Brezhoneg Bro-Vear

Klask

Kavet zo bet 55 frazenn.
123

1. peogwir e oa Patrioted 'ba ar Vod aze, ha en ruines 2. a-benn neuze e oa an traoù o komañs stardañ kwa ! neuze e oa arri drouk ar Boched

1. [... ˈvoˑd ... - ...] 2. [... ˈstɑɹdɑ̃ ... - ...]

1. puisque les Patriotes étaient à ar Vod là, et [c'était] en ruines 2. pour alors la situation avait commencé à se tendre alors ! les Boches étaient devenus méchants alors

Kawan

1. Mari Martin, 1938, Kawan
2. If Koshig, 1938, Kawan
(dastumet gant Tangi)

1. serten brezhoneg zo diferant 2. ni... ni a ouvez brezhoneg... a-raok e oamp aet d'ar skol, met... met lenn anezhañ ! na skrivañ anezhañ 1. na skrivañ anezhañ n'out ket kat d'ober, 'meus ket bet... n'on ket bet lakeet 2. nann ! 1. ar c'hatechiz brezhonek 'mamp ivez 2. ya ! 1. ar c'hatechiz brezhonek a oa ivez 2. ya, pa oamp o komañs ya 1. ya, ya, ya 2. met eu... nann, divinet a rez eu... 1. ya, ya, met eu... met ar brezhoneg zo start a-walc'h hañ ! 2. ya, evit ar skrivañ 'vat sur 1. ha... ha... da skrivañ anezhañ

1. [ˌsɛɹrɛn bɹe̞ˈzɔ̃ːnək so diˈfeːɹɑ̃n] 2. [ˌnim ˌnim ˈhuːve bɹe̞ˈzɔ̃ːnək - ˌɹo̞ˑg wɑ̃m ˌɛt tə ˈskoːl - mɛ mɛ ˈlɛn ˌneˑɑ̃ - na ˈskɹwiːvɑ̃ ˌneˑɑ̃] 1. [na ˈskɹiːvɑ̃ ˌneˑɑ̃ ˌnu kə ˌkɑt ˈto̞ːɹ - ˌmøs kə ˌbet - ˌnɔ̃ kə ˌbe laˈkeˑət] 2. [ˌnɑ̃n] 1. [ˌhateˈʃiz bɹe̞ˈzɔ̃ːnəg mœm ˌiˑə] 2. [ˌjɑ] 1. [ˌhateˈʃiz bɹe̞ˈzɔ̃ːnəg wa ˌiˑə] 2. [ˌjɑ - pe wɑ̃m ˈko̞mɑ̃z ˌjɑ] 1. [ˌjɑ - ˌjɑ ja] 2. [mɛd ə - ˌnɑ̃n - diˈviːn ə ɹe̞s ə] 1. [ˌjɑ - ˌjɑ - mɛd ə - mɛ bɹe̞ˈzɔ̃ːnək so ˈstɑɹd əˈwɑx ɑ̃] 2. [ˌjɑ wit ə ˈskɹwĩːvɑ̃ ha ˌzyˑɹ] 1. [a a də ˈskɹĩːvɑ̃ ˌneˑɑ̃]

1. certains bretons sont différents 2. nous... nous savons le breton... avant d'être allés à l'école, mais... mais le lire ! ni l'écrire 1. ni l'écrire tu n'es pas capable de faire non plus, je n'ai pas eu... je n'ai pas été mise à faire 2. non ! 1. nous avions le catéchisme en breton 2. oui ! 1. il y avait le catéchisme en breton aussi 2. oui, quand nous étions en train de commencer 1. oui, oui, oui 2. mais euh... non, tu devines euh... 1. oui, oui, mais euh... mais le breton est assez difficile hein ! 2. oui, pour ce qui est de l'écriture assurément 1. et... et... pour l'écrire

1. Suzan an Alan, 1931, Bear
2. Frañsoa Briand, 1932, Bear
(dastumet gant Tangi)

komañs fleukañ

['komɑ̃s 'flœkɑ̃]

commencer à faire quelque chose d'inutile

Aleñ Toudig, 1968, Bear (dastumet gant Tangi)

marteze 'neus komañset, met achuiñ 'neus ket graet, evel e ra kalz, komañs labour ha pas achuiñ anezhe

[maˈtehe nøs ko̞ˈmɑ̃səd mɛd aˈʃyˑĩ ˌnøs kə ˈgwɛt - ˌwe̞l ɹa ˈkɑls - ˌko̞mɑ̃z ˈlɑːbuɹ a paz aˈʃyˑĩ ˈne̞]

peut-être qu'il a commencé, mais finir il n'a pas fait, comme font beaucoup, commencer un travail et ne pas le finir

Janin an Herveig, 1932, Ploueg (dastumet gant Tangi)

1. gwechall e gemere an dud... an amzer d'ober al labour, d'ober labour vat, e-kichen bremañ e vez c'hoant da vezañ kom... pa... pa vezer o komañs e vez c'hoant da vezañ fin an deiz-war-lerc'h 2. bremañ e vez graet prim-ha-prim te ! 1. ya, ya, goude e vezont fall, e vez graet labour fall

1. [gweˈʒɑl geˈmeːɹe ˈndyd - ɑ̃n ˈɑ̃mzəɹ ˌdo̞ˑɹ ˈlɑːbuɹ - do̞ɹ ˌlɑˑbuɹ ˈvɑːt - ˈkiʃən ˈbo̞mɑ̃ ve hwɑ̃n də ˈveːɑ̃ ko̞m - pe pe vɛːɹ ˈko̞mɑ̃s ve hwɑ̃n də ˈveːɑ̃ ˈfiːn ən ˌdeˑwaɹˈlɛχ] 2. [ˈbo̞mɑ̃ ve gwɛt ˌpɾymaˈpɾym te] 1. [ja - ja - ˈguːde vɛɲ ˈvɑl - ve gwɛd ˌlaˑbuɹ ˈvɑl]

1. autrefois les gens prenaient... le temps de faire le travail, de faire du bon travail, alors que maintenant on a envie de commenc... quand... quand on commence on veut que ça soit fini pour le lendemain 2. maintenant on fait en vitesse tiens ! 1. oui, oui, bien qu'ils soient mauvais, qu'on fasse du mauvais travail

1. Roje Dollo, 1932, Bear
2. Paotr, 1951, Bear
(dastumet gant Tangi)

ma 'h out o komañs seulamant, lec'h bezañ komañset a-raok

[ma hut 'ko̞mɑ̃s sœ'lɑ̃mɑ̃n - le̞h 'be:ɑ̃ ko̞'mɑ̃sə ʁo̞:k]

si tu commences seulement, au lieu d'avoir commencé avant

Lusien Karluer, 1928, Bear (dastumet gant Tangi)

n'emañ ket 'met komañs

[mɑ̃ kə mɛt ’komɑ̃s]

ça ne fait que commencer [crise du COVID19]

???

Lusien Karluer, 1928, Bear (dastumet gant Tangi)

me 'ma bet, pa oan o komañs, unnek beaj veterinaer en ur ober daou viz hanter, hep kontañ kwa, tout ar c'hollioù zo bet da-heul

[me ma bet pe wɑ̃n ’komɑ̃s ’œnɛk ’be:aʒ veteɹi’nɛ:ɹ nɔ̃n o̞:ɹ do̞w vis ’ɑ̃ntəɹ hep ’kõntɑ̃ kwa tut ’holjo zo bed də hœ:l]

moi j'avais eu, quand je débutais, onze fois le vétérinaire en deux mois et demi, sans compter quoi, toutes les pertes par la suite

Le Du 2012b, p.235 « fois 1) béaj »

Lusieñ Minous, 1926, Bear (dastumet gant Tangi)

« komañs c'hwilañ » ha komañs labourat

['komɑ̃z 'hwi:lɑ̃ a 'komɑ̃z la'bu:ɹət]

« commencer à baiser » et commencer à travailler [tunodo]


Diwallit : frazenn dastumet e-maez Bro-Vear.

Jañ-Batist an Tieg, 1935, Langoad (dastumet gant Tangi)

ar reoù yaouank emezañ, ar reoù zo o komañs emezañ, ne vez ket kaset paper ebet dezhe emezañ, an hini 'neus bolantez a deu da baeañ, nag an hini 'neus ket met añfin... ha 'na lâret din-me « tri gliant 'meus emezañ, unan a baeo kontan emezañ, egile a ra pa vo kap hag egile ne ra james »

[ɹew ’jo̞wɑ̃ŋg meɑ̃ ɹew zo ’komɑ̃s meɑ̃ ve kə ’kɑtət ’pɑpəɹ bet tɛ: meɑ̃ n:i nøz bo’lɑ̃nte dœ də ’bɛ:ɑ̃ na n:i nøs kə mɛ ɑ̃’fin a na lɑ:ɹ tim tɾi ’gli:ən møs meɑ̃ yn ’bɛ:o ’kɔ̃ntɑ̃n meɑ̃ e’gi:le ɹa pe vo kap ag e’gi:le ɹa ’ʒɑ̃məs]

les jeunes, disait-il [vétérinaire], les jeunes qui commencent disait-il, on ne leur envoie aucun papier [courrier recommandé] disait-il, celui qui a la volonté vient payer, celui qui n'a pas mais enfin... et il m'avait dit « j'ai trois clients, disait-il, un paiera comptant, disait-il, l'autre quand il pourra et l'autre ne fera jamais »

Lusieñ Minous, 1926, Bear (dastumet gant Tangi)

pa 'deuint tapet komañs tennañ digantañ pelec'h ha petra a oa bet kwa, ha feiz... neuze e oa goulennet gantañ xxx (?) eñ 'na lâret e oa bet ba ar maternite, « ha petra zo bet ? ur paotr bihan ? ur plac'h bihan ? hein ? ha deus piv eo hañval ? deus e dad pe deus e vamm ? » hag eñ respont « deus e dad-kozh emezañ, blevenn ebet war e benn emezañ, dant ebet en e c'henoù ! »

[pe dœɲ ’tɑpət ’komɑ̃s ’tɛ̃nɑ̃ di’gɑ̃ntɑ̃ ple̞h a pɾɑ wa bet kwa a fe: ’nœ:he wa ’gu:lət kɑ̃tɑ̃ ??? ẽ̞: na lɑ:ʁ wa bed bah matɛʁ’nite ɑ pɾɑ zo bet ə pot ’pi:ən plɑh ’pi:ən hɛ̃ a dœs piw hɛ ’hɑ̃:vəl dœz i dɑ:t pe dœz i vɑ̃m a hẽ̞: ’ʁespɔ̃n dœz i dɑt’ko:z meɑ̃ ’blɛwən bed waʁ i bɛn meɑ̃ dɑ̃n be ni ’he:no]

quand elles ont réussi à commencer à lui tirer les vers du nez, où et quoi, ma foi... alors on lui avait demandé xxx (?), il avait dit qu'il avait été à la maternité, « et qu'est-ce que c'est ? un petit gars ? une petite fille ? hein ? et il ressemble à qui ? à son père ou à sa mère ? » et lui de répondre « à son grand-père dit-il, pas un cheveu sur la tête dit-il, pas une dent dans la bouche ! »

???

Lusieñ Minous, 1926, Bear (dastumet gant Tangi)

ma wel an dour o komañs fiñval, hopala ! arri eo !

[ma we̞:l ndu:ɹ 'komɑ̃z 'vĩwal opə'la ɑj e̞]

si on voit l'eau commencer à remuer, hop là ! elle arrive [taupe] !

Lusieñ Minous, 1926, Bear (dastumet gant Tangi)

ni pa 'mamp komañset a rae gant euh... betek euh... evit an tier e raemp gant ar pezh... tammoù traoù a gavemp evit komañs hon menaj

[nim pe nɑ̃m ko̞'mɑ̃səd ʁɛ gɑ̃n ə 'bekəd ə wit 'ti:əʁ ʁɛm gɑ̃n pes 'tɑ̃mo tʁɛw 'gɑwɛm wit 'ko̞mɑ̃z ɔ̃m 'me:nəʃ]

nous quand nous avions commencé faisions avec euh... jusqu'à euh... pour les bâtiments nous faisions avec ce que... les quelques éléments que nous trouvions pour commencer notre exploitation

Aleñ Toudig, 1968, Bear (dastumet gant Tangi)

koulskoude ne ra ket droug euh... komañs gantañ adalek bihan ha neuze

[kus’ku:de ʁa kə dɾuk ə ’komɑ̃s kɑ̃tɑ̃ ’dɑlɛg ’bi:ən a ’nœ:he]

pourtant ça ne fait pas de mal euh... de commencer dès qu'ils sont petits et alors [faire preuve d'autorité]

Lusieñ Minous, 1926, Bear (dastumet gant Tangi)

ma wel an dour o komañs fiñval, hopala ! arri eo !

[ma we̞:l ndu:ɹ 'komɑ̃z 'vĩwal opə'la ɑj e̞]

si on voit l'eau commencer à remuer, hop là ! elle arrive [taupe] !

Lusieñ Minous, 1926, Bear (dastumet gant Tangi)

pa 'deuint tapet komañs tennañ digantañ pelec'h ha petra a oa bet kwa, ha feiz... neuze e oa goulennet gantañ xxx (?) eñ 'na lâret e oa bet ba ar maternite, « ha petra zo bet ? ur paotr bihan ? ur plac'h bihan ? hein ? ha deus piv eo hañval ? deus e dad pe deus e vamm ? » hag eñ respont « deus e dad-kozh emezañ, blevenn ebet war e benn emezañ, dan ebet en e c'henoù ! »

[pe dœɲ 'tɑpət 'komɑ̃s 'tɛ̃nɑ̃ di'gɑ̃ntɑ̃ ple̞h a pɾɑ wa bet kwa a fe: 'nœ:he wa 'gu:lət kɑ̃tɑ̃ ??? ẽ̞: na lɑ:ʁ wa bed bah matɛʁ'nite ɑ pɾɑ zo bet ə pot 'pi:ən plɑh 'pi:ən hɛ̃ a dœs piw hɛ 'hɑ̃:vəl dœz i dɑ:t pe dœz i vɑ̃m a hẽ̞: 'ʁespɔ̃n dœz i dɑt'ko:z meɑ̃ 'blɛwən bed waʁ i bɛn meɑ̃ dɑ̃n be ni 'he:no]

quand elles ont réussi à commencer à lui tirer les vers du nez, où et quoi, ma foi... alors on lui avait demandé xxx (?), il avait dit qu'il avait été à la maternité, « et qu'est-ce que c'est ? un petit gars ? une petite fille ? hein ? et il ressemble à qui ? à son père ou à sa mère ? » et lui de répondre « à son grand-père dit-il, pas un cheveu sur la tête dit-il, pas une dent dans la bouche ! »

Lusieñ Minous, 1926, Bear (dastumet gant Tangi)

komañs d'an eur apeupre, ha ne vi ket o klask da devezh, a-benn e vo noz normalamant 'to graet da devezh

['komɑ̃s tə nœ:ɹ apœ'pɹɛ a vi kə klɑsk tə 'dewəs bɛn vo nɔ̃:z nɔɹma'lɑ̃mɑ̃n to gwɛt tə 'dewəs]

commence à l'heure à peu près, et tu ne seras pas à chercher ta journée [rattraper le temps perdu], pour la nuit normalement tu as fait ta journée

Lusieñ Minous, 1926, Bear (dastumet gant Tangi)

komañs d'an eur apeupre, ha ne vi ket o klask da devezh, a-benn e vo noz normalamant 'to graet da devezh

['komɑ̃s tə nœ:ɹ apœ'pɹɛ a vi kə klɑsk tə 'dewəs bɛn vo nɔ̃:z nɔɹma'lɑ̃mɑ̃n to gwɛt tə 'dewəs]

commence à l'heure à peu près, et tu ne seras pas à chercher ta journée [rattraper le temps perdu], pour la nuit normalement tu as fait ta journée

Lusieñ Minous, 1926, Bear (dastumet gant Tangi)

Komañsomp ! eme person, pa vez bet teir eur o sarmon ! Arri eo poent komañs, kwa ?

Kon-man-son-m me pèrson-n, pé vé bét tèr oer sarmon-n ! Ayè pwè-n koman-s, kra ? (r roulé)

[kõ'mãsõm mə 'pɛʁsõn pe ve bet 'tɛ:ʁœʁ 'saʁmõn] [ajɛ pwɛn 'komãs kɾa]

Commençons ! dit le curé, quand il a fait trois heures de sermon ! Il est temps de commencer, non ? [Se dit lorsqu'il faut se mettre au boulot après avoir trainé par exemple.]

Herve seubil : Komañsomp ! ’me ’r person, pa oa bet teir eur ’ sarmon !

Ivona Toudig, 1934, Bear (dastumet gant Julien)

ne vije ket graet a-blaen da gentañ kwa, komañs stummañ anezhañ a vije graet ha bep ma 'h ae goude neuze e forse, dezhañ d'arriet hag abalamour dezhañ d'arriet just en daou benn kwa

[viʒe kə gwɛd ble:n də 'gentɑ̃ kwa 'komɑ̃s 'stymɑ̃ neɑ̃ viʒe gwɛt a bop tə he 'gu:de 'nœ:he 'vɔɹse deɑ̃ 'dɑjət a bɑ̃m teɑ̃ 'dɑjət ʒyst do̞w bɛn kwa]

on ne faisait pas entièrement au début quoi, on commençait à le former et à mesure qu'il allait après alors on forçait pour qu'il arrive et afin qu'il arrive juste aux deux bouts quoi [ferrer la roue de charrette]

Lusieñ Minous, 1926, Bear (dastumet gant Tangi)

Kavet zo bet 55 frazenn.
123