Brezhoneg Bro-Vear

Klask

Kavet zo bet 20 frazenn.

« ah ! fidedoue, Ujen ! 'meus ket tapet gomon peogwir... on bet argaset douzh... » « piv 'neus argaset ac'hanout emezañ ? », rak-kar eu... hennezh a oa Job (ar Roc'hell ?) ivez, « bremañ-souden 'h a da vezañ gwelet emezañ », pa oa arri war... e penn... e penn an Erv goude, e wel tout ar (genaoueien ?) aze, hag eñ o c'houll gant Romain Bonboni, « piv 'neus argaset Pierrot, emezañ, douzh... douzh (merkañ ?) gomon aze ? » « oh ! Ujen, ur c'harr-tout e oant prest, me 'h a da gargañ lec'h zo, emezañ » « oh, Ujen ! karg aze hardi ! », kemeret doan un tamm peogwir... goude e oan laosket trankil

[... - ... - ... - ... - ... - ... ˈnɛꝛw ... - ... - ... - ... - ... - ... - ...]

Pleuvihan - toponymes nautiques
Diwallit : frazenn dastumet e-maez Bro-Vear.

Pierrot Gwilhou, 1931, Lanvaodez (dastumet gant Tangi)

ha me 'mi... me 'mije bet ma breved, met end-eeun 'ma... 'ma doan deus ar profeseurien ha n'houllen ket chom

[a ˈme ˌmi - ˈme ˌmiˑʒe ˌbed mə ˈbɹœːvət - ˌjɑ - mɛˈdɛwn ma ma ˈdwɑ̃ːn døs ˌpɹofɛˈsœjən a nuˈlɛn kə ˌʃo̞m]

et moi j'au... moi j'aurais eu mon brevet, si ce n'est que j'avais... j'avais peur des professeurs et je ne voulais pas rester

Le Du 2012, p.228 « end eeun en dẽ̞m ; a tœz ém mèdd en dẽ̞m [mèn dẽ̞m] h ê kér n ospis vijé-ke bédd i vãm ẽnõ et tu peux m’en croire, si ce n’est que l’hospice coûte cher, sa mère n’aurait pas été chez lui. »

If Damani, 1938, Prad (dastumet gant Tangi)

kement ha diskwel dit penaos e oa ar vugale, gwelet a rez ? d'ar c'houlz-se, dindan doan e oamp ivez

[ˈkemnta ˈdiskwe̞l ˈdit pəˌnɔ̃ˑz wa vyˈgɑːle ˌgwe̞ˑz də ˈhulsˑe - diˌnɑ̃ˑn ˈdwɑ̃ːn wɑ̃m ˌiˑe]

tant qu'à te montrer comment étaient les enfants, tu vois, à cette époque-là, nous étions apeurés [par l'école]

If Damani, 1938, Prad (dastumet gant Tangi)

marteze 'na... deut keuz dezhañ, *pete... betegoût, peotramant e vije bet... doan e vije klask war e lerc'h, marteze eo se kwa

[maˈtehe na - dœt ˈkœ̃ˑ ˌdeˑɑ̃ pete beteˈguːd pəˌtɑ̃m viʒe ˌbet - ˈdwɑ̃ːn viʒe ˈklɑsk waɹ i ˈlɛɹx - maˈteˑe e̞ ze kwa]

peut-être avait-il... des remords lui étaient venus, *de peu... de peur, ou sinon qu'il y ait eu... peur qu'on le recherche, peut-être que c'est ça quoi [vol d'une croix]

Jakez Dilinan, 1931, Kemperven (dastumet gant Tangi)

1. 'blije ket din mont du-hont da vaesañ, peogwir e oa ur c'hleuziad lann ha me 'h ae 'ba kreiz al lann eno, me a wele ma saout ac'hane hag evel-se, « ma arri unan bennak e welin » 2. skoach deus... deus an avel marteze ivez ? 1. oh ! pas deus an avel, an doan !

1. [biˌʒe̞ kə ˈdĩ mɔ̃n ˈdyˑɔ̃n də ˈvɛsɑ̃ - pyˌgyˑɹ wa ˌhlœ̃jə ˈlɑ̃n a ˈme hɛ bah ˌkɹɛjz ə ˈlɑ̃n ˌeˑno - ˌme ˈwe̞ˑle̞ ma ˌzo̞wt ˈhɑ̃ːne a viˌse̞ ma ˌhɑj ˈyˑn məˌnɑˑg ˈwe̞ːlĩ] 2. [ˈskwɑʒ dez dez ən ˈɑwəl maˈtehe ˌiˑe] 1. [o paz dœz ˈnɑwəl - ˈdwɑ̃ːn]

1. je n'aimais pas aller là-bas faire paître, puisqu'il y avait un talus d'ajonc et moi j'allais au milieu des ajoncs là, moi je voyais mes vaches de là et comme ça, « si quelqu'un arrive je verrai » 2. se cacher de... du vent peut-être aussi ? 1. oh ! pas du vent, la peur !

1. Ivet an Du, 1937, Kaouenneg
2. Solañj Beuvan, 1949, Kawan
(dastumet gant Tangi)

1. ha... bet ataket kazi ur wech ivez en ur dont d'ar gêr deus ar skol, eu... feiz eu... gant un amprevan ivez, gant ur bisikled e oa, da gentañ 'na tapet Anna-Lizig Feger, kaset... treniet anezhi 'ba ur park, met 'na... 'da graet moien d'en em echapiñ, met d'ar c'houlz-se 'vije ket kavet... klasket hiroc'h hañ ! ha goude, se a oa 'ba... etrezek Kervarker, ha goude, me a oa o tont d'ar gêr deus ar skol, hag an deiz-se, deut da soñj din c'hoari an dro 'bud ar groaz, ha feiz, e oa arriet ar paotr-se o lâret din mont war... war e porte-bagages, met eñ a oa oc'h esae ! 2. ah ya, oc'h esae violiñ e oa 1. ha me 'ma komañset redek, me a ouie e oa ma dad a-dreuz 2. ah ya 1. ha ma breur oc'h ober keuneud 2. ah ya 1. hag an deiz war-lerc'h e oa aet ma mamm da Lanvezeag ivez da lâret, feiz... d'ar c'houlz-se 'vije ket klasket 2. nann 'vat 1. ha goude 'mije nemet doan o tont d'ar gêr deus ar skol 2. 'vez ket brav hañ ! 1. se zo kaoz 'mije doan hañ ! 2. ha pa vije devezhioù goañv hañ ! 1. 'vije... 'vije ket klasket mann ebet deus se kwa

1. [a - ˌbed aˈtɑkət ˌkɑhe ˈveʒ ˌiˑe nœɹ ˌdɔ̃n də ˈge̞ːɹ dœs ˈskoːl - ə - ˌfe ə gɑ̃n ən ɑ̃mˈpɾeːvən ˌiˑe - gɑ̃n bisiˈklɛt wa - də ˈgetɑ̃ na ˈtɑpəd anaˌliˑzik ˈfeːgəɹ - ˈkɑsət ˈtɾɛɲə ˈne̞j bah ˈpɑɹk - mɛ na da ˌgwɛd ˈmo̞jən də nɔ̃n eˈʃɑpĩ - mɛ də ˈhulsˑe viˌʒe kə ˈkɑˑt - ˈklɑskə ˈhiɹɔx ɑ̃ - a ˌguˑde ˈze wa bah ˈtɾœsək kɛɹˈvɑɹkəɹ - a ˌguˑde ˈme wa ˌtɔ̃n də ˈge̞ːɹ dœz ˈskoːl - an ˈdese - ˌdœd də ˌʒɔ̃ˑʒ ˈdĩ ˌhwɑj ˈdɹo byd ˈgɾwɑːz - a ˌfe - wa ˌɑjət ˈpo̞t se ˈlɑːɹə ˌdĩ mɔ̃n waɹ waɹ ... - mɛ ˈhẽ wa ˈhɛsɛ] 2. [a ˌjɑ - ˈhɛsɛ ˈvjoːlĩ wa] 1. [a ˈme ma ko̞ˈmɑ̃sə ˈɹeːdɛk - ˌme ˈwiˑe̞ wa mə ˈdɑˑt ˌtɾœˑs] 2. [a ˌjɑ] 1. [a mə ˈbɹœːɹ ˌho̞ˑɹ ˈkœːnət] 2. [a ˌjɑ] 1. [an ˌde waɹˈlɛx wa ˌɛd mə ˈmɑ̃m də ˌlɑ̃veˈzɛˑg ˌiˑe də ˈlɑːɹət fe - də ˈhulsˑe viˌʒe kə ˈklɑskət] 2. [ˌnɑ̃n ha] 1. [a ˌguˑde ˌmiʒe mɛ ˈdwɑ̃ːn ˌtɔ̃n də ˈge̞ːɹ dœs ˈskoːl] 2. [ˌve kə ˈbɹɑw ɑ̃] 1. [ˌzes ˈkoːz ˌmiʒe ˈdwɑ̃ːn ɑ̃] 2. [a pə ˌviʒe deˈweːʒo ˈguˑɑ̃ ɑ̃] 1. [viˌʒe viˌʒe kə ˈklɑskə ˈmɑ̃n ˌbed dœs ˈse kwa] I

1. et... [j'ai] quasiment été agressée une fois en revenant à la maison de l'école, euh... ma foi euh... avec un vaurien aussi, il était à bicyclette, en premier il avait attrapé Anne-Lise Féger, [il l'avait] amenée... trainée dans un champ, mais il avait... elle avait trouvé le moyen de s'échapper, mais à cette époque-là on ne trouvait rien... on ne cherchait pas davantage hein ! et après, ça c'était à... vers Kervarker, et après, moi je revenais à la maison de l'école, et ce jour-là, l'idée m'était venue de faire le tour par la croix, et ma foi, ce gars-là était arrivé me disant de monter sur... sur son porte-bagages, mais il était en train d'essayer ! 2. ah oui, il essayait de te violer hein 1. et moi j'avais commencé à courir, moi je savais que mon père était à travers 2. ah oui 1. et mon frère en train de faire du bois 2. ah oui 1. et le lendemain ma mère avait été à Lanvezeag aussi pour dire, ma foi... à cette époque-là on ne cherchait pas 2. mais non ! 1. et après j'étais apeurée de revenir à la maison de l'école 2. ce n'est pas agréable hein ! 1. c'est la raison pour laquelle j'avais peur hein ! 2. et quand il y avait des journées hivernales hein ! 1. on ne... on ne recherchait rien de ça quoi

1. Ivet an Du, 1937, Kaouenneg
2. Solañj Beuvan, 1949, Kawan
(dastumet gant Tangi)

eñ 'na graet ur barti gouren gant ur jañdarm, oc'h esa... oc'h esa kargañ anezhañ e oa, e-fas d'ar farmasi a-hont e oa, « fidambie 'vat, emezañ ! », graet 'na ur c'hrogad gantañ paotr hañ ! eh ! ha gwintet 'na anezhañ ivez ! met... aet e oa ar jañdarmed a-raok, komañset e oa tout an dud da hual anezhañ kompren a rez, Ernest, kompren a rez, a oa bet o kerc'hat un tamm bara, ha neuze feiz, 'na kerc'het un tamm butun, feiz, e oa o vont 'ba e oto, 'na ket... 'nant ket graet prise de sang na mann ebet dezhañ, 'neuint karget anezhañ de force kompren a rez hañ ! lemet 'neuint e bermi gantañ goude, met... aze, tremen kant a dud a oa en em gavet war da blas kêr 'ba ar Roc'h da hual ar jañdarmed, ha 'neuint hastet buan karzhañ kar... doan 'nant da gaout (war o vasoù ?) hañ !

[ˈhẽ na gwe̞ ˌbɑꝛti ˈguːꝛən gɑ̃n ʒɑ̃ˈdɑꝛm - ˈhɛsa ˈhɛsa ˈkɑꝛgɑ̃ ˌneˑɑ̃ wa - ˈvɑs tə faꝛmaˈsi ˌɑˑɔ̃n wa - fidɑ̃mˈduˑe ˌhɑ ˈmeˑɑ̃ - ˌgwe̞d na ˈhɣoːga ˈgɑ̃ntɑ̃ ˌpo̞d ɑ̃ - ɛ - a ˈgwintə na ˈneˑɑ̃ ˌiˑe - mɛ - ˌe̞d wa ʒɑ̃ˈdɑꝛmə ˈɣoːk - ko̞mɑ̃sə wa ˈtun ˌdyt ˈhyˑal ˈneˑɑ̃ gɔ̃mˌpɣe̞ˑs - ɛꝛˈnɛs gɔ̃mˌpɣe̞ˑs wa ˌbe ˈkɛhɛ tɑ̃m ˈbɑːꝛa - a ˌnœhe ˌfe na ˈkɛhɛ tɑ̃m ˈbytyn - ˌfe wa ˌvɔ̃n ba i ˈoto ˈnɑ kət - ˌnɑ̃ɲ cə ˌgwɛd ... na ˈmɑ̃n bet ˌteˑɑ̃ - nɑ̃ɲ ˈkɑꝛgə ˈneˑɑ̃ ... kɔ̃mˌpɣe̞ˑz ɑ̃ - ˈlɛmɛ nœɲ i ˈbɛꝛmi ˌgɑ̃tɑ̃ ˌguˑde - mɛ - ˌɑhe ˈtɣemen ˈkɑ̃n dyd wa nɔ̃n ˌgɑˑd ə ˌblɑs ˈke̞ːꝛ bah ˈɣɔx tə ˈhyˑal ʒɑ̃ˈdɑꝛmət - a nœɲ ˈhɑstə ˈbyˑən ˈkɑꝛzɑ̃ kaꝛ - ˈdwɑ̃ːn nœɲ də ˈgɑˑd o ˈvɑso ɑ̃]

il avait fait une partie de lutte bretonne avec un gendarme, il essayait... il essayait de l'embarquer, en face de la pharmacie là-bas que c'était, « mais bon sang, dit-il ! », il en avait fait un de ces combats avec lui mon gars hein ! eh ! et il l'avait culbuté aussi ! mais... les gendarmes étaient partis, tous les gens commençaient à le huer tu comprends, Ernest, tu comprends, avait été chercher un peu de pain, et alors ma foi, il avait été chercher un peu de tabac, ma foi, il allait rentrer dans sa voiture, il n'avait pas... ils ne lui avaient pas fait de prise de sang ni rien, ils l'avaient embarqué de force tu comprends hein ! ils lui ont retiré son permis après, mais... là, il y avait plus de cent personnes qui s'étaient retrouvées sur la place de la ville à ar Roc'h pour huer les gendarmes, et ils s'étaient dépêchés de détaler car... ils avaient peur de prendre (sur leur face ?) hein !

Jañ Michel, 1939, Peurid (dastumet gant Tangi)

me 'mez doan rak hennezh

[me me dwɑ̃:n ʁag hẽ̞:s]

moi j'ai peur de celui-là


Diwallit : frazenn dastumet e-maez Bro-Vear.

Glaod an Intañv, 1942, Kaouenneg (dastumet gant Tangi)

'na doan deus e revr

[na dwɑ̃:n dəz i ɹɛ:ɹ]

il avait peur aux fesses [instituteur retrouvant d'anciens élèves]

Lusieñ Minous, 1926, Bear (dastumet gant Tangi)

ha 'nant doan ec'h arrije un dra bennak ganti

[a nɑ̃ɲ dwɑ̃:n 'hɑjʃe ndʁɑ bə'nɑ:k kɑ̃ti]

et ils avaient peur que quelque chose lui arrive

Jañ ar Wern, 1934, Sant Laorañs (dastumet gant Tangi)

doan deus ar c'hezeg

[dwɑ̃:n dyz 'he:zɛk]

la peur des chevaux

Janin An Aodren, 1939, Bear (dastumet gant Tangi)

un tamm hejañ dezhañ, 'na doan goude sell, « herie, 'mutu, emañ hon dro, n'eo ket da hini ! »

[ntɑ̃m 'hĩ:ʒɑ̃ deɑ̃ na dwɑ̃:n 'gu:de sɛl 'hɛje 'myty mɑ̃ ɔ̃m dɾo: ne̞ kə də 'hi:ni]

on l'avait secoué un peu, il avait peur après regarde, « aujourd'hui, dîmes-nous, c'est notre tour, ce n'est pas le tien ! » [anciens élèves rencontrant leur ancien instituteur des années plus tard] !

Lusieñ Minous, 1926, Bear (dastumet gant Tangi)

doan 'teus da gaout...

[dwɑ̃:n tœz də gɑ:d]

tu as peur d'avoir...

Ifig Raoul, 1933, Bear (dastumet gant Tangi)

ha doan 'ma e vije aet gant unan all ivez kwa hein

[a dwɑ̃:n ma viʒe ɛd gɑ̃n nal ie kwa ɛ̃]

et j'avais peur qu'elle ne soit partie avec une autre aussi quoi hein

Ifig Raoul, 1933, Bear (dastumet gant Tangi)

bet 'na doan

[be na dwɑ̃:n]

il avait eu peur

non utilisé à Bear mais connu

Manuel Aofred, 1931, Bear (dastumet gant Tangi)

« doan » hag « aon » zo memestra

[dwɑ̃:n ag 'owən zo momə'stɾɑ:]

« peur » et « peur » sont la même chose

Frañswa ar Bihan, 1931, Bear (dastumet gant Tangi)

doan 'meus

[dwɑ̃:n møs]

j'ai peur

Frañswa ar Bihan, 1931, Bear (dastumet gant Tangi)

ha doan 'ma e vije aet gant unan all ivez kwa hein

[a dwɑ̃:n ma viʒe ɛd gɑ̃n nal ie kwa ɛ̃]

et j'avais peur qu'elle ne soit partie avec une autre aussi quoi hein

Ifig Raoul, 1933, Bear (dastumet gant Tangi)

doan a bec'hed

[dwɑ̃:n ə 'behɛt]

la peur du péché [le sacrement de mariage]

Roje Dollo, 1932, Bear (dastumet gant Tangi)

dindan doan a bec'hed

[di'nɑ̃:n dwɑ̃:n ə 'behɛt]

sous la menace du péché [le sacrement de mariage]

Roje Dollo, 1932, Bear (dastumet gant Tangi)

Kavet zo bet 20 frazenn.