gant Tangi)

da deviñ anezhe

[də 'dɛwi nɛ:]

pour les brûler [les verrues]

Manuel Aofred, 1931, Bear (dastumet gant Tangi)

Kavet zo bet 18 frazenn.