Brezhoneg Bro-Vear

Klask

Kavet zo bet 6 frazenn.

un devezh all e oa arriet neuze, unan eu... e oant... e oant o tremen 'ba an hent, hag e oant antreet, ha d'ar c'houlz-se e vije ar group, 'teus ket bet klevet komz deus se ? hañ nann ! ar group a vije graet, hag eu... pa vije hennezh, eu... gant unan deus ar c'hañfard, hini ebet n'ae d'ar skol, 'nijent ket an droed da vont, ha 'nije ket droed an dud all da dont na mann ebet ivez, hag e vije lakaet ur paper ruz war toull an nor, défense d'entrer, ya, ha fidedoun pa oa antreet 'ba an ti, ma vamm da diskwez ar bañkardenn ruz dezhañ te ! « nicht nicht, emezañ ! », nann, eñ 'oa ket jenet gant ar bañkardenn ruz-se, « nicht nicht, emezañ ! », gwelet a ran anezhañ oc'h ober « nicht, nicht ! », c'hoazh 'oan ket gros, hañ feiz 'na eñ... feiz, andouilh a oa e-pign, neuze e oa un tamm kig-sall evel... hañ feiz eñ o c'houll... ha petra a lârfes ? me o reiñ un tamm dezhañ evel xxx ( ?), feiz, roet e oa un andouilhenn dezhañ ha roet un tamm kig-sall, ha feiz 'na... e oa aet a-raok ha 'na lâret mann ebet, petra a rafes ? ha kalz zo bet tretet de collaborateurs abalamour eu... ma 'tije ket roet te ! petra a vije bet graet dit ?

[ˌdewəz ˈɑl wa ˌɑjəd ˌnœhe - ˌyˑn ə - wɑ̃ɲ wɑ̃ɲ ˈtɾemen bah ˈnɛn - a wɑ̃ɲ ˌɑjəd a wɑ̃ɲ ɑ̃ˈtɹeˑət - a də ˈhuls se viʃe ˈgɹup - ˌtøs kə be ˌklɛwə ˈkɔ̃mz dœs ˌse - ɑ̃ nɑ̃n - ˈgɾup viʃe ˌgɛt - ag ə - pe viʃe ˈhẽˑs - ə gɑ̃n ˌyˑn dœs ˈhɑ̃nfaɹt - ˈhiːni ˌbe ne də ˈskoːl - niˌʒɛɲ kə ˈdɾœt tə ˌvɔ̃n - a niˌʒe kə ˈdɾœd dyˈdɑl də ˌdɔ̃n na ˈmɑ̃n əˌbet ˌiˑe - a ˌviʃe laˈkɑːd ə ˌpɑpəɹ ˈɹyˑ waɹ ˌntul ˈnoːɹ - ... ja - a fidəˌdun pe wa ɑ̃ˈtɾeˑət ban ˈtiˑ - mə ˌvɑ̃m də ˈdiskwe bɑ̃ˌkɑɹdən ˈɹyˑ ˌdeˑɑ̃ te - ... ˌmeˑɑ̃ - nɑ̃n ˌẽˑ wa kə ˈʒeːnə gɑ̃n bɑ̃ˌkɑɹdən ˈɹyˑ ze - ... ˌmeˑɑ̃ - ˌgwe̞ˑl ə ɹɑ̃ ˌneˑɑ̃ ˈho̞ɹ ... - ˌhwɑs ˌwɑ̃n kə ˈgɹoːs - ɑ̃ fe na ˌẽˑ - fe - ˈɑ̃duj wa ˌpiɲ - ˌnœˑe wa tɑ̃m kiˈsɑl ve̞l - ɑ̃ fe ˌẽˑ hul - a ˌpɹɑ ˈlɑɹfɛs - me ˌɹɛˑĩ ˈtɑ̃m ˌdeˑɑ̃ ve̞l ? - fe ˌɹoˑə wa nɑ̃nˈdujən ˌdeˑɑ̃ a ˌɹoˑə tɑ̃m kiˈsɑl - a fe na wa ˌɛ əˈɹo̞ˑg a na ˌlɑˑɹ ˈmɑ̃n bet - ˌpɹɑ ˈɹɑfɛs - a ˌkɑls so bet ˈtɹɛtət ... bɑ̃w ə - mɛ dɑ̃m ˌpɹɑ ˈɹɑfɛs - ma tiˌʒe kə ˈɹoˑə ˌte̞ - ˌpɹɑ viʃe be ˌgɛt tit]

un autre jour, un était arrivé euh... ils étaient... ils étaient en train de passer sur la route, et ils étaient entrés, et à cette époque-là il y avait le « groupe » [grippe ?], tu n'as pas entendu parler de ça ? ah non ! le « groupe » qu'on disait, et euh... quand il y avait celui-là, euh... parmi les enfants, aucun n'allait à l'école, ils n'avaient pas le droit d'aller, et les autres personnes n'avaient pas le droit de venir ni rien non plus, et on mettait un papier rouge dans l'entrée, défense d'entrer, oui, et nom d'un chien quand il était entré dans la maison, ma mère de lui montrer la pancarte rouge pardi ! « nicht nicht, dit-il ! », non, lui n'était pas gêné par cette pancarte rouge-là, « nicht nicht, dit-il ! », je le vois encore faire « nicht, nicht ! », je n'étais pas encore bien épaisse, et ma foi il avait... ma foi, il y avait de l'andouille suspendue, il y avait aussi un peu de lard comme... et ma foi lui de demander... et que dirais-tu ? moi de lui donner un peu comme xxx ( ?), ma foi, on lui a donné une andouille et un peu de lard, et ma foi il avait... il était parti et il n'avait rien dit, que dirais-tu ? et beaucoup ont été traités de collaborateurs à cause eu... si tu n'avais pas donné pardi ! qu'est-ce qu'on t'aurait fait ?

???

Mari ar Gag, 1932, Bear (Lanneven) (dastumet gant Tangi)

oh, bet 'na chañs 'vat gant... gant ar boched aze ivez, oh la la ! peogwir e oa arriet makizarien da reki... du-mañ e oa ur remork, hag e oa... ha 'ba Sant Laorañs e oa d'ober para... parachutiñ... armoù ha traoù, 'ba Koad... Koad Burlueg, hag eu... fidedoun ! hag e oa ezhomm tud da vont da... da gerc'hat anezhe goude, da gas anezhe, da Lannbaeron, da... d'ar maki, 'ba Lannbaeron e oa ur maki, hag eu... oh feiz ! e oa aet, oblijet e oa da vont deus an noz te xxx ( ?), met fidambie ! bet 'neuint chañs 'vat, daonet ! tremenet e oa Boched met 'oant ket tremenet just lec'h e oant hag evel-se... met... met sur dit ! ha darn deus ar makizarioù a oa mezv c'hoazh war ar marc'had, « ma n'eo ket trist memestra emezañ ! », ah ya ! kavet 'na se abominabl, lâret 'na se dezhe ivez, memestra ivez, met mezv c'hoazh met... ha fidedoun ar re-se a oa 'ba ar remork, hag eñ a oa o kerzhet 'ba... e penn a-raok ar gazeg, oh damen e vo ! ya 'vat !

[o ˌbet na ˈʃɑ̃ˑs hat gɑ̃n gɑ̃n ˈboʃəd ˌɑhe̞ ˌiˑe - o la la - pyˌgyˑɹ wa ˌɑjə makiˈzɑjən də ɹeki - ˈdymɑ̃ wa ɹøˌmɔɹk - a wa a ba ˌzɑ̃ ˈloˑɹɑ̃z wa ˌdo̞ˑɹ paɹa paɹaˈʃytĩ - ˈɑɹmʃo a ˈtɾɛw - bah ˌkwɑt ˌkwɑt byɹˈlyˑək - ag ə fidəˈdun - a wa ˌem ˈtyt tə ˌvɔ̃n də də ˈgɛɹhəd ˈne̞ˑ ˌguˑde - də ˌgɑs ˈne̞ˑ - də lɑ̃nˈbɛːɹɔ̃n - də də ˈmɑki bah lɑ̃nˈbɛːɹɔ̃n wa ˈmɑki - ag ə - o fe - wa ˌɛt - oˈbliːʒə wa də ˌvɔ̃n dœz ˈnɔ̃ˑz te ? - mɛ fidɑmˈbiˑe̞ - ˌbed nœɲ ˈʃɑ̃ˑs hat - ˈtɑ̃wnət - tɾeˈmeːnə wa ˈboʃət mɛ ˌwɑ̃ɲ cə tɾeˈmeːnə ˈʒys ˌle̞x wɑ̃ɲ a vəˈse mɛ - mɛd zyɹ ˌdit - a ˈdɑɹn dœz makiˈzɑːɹjo wa ˈmɛw ˌhwɑs waɹ ˈmɑhat - ma ˌne̞ kə ˈtɾist mo̞sˈtɾɑˑ ˌmeˑɑ̃ - a ja ˌkɑˑ na ˌze aboˈmiːnab - ˌlɑˑɹ na ze ˌde̞ ˌiˑe - mo̞sˈtɾɑˑ ˌiˑe mɛ ˈmɛw ˌhwɑs mɛ - a fidəˌdu ɹeˌze wa bah ɹøˈmɔɹk - a ˌhẽˑ wa ˈkɛɹzəd bah - ˌpe̞n əˌɹo̞ˑg ˈgɑːzək - o ˈdɑ̃mən ə vo - ja hat]

oh, il avait eu de la chance avec... avec les boches là aussi, oh la la ! puisque des maquisards étaient arrivés pour réqui... chez moi il y avait une remorque, et il y avait... et à Sant Laorañs on devait para... parachuter... des armes et tout, à Koad... Koad Burlueg, et euh... nom d'un chien ! et il y avait besoin de gens pour aller chercher... aller les chercher après, pour les apporter, à Lannbaeron, au... au maquis, à Lannbaeron il y avait un maquis, et euh... oh ma foi ! il était allé, il était obligé d'aller de nuit pardi xxx ( ?), mais bon sang ! ils ont eu de la chance, damnation ! des Boches étaient passés mais ils n'étaient pas passés juste là où ils étaient et donc... mais... mais je t'assure ! et certains des maquisards étaient ivres en plus par-dessus le marché, « si ce n'est pas triste quand même dit-il ! », ah oui ! il avait trouvé ça lamentable, il leur avait dit ça aussi, quand même aussi, mais ivres encore mais... et nom d'un chien ceux-là étaient dans la remorque, et lui étaient en train de marcher... devant le cheval, oh damnation ! mais oui !

Mari ar Gag, 1932, Bear (Lanneven) (dastumet gant Tangi)

ni, ni hom-daou, 'meump dispennet unan, ha... hag e oa lann ha drez ken uhel hag amañ, ha... ha peogwir 'oa ket kat ar rotovator da vont e-barzh da... da... da frikañ eu... anezhe koura, nann, hag eu... fidedoue ! 'na... 'na lâret hennezh « daon ! n'on ket kat emezañ, ret e vo din ober un dra bennaket dezhañ 'vat emezañ », « daon ! emezon-me, penaos e vo graet neuze ? », ha fidedoun, deut da soñj dimp neuze da dapet bodoù lann, ha... ha da vale gant ar bodoù lann, c'hwezhet an tan en enne, ha 'meump devet anezhe tout, ya, ha goude pa... an devezh e oamp oc'h ober se, 'meump tapet tomm, sur dit 'meump tapet tomm ! 'meump hastet buan goro, ha mont d'ar Menez Bre da welet Sant Herve c'hoazh, peogwir... hag e vije graet Sant Herve, e vije graet tantadoù te ! ha ni war bisikled d'ar Menez Bre c'hoazh, « oh daonet e vo ! emezon-me », pa vez yaouank an nen hañ !

[nym - nym ɔ̃mˈdo̞w - mœm diˈspe̞ne̞d ˈyˑn - a a wa ˈlɑ̃n a ˈdɾeːs ken ˌyˑəl a ˈɑ̃mɑ̃ - a a py ˌwa kə ˈkɑt ʁotovaˈtɔɹ də ˌvɔ̃n ˈbɑɹz də də də ˈfɹicɑ̃ ə - ˌne̞ˑ ˌkuˑɾa - nɑ̃n - ag ə - fidəˈdue na na ˌlɑˑɹ ˈhẽˑz - dɑ̃w ˌnɔ̃ kə ˈkɑt ˌmeˑɑ̃ - ˈɹɛ vo ˌdĩ hoˑɹ ˌdɾɑ ˈmnɑkəd ˌdeˑɑ̃ hat ˌmeˑɑ̃ - dɑ̃w ˈmɔ̃me̞ pəˈnɔ̃ vo ˌgwɛd ˈnœhe - a fidəˈdun - ˌdœt tə ˌʒɔ̃ˑʃ ˈtym ˌnœhe də ˌdɑpə ˌbuˑdo ˈlɑ̃n - a a də ˈvɑːle gɑ̃n ˌbuˑdo ˈlɑ̃n - ˌhweˑə ˈntɑ̃ːn ˌnene̞ - a mœm ˈdɛwə ˌne̞ tut - ja - a ˌguˑde pe - ˈndewəz wɑ̃m ˈhoːbəɹ ze - mœm ˌtɑpə ˈto̞m - ˌzyˑɹ dit mœm ˌtɑpə ˈto̞m - mœm ˌhɑstə ˈbyˑən ˈgoːɾo - a ˌmɔ̃n də ˌmeˑne ˈbɾeˑ də ˌwe̞ˑlə zɑ̃n ˈhɛɹve ˌhwɑs - pyˌgyˑɹ a viʒe ˌgwɛ zɑ̃n ˈhɛɹve - ˌviʒe ˌgɛd tɑ̃nˈtɑɲo te - a ˌnym waɹ bisiˈklɛd də ˌmeˑne ˈbɾeˑ ˌhwɑs - o ˈdɑ̃wnəd ə vo ˈmɔ̃me̞ - pe ve ˌjo̞wɑ̃ŋ ˈneːn ɑ̃]

nous, nous deux, nous en avons défriché une [lande] , et... et il y avait des ajoncs et des ronces aussi haut qu'ici, et... et puisque le rotovator ne pouvait pas aller dedans pour... pour... pour écraser euh... les écraser quoi, non, et euh... bon sang ! il avait... il avait dit « dame ! je ne peux pas, dit-il, mais il faudra que je lui fasse quelque chose, dit-il », « dame ! dis-je, comment va-t-on faire alors ? », et bon sang, nous nous sommes rappelés alors de prendre des branches d'ajonc, et... et de marcher avec les branches d'ajonc, enflammées, et nous les avons tous brûlés, oui, et après quand... le jour que nous étions à faire ça, nous avons eu chaud, je t'assure que nous avons eu chaud ! nous nous sommes dépêchés de traire, et d'aller au Menez Bre pour voir Saint Hervé aussi, puisque... et on faisait la Saint Hervé, on faisait des feux de joie pardi ! et nous à bicyclette au Menez Bre aussi, « oh damnation ! dis-je », quand on est jeune hein !

Mari ar Gag, 1932, Bear (Lanneven) (dastumet gant Tangi)

peogwir, evit vont da labourat, evel a lâren dit aze, me a oa an tren da gemer kwa, quelques... quelques stations a oa d'ober evit... lec'h e oamp o labourat kwa, ha fidedoun ! Dettingen a oa ar vilajenn bihan xxx ( ?) 'ba an Almagn, ha... e renken chom 'ba ar gabinenn, keit e vijen 'ba... 'ba an tren

[pyn wid vɔ̃n də la'bu:ɹəd wɛl 'lɑ:ɹɛn did 'ɑhɛ - me wa ntɾɛn də 'gemɛɹ kwa - ... wa do̞:ɹ wit le̞h wɑ̃m la'bu:ɹət kwa - a fidə'du:n - detiŋgɛn wa vi'lɑ:ʒən 'bi:ən ? ban al'mɑɲ - a: - 'ɹɛŋkɛn ʃo̞m bah ga'bi:nən - kɛjt ə 'viʒɛn bah ban tɾɛ̃:]

puisque pour aller travailler, comme je te disais là, moi j'avais le train à prendre quoi, il y avait quelques stations à faire pour... là où nous travaillions quoi, et bon sang ! c'était Dettingen le petit village xxx ( ?) en Allemagne, et... je devais rester dans la cabine [des toilettes], tout le temps que j'étais dans... dans le train

Jañ ar Bihan, 1918, Bear (dastumet gant Tangi)

klevet 'mamp... trouz an avionoù te 'deva... 'ba... « stuka-se » a vije graet deus ar re-se, les avions de chasse, ha fidedoun ! hop la, preparet 'mamp ar c'hezeg da vont d'ober ur bromenadenn evel d'abitud, ha hop la !

[’klɛwə mɑ̃m - tɾu:z na’vjɔ̃:no te deva bah - stuka ze viʒe gɛd dəz ɹee - lɛzavjɔ̃dəʃas - a fidə’dun ɔp la - pɹe’pɑ:ɹə mɑ̃m ’he:zɛg dɔ̃n to̞:ɹ bʁo̞mə’nɑ:dən vɛl da’bityt - a ɔp la]

nous avions entendu le bruit des avions qui avaient... dans... « ces stukas-là » qu'on les appelait, les avions de chasse, et bon sang ! hop là ! nous avions préparé les chevaux pour la promenade comme d'habitude, et hop là !

Jañ ar Bihan, 1918, Bear (dastumet gant Tangi)

ha ma votoù a oa bepred gan... ma gozh botoù a oa ganin c'hoazh, ha fidedoun ! aet e oan evel e oan kwa, hag aze 'nea gwelet eu... un Almantez, pa oan o lavourat war ar voie, 'dea gwelet, ar plac'h, 'dea gwelet penaos e oa botoù toull ganimp ha... e oa deut da degas eu... botoù-koad din, ha neuze... chifonioù da... da... da lakat anezhe da... en-dro da ma dreid kwa

[a mə 'voto wa 'bopəd gə'n - mə go:z 'boto wa gə'nĩ hwas - a: fidə'du:n ɛd wɑ̃n wɛl ə wɑ̃n kwa - a 'ɑhɛ 'nea 'gwe̞:ləd ə - ən al'mɑ̃ntəs pə wɑ̃n o la'bu:ɹə waɹ vwa - 'dea 'gwe̞:lət - plɑh - 'dea 'gwe̞:lət pə'nɔ̃:z ə wa 'buto tul gə'nim a - wa dœd dɛz ə - ˌboto'kwat tĩ - a 'nœ:he - ʃi'fɔ̃ɲo də də - də 'lɑkəd nɛ də - dɾo də mə dɾɛjc kwa]

de dieu ! j'étais allé comme j'étais quoi, et là une Allemande... avait vu euh... quand je travaillais sur la voie, elle avait vu, la femme, elle avait vu que nous avions des chaussures trouées et... elle était venue m'apporter euh... des sabots de bois, et alors des chiffons pour... pour... pour les mettre... autour de mes pieds quoi

Jañ ar Bihan, 1918, Bear (dastumet gant Tangi)

Kavet zo bet 6 frazenn.