Brezhoneg Bro-Vear

Klask

Kavet zo bet 152 frazenn.
12345678

1. an heol-pik ya 2. an heol-pik ya, pa vez... 1. pa sko an heol da vat ya, pa vez tomm, pa vez tomm-mat, 'ba miz eost 'vat te ! 2. an heol-pik ya

1. [ˌnɛwɔl ˈpiɟ ja] 2. [ˌnɛwɔl ˈpiɟ ja pe ve] 1. [pe ˌsko ˈnɛwɔl də ˈvɑd ja - pe ve ˈto̞m - pe ve ˌto̞mˈmɑt - ba mizˈɛs a te] 2. [ɑ̃n ˌnɛwɔl ˈpiɟ ja]

1. le soleil de plomb oui 2. le soleil de plomb oui, quand il y a... 1. quand le soleil tape fort oui, quand il fait chaud, quand il fait très chaud, au mois d'août 2. le soleil de plomb oui

1. Paotr, 1951, Bear
2. Roje Dollo, 1932, Bear
(dastumet gant Tangi)

1. pa vez tomm 'vat paotr, 'ba an heol-pik evel-se eo ret bezañ solut hañ ! gwelet a rez 2. evit an hañv zo bet devezhioù evel-se tomm-mat hañ !

1. [pe ve ˈto̞m ha ˈpo̞t - ma ˌnɛwɔlˈpiɟ vəˈse e̞ ɹe̞d ˈbeˑɑ̃ ˈsoːlyd ɑ̃ gwe̞ˑs] 2. [wid ˈnɑ̃ː zo be deˈweːʒo viˈse to̞mˈmɑt ɑ̃]

1. quand il fait chaud mon gars, dans un soleil de plomb comme ça il faut être solide hein ! tu vois 2. cet été il y a eu des journées comme ça très chaudes hein !

1. Roje Dollo, 1932, Bear
2. Paotr, 1951, Bear
(dastumet gant Tangi)

hag ar bloavezh all, deus 15 août, e vije... e vije gwinizh da dornañ c'hoazh, eizhtez goude c'hoazh ! met peogwir int forset, peogwir int forset gant an heol kwa, ar greun bihan zo e-barzh

[a ˌblɑwəʒ ˈɑl - des ... ˌviʃe ˌviʃe ˈgwiˑniz də ˈdɔꝛnɑ̃ ˌhwɑs - ˈɛjste ˌhwɑz ˈguˑde - mɛ pu hiɲ ˈvɔꝛsət pu hiɲ ˈvɔꝛsəd gɑ̃ ˈnɛwɔl kwa - ə ˌgɣœˑn ˈbiˑən zo ˌbɑꝛs]

et l'autre année, du 15 août, il y avait... il y avait encore du blé à battre, huit jours après encore ! mais puisqu'ils sont agressés, puisqu'ils sont agressés par le soleil quoi, les petits grains qui sont dedans

Michel Talgen, 1951, Bear (dastumet gant Tangi)

arri a... arri a ra amzer fall ! ya, da suilhañ tout an traoù, ac'hanta ya ! se... sec'het ha tammoù fleur, amañ e oa plantet fleur hag an deiz all 'ma dastumet ma ognon, ognon, les oignons, j'avais tiré... 'ma dastumet anezhe ha... 'dalv ket ar boan leskel anezhe da boazhañ, 'ba an heol, paotr kaezh ! ha da suilhat, ah ya ! arri a ra an devezh fall ! ya, arri... arri... arri... eu... an avel ha heol

[ˌɑj ə - ˌɑj ə ɣa ˌɑ̃mzəɹ ˈvɑl - ˌja - də ˈzyʎə ˈtun ˌtɾɛw - ˌhɑ̃nta ja - ˈze ˈzehɛd a ˌtɑ̃mo ˈflœˑꝛ - ˌɑ̃mɑ̃ ma ˈplɑ̃ntə ˈflœˑꝛ a ˈdjɑl ma dasˈtyməd ma ˈoɲɔ̃n - ˈoɲɔ̃n ... - ma dasˈtymə ˈne̞ a - ˌdɑl kə ˌbwɑ̃ˑn ˈlɛskə ˈne̞ də ˈbwɑhɑ̃ - ma ˈnɛwɔl - ˌpo̞t ˈkɛˑs - a də ˈzyʎəd - a ˌjɑ - ˌɑj ə ɣa ˌdewəz ˈvɑl - ja ˌɑj ˌɑj ˌɑj - ə - ˈnɑwəl a ˈhɛwɔl]

on a... on a une météo mauvaise [sécheresse] ! oui, à tout brûler, eh bien oui ! [tout est] dess... desséché et de petites fleurs, ici on avait planté des fleurs et l'autre jour j'avais ramassé mes oignons, des oignons, les oignons, j'avais tiré... je les avais ramassé et... ce n'est pas la peine de les laisser cuire, au soleil, mon pauvre ! et à brûler, ah oui ! on a une mauvaise journée ! oui, on... on... on... euh... le vent et du soleil

Michel Talgen, 1951, Bear (dastumet gant Tangi)

bemdez emañ... emañ an heol o sevel

[ˈbɑ̃wde mɑ̃ - mɑ̃ ˈnɛwəl ˈsewəl]

tous les jours le soleil... se lève [ce qui ne peut être fait le jour même peut être fait le lendemain]

Janin an Herveig, 1932, Ploueg (dastumet gant Tangi)

hag eu... 'deuint derc'het un tamm menaj eno, ha war oc'h umor fall, e-plas lakat eu... lakat an ti deus tu an heol, 'deuint ket c'hoant da welet Treveno ken 'deuint... ekpozet anezhañ à l'Ouest, abalamour dezhe pas da welet Treveno

[... - a waɹ o ˌhymɔɹ ˈvɑl - ... - ... ty ˈnɛwəl - ... tɹeˈveˑno ... - ... - ... tɹeˈveˑno]

et euh... elles exploitaient une petite ferme là-bas, et dans un accès de mauvaise humeur, au lieu de mettre euh... orienter la maison du côté du soleil, elles ne voulaient plus voir Treveno, elles l'avaient... exposé à l'Ouest, afin qu'elles ne voient pas Treveno

Langoad
Diwallit : frazenn dastumet e-maez Bro-Vear.

Janed ar Bever, 1938, Langoad (dastumet gant Tangi)

ar Feunteunioù, se zo... pa 'h ez deus eu... pa 'h i war ga gêr, deus bourk Rospez war-gaout Keruhel, hag ar Feunteunioù a zo 'ba tu an heol, gwelet a rez, ar Feunteunioù

[vœnˈtœɲo - ... - ... - ... - ... ˈɹɔspəs ... ke̞ˈɣyˑəl - a vœnˈtœɲo ... - vœnˈtœɲo]

Rospez
Diwallit : frazenn dastumet e-maez Bro-Vear.

Ifig ar Falc'her, 1940, Rospez (dastumet gant Tangi)

kalediñ a ra an douar, pa vez bet glav ha heol e deu kalet an douar

[ka'le:dĩ ʁa 'ndu:aʁ pa ve be glɑw ha 'hɛwɔl da 'kɑ:lə 'ndu:aʁ]

la terre se durcit, quand il y a eu de la pluie et du soleil, la terre devient dure

Lusien Karluer, 1928, Bear (dastumet gant Tangi)

peogwir gwe... gwechall e vije plomet an ed, plomet, tremenet ar roulo, plomet, « plomañ an ed » ya, met n'ouvezit ket abalamour da betra ? abalamour d'an douar gozed, abalamour d'an douar gozed, hag e vije... vije... pa vije arri naet d'ober yeot, d'ober yeot evel-se e vije tremenet ar ruilh, e vije plomet hag evel-se goude e vije naet ha xxx (?) an heol tomm eu... an ed a save, mais attention ! met pa vije d'ober yeot neuze e vije graet « louzaouiñ », « louzaouiñ an ed » ivez

[pə’gu:ʁ gwe gwe’ʒɑl viʃe ’plo̞mə ne:t ’plo̞mət tɾe’me:nəd ’ʁulo ’plo̞mət ’plo̞mɑ̃ ne:t ja mɛ nuve’et kə bɑ̃m bɾɑ bɑ̃m də ’du:aʁ ’go:ət bɑ̃m də ’du:aʁ ’go:ət a viʃe viʃe piʃe ɑj ne:t do̞:ʁ ’jɛwt do̞:ʁ ’jɛwd vi’se viʃe tɾe’me:nə ɾyj viʃe ’plo̞mət a vi’se ’gu:de viʃe net a ? ’nɛwɔl to̞m ə ne:d ’zɑ:vɛ mɛ atɑ̃sjɔ̃ mɛ piʃe do̞:ʁ jɛwd ’nœ:he viʃe gwɛd lu’zu:ĩ lu’zu:ĩ ne:d ie]

parce que autr... autrefois on roulait le blé, roulé, passé le rouleau, roulé, « rouler le blé » oui mais vous ne savez pas dans quel but ? à cause des taupinières, à cause des taupinières, et il y avait... avait... quand c'était propre pour faire de l'herbe, pour faire de l'herbe comme ça on passait le rouleau, on roulait et comme ça après c'était net et xxx ( ?) le soleil chaud euh... le blé poussait, mais attention ! mais quand il fallait faire de l'herbe alors on devait « traiter », « traiter le blé » aussi

???

Michel Talgen, 1951, Bear (dastumet gant Tangi)

evel an naved gwechall kwa, e reont had, ar re-se a ra o jeu o-unan kwa, diwan ha kreskiñ hag eu... dihadañ a ra, evit an deizioù pa vefont darev, pa vo heol, e strakont ha neuze pouf ! e gouezho an had en traoñ

[wɛl na’vɛt gwe’ʒɑl kwa ɹɑ̃ɲ hɑ:d ɹee ɹa o ʒœ: o’hyn kwa ’diwɑ̃n a ’kɹeskĩ ag ə di’hɑ:dɑ̃ ɹa win ’dejo pe vɔ̃ɲ dɑɹw pe vo ’hɛwɔl ’stɹɑkɔ̃ɲ a ’nœ:he puf ’gwe:o nɑ:t tɾo̞w]

comme la navette autrefois quoi [navette sauvage], elles font des graines, celles-là se reproduisent toutes seules quoi, germer et grandir et euh... elle égrène, ces jours-ci quand elles seront mûres, quand il y aura du soleil, elles éclateront et alors pouf ! les graines tomberont à terre

Lusieñ Minous, 1926, Bear (dastumet gant Tangi)

du e oa an delien, devet gant an heol

[dy: wa 'ndɛjən 'dɛwəd gɑ̃n 'nɛwəl]

elles étaient noires [feuilles], brûlées par le soleil

???

Lusien Karluer, 1928, Bear (dastumet gant Tangi)

geo, ma vez... ma vez tomm-ruz an heol

[ge̞ ma ve ma ve tɔm'ɹy: 'nɛwɔl]

si, si... si le soleil est très chaud

Janed Merrien, 1936, Bear (dastumet gant Tangi)

tapet a ra an heol hanter-dispakañ

[tɑp ə ɹa ’nɛwɔl ’hɑ̃ntəɹ dis’pɑkɑ̃]

le soleil arrive à moitié à se dégager

Lusieñ Minous, 1926, Bear (dastumet gant Tangi)

'ba an heol eo brav

[ba 'nɛwɔl he̞ bɾɑw]

au soleil il fait beau

Roje Dollo, 1932, Bear (dastumet gant Tangi)

arri eo an heol ganeoc'h !

[ɑj ɛ 'nɛwəl gɑ̃'nɑx]

vous apportez le soleil !

Lusien Karluer, 1928, Bear (dastumet gant Tangi)

an heol 'neus daou vertu ! an heol 'neus daou vertu ya ! feiz geo 'vat evit... n'it ket da gaout mez evit se 'vat ! unan da fontañ amann ha da grazañ kaoc'h

[ən 'ɛwɔl nøz do̞w 'vɛʁty n 'ɛwɔl nøz do̞w 'vɛʁty ja fe ge̞ ha wit ne ke gɑ:d me:z wi se ha yn də 'vɔ̃ntɑ̃ a'mɑ̃n a də 'gʁɑ:zɑ̃ kɔx] SoB

le soleil a deux vertus ! le soleil a deux vertus oui ! mais si pour... vous n'allez pas avoir honte pour ça ! une c'est fondre le beurre et l'autre dessécher la merde

Solañj Beuvan, 1949, Kawan (dastumet gant Tangi)

gwechall e oa tammoù lojennoù ha traoù, tammoù lojoù a vije laket eu... penaos e lârfen-me, evel... ne oa ket grignol ebet met eu... e vije tammoù traoù hag a vije graet evit lakat al lann da se... gwechall e vije graet tan gant lann hag aze 'ba... 'ba... dindan an doenn e vijent klenket, hag aze e vije bet graet un doenn gant eu... gant foueskennoù balan ha traoù kwa, hag aze a-wechoù e vije laket tammoù plouz ha traoù all, hag aze pa 'h arrie an heol warne, aze e vije « plas ar c'hazh »

[gwe’ʒɑl wa ’tɑ̃mo lo’ʒeno a tɾɛw ’tɑ̃mo ’lo:ʒo viʒe ’lɑkəd ə pə’nɔ̃:z ’lɑɹfɛn me wɛl wa kə ’gɾiɲəl bed mɛd ə viʒe ’tɑ̃mo tɾɛw a viʒe gwɛt wid ’lɑkə lɑ̃n də ze gwe’ʒɑl viʒe gwɛt tɑ̃:n gɑ̃n lɑ̃n ag ’ɑ:he bah bah di’nɑ̃:n ’do:ən viʒɛɲ ’klɛŋkət ag ’ɑ:he viʒe be gwɛ ’ndo:ən gɑ̃n ə gɑ̃n vwɛs’keno ’bɛ:lən a tɾɛw kwa ag ’ɑ:he ’we:ʒo viʒe ’lɑkə ’tɑ̃mo plu:z a tɾɛw al ag ’ɑ:he pe ’hɑje ’nɛwɔl waɹnɛ ’ɑ:he viʒe plas’hɑ:s kwa]

autrefois il y avait de petites cabanes et tout, de petites cabanes où on mettait euh... comment dirais-je, comme... il n'y avait pas de grenier mais euh... il y avait de petites choses qu'on faisait pour mettre l'ajonv à sé... autrefois on faisait le feu avec de l'ajonc et là dans... dans... sous le toit on les rangeait, et là on faisait un toit avec euh... avec des gerbes de genêts et tout quoi, et là parfois on mettait de la paille et d'autres choses, et là quand le soleil donnait sur eux, là c'était « la place du chat »

Lusieñ Minous, 1926, Bear (dastumet gant Tangi)

peogwir ma vez esaet kaout anezhañ e vano en he beg, en he beg ne vo ket darev, an hini traoñ a vo, hag evel-se, ha goude, gortoz an hini er beg d'arriet ma vez... deus e vo... ma vez daou pe dri devezh e vo drol an amzer, an disterañ gouad heol zo... se zo evel... evel lann gwechall ivez kwa, el lann e vez had fleur e-barzh aze, hag ar fleur kentañ a vo darev alies a-raok ma vo... vo darev ar reoù all ivez ha neuze pa arri an heol warne, pa vezont darev neuze e strinkont hag e digoront hag e strink an had kwa ha hemañ a ra 'ba ar genre-se kwa, hag an disterañ stokadenn a rez aze, evel pa vo tomm aze, 'h a ur bern had evel-se ivez

[py’gy:ɹ ma ve hɛ’sɑ:t kɑ:d neɑ̃ ’vɑ̃:no ni bek ni beg vo kə dɑɹw n:i tɾo̞w vo a və’se a ’gu:de ’gɔrtoz n:i beg ’dɑjət ma ve dəz vo ma ve do̞w pe dɾi ’dewəz vo dɾo:l ’nɑ̃mzəɹ dis’te:ɹɑ̃ ’gu:ad ’hɛwɔl zo ze vo wɛl wɛl lɑ̃n gwe’ʒɑl ie kwa lɑ̃n ve hɑ:t flœ:ɹ bɑɹz ’ɑ:he a flœ:ɹ ’kentɑ̃ vo dɑɹw a’li:ɛz ɹog vo vo dɑɹw ɹew al ie a ’nœ:he pe ɑj ’hɛwɔl waɹnɛ pe vɛɲ dɑɹw ’nœ:he ’stɹiŋcɛŋ a ’djɔ:ɹɛɲ a stɾiŋg nɑ:t kwa a ’hemɑ̃ ɹa ba ʒɑ̃ɹ ze kwa a dis’te:ɹɑ̃ stɔ’kɑ:n ɹe̞s ’ɑ:he wɛl pe vo to̞m ’ɑ:he ha bɛrn hɑ:t və’se ie]

puisque si l'on essaye de l'avoir [colza] il en restera dans au sommet [de la plante], au sommet ce n'est pas mûr, le bas le sera, et comme ça, attendre celui du sommet d'arriver s'il y a... selon le... s'il y a deux ou trois journées de temps bizarre, la moindre période d'ensoleillement est... c'est comme... comme l'ajonc autrefois aussi quoi, dans l'ajonc il y a de la semence de fleur dedans là, et les premières fleurs qui seront mûres souvent avant que ne soient... soient mûres les autres aussi et alors quand le soleil arrive dessus, quand elles sont mûres elles éclatent et elles s'ouvrent et la semence éclate quoi et celui-ci fait dans ce genre-là quoi, et le moindre contact que tu fais là, plein de graines partent quoi

Lusieñ Minous, 1926, Bear (dastumet gant Tangi)

me 'ma dizoloet anezhe d'an heol d'arriet da dareviñ anezhe

[me ma ˌdizo'loəd nɛ: də 'nɛwɔl 'dɑjɛd də da'rewi nɛ:]

je les avais découvert [vigne envahie par les ronces] pour que le soleil vienne les mûrir

Lusieñ Minous, 1926, Bear (dastumet gant Tangi)

pe devet gant an heol, ur rouzadenn, pe pleustret un tamm e oa bet eu...

[pe 'dɛwɛt kɑ̃n 'nɛwɔl ə ɹu'zɑ:n pe 'plœstət tɑ̃m wa bed ə]

ou brûlé par le soleil, un endroit roussi, ou fréquenté un peu que c'était euh...

Lusieñ Minous, 1926, Bear (dastumet gant Tangi)

Kavet zo bet 152 frazenn.
12345678