Brezhoneg Bro-Vear

Klask

Kavet zo bet 27 frazenn.
12

ha ma nizez a oa a-baouez da... c'helven ac'hanon, ha 'da goullet ganin « oc'h ober petra 'h out ? » « ah, fidedoue ! a-baouez da frikañ soup 'h on ! »

[a mə ˈniːzəz wa ˈbɔwəs tə - ˈhɛlvən ˌɑ̃w - a da ˈgulə gɑ̃ˈnĩ ho̞ˑɹ ˈpɹɑ hut - a fidəˈduˑe ˈbɔwəs tə ˈfɹicɑ̃ ˈzub ɔ̃]

et ma nièce venait de... m'appeler [au téléphone], et elle m'avait demandé « qu'est-ce que tu es en train de faire ? » « ah, nom d'un chien ! je viens de passer ma soupe ! »

Janin an Herveig, 1932, Ploueg (dastumet gant Tangi)

ni, ni hom-daou, 'meump dispennet unan, ha... hag e oa lann ha drez ken uhel hag amañ, ha... ha peogwir 'oa ket kat ar rotovator da vont e-barzh da... da... da frikañ eu... anezhe koura, nann, hag eu... fidedoue ! 'na... 'na lâret hennezh « daon ! n'on ket kat emezañ, ret e vo din ober un dra bennaket dezhañ 'vat emezañ », « daon ! emezon-me, penaos e vo graet neuze ? », ha fidedoun, deut da soñj dimp neuze da dapet bodoù lann, ha... ha da vale gant ar bodoù lann, c'hwezhet an tan en enne, ha 'meump devet anezhe tout, ya, ha goude pa... an devezh e oamp oc'h ober se, 'meump tapet tomm, sur dit 'meump tapet tomm ! 'meump hastet buan goro, ha mont d'ar Menez Bre da welet Sant Herve c'hoazh, peogwir... hag e vije graet Sant Herve, e vije graet tantadoù te ! ha ni war bisikled d'ar Menez Bre c'hoazh, « oh daonet e vo ! emezon-me », pa vez yaouank an nen hañ !

[nym - nym ɔ̃mˈdo̞w - mœm diˈspe̞ne̞d ˈyˑn - a a wa ˈlɑ̃n a ˈdɾeːs ken ˌyˑəl a ˈɑ̃mɑ̃ - a a py ˌwa kə ˈkɑt ʁotovaˈtɔɹ də ˌvɔ̃n ˈbɑɹz də də də ˈfɹicɑ̃ ə - ˌne̞ˑ ˌkuˑɾa - nɑ̃n - ag ə - fidəˈdue na na ˌlɑˑɹ ˈhẽˑz - dɑ̃w ˌnɔ̃ kə ˈkɑt ˌmeˑɑ̃ - ˈɹɛ vo ˌdĩ hoˑɹ ˌdɾɑ ˈmnɑkəd ˌdeˑɑ̃ hat ˌmeˑɑ̃ - dɑ̃w ˈmɔ̃me̞ pəˈnɔ̃ vo ˌgwɛd ˈnœhe - a fidəˈdun - ˌdœt tə ˌʒɔ̃ˑʃ ˈtym ˌnœhe də ˌdɑpə ˌbuˑdo ˈlɑ̃n - a a də ˈvɑːle gɑ̃n ˌbuˑdo ˈlɑ̃n - ˌhweˑə ˈntɑ̃ːn ˌnene̞ - a mœm ˈdɛwə ˌne̞ tut - ja - a ˌguˑde pe - ˈndewəz wɑ̃m ˈhoːbəɹ ze - mœm ˌtɑpə ˈto̞m - ˌzyˑɹ dit mœm ˌtɑpə ˈto̞m - mœm ˌhɑstə ˈbyˑən ˈgoːɾo - a ˌmɔ̃n də ˌmeˑne ˈbɾeˑ də ˌwe̞ˑlə zɑ̃n ˈhɛɹve ˌhwɑs - pyˌgyˑɹ a viʒe ˌgwɛ zɑ̃n ˈhɛɹve - ˌviʒe ˌgɛd tɑ̃nˈtɑɲo te - a ˌnym waɹ bisiˈklɛd də ˌmeˑne ˈbɾeˑ ˌhwɑs - o ˈdɑ̃wnəd ə vo ˈmɔ̃me̞ - pe ve ˌjo̞wɑ̃ŋ ˈneːn ɑ̃]

nous, nous deux, nous en avons défriché une [lande] , et... et il y avait des ajoncs et des ronces aussi haut qu'ici, et... et puisque le rotovator ne pouvait pas aller dedans pour... pour... pour écraser euh... les écraser quoi, non, et euh... bon sang ! il avait... il avait dit « dame ! je ne peux pas, dit-il, mais il faudra que je lui fasse quelque chose, dit-il », « dame ! dis-je, comment va-t-on faire alors ? », et bon sang, nous nous sommes rappelés alors de prendre des branches d'ajonc, et... et de marcher avec les branches d'ajonc, enflammées, et nous les avons tous brûlés, oui, et après quand... le jour que nous étions à faire ça, nous avons eu chaud, je t'assure que nous avons eu chaud ! nous nous sommes dépêchés de traire, et d'aller au Menez Bre pour voir Saint Hervé aussi, puisque... et on faisait la Saint Hervé, on faisait des feux de joie pardi ! et nous à bicyclette au Menez Bre aussi, « oh damnation ! dis-je », quand on est jeune hein !

Mari ar Gag, 1932, Bear (Lanneven) (dastumet gant Tangi)

ha ma niz 'na telefonet din, 'na goullet ganin « oc'h ober petra 'h out ? » « aze ? o paouez da frikañ soub aze 'h on ! », poent arriout, o vont e oa, evuruzamant 'ma ket tapet ma soub, kar ma 'mije poa... eu... tapet ma derrinenn diwar an tan aze, e vijen bet en em baradet gant... e vijen bet poazhet 'vat, hag e oan aet ma c'hoaze amañ, na 'ma poant neblec'h ebet, « bloup ! », ha me en traoñ ! ha me o sevel kenkent, mont ma c'hoaze ha « dao ! » hag en traoñ adarre, ur falladenn 'ma bet, ha goude neuze, 'oan ket kat da dapet an telefon, nag amañ na 'ba ma c'hambr, hag e oa aet en tu all aze da esa... mont 'ba ma gwele met 'oan ket kat, 'ma na... 'ma na troad na... na... mann ebet, rien !

[a mə ˈniˑz na teleˈfɔˑnət ˈtĩ - na ˌgul gɑ̃ˈnĩ - ˌho̞ˑꝛ ˈpɣɑ hut - ˌɑˑe ˈpɔwəs tə ˈfɣicɑ̃ ˈzub ˌɑhe hɔ̃ - ˌpwɛn ˈhɑjud - ˌvɔ̃n wa - ˌevyɣyˈzɑ̃mɑ̃n ˌmɑ kə ˈtɑpə ma ˈzup - kaꝛ ma ˌmiˑʒe ˈpwɑ ə - ˈtɑpə mə dɛˈɣiˑnən diwaɹ ˈntɑ̃ˑn ˌɑˑe - ˌviˑʒɛn ˌbe nɔ̃n baˈɣɑˑdəd gɑ̃n - ˌviˑʒɛn ˌbe ˈpwɑhət hat - a wɑ̃n ˌe̞d mə ˈhwɑˑze ˈɑ̃mɑ̃ - na ma ˈpwɑ̃ˑn niˈble̞χ ˌpet - blub a ˌme ˈtɣo̞w - a ˌme ˈsewəl kenˈken - ˌmɔ̃n mə ˈhwɑˑze a ˈdɑw a ˈtɾo̞w e - ə vaˈlɑˑn ma ˌbet - a ˌguˑde ˌnœˑe - ˌwɑ̃n kə ˌkɑd ˈdɑpə nteleˈfɔˑn - nag ˈɑ̃mɑ̃ na ba ma ˈhɑ̃m - a wɑ̃n ˌe̞ nty ˈɑl ˌɑhe də ˈhɛsa - ˌmɔ̃n bah mə ˈgweˑle mɛ ˌwɑ̃n kə ˌkɑt - ma na - ma na ˈtwɑˑd na na - ˈmɑ̃n ˌbet - ...]

et mon neveu m'avait téléphoné, il m'avait demandé « que fais-tu ? » « là ? je viens de mixer ma soupe ! », [il était] temps d'arriver, il partait, heureusement que je n'avais pas pris ma soupe, car si j'avais brû... euh... pris ma terrine de sur le feu là, je me serais brûlée avec... je me serais brûlée, et j'étais allée m'asseoir ici, je n'avais mal nulle part, « boum ! », et je tombe ! et je remonte aussitôt, je m'assois et « tac ! » et je tombe de nouveau, j'avais eu un malaise, et après alors, je ne pouvais pas attraper le téléphone, ni ici ni dans ma chambre, et j'étais allée de l'autre côté-là pour essayer... d'aller dans mon lit mais je ne pouvais pas, je n'avais ni... je ne tenais pas sur pied [litt. je n'avais ni pied ni...] ni... ni... rien, rien !

Janin an Herveig, 1932, Ploueg (dastumet gant Tangi)

« sakramant an aoter, frikañ ar person 'ba ar gaoter »

[saˌkɹɑmɑ̃n ˈnotəɹ - ˈfɹicə ˈpɛɹsɔ̃n bah ˈgo̞təɹ]

« le sacrement de l'autel, écraser le curé dans le faitout »

Ann-Mari Damani, , Prad (dastumet gant Tangi)

'tez ket nemet bizied da frikañ 'ba... 'ba istoarioù evel-se hañ

[te kə mɛ bi'zi:əd də 'fʁicə bah bah is'twɑ:ʁjo vi'se ɑ̃]

tu n'as que des doigts à écraser [rien à gagner] dans... dans des histoires [de famille] comme ça hein

Pier Gotie, 1938, Plûned (dastumet gant Tangi)

e vije goap deus person un tamm. Petra eo sakramant nouenn ? Frikañ person 'barzh pouthouarn !

Vijé gwap deus pèrson-n tan-m. Pra è sakreman-n nou-eun ? Frityan pèrson-n ba poutou-eun !

[viʒe gwap døs pɛʁsõn tãm] [pʁa ɛ sakʁømãn nu'ən] [fʁitjã pɛ'ʁsõn ba putu'ən]

On se moque un peu du curé. Quel est le sacrement de l'extrème onction ? Ecraser le curé dans la marmite !

Ivona Toudig, 1934, Bear (dastumet gant Julien)

Bichig rouz, pelec'h out bet ? - E Run-an-Gof o klask ma boued. - Oc'h ober petra e oa ar wreg ? - O walc'hiñ he beg. - Oc'h ober petra e oa ar vatezh ? - O frikañ patatez. - Petra a oa graet deoc'h ? - Chat ! Chat ! Chat ! Da logota !

Bichit rous, pélèc’h out bét ? - Runeu go klask me bwét. - O pra wa wék ? - Gwali i bék. - O pra wa vateus ? - Frityan patateus. - Pra wa gwèt dac’h ? - Chat ! chat ! chat ! de logota !

['biʃic ʁus pe'lɛx ud bet] [ʁynø'go klask mə bwet] [or pʁa wa wrek] ['walhĩ i bek] [o:r pʁa wa 'vatəs] ['fʁitjã pa'tatəs] [pʁa wa gwɛd dax] [ʃat ʃat ʃat də lo'gota]

Petit chat roux, où as-tu été ? - À Run-an-goff chercher ma nourriture. - Que faisait la femme ? - Elle faisait sa toilette. - Que faisait la bonne ? - Elle faisait de la purée. - Qu'est-ce qu'on vous a fait ? - Chat ! Chat ! Chat ! Va chasser des souris

Du coq à l’âne Le chasse-Marée / ArMen Daniel Giraudon (P.197) : Bichanig ar Rouz, pelec’h out bet ? - E Kerfrawel klask ma boued. - Oc’h petra oa an aotrou ? - O fritiañ uoù. - Oc’h ober petra oa ar vatezh ? - O peilhañ patatez. - Petra teus bet ? Ma

Ifig Bihan, 1915, Bear (dastumet gant Julien)

Frikañ polot gant an treñcherez

Frityan polot gan-n trincherez.

[fʁitjã polot gãn tʁɛ̃ʃeʁɛs]

Casser les mottes avec le diable.

Ifig Bihan, 1915, Bear (dastumet gant Julien)

eñ a veze o frikañ lin aze

[hẽ: viʒe 'fricɑ̃ li:n 'ɑhe]

celui-ci écrasait le lin là

Ivona Moulleg, ?, Sant Laorañs (dastumet gant Tangi)

a-wechoù e veze kaset ar ribot en-dro evel-se fonnus fonnus, oh ! pa arrie ma mamm, « it da frikañ an amann ! »

[’we:ʒo viʒe ’kɑsə ’ʁibɔ ndʁo vi’sɛ ’vɔ̃nys ’vɔ̃nys o pa ’hɑjɛ mə vɑ̃m het tə ’fʁicə na’mɑ̃n] JG

parfois quand on tournait la baratte comme ça très vite, oh ! quand ma mère arrivait, « vous allez écraser le beurre ! »

Janin An Aodren, 1939, Bear (dastumet gant Tangi)

hag eñ ne vije ket pell oc'h ober ul labour, frikañ gant e gribinoù, e-se gwelet a rez eu... ma vije ur bolotenn a-wechoù, deus ar plañ a vije peogwir ar bouez da..., ne save ket, eñ a groge 'ba... 'ba ar bolotenn ha neuze e frike anezhi un tamm, munudiñ anezhi ya

[a hẽ̞: viʒe kə bɛl ho̞:ɹ ’lɑ:buɹ ’fɾicɑ̃ gɑ̃n i gɾi’bi:no se gwe̞:l ə ɹɛs ə ma viʒe ə bo’lotən ’we:ʒo dəs plɑ̃: viʒe py’gy:ɹ bwez tə za’ve kət hẽ̞: ’gɾɔ:ge bah bah bo’lotən a ’nœ:he ’fɾice nɛj tɑ̃m my’ny:dĩ nɛj ja]

et il [brise-motte] n'était pas long à faire un travail, écraser avec ses griffes, donc tu vois euh... s'il y avait une motte parfois, selon la situation puisque le poids pour..., il ne levait pas, il crochait dans... dans la motte et alors il l'écrasait un peu, la réduire en miette oui

Lusieñ Minous, 1926, Bear (dastumet gant Tangi)

1. friket eo 2. frikañ ar patatez, frikañ ar patatez 3. peotramant, ur geliedenn, frikañ anezhi

1. [’fricəd ɛ] 2. [’fricə pə’tɑ:s - ’fricə pə’tɑ:s] 3. [pə’tɑ̃mɑ̃n ə gɛ’ʎe:dən ’fricə nɛj]

1. c'est écrasé 2. écraser les patates, écraser les patates 3. ou sinon, une mouche, l'écraser

1. Ifig Bihan, 1915, Bear
2. Antwanet Bihan, 1953, Pariz
3. Selina Jagin, 1920, Bear
(dastumet gant Tangi)

frikañ

[’fricɑ̃]

écraser

Antwanet Bihan, 1953, Pariz (dastumet gant Tangi)

poazhat boued d'ar moc'h... a veze be... d'ober raskañ beterabez da gentañ, hag irvin... ya, hag irvin surtout pa... pa vez tremenet goañv, ha patatez a veze lakeet war-grec'h, ha pa veze arri berv e-krec'h e veze... « oh, arri eo poazh ar patatez, mat eo ar jeu, poazh eo, poazh eo ar chaodouron », ha goude e veze d'ober frikañ gant euh... gant ur ma... malouer, e veze friket ar beterabez ha friket irvin ha patatez

[’pwɑχə bwet tə moχ viʒe be do:r ’rɑskə be’trɑ:bəs də ’gentɑ̃ ag ’irvin ja ag ’irvin syr’tut pe pe ve tre’me:nə ’guɑ̃ a pa’tɑtəz viʒe la’keə war’gweχ a pa viʒe ɑj bɛrw kweχ viʒe ɔ ɑj ɛ pwɑh ə pa’tɑtəs mɑ:d ɛ ʒœ: pwɑχ hɛ pwɑχ hɛ ʃu’du:rən pwɑχ ɛ pez zo baχ ʃu’du:rən a ’gu:de viʒe do:r ’fricɑ̃ gɑ̃n ə gɑ̃n ə ma maˈluər viʒe ’fricəd be’trɑ:bəz a ’fricət ’irvin a pa’tɑtəs]

cuire la nourriture aux cochons... on faisait... il fallait racler des betteraves d'abord, et des navets... oui, et des navets surtout quand... quand l'hiver est passé, et on mettait des patates au-dessus, et quand ça commençait à bouillonner en haut on faisait... « oh, voilà que les patates sont cuites, impeccable ! c'est cuit, le chaudron est cuit », et après il fallait écraser avec euh... avec un mou... moulin, on écrasait les betteraves et écrasait les navets et les patates

Janin An Aodren, 1939, Bear (dastumet gant Tangi)

hag e weles anezhi aze gant ur morzhol ha frikañ anezhe war treuzoù he zoull-nor

[a 'wɛ:lɛz nɛj 'ɑhe gɑ̃n 'mɔrzɔl a 'fricɑ̃ nɛ: war 'trœ:ʒo i dul no:r]

et tu la voyais là avec un marteau et de les écraser sur le pas de sa porte

Manuel Aofred, 1931, Bear (dastumet gant Tangi)

frikañ patatez

['fricɑ̃ pa'tɑtəs]

écraser les patates [purée]

Lusien Karluer, 1928, Bear (dastumet gant Tangi)

ar machin da... da... da frikañ da... da... valañ kig, a vez troet gant an dorn

[’mɑʃin də də də ’fricɑ̃ də də ’vɑ:lɑ̃ kic ve ’tro:ə gɑ̃n dɔrn]

la machine à... à... à écraser à... à hacher la viande, qu'on tourne à la main

Lusien Karluer, 1928, Bear (dastumet gant Tangi)

sakramant an aoter, frikañ ar person 'ba 'h gaoter

[za’krɑmɑ̃n ə ’nɔtər ’fricə ’pɛrsɔ̃n bah ’gotʲər]

le sacrement de l'autel, écraser le curé dans la cocotte

Janin An Aodren, 1939, Bear (dastumet gant Tangi)

ha se zo kaoz e veze ret, e veze ret frikañ hennezh aze

[a ze zo ko:z viʒe rɛt viʒe rɛt 'fricɑ̃ 'he̞nəz 'ɑhe]

et c'est pourquoi il fallait, il fallait écraser celui-là là

Jañ-Pier Ar C'hamm, 1948, Sant Laorañs (dastumet gant Tangi)

eñ a veze o frikañ lin aze

[hẽ: viʒe 'fricɑ̃ li:n 'ɑhe]

celui-ci écrasait le lin là

Ivona Moulleg, ?, Sant Laorañs (dastumet gant Tangi)

Kavet zo bet 27 frazenn.
12