Brezhoneg Bro-Vear

Klask

Kavet zo bet 18 frazenn.

1. ha mont war ar bernioù ed hag a-bep-sort da dostaat... feiz eu... (ar weskennoù ?) 2. ya 1. peogwir 'h omp 'ba ar brezhoneg, ret eo lâret evel-se, ha 'ba ar parkoù e renke an nen ober savadennoù gwe... ed ha... amarriñ anezhe ha mont war-lerc'h al lieuz, ha pas leskel anezhe war... war... 2. pas laoskel anezhe war an ampich 1. ah nann ! lakat anezhe e-pign deus ar *c'heuz... ar c'hleuz a vije d'ober hañ ! xxx ( ?) e vije graet an dro, da reiñ plas d'al lieuz, bet on oc'h ober emichañs ! ha 'meus ket graet tout peogwir zo xxx ( ?), met... e renkes lakat da weskenn xxx ( ?) abalamour dezhi pas... dont dindan ar rod peotramant e vije kollet ur bern traoù hañ !

1. [a ˌmɔ̃n waɹ ˌbɛɹɲo ˈeːd a bo̞ˈsɔɹt tə do̞sˈtɑːd - fe ə hwesˈkeno] 2. [ˌjɑ] 1. [pyˌgyˑɹ hɔ̃m bah bɹe̞ˈzɔ̃ːnəg - ˌɹɛd e̞ ˈlɑˑɹ vəˌse̞ - a bah ˈpɑɹko ˈɹɛŋke ˈneːn ˌoˑbəɹ zavaˈdeno gwe - ˈeːd a - ɑ̃ˈmɑˑĩ ˈne̞ a ˌmɔ̃n waɹˌlɛx liˌøz - a pa ˈlɛskə ˈne̞ waɹ waɹ - pəˈtɑ̃m ˌhe ˈɹoːd ə liˌøz waɹ waɹ] 2. [paz ˈlo̞skə ˈne̞ waɹ ˈnɑ̃piʃ] 1. [a ˈnɑ̃n - ˈlɑkə ˈne̞ ˌpiɲ døz ˈhœ̃ˑ - ˈhlœ̃ˑ ˌviˑʒe ˈdo̞ˑɹ ɑ̃ - ? - ˌviˑʒe ˌgwɛ ˈndɾoˑ - də ˈɹe̞ˑĩ ˈplɑs tə liˌøz - ˌbed ɔ̃ ˈho̞ˑbəɹ meˈʃɑ̃ˑs - a ˌmøs kə ˌgwɛt ˈtut pyˌgyˑɹ zo ? - mɛː ˈɹɛŋke̞z ˈlɑkat tə ˈhweskən ˈdɾɛw pɑ̃m ˈde̞j pas - ˌdɔ̃n diˌnɑ̃ˑn ˈɹoːt pəˈtɑ̃m ˌviˑʒe ˈko̞lə bɛɹn ˈtɾɛw ɑ̃]

1. et aller sur les tas de blé et toutes sortes pour approcher... ma foi euh... les xxx ( ?) 2. oui 1. puisque nous sommes en breton, il faut dire comme ça, et dans les champs on devait faire des moyettes de... de blé et... les lier et suivre la lieuse, et ne pas les laisser sur... sur... 2. ne pas les laisser sur le passage 1. ah non ! les suspendre au *talu... au talus qu'il fallait faire hein ! xxx ( ?) on faisait le tour, pour faire de la place à la lieuse, j'ai été faire évidemment ! et je n'ai pas tout fait puisqu'il y a xxx ( ?), mais... tu devais mettre la xxx ( ?) pour ne pas qu'elle... sous la roue sinon on perdait plein de chose hein !

???

1. Janin an Herveig, 1932, Ploueg
2. If Hamon, 1946, Ploueg
(dastumet gant Tangi)

war (lien ?) al lieuz kwa

[waɹ ’li:ɛn ’li:øs kwa]

sur (la toile ?) de la lieuse quoi

???

Lusieñ Minous, 1926, Bear (dastumet gant Tangi)

ar c'hezeg, tri a gezeg a veze war al lieuz, e-se e veze plas d'ar c'hezeg da...

[’χe:zɛk tri ’ge:zɛg viʒe war ’liəz se viʒe plɑs tə ’χe:zɛg də]

les chevaux... il y avait trois chevaux sur la lieuse, par conséquent les chevaux avaient de la place pour...

Janin An Aodren, 1939, Bear (dastumet gant Tangi)

me a oa okupet gant dozañ ha greun... ha greun dezhi... dezhi... dezhi... a-bil... a-bil, ha leun ar sac'had diouzhtu, « klak », me 'mije d'ober skoulmañ anezhe gant ar fisel lieuz

[me wa o’kupəd gɑ̃n ’do:zɑ̃ a gɾœ:n a gɾœ:n dɛj dɛj dɛj bil bil a lœ:n ’zɑhad dy’sty klɑk me miʒe do:r ’skuɾmə nɛ: gɑ̃n ə ’fisɛl ljøz]

moi j'étais occupé à doser (?) et du grain... du grain à foison... à foison... à foison... à verse... à verse, et le sac rempli tout de suite, « clac », je devais les nouer avec de la ficelle lieuse

???

Michel Talgen, 1951, Bear (dastumet gant Tangi)

peogwir 'ba al lieuz e veze laket div volotenn

[pə’gu:r ma ljøz viʃe ’lɑkə diw vo’lotən]

puisque dans la lieuse on mettait deux pelotes [de ficelle]

Michel Talgen, 1951, Bear (dastumet gant Tangi)

'h an da gas al lieuz da fichañ, da fichañ

[hɑ̃ də gɑs ə li’øz meɑ̃ də ’viʃɑ̃ də ’viʃə]

je vais envoyer la lieuse à réparer, à réparer [mot utilisé vers Tregrom]

Michel Talgen, 1951, Bear (dastumet gant Tangi)

d'ar c'houlz-se e veze troc'het an ed gant an droc'herez pe gant al lieuz, hag ar re-se a veze eeun kwa, a veze... me zo bet oc'h ober, eeun... eeuniñ anezhe ha goude e vezent boutet 'ba... gant euh... gant un tamm koad aze e veze boutet 'ba... 'ba ar c'hoad aze, ha neuze war-lein e veze laket pri hag er bordoù e veze laket pri, e veze boutet ar pri... euh, ar plouz 'ba ar pri

[də ’huls:e viʒe ’trɔhə ne:d gɑ̃n drɔ’herɛs pe gɑ̃n ljøz a ’reze viʒe ɛwn kwa viʒe me zo be ho:r ɛwn ’ɛwnĩ nɛ: a ’gu:de viʒɛɲ ’butə ba gɑ̃n ə gɑ̃n tɑ̃m kwɑd ’ɑe viʒe ’butəd bah bah hwɑd ’ɑe a ’nœe war’lɛɲ viʒe ’lɑkə pɾi: a ’bɔrdo viʒe ’lɑkə pɾi: viʒe ’butəd ə pɾi: ə plu:z bah pɾi:]

à cette époque-là on coupait le blé avec la faucheuse ou la lieuse, et ceux-là étaient droits quoi, ils étaient... moi je l'ai fait, redress... les redresser [tiges] et après on les fourrait dans... avec euh... avec un morceau de bois là, on les fourrait dans... dans la charpente là, et alors sur le faîtage on mettait de l'argile et les bords on mettait de l'argile, on fourrait l'argile... euh, la paille dans l'argile

Roje Dollo, 1932, Bear (dastumet gant Tangi)

ar fiselenn hag an amarrer n'amarre ket ken, hag e oa arri fiselenn al lieuz d'ober tro ar park

[ə fi’se:lən ag ə nɑ̃’mɑɾər nɑ̃’mɑɾe kə ken a wa ɑj fi’se:lən ljøz do:r tɾo pɑrk]

la ficelle et la machine à lier ne liait plus, et la ficelle commençait à faire le tour du champ

Michel Talgen, 1951, Bear (dastumet gant Tangi)

me a oa okupet gant dozañ ha greun... ha greun dezhi... dezhi... dezhi... a-bil... a-bil, ha leun ar sac'had diouzhtu, « klak », me 'mije d'ober skoulmañ anezhe gant ar fisel lieuz

[me wa o’kupəd gɑ̃n ’do:zɑ̃ a gɾœ:n a gɾœ:n dɛj dɛj dɛj bil bil a lœ:n ’zɑhad dy’sty klɑk me miʒe do:r ’skuɾmə nɛ: gɑ̃n ə ’fisɛl ljøz]

moi j'étais occupé à doser (?) et du grain... du grain à foison... à foison... à foison... à verse... à verse, et le sac rempli tout de suite, « clac », je devais les nouer avec de la ficelle lieuse

???

Michel Talgen, 1951, Bear (dastumet gant Tangi)

ah ya, e veze graet un hent euh... tro ar park a veze troc'het gant ar falc'h, ha goude ec'h arrie al lieuz

[a ja viʒe gwɛ nɛn ə: tro pɑrk viʒe ’trɔχə gɑ̃n vɑlχ a ’gu:de ’hɑje ’liəz]

ah oui, on faisait un chemin euh... on coupait le tour du champ à la faux, et après la lieuse arrivait

Janin An Aodren, 1939, Bear (dastumet gant Tangi)

al lieuz da droc'hañ ed ha d'ober... d'ober fagodennoù ed

[ljø:s tə ’drohə e:d a do:r ’do:bər ˌfago’deno e:t]

la lieuse pour couper le blé et faire... faire des fagots de blés

Roje Dollo, 1932, Bear (dastumet gant Tangi)

gwechall e veze troc'het ed gant al lieuz, e veze lâret e veze soul... soul-ed

[gwe’ʒɑl viʒe ’tɾohə e:d gɑ̃n ljøz viʃe ’lɑ:rəd viʃe zul zu’le:t]

autrefois on coupait le blé avec la lieuse, on disait qu'il y avait du chau... du chaume

Michel Talgen, 1951, Bear (dastumet gant Tangi)

Ya, eñ a oa lorc'h ennañ o tont gant honnezh met moarvat ne oa ket re sur diontañ bepred ivez kar bepred e oa ur mekanik bras a-walc'h, al lieuz evel se quoi.

Ya, eñ oa lorh nênnañ ton gan hoñs, mè mahad oa ke ré sur diontañ ie, ka boped oa mékenik braz wah, lieuz vesé quoi.

Oui, il était fier en arrivant avec elle [la lieuse], mais il n'était probablement pas trop sûr de lui non plus, car c'était quand même une assez grande machine, la lieuse comme ça.

Plac'h, 1925, Trezelan (Bear) (dastumet gant Riwal)

Me 'meus soñj da welet X oc'h arruout er gêr war e lieuz, pa oa bet o prenañ al lieuz e-barzh Bear.

[me møs ’ʃõʃ tə ’weld X ’hajə ’ge̞:ʁ waʁ i liø:s pe wa be ’pʁe:nã liø:s ban ’beaʁ]

Je me rappelle de voir X arriver à la maison sur sa lieuse, quand il avait été acheter une lieuse à Bégard.

Plac'h, 1925, Trezelan (Bear) (dastumet gant Riwal)

Nann, pa vije troc'het gant al lieuz goude ne vije ket ur gwall afer. Lakat anezhe e savadelloù bihan aze.

Nann, pé vijé trohet gan lieus koudé, vijé ked gwèll afer. Laket nè zavadèllo bïen ahé.

Non, quand on coupait avec la lieuse ensuite, ça n'était pas si difficile de les disposer en petites moyettes.

Plac'h, 1925, Trezelan (Bear) (dastumet gant Riwal)

1. Amariñ anezhe d'ober, d'ober heu... 2. Beñ fagodennoù ... 1. Fagodennoù gante. 2. Fagodennoù gant an ed quoi. Evel, evel rae al lieuz goude quoi ma kerez. 1. Ya.

1. Añmariñ nè d’or, d’or, eu… 2. Beñ vagodènno… 1. Vagodènno gantè. 2. Vagodènno gan ’n ét quoi. Vèl, vèl rê lieus koudé quoi ma kées. 1. Ya.

1. Les lier pour faire... 2. Des fagots... 1. Des fagots. 2. Des fagots de blé. Comme le faisait la lieuse ensuite. 1. Oui.

1. Plac'h, 1925, Trezelan (Bear)
2. Plac'h, 1946, Pederneg
(dastumet gant Riwal)

A-raok e oa al lieuz e vijent troc'het gant an dud, ne vije ket ?

Rog oa lieuz vijènt trohet gan ’n dud, vijé ket ?

Avant d'avoir la lieuse, ce sont les gens qui les coupaient, non ?

Plac'h, 1946, Pederneg (dastumet gant Riwal)

1. Ha goude e oa deut... al lieuz a oa bet deut, ar re-se 'na rekouret. 2. Ya, ar moasonneuzed goude.

1. A goudé oa deut... lieuzet oa bé deut, ré-zé na rikouret. 2. Ya, mwasoneuzet koudé.

1. Et ensuite sont apparues les lieuses, qui ont été d'un grand secours. 2. Oui, les moissoneuses ensuite.

1. Plac'h, 1925, Trezelan (Bear)
2. Plac'h, 1946, Pederneg
(dastumet gant Riwal)

Kavet zo bet 18 frazenn.