Brezhoneg Bro-Vear

Klask

Kavet zo bet 39 frazenn.
12

ha hemañ da droc'hañ eu... ar voudenn, ar voudenn war ar presouer, oh ! 'oaran ket eu... ar gontell, ar gontell da presouer

[a ˈhemɑ̃ ˈdɹo̞hɑ̃ ə - ə ˈvuːdən - ˈvuːdən waɹ pɹɛˈsuːɹ - o waˌɹɑ̃ kəd ə - ə ˈgɔ̃ntəl - ə ˈgɔ̃ntəl də pɹɛˈsuˑɹ]

et celui-ci pour couper euh... la motte, la motte sur le pressoir, oh ! je ne sais pas euh... le couteau, le couteau à pressoir

Frañsoa Mengi, 1937, Lannbaeron (dastumet gant Tangi)

ur gontell... da droc'hañ foenn a vije graet dioutañ

[ˈgɔ̃ntəl - ˈdɹo̞hɑ̃ ˈvwɛn ˌviʒe ˌgwɛd ˈdɔ̃tɑ̃]

un couteau... à couper le foin qu'on l'appelait

Frañsoa Mengi, 1937, Lannbaeron (dastumet gant Tangi)

en em c'hloaziet on gant ar gontell

[nɔ̃n ˈhlɑːʒəd ɔ̃ gɑ̃n ˈgɔ̃təl]

je me suis blessé avec le couteau

Pier Gotie, 1938, Plûned (dastumet gant Tangi)

Moazan kozh, eñ a vije mezv ha drouk deus e wreg, oh ! hennezh a vije gant ur gontell hañ ! ah ya ya ya ya ya ! se zo gwir ! bet 'da un taol war he... skoaz pe war he c'hein aze tu bennaket aze, e-krec'h, oc'h esa lazhañ anezhi

[ˌmwɑˑzɑ̃n ˈkoːs - ˌhẽˑ viʒe ˈmɛw a ˈdɹuk dœz i ˈwek - oː - ˌhẽˑz viʒe gɑ̃n ˈgɔ̃ntəl ɑ̃ - a ˌjɑ ja ja ja ja - ˌze zo ˈgwiˑɹ - ˌbed da ˈntoˑl waɹ i - ˈskwɑˑ pe waɹ i ˈhɛɲ ˌɑhe̞ ty ˈmnɑkəd ˌɑhe̞ - ˌkwex - ˈhɛsa ˈlɑhɑ̃ ˌne̞j]

le vieux Moysan, il était ivre et méchant avec sa femme, oh ! il prenait un couteau hein ! ah oui oui oui oui oui ! ça c'est vrai ! elle avait eu un coup de couteau sur son... épaule ou sur son dos là quelque part là, en haut, en essayant de la tuer

Simona ar Bilhon, 1936, Bear (dastumet gant Tangi)

Maivon... Maivon a oa e fri... e wreg, Maryvonne, e oa... e oa gwreg If, ya, ha pa 'nije ezhomm diouti moarvat da dennañ un taol ivez evel e vez lâret hañ ! bon, « eh ! Maivon, emañ da revr o son ! », se 'mamp desket sell ! Ived ha me, ma c'hoar ha me, « kaoc'h ganit sell ! » a vije lâret dezhañ, « deus 'ta ! me zo prest », daon ! a-benn ar fin en em divragoue ar paotr kozh paotr kaezh ! ya 'vat ! oh ! oh ma doue ! o klask eu... ! neuze e vije lâret dezhañ « gortoz ! me zo o vont da gerc'hat ur gontell da droc'hañ da lost dit »

[mɑiˌvɔ̃ˑn - mɑiˌvɔ̃ˑn wa i ˌvɹi - i ˈwɹek - ... - wa wa ˌgweg ə ˈiˑf - ˌjɑ - a pe niʒe ˌem dɔ̃nti maˈhɑd də ˌdɛnə ˈntoːl ˌiˑe we̞l ve ˌlɑˑd ɑ̃ - bɔ̃ - ɛ - ˌmɑiˈvɔ̃ˑn - mɑ̃ də ˌɹɛːɹ ˈsɔ̃ːn - ˌze mɑ̃m ˈdiskə sɛl - ivɛt a ˌme - mə ˈhwɑˑɹ a ˌme - ˈkɔx gɑ̃ˌnit sɛl - ˌviʒe ˈlɑˑt ˌteˑɑ̃ - ˌdøs ta - ˌme zo ˈpɹest - dɑ̃w be̞nˌfiˑn nɔ̃n divɹaˈgo̞we ˌpo̞tˈkoːs po̞tˈkɛːs - ˌjɑ ha - oː - o ma ˈduˑe - ˈklɑsk ə - ˌnœhe ˌviʒe ˌlɑˑɹ ˈteˑɑ̃ ˈgɔto̞s - ˌme zo ˌvɔ̃n də ˈgɛɹhə ˈgɔ̃ntəl ˈdɹo̞hə də ˈlɔst dit]

Maryvonne... Maryvonne était son épou... sa femme, Maryvonne, c'était... c'était la femme de Yves, oui, et quand il avait besoin d'elle sans doute pour tirer un coup aussi comme on dit hein ! bon, « eh ! Maryvonne, il y a ton cul qui sonne ! », c'est ça que nous avions appris tiens ! Yvette et moi, ma soeur et moi, « va chier tiens ! » qu'on lui disait, « viens donc ! moi je suis prêt », dame ! finalement le vieux enlevait son pantalon mon pauvre ! mais oui ! oh ! oh mon dieu ! cherchant euh... alors on lui disait « attends ! moi je vais chercher un couteau pour te couper la queue »

Simona ar Bilhon, 1936, Bear (dastumet gant Tangi)

ha neuze e vije ordin eu... gant ur gontell o kalfichat

[a ˌnœhe ˌviʒe ɔɹˈdiˑn ə - gɑ̃n ˈgɔ̃ntəl kalˈfiʃat]

et alors il était toujours euh... avec un couteau à tailler le bois

Frañsoa Mengi, 1937, Lannbaeron (dastumet gant Tangi)

ur gontell da displantañ

['gɔ̃ntəl də dis'plɑ̃ntɑ̃]

un couteau pour déplanter [salades]

Lusien Karluer, 1928, Bear (dastumet gant Tangi)

ne oa ket ur pod-soubenn ivez 'ba ar voest, e boest al lieuse 'h ae div volotenn, div volotenn a vije dit gant da gontell, ar wech kentañ raskal, raskal ar fisel abalamour dezhañ da grogañ, ya ya, ha hennezh bep ma 'h ae « diañw diañw diañw diañw ! » evel-se hag e terc'he d'amarriñ, met Ifig ar Gov neuze 'na... 'na ket bet c'hwitet war fiselenn ebet, hoñ a oa arri kozh

[wa kə put’su:bən ie ma west west ə ljøz hɛ diw vo’lotən diw vo’lotən a viʃe dit gɑ̃n də ’hɔ̃ntəl ə veʃ ’kentɑ̃ ’ɾɑskəl ’ɾɑskəl ’fisəl bɑ̃m deɑ̃ də ’gɾɔ:gɑ̃ ja ja a hẽ̞:z bop hɛ dʲɑ̃w dʲɑ̃w dʲɑ̃w dʲɑ̃w vi’se a ’dɛʁhɛ dɑ̃’mɑɾĩ mɛd ’ifig go: ’nœ:he na na kə be ’hwitət waʁ fi’se:lən bet hɔ̃: wa ɑj ko:s]

ce n'était pas un pot à soupe non plus dans la boîte, dans la boîte de la lieuse allaient deux pelottes, deux pelottes que tu devais, avec ton couteau, racler, racler la ficelle afin qu'elle adhère, oui oui, et celui-là au fur et à mesure qu'il allait « diañw diañw diañw diañw ! » comme ça et il continuait de lier, mais Yves Le Goff alors avait... n'avait jamais râté aucune ficelle, elle était arrivée vieille

Michel Talgen, 1951, Bear (dastumet gant Tangi)

hemañ 'neus ur gontell da droc'hañ war an daou du, ur paotr faos

['hemɑ̃ nøz ə 'gɔ̃ntəl də 'dʁɔ:hɑ̃ waʁ ən do̞w dy: ə pod vo:s]

celui-ci a un couteau qui coupe des deux côtés, c'est un homme faux

Dominik Baodour, 1965, Bear (dastumet gant Tangi)

pa deue an houarn a-raok eu... boñ, la corne 'neus... 'neus boutet kwa hag e vez d'ober ad... plaeniañ anezhañ kwa hag e vez d'ober... hag aze ar marichal neuze pa vez o houarniñ ur gazeg 'neus eu... n'onn pesort eu... ur gontell a vez xxx (?) d'ober ha gant ur morzhol eu... a droc'ho ar c'horn, a blaenio anezhañ ha neuze goude pa ruz an houarn neuze e vo tremenet war... war... war ar votez, ar c'horn zo kwa, an aneval ne sante ket mann ebet met aze neuze e vez plaeniet evit lakat an houarn kwa ha goude e vez tachet ha neuze e vez troc'het ar c'horn war ar bord kwa, an troad ma kerez 'neus boutet hag eu... goude e vez... vez paret neuze, e vez laket propr ha mat

[pe de ’nu:aɹn ɹo:k ə bɔ̃ la kɔɹn nøs nøz ’butət kwa a ve do̞:ɹ hat’pleɲɑ̃ neɑ̃ kwa a ve do̞:ɹ ag ’ɑ:he ə ma’ɹiʃal ’nœ:he pe ve hu’ɑɹnĩ ’gɑ:zək nøz ə nɔ̃m pə’sɔɹd ə ə ’gɔ̃ntəl ve ? do̞:ɹ a gɑ̃n ’mɔɹzɔl ə ’dɾɔ:ho hɔɹn ’pleɲo neɑ̃ a ’nœ:he ’gu:de pe ve ɹy: ’nu:aɹn ’nœ:he vo tɾe’me:nə waɹ waɹ waɹ ’votəs hɔɹn zo kwa nɑ̃’ne:val zɑ̃n’tɑ kə mɑ̃n’bet mɛd ’ɑ:he ’nœ:he ve ’pleɲə wid ’lɑkə ’nu:aɹn kwa a ’gu:de ve ’tɑʃət a ’nœ:he ve ’tɾɔ:hə hɔɹn waɹ bɔɹt kwa ən twɑ:d ma ’ke:ɹɛz ə nøz ’butəd ag ə ’gu:de ve ve ’pɑ:ɹəd ’nœ:he ve ’lɑkət pɾɔp a mɑ:t]

quand le fer partait euh... bon, la corne a... a poussé quoi et il faut le re... aplanir quoi et il faut... et là le maréchal alors quand il ferre le cheval, il a un euh... je ne sais quoi... un couteau qui xxx (?) et un marteau euh... il coupe la corne, il l'aplanit et alors après quand le fer est rouge alors il le passe sur... sur... sur le sabot, il y a la corne quoi, le cheval ne sentait rien mais là alors on aplanit pour mettre le fer quoi et après on cloue et alors on coupe la corne au bord quoi, le pied si tu veux a poussé et euh... après on... on le pare alors, on le met parfaitement

Lusieñ Minous, 1926, Bear (dastumet gant Tangi)

deus d'evañ ur bannac'h kafe hag un tamm bara amann hag ur gontell da debriñ gantañ

[døz 'de:vɑ̃ bɑ̃h 'kɑfe a tɑ̃m 'bɑ:ra mɑ̃n a 'gɔ̃ntəl də 'di:bĩ gɑ̃ntɑ̃]

viens boire un café et un morceau de pain beurre et un couteau pour manger avec [formule rituelle pour inviter]

Ifig Raoul, 1933, Bear (dastumet gant Tangi)

ya met da gontell a grog mat ivez

[ja mɛ də ’gɔ̃ntəl gʁɔ:g mɑ:d ie]

oui mais ton couteau coupe bien aussi

Jañ-Michel An Tannoù, , Bear (dastumet gant Tangi)

hoñ zo ur gontell da chatrañ lapined

[hɔ̃: zo ’gɔ̃ntəl də ’ʃɑtʁɑ̃ la’pi:nət]

c'est un couteau à châtrer les lapins [humour, couteau qui ne coupe pas]

??? chatrañ pe spazhañ ?

Dominik Baodour, 1965, Bear (dastumet gant Tangi)

ur raskl zo eu... ur machin da... bezañ zo... gant daou dorn ha neuze ur gontell, ha hennezh zo... zo lemm hag e raskez da voanaat pe d'eeuniñ ma... goude un taol rabot warnañ neuze plaen kwa, ma eo displaen kwa, ma eo daoubenn kwa, e-plas troc'hañ anezhañ gant an heskenn, deus ar plañ a vez, gant ar raskl ne vezez ket pell oc'h ober, pa 'teus ur raskl mat aze, emañ 'ba an eto kwa

[əɹ ɹɑsk so ə ma’ʃi:n də ’be:ɑ̃ zo gɑ̃n do̞w dɔɹn a ’nœ:he ’gɔ̃ntəl a ’hẽ:s so zo lɛm a ’ɾɑske̞s də vwɑ̃’nɑ:t pe dɛ̃’ve:nĩ mə ’gu:de tol ’ɹɑ:bɔd waɹnɑ̃ ’nœ:he ple:n kwa ma he̞ ’displen kwa ma he̞ do̞wbɛn kwa plas ’tɾɔ:hɑ̃ neɑ̃ gɑ̃n ’neskən dəs plɑ̃: ve gɑ̃n ɹɑsk ve̞s kə bɛl ho̞:ɹ pe tœz ɹɑsk mɑ:d ’ɑ:he mɑ̃ bah ’neto kwa]

la plane c'est un truc pour... il y a... avec deux poignées et alors un couteau, et celui-là est aiguisé et tu racles pour amincir ou mettre droit mon... après, un coup de rabot dessus alors c'est régulier quoi, si c'est inégal quoi, s'il a deux bouts quoi, à la place de le couper avec la scie, selon le plan qu'il y a, avec la plane tu n'es pas long à faire, quand tu as une bonne plane là, elle est dans l'étau quoi

Lusieñ Minous, 1926, Bear (dastumet gant Tangi)

Charreter mat 'neus ordin e skourjez war e goûg hag e gontell 'barzh e c'hodell.

Charéteur mat neus ordi-n i skourjé war i houk a i gonteul ba i godeul.

[ʃaʁetəʁ mat nøs oʁdin i skuʁʒe waʁ i huk a i gõtəl ba i godəl]

Un bon charettier a tout le temps son fouet autour du cou et son couteau dans la poche.

Eliane Pichouron, 1929, Bear (dastumet gant Julien)

charreter mat neus ordin e gontell 'barzh e c'hodell.

Charéteur mat neus i gontel ordi-n ba i godeul.

[ʃaʁetəʁ mat nøs i gõtəl oʁdin ba i godəl]

Un bon charettier a tout le temps son couteau dans la poche.

Du coq à l'âne Le chasse-Marée / ArMen Daniel Giraudon (P.163) : "[…] un bon charretier a toujours un couteau dans la poche, comme le rappelle un autre adage populaire bien connu en milieu paysan : charreter mat 'vez ordin ur gontell gantañ en e c'hodell.

Ivona Toudig, 1934, Bear (dastumet gant Julien)

ur gontell droc'herez

gonteul dro-é-reus

[gõtəl dʁo'eʁəs]

lame de la faucheuse

Manuel Aofred, 1931, Bear (dastumet gant Julien)

ur gontell dall

gonteul dal

[gõtəl dal]

couteau émoussé

Ifig Bihan, 1915, Bear (dastumet gant Julien)

ur gontell

gonteul

[gõtəl]

un couteau

Ivona Toudig, 1934, Bear (dastumet gant Julien)

1. me e oa ur gontell ganin breman-souden 2. aze, aze e gavi unan, tu bennak

[1. [me wa ’gɔntəl gə’nĩ bə’zɔ̃m] 2. [’ɑhe - ’ɑhe ’gɑ:vi yn - ty mə’nɑ:k]

1. j'avais un couteau avec moi tout à l'heure 2. là, tu en trouveras un là, quelque part

1. Selina Jagin, 1920, Bear
2. Ifig Bihan, 1915, Bear
(dastumet gant Tangi)

Kavet zo bet 39 frazenn.
12