Brezhoneg Bro-Vear

Klask

Kavet zo bet 27 frazenn.
12

Met a-hont zo bet lazhet reoù all c'hoazh. Bezañ a oa... bezañ a oa div gozh duzh an Arvor. Div blac'h kozh. Ha 'na... 'ha 'na ur ponê. Hag e deuent dre an aod, du-hont, e-kichen... e-kichen ti Moro Krec'h Jord, Krec'h Jord, da gerc'hat foenn. 'Dant graet ur bern 'ba ar park, gant... gant eu... ha lakeet... lakeet un tamm bach warne... war... war ar beg. Hag e deuent gant o c'harr hag o... hag o ponê, da gerc'hat ar garg foenn, da gas da... d'o... d'o... d'o menaj eu... 'ba an arvor a-hont, lec'h... lec'h e oant o chom, lec'h e oant o chom. Ur menaj ur vuoc'h pe div e oa.

[ˌkɣe̞χ ˈʃɔꝛt - ˌkɣe̞χ ˈʃɔꝛt]

Mais là-bas il y en a eu d'autres de tués. Il y avait... il y avait deux vieilles de la côte. Deux vieilles femmes. Et elles avaient... elles avaient un poney. Et elles venaient par la côte, là-bas, à côté... à côté de chez Moreau de krec'h Jord, Krec'h Jord, pour chercher du foin. Elles avaient fait un tas dans le champ, avec... avec euh... et [elles avaient] mis... mis un morceau de bâche dessus... sur... sur le sommet. Et elles venaient avec leur charrette et leur... leur poney, pour chercher le chargement de foin, pour l'amener à... à leur... à leur... à leur ferme euh... sur la côte la-bas, là... là où elles habitaient, là où elles habitaient. C'était une ferme d'une vache ou deux.

Lanvaodez
Diwallit : frazenn dastumet e-maez Bro-Vear.

Jañ Jelard, 1928, Lanvaodez (dastumet gant Tangi)

vije ket eu... laosket ar garg warnon, kompren a rez, me... me 'ma trawalc'h d'ober kompren a rez, a-benn neuze e oan-me... tout ar garg war ma chouk

[viˌʒe kəd ə - ˈlo̞skə ˈgɑɹg ˌwɑɹnɔ̃ ˌkɔ̃pɹe̞s - ˌme ˌme ma ˈtɾwɑx ˌto̞ˑɹ ˌkɔ̃pɹe̞ˑs - ˌbe̞n ˈnœhe wɑ̃n ˌme - tud ˈgɑɹg waɹ mə ˈʃuk]

on ne m'aurait pas euh... laissé la charge [de maire], tu comprends, moi... moi j'avais assez à faire tu comprends, pour alors j'étais... toute la charge sur les épaules

Ana Kozhig, 1929, Bear (dastumet gant Tangi)

me... me 'ma graet un dro lous da hennezh, me a oa kanailh pa oan kañfard hañ ! o tont d'ar gêr deus eu... Bear amañ, kar an dour, an dour 'h arrie da lakat eu... e siri da dont en-dro te ! hag e oa d'ober... e vije (digeret ?) ha serret ha digoret (ar barier ?), ha me 'ma serret ar machin, un devezh en ur dremen, hag ar saout a oa war ar prad, pa e oa arri Pignu er gêr, a-benn neuze e oa ar saout betek o... betek o c'hof 'ba an dour, me 'ma graet ur garg dour te ! oh fri lous ! me 'meus ket bet c'hwitet tro ebet, tout 'meus graet anezhe

[ˌme ˌme ma ˌgwɛd ən ˌdɾo ˈluːs tə ˈhẽˑs - ˌme wa ˈkɑ̃naj pə wɑ̃n ˈkɑ̃faɹd ɑ̃ - ˌtɔ̃n tə ge̞ˑɹ dœz ə - ˈbeˑaɹ ˌɑ̃mɑ̃ - kaɹ ˈnduˑɹ ˈnduˑɹ ˌhɑje də ˌlɑkəd ə - i siˌɾi dɔ̃n ˈdɾo te - a wa ˌdo̞ˑɹ - viʒe ˈdjɛˑɹɛd a ˈzɛɹɛt a ˈdjo̞ˑɹət ˈbaj - a ˌme ma ˌzɛɹəd maˌʃin - ən ˈdewəz nɔ̃n ˈdɾemɛn - a ˈzo̞wd wa waɹn ˈpɾɑːt - pe wa ˌɑj piˌɲy ˈge̞ːɹ - be̞n ˈnœhe wa ˈzo̞wd ˌbetəg o - ˌbetəg o ˈhoˑv ban ˈduˑɹ - ˌme ma ˌgwɛd ə ˌgɑɹg ˈduːɹ te - o vɹi ˈluːs - ˌme møs kə ˌbe ˈhwitət ˈtɾo bet - ˌtud møz gwɛd ˈne̞ˑ]

moi... moi je lui avais joué un sale coup à celui-là, moi j'étais canaille quand j'étais gamin hein ! en revenant à la maison de euh... Bear ici, car l'eau, l'eau arrivait pour faire euh... fonctionner sa scierie pardi ! et il fallait faire... on (ouvrait ?) et on fermait et on ouvrait (la barrière ?), et moi j'avais fermé le machin, un jour en passant, et les vaches étaient sur le pré, quand Pignu est revenu chez lui, pour alors les vaches étaient jusqu'au... jusqu'au ventre dans l'eau, moi j'avais fait une sacré retenue d'eau pardi ! oh le morveux ! moi je n'ai raté aucun tour, je les ai tous fait

???

Frañswa ar Bihan, 1931, Bear (dastumet gant Tangi)

1. Jeanne... Jeanne a oa bet kollet ivez 'ba ur garg foenn ur wech, e oa dindan boutelloù foenn, met kouezhet ar garg foenn, oh ya ! homañ a oa chomet... 2. an han... 1. peogwir e oa chomet... 2. an hanter deus ar garg 1. n'houlle ket dont en traoñ diwar ar c'harr, ha... war... 'ba... 'ba... 'ba Rumodu du-hont er penn all, e oant o tont, 'na douar du-hont, e oa o tont gant ar garg foenn, 'oa ket kalz, hag e oa chomet war ar c'harr, ha rampet eu... rampet ar bern kwa, hag ar c'harr en traoñ, ha Jeanne dindan, hag Aogust oc'h arriet 'ba ar gêr, o lakat ur skeul, o vont 'ba an ti d'evañ ur bannac'h chistr ha... « met oc'h ober petra 'h out ivez, emezi ? », ha neuze pa oa deut er-maez, klevet 'na huchal, 'wele den ebet, neuze e oa aet en tu all d'ar c'harr, met 'oa ket foenn 'ba an tu all 2. nann ! Gilbert... 1. ha neuze e oa aet war e giz, n'eo ket ? n'onn ket penaos 'neuint kavet anezhi 2. aet... aet e oa gant an oto, etreneg Rumodu goude, ha 'deuint kavet Jeanne 'ba an touflez, gant ar foenn 1. dindan ar foenn, bet 'na chañs, pas bezañ mouget 2. ya ! 1. ha torret he vrec'h, n'eo ket ?

1. [ˌʒɑn - ˌʒɑn wa be ˈko̞ləd ˌiˑe bah gɑɹg ˈvwɛn ə ˈweʃ - wa diˌnɑ̃ˑn buˌtelo ˈvwɛn - mɛ ˈkweˑt ˌkɑɹg ˈvwɛn - o ˌjɑ - ˌho̞mɑ̃ wa ˌʃo̞mə] 2. [ˈnɑ̃] 1. [pyˌgyˑɹ wa ˌʃo̞mə] 2. [ˈnɑ̃təɹ dœz ˈgɑɹk] 1. [nuˈlɛ kə dɔ̃n ˌtɹo̞w diwaɹ ˈhɑɹ - aː - waɹ bah bah - bah ɹyˈmoːdy ˈdyˑɔ̃n pe̞nˈɑl - wɛɲ ˌtɔ̃n - na ˈduˑaɹ ˌdyˑɔ̃n - wa ˌtɔ̃n gɑ̃n ˌgɑɹg ˈvwɛn - ˌwa kə ˈkɑls - a wa ˌʃo̞mə waɹ ˈhɑɹ - a ˈɹɑ̃mpəd ə - ˈɹɑ̃mpəd ˈbɛɹn kwa - a ˈhɑɹ ˌtɹo̞w - a ˌjɑn diˌnɑ̃ˑn - a ˌoˑgys ˈhɑjə bah ˈge̞ːɹ - ˈlɑkə ˈskøːl - a ˌvɔ̃n bah ˈtiˑ ˌdeˑvə bɑ̃x ˈʃist a - mɛd ˌho̞ˑɹ ˈbɹɑ hud ˌiˑe mɛj - a ˌnœhe pe wa ˌdœd ˈme̞ːs - ˈklɛwə na ˈhyʃəl - ˌwe̞ˑle̞ ˈdeˑnˌbet - ˌnœhe wa ˌɛt tyˈɑl də ˈhɑɹ - mɛ ˌwa kə ˈvwɛn bah tyˈɑl] 2. [ˌnɑ̃n - ...] 1. [a ˌnœhe wa ɛd waɹ i ˈgiːs - ˌne̞ kə - ˌnɔ̃ kə pəˌnɔ̃ˑz nœɲ ˌkɑˑd nɛj] 2. [ˌɛd ˌɛd wa gɑ̃n ˈnoto - ˌtɹœːnəg ɹyˈmoːdy ˌguːde - a dœɲ ˌkɑˑd ˈʒɑn ban ˈtufle - gɑ̃n ˈvwɛn] 1. [diˌnɑ̃ˑn ˈvwɛn - ˌbe na ˈʃɑ̃ːs - paz ˌbeˑɑ̃ ˈmuːgət] 2. [ˌjɑ] 1. [a ˈtɔɹəd i ˈvɹex - ˌne̞ kə]

1. Jeanne... Jeanne avait été perdue aussi dans un chargement de foin une fois, elle était sous des bottes de foin, mais le chargement de foin était tombé, oh oui ! elle était restée... 2. la moi... 1. puisqu'elle était restée... 2. la moitié du chargement 1. elle ne voulait pas descendre de la charrette, et... sur... à... à... à Rumodu là-bas de l'autre côté, ils revenaient, il avait des terres là-bas, il revenait avec son chargement de foin, il n'y avait pas beaucoup, et elle était restée dans la charrette, et ça avait glissé euh... le tas avait glissé quoi, et la charrettée en bas, et Jeanne en-dessous, et Auguste d'arriver à la maison, de mettre une échelle, d'aller à la maison pour boire un coup de cidre et... « mais qu'est-ce que tu es en train de faire aussi, dit-elle ? », et alors quand il était sorti, il avait entendu crier, il ne voyait personne, alors il était allé de l'autre côté de la charrette, mais il n'y avait pas de foin de l'autre côté 2. non ! Gilbert... 1. et alors il était revenu sur ses pas, non ? je ne sais comment ils l'avaient retrouvée 2. il était allé... allé en voiture, vers Rumodu après, et ils ont trouvé Jeanne dans le fossé, avec le foin 1. sous le foin, elle avait eu de la chance, de ne pas être étouffée 2. oui ! 1. et elle s'était cassé le bras, non ?

1. Daniel Yekel, 1957, Sant Laorañs
2. Mari ar Gov, 1928, Sant Laorañs
(dastumet gant Tangi)

boutellelloù plouz, boutellelloù plouz ya, ur garg boutellelloù plouz, karg c'est un chargement de boutellelloù plouz

[butɛˌlelo’plu:s - butɛˌlelo’plu:z ja - ə gɑʁg butɛˌlelo’plu:s - kɑʁg ... butɛˌlelo’plu:z]

des bottes de pailles, des bottes de pailles oui, un chargement de bottes de pailles, « chargement » c'est un chargement de bottes de pailles

??? prononciation curieuse

Lusien Karluer, 1928, Bear (dastumet gant Tangi)

ha me a oa o kerc'hat brik gant ar c'hamion, a-vuzur ma gerc'hen pemp paletenn vrik, a-benn e vijen arri en-dro, a-benn neuze e vijent pozet tout, e oant pevar, hag e lakeen pemp paletenn e-barzh, tri c'hant brikenn a vije 'ba ar c'hamion bep tro, a-vuzur ma 'h aen da gerc'hat e diskargen anezhe, advont da gerc'hat ur garg all, a-benn neuze e vije videt ar garg kentañ

[a me wa ’kɛɹhə bɾik gɑ̃n hɑ̃’mi:ɔ̃n vyzyɹ ma ’gɛɹhən pɛm pa’lɛtən vɾik bɛn viʒɛn ɑj dɾo bɛn ’nœ:he viʒɛɲ ’po:zət tut wɑ̃ɲ ’pɛwaɹ a la’ke:ɛn pɛm pa’lɛtən bɑɹs tɾi hɑ̃n ’bɾikən viʃe bah hɑ̃’mi:ɔ̃n bop tɾo vyzyɹ ma hɛn də ’gɛɹhət dis’kɑɹgɛn nɛ ’hɑdvɔ̃n də ’gɛɹhəd gɑɹg al bɛn ’nœ:he viʒe ’vi:dət gɑɹg ’kentɑ̃]

et moi j'allais chercher des briques avec le camion, à mesure que j'allais chercher cinq palettes de briques, lorsque je revenais, pour alors elles étaient toutes posées, ils étaient quatre, et je mettais cinq palettes dedans, il y avait trois cent briques dans le camion à chaque fois, à mesure que j'allais en chercher je les déchargeais, repartir chercher un autre chargement, pour alors le premier chargement était vidé

Roje ar Buzulier, 1948, Plûned (dastumet gant Tangi)

graet 'teus ur garg

[gwɛt tøz gɑʁk]

tu as pris une cuite

Roje Dollo, 1932, Bear (dastumet gant Tangi)

pa na arri karget an hanter deus e garg ne wele ket nemet naered o tont er-maez diouti « ken e oa deut blev sonn war ma benn emezañ »

[pe na ɑj ’kɑʁgəd ’nɑ̃təʁ dəz i gɑʁg wɛ’lekə mɛd ’ɛ:ʁɛt tɔ̃n me̞:s tjɔ̃ti ken wa dœd blɛw zɔ̃n waʁ ma bɛn meɑ̃]

quand il avait fini de charger la moitié de son chargement, il ne voyait que des serpents sortir, « tellement que mes cheveux se dressaient sur ma tête dit-il »

Roje Dollo, 1932, Bear (dastumet gant Tangi)

(T. : pennhêr ha pennhêrez) a garg an ti a bugale

[gɑʁg ən ti by’gɑ:le]

(T. : le fils et la fille unique) remplissent la maison d'enfants

Roje Dollo, 1932, Bear (dastumet gant Tangi)

met neuze 'h ae ar c'hulier pelloc'h war-dro ar penn a-dreñv anezhi, e-se pa souze a-dreñv e skoe e revr 'ba ar c'hulier evel e vez lâret hag e souze ar garg traoù

[mɛ 'nœ:he he 'hy:ljəɹ 'pɛlɔx waɹ'dɾo pɛn'dɾẽ̞: nɛj se pe 'zu:ze dɾẽ: sko:e i ɹɛ:ɹ bah 'hy:ljəɹ wɛl ve lɑ:t a 'zu:ze gɑɹk tɾɛw]

mais alors la culière allait plus loin vers... son arrière-train, par conséquent quand elle reculait, son cul tapait dans la culière comme on dit, et elle reculait la charge

Lusieñ Minous, 1926, Bear (dastumet gant Tangi)

ur garg beget

garg bégeut

[gaʁg 'be:gət]

un chargement rempli

Daniel Bihan, 1950, Bear (dastumet gant Julien)

ar garg

garg

[gaʁg]

charretée

Daniel Bihan, 1950, Bear (dastumet gant Julien)

An tortisoù zo evit stardañ ar garg plouz pe ar garg foenn.

Tortiso zo wit stardan garg plouz pé garg vwèn.

[toʁ'tiso zo wit 'staʁdã gaʁg'plu:s pe gaʁg'vwɛn]

Les « cordes » servent pour faire une charrette de paille ou de foin.

Ifig Bihan, 1915, Bear (dastumet gant Julien)

un aneval limon a vije, añfin, esaet e vije lakat anezhe apeupre eu... kempouez pa vije oc'h ober e garg kwa, e oare apeupre, met ma vije a-gostez ne vije ket aezet, deus plañ e vije an aneval, tapet anezhe just kwa, neuze e vije lâret, an hini a vije oc'h ober ur garg kwa, « boñ, e ri evel-se », soit 'h astenne anezhi a-raok peotramant e sache deus a-dreñv

[nɑ̃’ne:val ’limɔ̃n viʒe ɑ̃’fin hɛ’sɑ:d viʒe ’lɑkə nɛ: apœ’pɹɛ ə ’kɔ̃pwes pe viʒe ho̞:ɹ i gɑɹk kwa ’wɑ:ɹe apœ’pɹɛ mɛ ma viʒe ’koste viʒe kəd ’ɛ:zɛt dəs plɑ̃: viʒe nɑ̃’ne:val ’tɑpə nɛ: ʒyst kwa ’nœ:e viʒe lɑ:t n:i viʒe ho̞:ɹ gɑɹk kwa bɔ̃ ɹi nɛj və’se swa has’tene nɛj ə’ɹo:k pə’tɑ̃mɑ̃n ’ʒɛʃe dəz dɾẽ̞:]

il y avait un cheval de limon, enfin, on essayait de les mettre à peu près euh... équilibrés quand on faisait le chargement quoi, on savait à peu près, mais si c'était déséquilibré ce n'était pas facile, selon la position du cheval, les (attraper juste ?) quoi, alors on disait, celui qui faisait le chargement, « bon, tu feras comme ça », soit on prolonge devant ou sinon on tirait par derrière

???

Lusieñ Minous, 1926, Bear (dastumet gant Tangi)

amañ zo souzet ur garg traoù

['ɑ̃mɑ̃ zo 'zu:zə gɑɹg tɾɛw]

ici on a reculé un chargement de choses

Lusieñ Minous, 1926, Bear (dastumet gant Tangi)

hennezh zo war ar c'harr ivez... da stardañ an tortis war... diwar ar garg, 'teus un... 'teus un all traouilh, unan e pep penn, e stardez ar penn a-raok hag e stardez ar penn a-dreñv, gant ur vazh houarn

[hẽ̞:s so war hɑr ije də 'stɑrdɑ̃ 'tɔrtiz war diwar gɑrg tøz ən tøz ən ɑl 'trɑwiʎ yn pop pɛn 'stɑrdɛs pɛnə'rog a 'stɑrdɛs pɛn'drẽ: gɑ̃n va'suarn]

celui-là est sur la charrette aussi... pour serrer la corde sur... sur la charge, tu as un... tu as un autre treuil, un de chaque côté, tu serres l'avant et tu serres l'arrière, avec une barre en fer

Manuel Aofred, 1931, Bear (dastumet gant Tangi)

ac'hanta ya, peogwir e oa stoket, ar garg bilhoù

['hɑ̃nta ja pu wa 'stɔkəd ə gɑrg 'biʎo]

eh bien oui puisque elle avait touché [heurté], la charge de billes

Michel Talgen, 1951, Bear (dastumet gant Tangi)

ha goude war an hent nationale e oa tremenet ur pezh kamion bilhoù ha krog 'ba revr... 'ba revr ar garg plouz, ha komañset ar plouz da... da... da benniñ, da benniñ war an hent nationale

[a ’gu:de war nɛn nasjo’nal wa tɾe’me:nət pe:s kɑ̃’miɔ̃n ’bijo a kɾɔ:g ə ba ɾɛ:ɾ ba ɾɛ:ɾ ə gɑrk’plus a ko’mɑ̃sə plu:z da da da ’bɛnĩ də ’bɛnĩ war nɛn nasjo’nal]

et après sur la route nationale était passé un gros camion de billes, et [il avait] accroché l'arrière... l'arrière de la charretée de paille, et la paille avait commencé à... à... à benner, à benner sur la route nationale

Michel Talgen, 1951, Bear (dastumet gant Tangi)

hag euh... raflet just ar garg plouz, ne oa ket deut war an trakteur, met raflet just, te... (tec'h ?) diwarnañ

[ag ə 'ɾɑfəd ʒys gɑrk'plu:s wa kə dœd warn 'tɾɑktər mɛ 'ɾɑfə ʒys te teh di'wɑrnɑ̃]

et euh... ayant juste éraflé le chargement de paille, il n'était pas venu [percuter] le tracteur, mais juste érafler, [l'éviter ? le fuir ?]

???

Michel Talgen, 1951, Bear (dastumet gant Tangi)

graet 'na ur garg

[gwɛt na gark]

il avait pris une cuite

Ifig Bihan, 1915, Bear (dastumet gant Tangi)

Kavet zo bet 27 frazenn.
12