Brezhoneg Bro-Vear

Klask

Kavet zo bet 108 frazenn.
123456

aze e oa un tamm vilin ivez, da-heul... da-heul... da-heul eben kwa ! ya ! ac'hanta, a-raok arriet e Milin Drezelan zo un ti hag eo Tresan e anv, Milin Tresan

[... - ... - ... - ja - ... ˌmiˑlin dɣeˈzeˑlən ... ˈtɾesɑ̃n ... - ˌmiˑn ˈtɣesɑ̃n]

Pleuzal
Diwallit : frazenn dastumet e-maez Bro-Vear.

Ujen Boverje, 1930, Pleuzal (dastumet gant Tangi)

ar pezh a ra plijadur din 'h eo e vez al lexique da-heul, hag eu... 'ba tout an artikchoù, e vez... 'ba an traoñ e vez geriennoù, ha na ouian ket me, hag e gavan anezhe eno, eu... 'meus ket eu... vocabulaire extra en brezhoneg marteze met eu... bepred 'h ouvezan ur bern geriennoù kwa, hag eu... evel-se, bremañ e deskan c'hoazh

[pez ɹa pliˈʒɑːdyɹ dĩ he̞ ve ... dəˈhœːl - ag ə - ba tud naɹˈtikʃo - ve ban ˈtɾo̞wn ve giˈɹjeno - a na wiˈɑ̃ kə me - a ˈgɑwɑ̃ ne̞ ˈeːno - ə - ˌmøs kəd ə ... ɛn bɹe̞ˈzɔ̃ːnək maˈtehe mɛd ə - ˈbopə huˈveˑɑ̃ bɛɹn giˈɹjeno kwa - ag ə - viˈse - ˈbɹœmɑ̃ ˈdiskɑ̃ hwas]

ce qui me fait plaisir, c'est qu'il y a le lexique à la suite, et euh... dans tous les articles, il y a... en bas il y a des mots, que je ne sais pas moi, et je les y trouve, euh... je n'ai pas euh... un vocabulaire extra en breton peut-être mais euh... toujours est-il que je sais plein de mots quoi, et euh... comme ça, j'apprends encore

Pier Gotie, 1938, Plûned (dastumet gant Tangi)

1. ezhomm e oa da rep... repariñ anezhi, eu... ar fiksasionoù eu... ar reoù 'da laeret anezhi 'da... sao... saovaj un tamm 2. ha 'oa ket ken ar balancier e-barzh kwa 1. an teod a oa partiet ivez 2. « te... teod » a vez lâret deus se, ya, evel-se e vez lâret 1. ya, se eo, se eo a vez lâret, « teod... teod... teod ar c'hloc'h », ya, ya 2. ha c'hwi 'pa laket daou dent diaoul hañ ! 1. ya, me a oa bet... me a oa bihan 'vat, d'ar c'houlz-se... 1945, e oa... pa oa arriet ma dad deus an Almagn, e oa unan yaouank amañ o labourat, hag eu... 'na lâret eu... pa oa arriet Pier er gêr, Pier a oa anv ma dad ivez, « e vo sonet ar c'hloc'h emezañ, hag e welo... met daoñ ! n'eus teod ebet ken warni emezañ, boñ ! n'eo ket strikt emezañ, graet e vo », hag e oa graet unan gant eu... un dant ogejoù 2. dent an diaoul 1. 'na ivañtet... eñ... eñ 'na... graet 'na mat hañ, graet 'na mat, goude e oa 'ba en Peurid hag e oa hennezh da-heul c'hoazh, 'oa ket cheñchet

1. [em wa də ɹep - də ɹeˈpaɹĩ nɛj - ə - ˌfiksaˈsjɔ̃no ə - ˈɹew da ˈlɛːɹəd nɛj da - ʒɔ ˈʒɔːvəʃ tɑ̃m] 2. [a ˌwakə ken baˈlɑ̃sje baɾs kwa] 1. [ən ˈtɛwɔd wa paɹˈtiːəd ˈie] 2. [ˈtɛ - ˈtɛwɔd ve lɑːʁ dəs ˈse - ja - viˈse ve lɑːt] 1. [ja ze e̞ - ze e̞ ve ˈlɑːʁət - tɛwt tɛwt tɛwt ˈhlɔχ - ja - ja] 2. [a hwi pa ˈlɑkə ˈdo̞w dɛn ˈdjo̞wl ɑ̃] 1. [ja - me wa bet - me wa ˈbiˑən had - də ˈhulsːe - ... - wa - pwa aˈɹiˑə mə ˌdɑːd dəz nalˈmɑɲ - wa yn ˈjo̞wɑ̃ŋg ˈɑ̃mɑ̃ laˈbuːrət - ag ə - na ˈlɑːd ə - pwa ˈɑjə ˌpjɛɹ ˈge̞ːɹ - ˈpjɛɹ wa ˈhɑ̃ːno mə ˈdɑd je - vo ˈzɔ̃ːnə ˈhlɔχ ˌmeˑɑ̃ - a ˈwe̞ːlo mɛ dɑ̃w nøs ˈtɛwɔd be ken ˌwaɹni ˈmeˑɑ̃ - bɔ̃ - ˌne̞kə stɾik ˌmeˑɑ̃ - ˈgwe̞d vo - a wa gwe̞d ˈyn gɑ̃n ə - ən ˈdɑ̃n oˈgeːʒo] 2. [dɛn ˈdjo̞wl] 1. [na ĩˈvɑ̃tət - ẽ ẽ na - gwe̞d na ˈmɑːd ɑ̃ - gwe̞d na ˈmɑːt - ˈguːde wa ban ˈpœˑit a wa hẽːz dəˈhœːl hwas - ˌwakə be ˈʒɛ̃ʃət]

1. il fallait rép... la réparer [cloche], euh... les fixations euh... ceux qui l'avaient volée avaient... vand... vandales un peu 2. et il n'y avait plus le balancier dedans quoi 1. le balancier était parti 2. c'est « balancier » qu'on dit oui, c'est comme ça qu'on dit 1. oui, c'est ça, c'est ça qu'on dit, , « le balancier... balancier... balancier de la cloche », oui, oui 2. et vous vous aviez mis deux dents de herse hein ! oui, j'avais été... j'étais petit, à cette époque-là... 1945, c'était... quand mon père était revenu d'Allemagne, il y avait un jeune ici qui travaillait, et euh... il avait dit euh... quand Pierre était arrivé chez lui, mon père s'appelait Pierre aussi, « on va sonner la cloche dit-il, et il verra... mais dame ! il n'y a plus de balancier dessus dit-il, bon ! ce n'est pas grave dit-il, on va faire », et il en avait fait un avec euh... une dent de herse 2. des dents de herse 1. il avait inventé... il... il avait... il avait bien fait hein ! il avait bien fait, après elle était à Peurid et celui-là [balancier] était toujours avec, il n'avait pas été changé

1. Pier Gotie, 1938, Plûned
2. Odil Gotie, , Plûned
(dastumet gant Tangi)

hag e vije ordin oc'h esa boutañ un tamm paper, « xxx ( ?), 'ma lâret, me zo o vont da (dihopañ ?) ar paotr bihan-mañ memestra ! emañ o vont da lakeet tan war ma c'hein », hag e oan arriet, xxx ( ?) 'ma graet, 'ma ket graet trouz ha me o voutañ e biz dezhañ da-heul, eñ 'na aretet sell da voutañ paper 'ba... 'ba... 'ba... 'ba an toull-se !

[a ˌviˑʒe ɔꝛˌdiˑn ˈhɛsa ˈbutɑ̃ tɑ̃m ˈpɑpəꝛ - ? ma ˌlɑˑꝛ - ˌme zo ˌhɔ̃n diˈhopɑ̃ po̞d ˈbiˑən mɑ̃ mo̞sˈtɣɑˑ - mɑ̃ ˌɔ̃n də laˈkeˑɛ ˈtɑ̃ˑn waꝛ ma ˈhɛɲ - a wɑ̃n aˌɣiˑɛt - ? ma ˌgwe̞t - ˌma kə ˌgwe̞ ˈtɣuˑz a ˌme ˈvutɑ̃ i ˈbiˑz ˌdeˑɑ̃ də ˈhœˑl - ˈhẽ na aˈɣɛtət sɛl də ˈvutɑ̃ ˈpɑpəꝛ bæ bæ bæ bæ ˈtul ze sɛl]

et il essayait tout le temps de fourrer un bout de papier [dans le feu], « xxx ( ?), que j'avais dit, moi je vais (gronder ?) ce petit gars-là quand même ! il va me mettre le feu dans le dos », et j'étais arrivé, xxx ( ?) j'avais fait, je n'avais pas fait de bruit et moi de pousser son doitg à la suite [du bout de papier], il avait arrêté tiens de fourrer du papier dans... dans... dans... dans ce trou-là !

???

Louiz Gwajou, 1932, Kaouenneg (dastumet gant Tangi)

tomm din-me zo bet... da-heul ar reoù all kwa ! met... met pas mezv !

[to̞m ˈdĩme zo ˌbet - dəˌhœˑl ɣeˈwɑl kwa - mɛ - mɛ pas ˈmɛw]

ça m'est arrivé d'avoir des chauffes... en suivant les autres quoi ! mais... mais pas ivre !

Lusieñ Minous, 1926, Bear (dastumet gant Tangi)

a-hervez, 'meus bet klevet abaoe, e vije oblijet... serten soudarded zo, da lakat dilhad alman, soudarded frañse, ma 'h aent gant ur gompagnonezh alman, e vijent oblijet da lakat... da lakat eu... dilhad alman, ha... ha da vont da-heul, int a vije réquisitionnés, Frañsijen, gwelet a rez ? en nesped dezhe, en nesped dezhe, met end-eeun e vijent gwisket... neuze e vijet gwisket evelte

[hɛɹwe - møz ˌbe ˈklɛwə ˈbweˑ - ˌviˑʒe oˈbliːʒət - ˌsɛɹtɛn zuˈdɑɹdə zo - da ˈlɑkə ˈdijəd ˈɑlmɑ̃n - zuˈdɑɹdəd ˈfɹɑ̃sɛ - ma ˌhɛn gɑ̃n ˌgɔ̃paˈɲɔ̃ːnəz ˈɑlmɑ̃n - ˌviˑʒɛɲ oˈbliːʒə də ˈlɑkə - də ˈlɑkəd ə - ˈdijəd ə ˈɑlmɑ̃n - a a də ˌvɔ̃n dəˈhœːl - ˈhiɲ ˌviˑʒe ... - fɹɑ̃ˈsiːʒən ˌgwe̞ˑl ə ɹes - ˌnespət ˈte̞ - ˌnespət ˈte̞ - mɛˈdɛwn ˌviʒɛɲ ˈgwiskət - ˌnœhe ˌviʒɛɲ ˈgwiskə ˈwe̞lte̞]

à ce qu'il parait, que j'ai entendu depuis, on obligeait... certains soldats, à mettre des tenues allemandes, des soldats français, s'ils allaient dans une compagnie allemande, on les obligeait à mettre... à mettre euh... des tenues allemandes, et... et à les suivre, ils étaient réquisitionnés, des Français, tu vois ? contre leur gré, contre leur gré, si ce n'est qu'ils étaient habillés... alors ils étaient habillés comme eux

If Damani, 1938, Prad (dastumet gant Tangi)

met n'onn ket petore eu... petore anv 'na kar just 'ba ar c'houign e oa hañ ! ur pezh ti ha kalz lojeiz da heul kwa

[mɛ ˌnɔ̃ kə pøˌtøj ə - pøˌtøj ˈhɑ̃ːno na kaɹ ʒyst ə bah ˈhwiɲ wa ɑ̃ - ˌpeˑs ˈtiˑ a ˈkɑlz loˌʒɛjz də ˈhœˑl kwa]

mais je ne sais pas quel euh... quel nom il avait car il était juste dans l'angle hein ! une grande maison et beaucoup d'annexes quoi

Frañsoaz Kallag, 1936, Pederneg (dastumet gant Tangi)

1. ma vije annoarezed bihan da heul ar saout, hennezh a teue eu... ma vije peuriñ kaer, 'debre ket nemet ar begoù 2. ya, unan a oa arri se gantañ 1. ac'hanta ya ! ouzhpenn unan zo bet arriet met eu... boñ, petra zo arri dezhe aze kua ? ha neuze e oa ret derc'hen anezhañ en e graou da... dezhi, da reiñ foenn dezhañ, ha adkas anezhañ ken e vije arri peuret ar park, neuze e oa... neuze e goñvene ivez, gant-se gwelet a rez, penaos eo... eo bet ? oh ya ! delika hein ! ya, sur ya ! tener an traoù hardi ya

1. [ma ˌviʒe ɑ̃nwaˌɹeˑzəd ˈbiˑən də ˌhœˑl ə ˈzo̞wt - ˌhẽˑs te̞ ə - ma ˌviʒe ˌpœˑĩ ˈkɛːɹ - dɛˌbe kə mɛ ˈbeːgo] 2. [ja ˌyn wa ˌɑj ˈze ˌgɑ̃tɑ̃] 1. [ˌhɑ̃nta ja - spe̞n ˈyn zo bed ˈɑjət mɛd ə - bɔ̃ - ˌpɹɑ zo ˌɑj ˈde̞ ˌɑhe ˌkya - a ˌnœhe wa ˌɹɛd ˈdɛɹhɛn ˌneˑɑ̃ ni ˈgɹo̞w də - de̞j - də ˌɹɛˑĩ ˈvwɛn ˌdeˑɑ̃ - a ˈhatkas ˌneˑɑ̃ ken viʒe ɑj ˈpœːɹət ˈpɑɹk - ˌnœhe wa - ˌnœhe gɔ̃ˈveːne ˌiˑe - gɑ̃ˈse ˌgwe̞ˑl ə ɹe̞s - pəˈnɔ̃ːz e̞ - he̞ bet - o ja - deˈlika ɛ̃ - ja ˌsyˑɹ ja - ˈteːnəɹ ən ˈtɹɛw ˌhɑɹdi ja]

1. s'il y avait de petites génisses avec les vaches, celui-là [fièvre du lait ?] venait euh... s'il y avait du beau pâturage, il ne mangeait que les bouts 2. oui, c'était arrivé à un 1. eh bien oui ! c'est arrivé à plus d'un mais euh... bon, qu'est-ce qui leur est arrivé quoi ? et alors il fallait le garder dans l'étable pour... qu'elle, pour lui donner du foin, et le renvoyer au champ lorsque le champ était pâturé, alors c'était... alors ça convenait aussi, par conséquent vois-tu, comment c'est... ça a été ? oh oui ! délicat hein ! oui, sûr oui ! c'était particulièrement délicat

1. Frañswa Aofred, 1930, Louergad
2. Jan ar C'horveg, 1939, Louergad
(dastumet gant Tangi)

1. ma 'teus eu... un dra bennaket da-heul hañ ! kar gant patatez e-unan eu... met gwechall pa vije poazhet... pa vije poazhet boued d'ar moc'h, e vije laket ar patatez war-benn, pa vije laket beterabez da gentañ, goude e vije laket irvin ha goude e vijent laket 2. evel 'ba ar (chaodierenn ?) ya 1. 'ba ar (chaodierenn ?), xxx ( ?) a debre ar patatez diwar... diwar-benn 2. me 'meus bet graet c'hoazh, me 'meus bet graet c'hoazh, 'ba tout ar menajoù e vije graet se ya 1. ya, met e vije... pas (pato pred ?) gante met kement ha... 2. met eñ a vije mat 1. eñ a vije mat 2. (prepariñ ?) ya 1. ar re-se a oa natur, goude 'vije ket 'met beterabez ha... hag irvin gante, ha neuze e vije... e vije laket ar patatez war-benn

1. [ma tøz ə - ndɾa bəˈnɑkəd dəˈhœːl ɑ̃ kaɹ gɑ̃n paˈtɑːz iˈhyːn ə - mɛ gweˈʒɑl pe viʒe ˈpwɑˑhə - pe viʒe ˈpwɑˑhə ˈbwet tə ˈmox - viʒe ˈlɑkə paˈtɑːz waɹˈbe̞n - pe viʒe ˈlɑkə beˈtɾɑːbəz də ˈgentɑ̃ - ˈguːde viʒe ˈlɑkəd ˈiɹwin a ˈguːde viʒɛɲ ˈlɑkət] 2. [we̞l ba ʃoˈdjɛːɹən ja] 1. [ba ʃoˈdjɛːɹən - ? ˈdɛːbɛ paˈtɑːz ˈdiwaɹ ˌdiwaɹ ˈbe̞n] 2. [ˈme møz be gɛd hwas - ˈme møz be gɛd hwas - bah tud meˈnɑːʒo viʒe gɛd ze ja] 1. [ja - mɛd viʒe - pas ˌpɑto ˈpɾet kɑ̃te̞ mɛ ˈkemta] 2. [mɛ ˈẽ viʃe ˈmɑːt] 1. [ˈẽ viʒe ˈmɑːt] 2. [pʁeˈpɑˑĩ ja] 1. [ɹee wa ˈnɑtyɹ - gu viˌʒe kə mɛt beˈtɾɑːbəz a - a ˈiɹvin gɑ̃nte̞ - a ˈnœe viʒe - viʒe ˈlɑkə paˈtɑːz waɹˈbe̞n]

1. si tu as euh... quelque chose pour accompagner [les patates] hein ! car avec des patates toutes seules euh... mais autrefois quand on cuisait... quand on cuisait la nourriture des cochons, on mettait les patates sur le dessus, quand on mettait les betteraves d'abord, après on mettait des navets et après on les mettait 2. comme dans le (chaudron ?) oui 1. dans le (chaudron ?), xxx( ?) mangaient les patates sur... sur le dessus 2. moi j'ai déjà fait ça, moi j'ai déjà fait ça, dans toutes les fermes on faisait ça oui 1. oui, mais il y avait... pas des (patates de repas ?) pour eux tant qu'à... 2. mais ça c'était bon 1. c'était bon 2. (préparer ?) oui 1. ceux-là étaient natures, après il n'y avait que des betteraves et... et des navets avec, et aussi il y avait... avait des patates par-dessus

???

1. Roje Dollo, 1932, Bear
2. Paotr, 1951, Bear
(dastumet gant Tangi)

ar c'hi bihan a oa aet da heul ivez, ha moarvat e oa arri prest da gaout reoù vihan, hag a-benn ar fin eu... 'dea halet tu bennak 'ba ar park, ha goude e oa bet kerc'het he chas hini-ha-hini, da dont d'ar gêr, da degas anezhe-tout d'ar gêr ha... a-benn e oa... pa oa arri war an diwezhañ, goude e oa marvet, epuizet e oa moarvat

[... - ... - ... - dea ˈɑˑlət ... - ... ˌhiˑni a ˈhiˑni - ... - ... - ... - ... waɹ ˌnˑi diˈweˑɑ̃ ... - ... - ...]

le petit chien avait suivi aussi [le trajet vers Gwengamp], et sans doute était-elle prête à avoir des petits, et finalement euh... 'elle avait mis bas quelque part dans un champ, et après on avait été chercher ses chiots un par un, pour revenir à la maison, pour tous les ramener à la maison et... lorsque... quand elle était arrivée au dernier, après elle était morte, elle était épuisée sans doute


Diwallit : frazenn dastumet e-maez Bro-Vear.

Janed ar Bever, 1938, Langoad (dastumet gant Tangi)

hag e oa da-heul gwreg Jorj Pennorzh

[... pe̞ˈnɔɹs]

et c'était à la suite de la femme de George Pennors


Diwallit : frazenn dastumet e-maez Bro-Vear.

Ifig ar Falc'her, 1940, Rospez (dastumet gant Tangi)

ya, ya, ya ! welloc'h eo ur c'houad c'hlav evit ar machin-mañ, ha dour ivez met... hemañ xxx ( ?) partout ar machin-mañ, ha ponner da... da respirañ evel e vez lâret kwa, ya, ur vrumenn da-heul kwa

[ja ja ja - ˌwe̞lɔɣ e̞ ə ˌhuˑad ˈhlɑw wid ə maˈʃiˑn mɑ̃ - a ˈduːꝛ ˌiˑe mɛt - ˈhemɑ̃ ? paꝛˈtut maˈʃiˑn mɑ̃ - a ˈpɔ̃nəꝛ də - də ɣɛsˈpiːꝛɑ̃ we̞l ve ˈlɑˑt kwa - ˌjɑ - ə ˈvɹymən də ˌhœˑl kwa]

oui, oui, oui ! il vaut mieux une averse de pluie que ce machin-ci [bruine], et de la pluie forte aussi... ça xxx ( ?) partout ce machin-ci, et lourd à... à respirer comme on dit quoi, oui, avec une brume en plus quoi

???

Lusieñ Minous, 1926, Bear (dastumet gant Tangi)

eñ a oa deut da-heul teil, ha 'h eo deut hep engrais

[hẽ wa dœd də’hœ:l tɛj - a he̞ dœt heb ɑ̃gʁɛ]

il était venu avec du fumier, et il avait grandi sans engrais [palmier]

Lusien Karluer, 1928, Bear (dastumet gant Tangi)

me 'ma bet, pa oan o komañs, unnek beaj veterinaer en ur ober daou viz hanter, hep kontañ kwa, tout ar c'hollioù zo bet da-heul

[me ma bet pe wɑ̃n ’komɑ̃s ’œnɛk ’be:aʒ veteɹi’nɛ:ɹ nɔ̃n o̞:ɹ do̞w vis ’ɑ̃ntəɹ hep ’kõntɑ̃ kwa tut ’holjo zo bed də hœ:l]

moi j'avais eu, quand je débutais, onze fois le vétérinaire en deux mois et demi, sans compter quoi, toutes les pertes par la suite

Le Du 2012b, p.235 « fois 1) béaj »

Lusieñ Minous, 1926, Bear (dastumet gant Tangi)

met ma vije bet tout ar veleien evel-se on sur dit e vije bet beleien 'ba tout ar parrouzioù aze, oh paotr kaezh ! un den evel zo... dreist-par ! e kement stumm zo tout, ha hennezh eu... ma a vije d'e heul alies...

[mɛt ma viʒe bet tud bɛ’lɛjɛn vi’se hɔ̃ zyʁ dit viʒe be bɛ’lɛjən bah tut pa’ʁu:ʒo ’ɑ:ze o po̞t’kɛ:s nde:n wɛl zo dʁɛjst pɑ:ʁ ’kemən stym zo tut a hẽ̞:z ə me viʃe di hœ:l a’li:ɛs]

mais si tous les curés avaient été comme ça, je t'assure qu'il y aurait eu des curés dans toutes les communes là, oh ! mon pauvre ! un homme comme... hors-pair ! sur tous les plans , et celui-là... je le suivais souvent...

Pier Gotie, 1938, Plûned (dastumet gant Tangi)

hag ar c'hroc'hen zo bet aet da-heul ar pluñv ha hennezh zo bet sec'het goude kwa, met goude neuze eo ad... ad... adkiget, met n'eo ket aet ervat kwa

[a ’hɹɔ:hən zo bed ɛd də hœ:l plỹ: a hẽ̞:s so be ’ze:həd ’gu:de kwa mɛ ’gu:de ’nœ:he e̞ hat hat hat’ki:ɟət mɛ ne̞ kəd ɛd vɑ:t kwa]

et la peau est partie en même temps que les plumes et celui-là a séché quoi, mais après alors ça a re... re... cicatrisé de nouveau, mais ça ne s'est pas bien remis quoi

Lusieñ Minous, 1926, Bear (dastumet gant Tangi)

hag aze e vez chevreuilhed ha traoù d'ober un tamm riñsañ dezhe da-heul

[ag ’ɑ:he ve ʃœ’vɹœʎəd a tɾɛw do̞:ɹ tɑ̃m ’ɹĩsɑ̃ dɛ: də hœ:l]

et là il y a les chevreuils et tout pour leur faire quelques ravages en plus [aux jeunes ronces]

Lusieñ Minous, 1926, Bear (dastumet gant Tangi)

holen a lakae da-heul

[’ho:lən ’lɑkɛ də hœ:l]

elle mettait du sel en plus

Ivet Aofred, 1931, Bear (dastumet gant Tangi)

lêr a deue gantañ da-heul

[le̞:ɹ de gɑ̃tɑ̃ də hœ:l]

il apportait du cuir en plus

Lusieñ Minous, 1926, Bear (dastumet gant Tangi)

eñ 'na ket nemet eu... terzhienn kwa, da-heul kwa

[hẽ̞: na kə mɛd ə ’dɛɹʒɛn kwa də hœ:l kwa]

il n'avait que euh... de la fièvre quoi, après quoi

Lusieñ Minous, 1926, Bear (dastumet gant Tangi)

Kavet zo bet 108 frazenn.
123456