Brezhoneg Bro-Vear

Klask

Kavet zo bet 37 frazenn.
12

'serre genoù ebet !

[ˌzɛɹɛ ˈgeːno bet]

elle ne se taisait jamais !

Ana Kozhig, 1929, Bear (dastumet gant Tangi)

evit an noz 'meus bet un tamm problem gantañ met eu... ezhomm 'meus da lâret dezhe dont da welet anezhañ, eu... ur sosiete zo hag a dremen eu... ur wech-an-amzer aze da... da welet hag-eñ 'h a mat, eu... an interrupteur warnañ zo arri skuizh, hag eu... goude 'ma lakeet anezhañ e oa aretet, ha pa on dihunet, a-benn neuze e oa... e oan... e oan branchet gantañ, met 'rae mann ebet ken, ha me a oa o voutañ, gwelet a rez ? ha tout an aer a dremene dre hennezh, 'oan ket kat da gompren petra a c'hoarie din, me a oa sec'h ma genoù paotr-kaezh ha... ha 'oa ket mat ar jeu, nann nann, « hemañ, emezon-me, zo oc'h ober e c'henaoueg amañ »

[wi ˈnɔ̃ːz møz be tɑ̃m pɹoˌblɛm ˈgɑ̃tɑ mɛd ə - ˈem møz də lɑˑɹ ˈde̞ də ˈdɔ̃n də ˈwe̞ːl ˈneːɑ̃ - ə - sosjete zo a ˈdɹemen ə ˌweʒənˈɑ̃mzəɹ ˌɑe də - də ˈwe̞ːl aˈgẽ ha mɑːt - ə ... ˈwaɹnɑ̃ zo ɑj ˈskwiːs - ag ə - ˈguːde ma laˈkeˑə ˈneˑɑ̃ wa aˈɹetət - a pə ɔ̃ diˈvyːnət - be̞n ˈnœhe wa - wɑ̃n wɑ̃n ˈbɹɑ̃ʃə ˈgɑ̃tɑ̃ - mɛ ɾɛ ˈmɑ̃n be ken - a ˈme wa ˈvutɑ̃ - gweːz - a tud ˈnɛːɹ dɹeˈmeːnɛ dɹe ˈhẽːz - ˌwɑ̃ŋ kə ˈkɑd də ˈgɔ̃mpɹən pɹa ˈhwɑjɛ dĩ - me wa zex me ˈgeːno po̞tˈkɛːz a - a ˌwa kə ˌmɑˑd ˈʒœː - nɑ̃nɑ̃n - ˌhem ˈmɔ̃me̞ zo ˈoˑɹ i heˈno̞ːg ˌɑ̃mɑ̃]

cette nuit j'ai eu un petit problème [respirateur] avec mais euh... il faut que je leur dise de venir le voir, euh... il y a une société qui passe euh... une fois le temps pour... pour voir si ça va bien, eu... l'interrupteur dessus est usé, et euh... après que je l'avais mis il s'était arrêté, et quand je me suis réveillé, pour alors il était... j'étais... j'étais branché dessus, mais il ne faisait plus rien, et moi de pousser, tu vois ? et tout l'air passait per celui-là, je ne pouvais pas comprendre ce qu'il m'arrivait, j'avais la bouche sèche mon pauvre et... et ça n'allait pas, non non, « celui-ci, dis-je, est en train de faire son imbécile ici »

Pier Gotie, 1938, Plûned (dastumet gant Tangi)

eñ 'neus ur genoù mat

[hẽ̞: nœz 'ge:no mɑ:t]

il est bavard

Michel Talgen, 1951, Bear (dastumet gant Tangi)

« genoùioù bras Langoad » a oa deut, e teu da soñj deus se, d'ar c'houlz-se ne oa ket asiedoù, e vije ul loa, e vije lakeet loaioù koad, e vije ur c'hased, e vije ur c'hased loaioù a vije lakeet e-pign e vije kavet ar re-seoù, pep hini a lake e loa hag e oa evit debriñ soup 'ba... 'ba ar skudell, hag ar patatez a vije debret gant an daouarn, e vije un toull 'ba an daol, ne oa ket a vachin, met soup ne oas ket kat, e vije lakeet 'ba ar skudell ha ne vije ket loaioù houarn evel zo bremañ, eo loaioù koad a oa, hag an hini a rae loaioù koad a oa unan hag a oa komañset d'ober loaioù koad ivez, machin... marteze e oa ur gontadenn e oa hag eu... 'na graet e loaioù un tamm mat re vras hag e oa... ec'h ae d'ar marc'hadoù evit gwerzhañ loaioù ha fourchetezoù, machin... ha den ebet n'houlle deus e loaioù « un tamm mat re vras int », ne oa ket kat da werzhañ anezhe, ha d'ar c'houlz-se e vije graet ur foar 'ba Langoad ivez, ar merc'her, foar Langoad, hag e oa renommet foar Langoad, e vije leun a saout ha moc'h bihan ha traoù aze, hag e oa deut da... deut da soñj dezhañ « ec'h an da vont betek Langoad 'ba ar foar d'esa gwerzhañ ul loa bennaket », ha pase e oa arri 'ba Langoad 'na gwerzhet tout e loaioù hag aze an hini e oa deut a-hervez ar c'hiz deus « genoùioù bras Langoad » « ar re-seoù a gle bezañ bras o c'henoùioù ma int kat da debriñ gant loaioù evel-se », a-hend-all ul loa ma karit, ma eo re vras, n'eo ket aezet debriñ ivez da ? met 'ba Langoad 'na gwerzhet anezhe-tout hag evel-se e oa tapet an anvioù « genoù bras Langoad » met ar re-seoù a oa kontadennoù te

[ˌgenojoˈbɹɑ:z lɑ̃n’gwɑd wa døt tø də ʒɔ̃:ʒ dəs se də ’huls:e wa kəd a’sje:do viʃe lwɑ viʃe la’ke:əd ’lwɑjo kwɑt viʃe ’hɑsəd viʃe ’hɑsəd ’lwɑjo viʃe la’ke:ət piɲ viʒe kɑ:d zew po’pi:ni ’lɑke i lwɑ: a wa wid ’di:bĩ zup ba ba skyl: a pa’tɑtəz viʒe ’dɛ:bəd gɑ̃n ’dowən viʃe ntul ban do:l wa kə va’ʃi:n mɛ zup was kə kɑt viʒe la’ke:ə bah skyl: a viʃe wa kə ’lwɑjo ’hu:aɹn wɛl zo ’bɹœmɑ̃ he̞ ˌlwɑjo’kwɑd wa a n:i ɹɛ ˌlwɑjo’kwɑt wa yn wa ko’mɑ̃səd do̞ɹ ˌlwɑjo’kwɑd ie ma’ʃi:n ma’te:e wa gɔ̃n’tɑ:n wa ag ə na gwɛd i ’lwɑjo tɑ̃mad ’ɹevɹas a wa hɛ də maɹ’hɑ:ʒo wid ’gwɛɹzɑ̃ ’lwɑjo a fuɹʃɛ’te:zo ma’ʃi:n a den’be ’nule dœz i ’lwɑjo - tɑ̃mad ’ɹevɹaz iɲ wa kə kɑd də ’wɛɹzɑ̃ nɛ: a də ’huls:e viʒe gwɛd vwɑ:ɹ ba lɑ̃n’gwɑd ie ’mɛɹhəɹ vwɑ:ɹ lɑ̃ŋ’gwɑt a wa ɹə’noməd vwɑ:ɹ lɑ̃ŋ’gwɑt viʒe lœ:n zo̞wd a moh’bi:ən a tɾɛw ’ɑ:he a wa dœt tə dœd də ʒɔ̃:ʒ deɑ̃ - hɑ̃ də vɔ̃n ’bekə lɑ̃ŋ’gwɑt ba vwɑ:ɹ ’dɛsa ’gwɛɹzə lwɑ: mə’nɑkət a pə’se wa ɑj ba lɑ̃ŋ’gwɑt na ’gwɛɹzət tud i ’lwɑjo ag ’ɑ:he n:i wa dœt ’hɛɹwe hi:z dœz ˌgenojoˈbɹɑ:s lɑ̃ŋ’gwɑt - zew gle ’be:ɑ̃ bɹɑ:z o he’nojo ma hiɲ kad də ’di:bĩ gɑ̃n ’lwɑjo vi’se̞ hɛn’dɑl lwa ma ’ke:ɹet ma he̞ ’ɹevɹas ne̞ kəd ’ɛ:zəd ’di:bĩ ie da mɛ ba lɑ̃ŋ’gwɑt na ’gwɛɹzəd nɛ tut a vi’se̞ wa ’tɑpəd nɑ̃’nojo ˌgeno’bɹɑ:z lɑ̃ŋgwat mɛ zew wa kɔ̃nta’deno te]

« les grandes bouches de Langoad » c'était venu, ça me revient, à l'époque il n'y avait pas d'assiettesn il y avait une cuillère, on mettait des cuillères en bois, il y avait une caisse, il y avait une caisse de cuillères qu'on mettait... que l'on suspendait, chacun mettait sa cuillère et c'était pour manger la soupe dans... dans l'écuelle, et les patates on les mangeait avec les mains, il y avait un trou dans la table, il n'y avait pas de machin, mais la soupe tu ne pouvais pas, on mettait dans l'écuelle et il n'y avait pas de cuillères en métal comme il y a aujourd'hui, c'est des cuillères en bois que c'était, et celui qui faisait des cuillères en bois était un qui avait commencé à faire des cuillères en bois aussi, machin... peut-être que c'était une histoire et euh... il avait fait ses cuillères beaucoup trop grandes et c'était... il allait sur les marchés pour vendre ses cuillères et fourchettes, machins... et personne ne voulait de ses cuillères « elles sont beaucoup trop grandes », il ne pouvait pas les vendre, et à cette époque-là il y avait une foire à Langoad aussi, le mercredi, la foire de Langoad, et elle était renommée la foire de Langoad, il y avait plein de vaches et de porcelets et tout là, et il avait pensé... il avait pensé « je vais aller jusqu'à Langoad à la foire pour essayer de vendre quelques cuillères », et une fois arrivé à Langoad il avait vendu toutes ses cuillères et c'est de là à ce qu'il parait qu'est venu la mode des « grandes bouches de Langoad » « ceux-là doivent avoir de grandes bouches s'ils sont capables de manger avec des grandes gueules de Langoad »s comme ça ! », sinon une cuillère si vous voulez, si elle est trop grande, ce n'est pas facile de manger, non ? mais il les avait toutes vendues à Langoad et comme ça les noms « grandes bouches de Langoad » avaient été pris, mais ça c'était des histoires vois-tu


Diwallit : frazenn dastumet e-maez Bro-Vear.

Jañ-Batist an Tieg, 1935, Langoad (dastumet gant Tangi)

Ha an tele zo aze ordin, hoñ a deu en-dro pe... troet ar bouton ha evel-se fidedoulle e vez sellet donti, ha ma vezer skuizh o sellet donti, e vez serret he genoù dezhi. Ha ne lavar mann ebet gwech ebet. Outre 'met ar pezh a vez laket da lavaret.

Et la télé est toujours là, elle tourne [= fonctionne] ou... on tourne le bouton et comme ça, nom d'un chien, on la regarde. Et si on en a marre de la regarder, on lui ferme sa bouche. Et elle ne dit jamais rien, en plus de ce qu'on lui fait dire.

Plac'h, 1925, Trezelan (Bear) (dastumet gant Riwal)

E anv zo barzh ma genoù ha n'on ket kap da laret.

I an-no zo bar me géno a non keu kat de lart.

[i ãno zo baʁ mə geno a nõ kø kat də laʁt]

J'ai son nom sur le bout de ma langue.

Plac'h, , Bear (dastumet gant Julien)

Brasoc'h e genoù evit e bouzelloù.

Brasoc’h i héno wit i bwélo.

[bʁasox i 'he:no wit i 'bwɛlo]

Il a les yeux plus gros que le ventre.

Ifig Bihan, 1915, Bear (dastumet gant Julien)

Darn zo bras o genoù. A lâr fall d'an dud. Ma ne lâr fall d'an tud, hennezh eo bras e genoù.

Darn zo braz o géno. Lar val dan-n dut. Ma né lar val dan-n dut, hés è braz i géno.

[daʁn zo bʁaz o geno] [laʁ val dãn dyt] [ma ne laʁ val dãn dyt hes ɛ bʁaz i geno]

Certains ont une grande bouche. Dire du mal des gens. S'il critique les gens, il a une grande bouche.

Eliane Pichouron, 1929, Bear (dastumet gant Julien)

Kaout ur pezh genoù : gwelloc'h kaout unan bras evit daou vihan.

Ka pés géno : wéloc'h kad u-n braz wit dow vieun.

[ka pes geno] [welox kad yn bʁaz wit dow viən]

Avoir une grande bouche : Mieux vaut en avoir une grande que deux petites.

???

Ifig Bihan, 1915, Bear (dastumet gant Julien)

ar gabestrenn. Ne oa ket houarn e-barzh, ur gordenn e oa. Ne vije ket o tremen e-barzh he genoù : n'eo ket ur brid.

gabésteun. Wa keu houarn bars, gordeun wa. vijé ket trémèn ba i héno : nè keu bri.

[gabestən] [wa kø huaʁn baʁs goʁdən wa] [vi ʒe kø tʁemɛn ba i heno nɛ kø bʁi]

le licol en corde. Ca n'était pas fait avec du métal, c'était une corde. Elle ne passe pas par la bouche, ça n'est pas une bride.

Ifig Bihan, 1915, Bear (dastumet gant Julien)

ur pezh genoù

péz géno

[pez geno]

un vantard

Mariannick Bihan, , Bear (dastumet gant Julien)

Arouez meus 'barzh ma genoù.

Arweus meus bar me géno.

[aʁwəs møs baʁ mə geno]

J'ai une inflammation à la bouche.

Plac'h, , Bear (dastumet gant Julien)

N'emañ ket 'bar ma genoù.

Man ke bar me héno.

[mãn kø baʁ mə heno]

Il n'est pas dans ma bouche. [le mot]

Ivona Toudig, 1934, Bear (dastumet gant Julien)

genoù

géno

[geno]

bouche

Ivona Toudig, 1934, Bear (dastumet gant Julien)

Digor e genoù, ober avel.

Dior i géno, ober aweul.

[djoʁ i 'ge:no 'o:bəʁ 'awəl]

Ouvrir sa bouche, faire du vent. [ce que font les politiques]

Daniel Bihan, 1950, Bear (dastumet gant Julien)

ha 'ma gwelet anezhi o tapout unan paotr, 'ba he genoù a-dreuz 'vat, ha mont... digor e oa ar prenestr, digor ar prenestr evel-se, war ar rebord, met serr e oa ar prenestr, e soñje kas d'an ti... an hini bihan, ar c'hazh d'an ti, met goude, peogwir eo uheloc'h evit amañ, ne oa ket kat ar c'hazh da lampat gant e hini bihan, gant e ga... gant e hini bihan, ha penaos 'na graet ? eñ 'na laket ... pleget e droad a-raok ha laket an hini e-barzh, ha paotr... hag en oa en em sa... en em diskennet eno betek... betek e oa kat d'ober... da leskel an hini bihan da gouezhañ, ha neuze e oa lampet ivez

[a mɑ ’gwɛ:lə nɛj ’tɑpəd yn pɔt ba i ’he:no drœ:z hɑt a mɔ̃n ’diɔr wa ’prɛ:nəs ’diɔr ’prɛ:nəz və’se war ’rœ:bɔrd mɛ zɛr wa ’prɛ:nəs ’ʒɔ̃:ʒɛ kɑz dən ti: n:i ’biən hɑ:z dən ti: mɛ ’gu:de py’gy:r ɛ y’ɛ:lɔh wid ’ɑ̃mɑ̃ wa kə kɑt hɑ:s pot tə ’lɑ̃mpə gɑ̃n i ’i:ni ’biən gɑ̃n i gɑ gɑ̃n i ’i:ni ’biən a pə’no: na gwɛt hẽ̞: na ’lɑkət ’ple:gəd i drwɑd ro:k a ’lɑkə n:i ’biən bɑrs a pot a wa nɔ̃n nɔ̃n zɑ nɔ̃n disˈkɛnɛd ’e:no ’betɛ ’betɛg wa kɑt to:r də ’lɛskə n:i ’biən də ’gweɑ̃ a ’nœe wɑ ’lɑ̃mpəd ’ije]

et je l'avais vue prendre un [petit chat] mon gars, dans sa gueule en travers [chatte], et aller... la fenêtre était ouverte, la fenêtre ouverte comme ça, sur le rebord, mais la fenêtre était fermée, elle pensait amener à la maison... le petit, le chat à la maison, mais après, puisque c'est plus haut qu'ici, le chat ne pouvait pas sauter avec son petit, avec son cha... avec son petit, et comment il avait fait ? il avait mis... plié la patte avant et mis le petit dedans, et mon gars... et il s'était le... descendu là jusqu'à... jusqu'au maximum qu'il pouvait, pour laisser le petit tomber, et alors elle avait sauté aussi

Roje Dollo, 1932, Bear (dastumet gant Tangi)

O trailhañ he genoù emañ.

[ˈtʁaʎɑ̃ i ˈge:no mɑ̃]

Elle parle pour ne rien dire, elle est fatiguante à continuer de parler. [litt. « elle abîme sa bouche »]

Le Dû 2012a p.215 (draillañ) Le Dû 2012b p. 283 (jacasser)

Paotr, 1951, Bear (dastumet gant Julien)

me 'h eo faegegek ganin eu... gwelet anezhi... o terc'hel da chaokañ he genoù

[me he̞ fɛgɛ’gɛk kə’nĩ ə - 'gwe̞:lə nɛj - 'tɛʁhɛl də 'ʃɑkɑ̃ i 'ge:no]

j'en ai marre de la voir continuer de ronchonner

Lusien Karluer, 1928, Bear (dastumet gant Tangi)

me 'h eo faegegek ganin gwelet honnezh o terc'hel da chaokat he genoù

[me he̞ fɛgɛ'gɛk kə’nĩ ’gwe̞:lət hɔ̃:s ’dɛʁhɛl də ’ʃɑkəd i ’ge:no]

je n'en peux plus de la voir continuer à ronchonner

Lusien Karluer, 1928, Bear (dastumet gant Tangi)

forzh pegement vil a veze graet dezhi ganti... 'ba... e veze o serriñ he genoù ordin, met hi ne oa ket mat dezhi lâret mann ebet dezhi ivez

[fɔrs pe'gemən vi:l viʃe gwɛt tɛj gɑ̃ti ba viʃe 'zɛrĩ i 'ge:no ɔr'di:n mɛ hi wa kə mɑ:t tɛj 'lɑ:rəd mɑ̃n'bet tɛj ije]

n'importe quelle méchanceté qu'elle lui faisait dans... elle fermait sa bouche tout le temps, mais elle, ça ne lui convenait pas qu'on lui dise la moindre chose non plus

Lusien Karluer, 1928, Bear (dastumet gant Tangi)

Kavet zo bet 37 frazenn.
12