Brezhoneg Bro-Vear

Klask

Kavet zo bet 34 frazenn.
12

fidamdoue, eñ 'na sachet warni aze !

[fidɑ̃m'du:e hẽ̞ na 'ʒɛʃə waɹni 'ɑ:he]

bon sang, il avait tiré dessus ! [voisin qui avait chanté lors d'une fête] !

Michel Bonno, 1939, Bear (dastumet gant Tangi)

hag e oan arriet da livrañ ar paotr-saout bepred hag e oa lâret din... 'oa ket kaer-kaer ar jeu hañ ! gwelet 'ma tan war an oaled, an traoù war an daol, añfin ! 'meus ket lâret penaos e oa ur plac'h... a oa... a oa... 'oa ket un tiegezh abominabl met añfin ! evel-se e oa, 'ba penn an daol e oa tout eu... ar c'houverchoù hag ar vesel 'oa ket graet ivez moarvat, e oa lâret din mont er penn all, ha neuze e oa (un torchenn, un torchenn xxx ?), « azezit en ho koaze bremañ, gwelet a ran 'peus... ur gotilhon sklaer aze emezi », soñjet 'ma se, « fidamdoue ! me, emezon-me, n'in ket ken gant gotilhennoù sklaer evel-se, emezon-me, d'ober ul labour... ar vicher 'h on oc'h ober », « me 'h a d'ober kafe, emezi », hag e oa graet kafe war an oaled

[... - ... kɛꝛ ˌkɛˑꝛ ˈʒœˑ ɑ̃ - ... - ... - ... - ˌwa kə ntiˈeˑgɛz aboˈmiˑnab ... - ... - ... - goˌtiʎɔ̃n ˈskle̞ˑꝛ ... - ... - ... gotiˌʎeno ˈskle̞ˑꝛ - ... - ...]

et toujours est-il que j'étais venue livrer cette clôture électrique et on m'avait dit... ce n'étaient pas des conditions de vie terribles ! j'avais vu le feu sur l'âtre, les choses sur la table, enfin ! je n'ai pas dit que c'était... c'était... c'était... ce n'était pas un gros ménage mais enfin ! c'était comme ça, au bout de la table il y avait tout eu... les couverts et la vaisselle n'était pas faite non plus, on m'avait dit d'aller à l'autre bout, et alors il y avait (un coussin, un coussin xxx ?), « asseyez-vous maintenant, je vois que vous avez... un cotillon clair là qu'elle me dit », je m'étais dit ça, « nom d'un chien ! moi, dis-je, je n'irai plus en cotillon clair comme ça, dis-je, faire un travail... le métier que je fais », « moi je vais faire du café, dit-elle », et on avait fait du café sur l'âtre

???
Diwallit : frazenn dastumet e-maez Bro-Vear.

Janed ar Bever, 1938, Langoad (dastumet gant Tangi)

1. honnezh... hoñ a oa ur skolaerez vat, kontet mat hañ ! 2. oh ! hoñ a skoe hañ ! 1. ah ya ! neuze e rae vad 'hat ! 2. ha tout a rae moaien da desk... e rae moaien da voutañ anezhe da deskiñ 1. hoñ 'da d'ober kar... 2. me 'mije ket bazhad peogwir e desken met xxx ( ?) 'ma ket bet bazhad james met hoñ a skoe hañ ! 1. ah ya, gant ar reglenn 2. gant ar reglenn war an daouarn hag e deue barrennoù war o daouarn, met fidamdoue, an hini 'nije d'ober kroazañ a glenke e zorn ! oh, memes war ar penn e skoe hañ ! 1. 'oa ket sañset d'ober war ar penn bepred hañ !

1. [ˈhɔ̃ˑs - ˈhɔ̃ wa skoˌlɛˑɹəz ˈvɑːt ˌkɔ̃ntə ˈmɑːd ɑ̃] 2. [ɔ ˈhɔ̃ ˌskoˑe̞ ɑ̃] 1. [a ˌjɑ - ˌnœˑe ɹe̞ ˈvɑːt a] 2. [a ˈtud ɹe̞ ˈmo̞jən də ˈdisk - ɹe̞ ˈvo̞jən də ˈvutə ˌne̞ də ˈdiskĩ] 1. [ˈhɔ̃ da ˌdo̞ˑɹ kaɹ] 2. [ˈme miˌʒe kə ˈbɑhat pyˈgyːɹ ˈdiskɛn mɛt ? ˌma kə ˌbe ˈbɑhad ˈʒɑ̃məs mɛ ˌhɔ̃ ˈskoˑe̞ ɑ̃] 1. [a ˌjɑ - gɑ̃n ə ˈɹe̞ːglən] 2. [gɑ̃n ə ˈɹe̞ːglən waɹn ˈdɑwən ag e de̞ baˈɾeno waɹ o ˈdɑwən - mɛ fidɑ̃mˈduˑe ˈnˑi ˌniʒe ˌdo̞ˑɹ ˈkɹwɑːzə ˈglɛŋkɛ i ˈzɔɹn - o ˈmɛməz waɹ ˈpe̞n e ˌskoˑe̞ ɑ̃] 1. [ˌwɑ kə ˈsɑ̃səd ˌdo̞ˑɹ waɹ ˈpe̞n ˌbopəd ɑ̃]

1. celle-là... elle c'était une bonne institutrice, réputée hein ! 2. oh ! elle frappait hein ! 1. ah oui ! alors elle faisait du bien ! 2. et tous elle trouvait le moyen de leur apprend... elle trouvait le moyen de les pousser à apprendre 1. elle avait de quoi faire car... 2. moi je n'avais pas de coups puisque j'apprenais mais xxx ( ?) je n'avais jamais eu de coup mais elle frappait hein ! 1. ah oui, avec la règle 2. avec la règle sur les mains et survenaient des marques sur leurs mains, mais bon sang, celui qui devait croiser ramassait sa main ! oh, elle frappait même sur la tête hein ! 1. elle ne devait pas faire en principe quand même sur la tête hein !

1. Solañj Beuvan, 1949, Kawan
2. Ivet an Du, 1937, Kaouenneg
(dastumet gant Tangi)

1. fesonet-mat int bepred, ya, ya 2. oui, oui 1. ha sioul ! c'est... déjà... un dra bennak 3. ya 'vat met eu... hañ ! fidamdoue, biskoazh kemend-all !

1. [veˌsɔ̃ˑnə ˈmɑːd iɲ ˈbopət - ˌjɑ - ˌjɑ] 2. [...] 1. [a ˈʒiwəl - sɛ deˌʒa ˌndɾɑ ˈmnɑˑk] 3. [ˌjɑ had mɛd ə - ɑ̃ fidɑ̃mˈduˑe ˌbiskwaz keˌmɛnˈdɑl]

1. ils [enfants] ont bonne mine toujours, oui, oui 2. oui, oui 1. et calmes ! c'est... déjà... quelque chose 3. oui mais euh... hein ! bon sang, c'est pas croyable !

1. Suzan an Alan, 1931, Bear
2. Emil an Alan, 1937, Bear
3. Frañsoa Briand, 1932, Bear
(dastumet gant Tangi)

1. met Soa Kersantez 'na ket, Kersantez 'da ket na Koad Merrod 'da ket ivez, na Zavie Tilli 'na ket ivez, eñ 'na botteleuse 2. botteleuse, ah ya 1. e vije darc'het plouz war ar bern, daonet e vo ! non de diou ! d'ar c'houlz-se e oan kat da c'hoari, ya ! gant ar forc'h ya, pa vije arri ar beg, uhel paotr, fidamdoue ! e vije start d'ober

1. [mɛ ˌswa ke̞ɹˈzɑ̃ntən ˌna kət - ke̞ɹˈzɑ̃ntən ˌda kəd na kwadˈmɛɹɔd ˌda kəd ˌiˑe - na zavje ˈtili ˌna kəd ˌiˑe - hẽ na ...] 2. [... - a ja] 1. [viʒe ˈdɑhə ˈpluːz waɹ ˈbɛɹn - ˌdɑ̃wnəd vo - ... də ˈhulsːe wɑ̃n kad də ˈhwɑj - ja gɑ̃n ˈvɔɹx ja - pe viʒe ɑj ˈbek - ˈyːəl po̞t - fidɑ̃mˈduˑe viʒe ˈstɑɹd ˌdo̞ˑɹ]

1. François Kersantez n'avait pas, à Kersantez ils n'avaient pas ni à Koad Merrod ils n'avaient pas non plus, ni Xavier Tilly n'avait pas non plus, il avait une botteleuse 2. botteleuse, ah oui 1. on balançait la paille sur le tas, damnation ! nom de dieu ! à cette époque-là j'étais capable de travailler, oui ! avec la fourche oui, quand arrivait le sommet, haut mon gars, bon sang !c'était dur à faire

1. Roje Dollo, 1932, Bear
2. Paotr, 1951, Bear
(dastumet gant Tangi)

me a oar, me 'ma votet warnañ bepred, ha 'ma soñjet « fidamdoue ! aze zo ur bern... a-enep da hennezh tout, tout e oant a-enep dezhañ, evit lakat señtier Gwilhou e-barzh, eñ 'oa ger ebet evitañ, Jañ 'oa ger ebet evitañ, jentil, hag e wreg zo jentil ivez

[ˌme ˈwɑːɹ - ˈme ma ˈvotə ˌwaꝛnɑ̃ ˈbopət - a ma ˈʒɔ̃ːʒət - fidɑ̃mˈduˑe - ˌɑhe zo ˈbɛꝛn - ˈenət tə ˈhẽˑs ˌtut - ˈtud wɑ̃ɲ ˈenət ˌteˑɑ̃ - vi ˈlɑkə ˌsɛ̃tʲəɹ ˈgwiju ˈbɑꝛs - ˈhẽ wa ˈgiːꝛ be ˌvitɑ̃ - ˈʒɑ̃ wa ˈgiːꝛ be ˌvitɑ̃ - ˈʒɛntil - a i ˈweˑk so ˈʒɛntil ˌiˑe]

je sais, moi j'avais voté pour lui toujours, et moi j'avais pensé « bon sang ! là il y en a plein... tous contre lui, ils étaient tous contre lui, pour faire élire l'équipe de Guillou, il n'y avait jamais de tension avec lui, il n'y avait jamais de tension avec Jean, gentil, et sa femme est gentille aussi

Mari Duigou, 1935, Tregonnev (dastumet gant Tangi)

me a oa arri klañv, o soñjal « ah, fidamdoue ! biskoazh an aotrou doue kemend-all ! », ha... ha on bev bepred zo nav bloaz zo

[ˈme wa ˌɑj ˈklɑ̃ˑ - ˈʃɔ̃ːʒal a fidəmˈduˑe ˈbiskwaz ˌnotɾo ˈduˑe kemɛnˈdɑl - a - a hɔ̃ ˈbew ˌbopə zo ˈnɑw bla so]

j'en étais malade [cancer annoncé], pensant « ah, bon sang ! c'est une catastrophe ! », et... et je suis toujours vivante depuis neuf ans

Mari Duigou, 1935, Tregonnev (dastumet gant Tangi)

ha goude 'h arrie paotr ar Roc'h deus traoñ du-hont, ma doue ! ni a oa bihan, « arri eo paotr ar Roc'h ! », fidamdoue ! ni a garzhe 'vat, eñ 'oa ket drouk, paotr ar Roc'h a vije graet dioutañ

[a ˌguˑde ˈhɑje ˌpo̞d ə ˈɹɔx dœs ˌtɹo̞w ˈdyˑən - ma ˈduˑe - nim wa ˈbiˑən - ˌɑj e̞ ˌpo̞d ˈɹɔx - fidɑ̃mˈduˑe nim ˈgɑɹze hat - hẽ ˌwa kə ˈdɹuk - ˌpo̞d ˈɹɔx viʒe gɛd ˌdɔ̃ntɑ̃]

et après arrivait le gars d'ar Roc'h du bas là-bas, mon dieu ! nous étions petits, « voilà le gars d'ar Roc'h ! », bon dieu ! nous détalions, il n'était pas méchant, le gars d'ar Roc'h qu'on l'appelait

Anna ar Brizh, , Louergad (Manati) (dastumet gant Tangi)

ha me a vez o soñj... « oh, ma doue benniget ! me 'mez ezhomm da labourat ! », me, an deiz all 'ma tapet ur remork ha bet o kerc'hat... kaset ma dondeuz à gazon da Blouizi, ha 'ma ket staget anezhi seizh vloaz e oa, « fidamdoue ! 'ma lâret 'ba ma gwele, te to kat d'ober se ! »

[a ˈme ve ˈʃɔ̃ˑʒ - o ma ˈduˑe biˈniɟət - ˌme me ˈem də laˈbuːꝛat - ˌme ˈdʲɑl ma ˈtɑpəd ə ꝛøˌmɔꝛk a ˌbe ˈkɛhɛt - ˈkɑsə mə dɔ̃ˌdøz ... də ˈblyˑizi - a ˌmɑ kə ˈstɑːgə ˌne̞j ˈsɛjz la wa - fidɑ̃mˈduˑe ma ˌlɑˑꝛ ba mə ˈweːle - ˈte zo ˈkɑt ˌto̞ˑꝛ ˈze]

et moi je pense... « oh, mon dieu béni ! moi j'ai besoin de travailler ! », moi, l'autre jour j'avais pris la remorque et j'avais été cherché... amené ma tondeuse à gazon à Plouizi, et ça faisait sept ans que je ne l'avais pas attachée, « bon sang de bonsoir ! que je m'étais dit dans mon lit, tu peux le faire ! »

Mari Duigou, 1935, Tregonnev (dastumet gant Tangi)

ma zud na ouie mann ebet, fidamdoue ! aze 'na straket an traoù c'hoazh !

[mə zyd 'wi:e mɑ̃n bet fidɑ̃m'du:e 'ɑ:he na 'stʁɑkə ntɾɛw hwɑs]

mes parents ne savaient rien, bon sang ! là ça avait encore pété !

Pier Gotie, 1938, Plûned (dastumet gant Tangi)

ha fidamdoue, ni da krec'h adarre hañ !

[a fidɑ̃m’du:e nim də kweh ɑe ã]

et bon sang, nous en haut [de monter] de nouveau hein !

Janed Merrien, 1936, Bear (dastumet gant Tangi)

fidamdoue, n'a ket an nen pell hañ

[ˌfidɑ̃m'due na kə ne:n bɛl ɑ̃]

nom de dieu, on ne vas pas loin [dans la connaissance du breton]

Frañswa ar Bihan, 1931, Bear (dastumet gant Tangi)

fidamdoue emezi ! bet 'teus un oto gaer

[fidɑ̃m'du:e mɛj bet tøz 'noto gɛ:r]

ça alors dit-elle ! tu as eu une belle voiture

Aleñ Toudig, 1968, Bear (dastumet gant Tangi)

fidamdoue

Fidan-dou

[fi dã du]

nom de dieu

???

Plac'h, , Bear (dastumet gant Julien)

fidamdoue, me n'houlfen ket bezañ o skrivañ anezhe

[fidɑ̃'due me 'nulfɛn kə 'beɑ̃ 'skrwĩ:vɑ̃ nɛ:]

nom de dieu, moi je ne voudrais pas être à les écrire [ces mots en breton]

Frañswa ar Bihan, 1931, Bear (dastumet gant Tangi)

ni a soñje dimp gwechall eo abalamour d'ar vugale e deue an inspekteur, hag e vije lâret dimp « l'inspecteur passera », fidamdoue, ni a vije gant hom jeu gant an aon deus an inspekteur, hag-eñ eo abalamour d'ar skolaer e teuent

[nim 'ʒõ:ʒɛ dim gwe’ʒal hɛ blãm tə vy'gɑ:le dɛ nɛ̃s'pɛktər - a viʒe 'lɑ:ʁə tim - fidɑ̃m'du:e nim 'viʒe gãn õm ʒœ: gãn 'owən døs nɛ̃s'pɛktər - a'gẽ e̞ blɑ̃m tə sko'lɛ:r dɛɲ]

nous pensions autrefois que c'était à cause des enfants que l'inspecteur venait, et on nous disait, « l'inspecteur passera », bon sang, nous étions studieux à cause de la peur de l'inspecteur, alors que c'est à cause de l'instituteur qu'ils venaient

Selina Jagin, 1920, Bear (dastumet gant Tangi)

ur miz fidamdoue hag ec'h afe an traoù en-dro hañ

[ə mi:s fidɑ̃m'due 'hɑfe ntrɛw ndɾo: ɑ̃]

un mois nom de dieu, et les choses fonctionneraient [tourneraient, ça dépoterait]

Frañswa ar Bihan, 1931, Bear (dastumet gant Tangi)

fidamdoue, me ne oaren ket skrivañ se

[fidɑ̃m'due me 'wɑ:rɛn kə 'skrwĩ:vɑ̃ ze]

nom de dieu, moi je ne savais pas écrire ça

Frañswa ar Bihan, 1931, Bear (dastumet gant Tangi)

1. met ni pa vijemp o tornañ gwechall aze paotr kaezh, pa vije... vije laket sac'hadoù greun, e vijent karget dit rez hañ ! fidamdoue paotr kaezh ! ma 'tije d'ober mont daou estaj hañ ! 2. ya hañ ! krapat ar skalieroù a-wechoù hañ ! 1. krapat ar skalieroù, 'vijent ket aezet ordin 2. serten plasoù, ar skalieroù a vije sonn-mat hañ ! 1. ah ya 2. du-mañ... du-mañ zo ur skalier war (barroù ?), se n'eo ket... serten plasoù evel ti Ifig ar Rouz aze e oa sonnoc'h sell ! ha 'oa ket des contremarches, hag e oa sonn ar skalier ti Ifig ar Rouz moarvat sur !

1. [mɛ ˈnim pe ˌviʒɛm ˈtɔɹnɑ̃ gweˈʒɑl ˌɑe po̞tˈkɛːs pe viʒe - viʒe ˈlɑkə zaˌhɑˑdo ˈgɹœːn - viʒɛɲ ˈkɑɹgə tid ˈɹe̞ːz ɑ̃ - fidɑ̃mˈduˑe po̞tˈkɛːs - ma tiʒe ˈdo̞ːɹ mɔ̃n do̞w ˈɛstaʒ ɑ̃] 2. [ja ɑ̃ - ˈkʁɑpa skaˈʎeːʁo ˈweːʒo ɑ̃] 1. [ˈskɹɑpə skɑˈʎeːɹo - viˌʒɛɲ kəd ˈɛːzɛd ɔɹˈdin] 2. [ˌsɛɹtən ˈplɑso skaˈʎeːʁo viʒe ˌzɔ̃nˈmɑt ɑ̃] 1. [a ja] 2. [ˈdymɑ̃ ˈdymɑ̃ zo ˈskɑːʎəɹ waɹ ˈbaʁo - ze ˌne̞ kə - ˌsɛɹtən ˈplɑso we̞l ti ˌifiɟ ˈɹuːz ˌɑe wa ˈzɔ̃ntɔx sɛl - a ˌwa kə ... - a wa zɔ̃n ˈskɑːʎəɹ ti ˌifiɟ ˈɹuːz maˈhɑd zyɹ]

1. mais nous nous battions autrefois là mon pauvre, quand on... on mettait des sacs de grains, on te les remplissait au ras hein ! bon sang mon gars ! si tu devais faire deux étages hein ! 2. oui hein ! monter les escaliers parfois hein ! 1. monter les escaliers, ils n'étaient pas toujours faciles 2. dans certaines fermes, les escaliers étaient très raides hein ! 1. ah oui ! 2. chez moi... chez moi il y a un escalier sur (barreaux ?), ça ce n'est pas... certains endroits comme chez Yves Le Roux là c'était plus raide tiens ! et il n'y avait pas des contremarches, et l'escalier était raide chez Yves Le Roux assurément !

1. Roje Dollo, 1932, Bear
2. Paotr, 1951, Bear
(dastumet gant Tangi)

ur miz fidamdoue hag ec'h afe an traoù en-dro hañ

[ə mi:s fidɑ̃m’due 'hɑfe ntrɛw ndɾo: ɑ̃]

un mois nom de dieu, et les choses tourneraient [ça dépoterait]

Frañswa ar Bihan, 1931, Bear (dastumet gant Tangi)

Kavet zo bet 34 frazenn.
12