Brezhoneg Bro-Vear

Klask

Kavet zo bet 12 frazenn.

1. ha neuze e oa un ti... un ti all e-fas dezhañ, eñ a vije... eno e vije graet « al loch-fourno » 2. just ! ha pa 'h aen d'ar skol, me 'meus soñj... ya, ya, e vijent o poazhañ boued d'ar moc'h eno

1. [a ˌnœˑe wa nti - ti ˈɑl - ˌvɑz ˈdeˑɑ̃ - ˈẽ ˌviʒe - ˈeːno viʒe ˌgwɛ lo̞ʃ ˈfuɹno] 2. [ˈʒyst - a pa ˌhe̞n də ˈsko̞l ˈme møz ˈʒɔ̃ˑs - ˌjɑ ja - ˌviʒɛɲ ˈpwɑhə ˈbwed də ˈmox ˌeˑno]

1. et il y avait une maison aussi... une autre maison en face d'elle, ça c'était, là-bas on disait « l'appentis » 2. juste ! et quand j'allais à l'école, je me souviens... oui, oui, ils y cuisaient de la nourriture pour les cochons

1. Ivet an Du, 1937, Kaouenneg
2. Solañj Beuvan, 1949, Kawan
(dastumet gant Tangi)

ya, gant an hach, « bao ! », geo 'vat ! taol-hach, gwechall, evel a ouzout, n'eo ket evel bremañ, bremañ pa vezont arri er gêr deus ar skol emaint aze « tioup ! tout ! » xxx ( ?) bras eo aze, « ploup ! tioup ! ploup ! ploup ! » aze, an eil kostez d'egile xxx ( ?), met gwechall pa arries er gêr deus ar skol 'ta labour d'ober, divoutañ ar patatez ha traoù, ha neuze troc'hañ koad, da lakat 'ba ar fourno, ha sell aze ! pas faoutiñ, troc'hañ anezhe, tammoù krenn a vije 'ba ar fagodenn te ! ha setu e vije ret troc'hañ anezhe en etat, lakat 'ba ar fourno, ha sell aze ! « ploup ! », eizh vloaz, eizh vloaz bennaket

[ja - gɑ̃n ˈnɑʃ - bɑw - ˌge̞w ha - tolˈhɑʃ - gweˌʒɑl ve̞ˈlud ˌne̞ kə we̞l ˈbɹœmɑ̃ - ˈbɹœmɑ̃ pe ve̞ɲ ˌɑj ˈge̞ːɹ dœs ˈskoːl mɛɲ ˌɑhe̞ tjup tut o ˈbɹɑːz e̞ ˌɑhe̞ - plup tjup plup plup ˌɑhe̞ - ne̞j ko̞ste deˈgiːle ? - mɛ weˈʒɑl pe ˌhɑje̞z ˈge̞ːɹ dœs ˈskoːl ta ˈlɑːbuɹ ˌdo̞ˑɹ - diˈvutɑ̃ paˈtɑtəs a ˈtɾɛw - a ˌnœhe ˌtɾo̞hɑ̃ ˈkwɑt - də ˈlɑkə bah ˈfuɹno - a se̞l ˌɑhe̞ - pas ˈfo̞wtĩ - ˌtɾo̞hɑ̃ ˈne̞ˑ - ˌtɑ̃mo ˈkɾɛn ˌviʃe bah vaˈgoːdən te - a ˈsetə viʃe ˌɹɛt ˌtɾo̞hɑ̃ ˈne̞ˑ ˈnetət - ˈlɑkə bah ˈfuɹno - a se̞l ˈɑhe plup - ˈɛjʒla - ˈɛjzla bəˈnɑkət]

oui [doigts coupés], avec une hache, « vlan ! », mais si ! coup de hache, autrefois, comme tu sais, ce n'est pas comme aujourd'hui, maintenant quand ils reviennent chez eux de l'école, ils sont là « tioup ! tout ! » xxx ( ?) qui est là, « ploup ! tioup ! ploup ! ploup ! » là, d'un côté à l'autre xxx ( ?) [jeux vidéos], mais autrefois quand tu revenais à la maison de l'école tu avais du travail à faire, dégermer les patates et tout, et aussi couper du bois, pour mettre dans le fourneau, et voilà ! pas fendre, les couper, il y avait des bouts épais dans le fagot pardi ! et voilà qu'il fallait les couper comme il faut, mettre dans le fourneau, et voilà ! « ploup ! », huit ans, huit ans et quelques

Mari ar Gag, 1932, Bear (Lanneven) (dastumet gant Tangi)

met pa oa arriet du-mañ, 'ba al loch-fourno e oan aet, komañset ar c'hurun da c'hoari paotr-kaezh, oh ! « boudoudoum ! boudoudoum ! », ha taolad dour, taolad dour

[mɛ pə wɑ̃ 'ɑjəd 'dymɑ̃ ma lɔʃ'fuʁno wɑ̃n ɛt ko'mɑ̃sət 'hy:ʁyn də hwɑj pot'kɛ:s o bududum bududum a 'to:lə du:ʁ 'to:lə du:ʁ]

mais quand il était arrivé chez moi, j'étais allé dans l'appentis, le tonnerre avait commencé mon pauvre, oh ! « boudoudoum ! boudoudoum ! », et une averse, une averse

Michel Talgen, 1951, Bear (dastumet gant Tangi)

met pa oa arriet du-mañ, 'ba al loch-fourno e oan aet, komañset ar c'hurun da c'hoari paotr-kaezh, oh ! « boudoudoum ! boudoudoum ! », ha taolad dour, taolad dour

[mɛ pə wɑ̃ 'ɑjəd 'dymɑ̃ ma lɔʃ'fuʁno wɑ̃n ɛt ko'mɑ̃sət 'hy:ʁyn də hwɑj pot'kɛ:s o bududum bududum a 'to:lə du:ʁ 'to:lə du:ʁ]

mais quand il était arrivé chez moi, j'étais allé dans l'appentis, le tonnerre avait commencé mon pauvre, oh ! « boudoudoum ! boudoudoum ! », et une averse, une averse

Michel Talgen, 1951, Bear (dastumet gant Tangi)

forn fourno

vorn fourno

[voʁn fuʁno]

le four du fourneau

Ivona Toudig, 1934, Bear (dastumet gant Julien)

Gwezhall e vije c'hwezhet an tan 'barzh fourno da brepariñ boued, gant un tamm paper journal da gentañ ha goude tamm briñchoù sec'h ha tommañ koad munut, ha goude tommañ koad grosoc'h ha neuze un tamm palad glaou pa vez krog mat an tan, met ma 'teus laket re abred ar glaou e vouge an tan. Bremañ vez ket graet se ken.

Gwéjal vijé hwéan tan-n bar fourno de brépari bwét, gan-n tan-m papeur journal de gèntan a goudé tan-m bricho zèc'h a toman kwat munut, a goudé toman kwat grosoc'h a noeé tan-m bayeut glo pé vé krog mat tan-n, mèt lak teus ré abréd glo vougeut tan-n, Breman vé keu gwèt zé kén.

[gweʒal viʒe hweã tãn baʁ fuʁno də bʁepaʁi bwet] [gãn tãm papəʁ ʒuʁnal də gɛntã a gude tãm bʁiʃo zɛx a tomã kwat mynyt] [a gude tomã kwat gʁosox a nœe tãm bajət glo pe ve kʁɔ:g mat tãn] [mɛt lak tøs ʁe abʁed glo vugət tãn] [bʁemã ve kø gwɛt ze ken]

Autrefois on allumait le feu dans le fourneau pour préparer à manger, avec du papier journal d'abord, puis un peu de fagots sec et avec du bois fin, et ensuite au bois plus gros et une petite pelleté de charbon quand le feu avait bien pris, mais si tu avais mis trop tôt le charbon, le feu produisait de la fumée. Maintenant on ne fait plus ça.

Ivona Toudig, 1934, Bear (dastumet gant Julien)

Ha feiz, e troc'he anezhe apeupre e-barzh an hed-se, abalamour e vije aezetoc'h lakat anezhe e-barzh ar fourno.

[a fe ’dʁɔhe ’nɛː apø’pʁɛ bah ’neːtse – bãw viʒə ’e̞stɔh ’lakə ’nɛː bah ’fuʁno]

Et alors, il les coupait à cette longueur environ, pour qu'ils soient plus faciles à mettre dans le fourneau.

Plac'h, 1925, Trezelan (Bear) (dastumet gant Riwal)

an deizioù all e oa bet Daniel, o sikour anezhañ da gargañ... kargañ ur fourno, ur fourno... d'ober tan gant koad, 'na kavet gwerzh dezhañ, e oa bet Daniel o sikour anezhañ da gargañ, ezhomm e vez arc'hant !

[ˌdejo'ɑl wa be da'ɲɛl - 'ʃicuʁ 'ne:ã də 'gɑʁgɑ̃ - 'kɑʁgɑ̃ 'fuʁno - 'fuʁno - do̞:ʁ tɑ̃:n gɑ̃n kwɑt - na kɑ:d 'gwɛʁz deɑ̃ - wa be da'ɲɛl 'ʃicuʁ 'ne:ã də 'gɑʁgɑ̃ - em ve 'ɑʁhɑ̃n]

les autres jours Daniel était venu, l'aider à charger... charger un fourneau, un fourneau... pour faire du feu avec du bois, il avait réussi à le vendre, Daniel avait été l'aider à le charger, il y a besoin d'argent !

Ifig Bihan, 1915, Bear (dastumet gant Tangi)

d'ober tan 'ba al loch fourno

[do:r tɑ̃:n ba lɔʃ 'furno]

pour faire du feu dans la pièce du fourneau (?)

???

Michel Talgen, 1951, Bear (dastumet gant Tangi)

bremañ out o vont d'ober ur jardin fleur aze ? – just, a-drek al loch-fourno

['bœmɑ̃ hud o vɔ̃n do:r ʒɛɲ'flœ:r 'ɑe ʒys dreg lɔʃ 'furno]

maintenant tu vas faire un jardin de fleurs là ? – juste, derrière la pièce du fourneau

Michel Talgen, 1951, Bear (dastumet gant Tangi)

'ba al loch-fourno e veze laket ur gogotenn vihan ha tan dindan an trebez da... da dennañ ju diouti, met goude 'tije rouzilhoù, rouzilhoù

[ma lɔʃ’furno viʃe ’lɑkəd ə go’gotʲən ’viən a tɑ̃:n diˌnɑ̃:n ’tɾe:be də də ’dɛnə ʒy dɔ̃nti mɛ ’gu:de tiʃe ru’ziʎo ru’ziʎo]

dans la pièce du fourneau du mettais une petite cocotte et le feu sous le trépied pour... pour en tirer du jus, mais après tu avais les (graisse de porc ?), les (?)

???

Michel Talgen, 1951, Bear (dastumet gant Tangi)

eñ a oa evel ur c'hrog fourno

[hẽ̞: wa kɑe wɛl hrɔk’furno]

il était presque comme le crochet de fourneau [personne ayant un crochet à la place de la main]

???

Michel Talgen, 1951, Bear (dastumet gant Tangi)

Kavet zo bet 12 frazenn.