Brezhoneg Bro-Vear

Klask

Kavet zo bet 104 frazenn.
123456

kar ni e oamp bet aze tu vois, hag e oa leun a delioù, des... delioù mortes kwa a oa e-barzh ha neuze e oa dour, ha ma verc'h a blij dezhi mont aze ordin da dont d'ober un dro aze, ha Judith, hi eu... a naetae peogwir eu... e vije bloket an dour aze, peogwir eu... ar feunteun-se a ber ordin hañ ! ha eu... bloket an dour aze, ha hi a distouve an toull aze, bezañ zo un toull 'ba ar penn aze, da... d'an dour da vont a-raok, hag ar wech diwezhañ e oamp bet aze e oa lous ha 'na desped

[kaꝛ ˈnim wɑ̃m ˌbed ˈɑhe ... - a wa ˌlœˑn ˈde̞jo - dɛ - ˌde̞jo ˈmɔꝛt kwa wa ˈbɑꝛz a ˌnœhe wa ˈduːɹ - a mə ˈvɛx ˌbiʃ ˈte̞j mɔ̃n ˈɑhe ɔꝛˌdiˑn dɔ̃n ˌdo̞ˑꝛ ən ˈdɣoˑ ˌɑhe̞ - a ʒydit ˌhi ə - ne̞ˈtɑˑe̞ pyˈgyˑꝛ ə - ˌviˑʒe ˈblokəd ˈduːɹ ˌɑhe̞ pyˈgyˑɹ ə ˈvɑ̃ntən ze ˌbeˑꝛ ɔꝛˈdiˑn ɑ̃ - a ə ˈblokə ˈnduːɹ ˌɑhe̞ - a ˈhi diˈstuːve ˈntul ˌɑhe̞ - ˈbe zo ˈtul bah ˈpe̞n ˌɑhe - dɛ dɛ ˈnduːɹ də ˌvɔ̃n ˈɣo̞ˑk - a ˌweˑʒ diˈweˑɑ̃ wɑ̃m ˌbed ˈɑhe wa ˈluːz a na ˈdespə ˈntɑ̃m]

car nous étions allées là tu vois, et elle était pleine de feuille, des... des feuilles mortes quoi qui étaient dedans et il y avait de l'eau aussi, et ma fille aime aller là pour venir faire un tour là, et Judith, elle euh... nettoyait puisque euh... l'eau était bloquée là, puisque euh... cette fontaine-là coule tout le temps hein ! et euh... l'eau [est] bloquée là, et elle débouchait le trou là, il y a un trou au bout là, afin... afin que l'eau parte, et la dernière fois que nous étions allés là c'était sale et elle était déçue

Jan Belonkl, 1933, Ploueg (dastumet gant Tangi)

« gortoz ! sell ! me 'h a da reiñ ul (louz ?) dit-te ! 'h ez da welet ! », me a garzhe d'ar stank, ha 'h aen da walc'hiñ ma zreid ha ma zraoù, ma c'hoaze war... 'ba an dour, 'ba an dour brein aze, lous, daon, en em lousaat an hini a raen ! « ha hast buan hañ ! kar bremañ-souden zo skol »

[ˈgɔto̞s ˌsɛl - ˌme ha də ˌɹɛɲ ə ˈluːz ˌdiˑte - ˌhe̞s tə ˈwe̞ˑlət - me ˈgɑɹze də ˈstɑ̃ŋk - a ˌhɛn tə ˈwɛlxĩ mə ˈzɹɛjc a mə ˈzɹɛw - ma ˈhwɑːze waɹ bah ˈnduːɹ - bah ˌduˑɹ ˈbɹɛɲ ˌɑhe̞ - ˈluːs - dɑ̃w - nɔ̃n luˈsɑːd ni ˌɹɛn - a ˌhɑstə ˈbyˑən ɑ̃ - kaɹ bəˈzɔ̃m zo ˈskoːl]

« attends ! tiens ! moi je vais te donner une raclée ! tu vas voir ! », moi je détalais à l'étang, et j'allais me laver les pieds et mes choses, assise sur... dans l'eau, 'dans l'eau saumâtre là, sale, dame, c'était me salir que je faisais !, « et dépêche-toi hein ! car tout à l'heure il y a école »

???

Simona ar Bilhon, 1936, Bear (dastumet gant Tangi)

me... me 'ma graet un dro lous da hennezh, me a oa kanailh pa oan kañfard hañ ! o tont d'ar gêr deus eu... Bear amañ, kar an dour, an dour 'h arrie da lakat eu... e siri da dont en-dro te ! hag e oa d'ober... e vije (digeret ?) ha serret ha digoret (ar barier ?), ha me 'ma serret ar machin, un devezh en ur dremen, hag ar saout a oa war ar prad, pa e oa arri Pignu er gêr, a-benn neuze e oa ar saout betek o... betek o c'hof 'ba an dour, me 'ma graet ur garg dour te ! oh fri lous ! me 'meus ket bet c'hwitet tro ebet, tout 'meus graet anezhe

[ˌme ˌme ma ˌgwɛd ən ˌdɾo ˈluːs tə ˈhẽˑs - ˌme wa ˈkɑ̃naj pə wɑ̃n ˈkɑ̃faɹd ɑ̃ - ˌtɔ̃n tə ge̞ˑɹ dœz ə - ˈbeˑaɹ ˌɑ̃mɑ̃ - kaɹ ˈnduˑɹ ˈnduˑɹ ˌhɑje də ˌlɑkəd ə - i siˌɾi dɔ̃n ˈdɾo te - a wa ˌdo̞ˑɹ - viʒe ˈdjɛˑɹɛd a ˈzɛɹɛt a ˈdjo̞ˑɹət ˈbaj - a ˌme ma ˌzɛɹəd maˌʃin - ən ˈdewəz nɔ̃n ˈdɾemɛn - a ˈzo̞wd wa waɹn ˈpɾɑːt - pe wa ˌɑj piˌɲy ˈge̞ːɹ - be̞n ˈnœhe wa ˈzo̞wd ˌbetəg o - ˌbetəg o ˈhoˑv ban ˈduˑɹ - ˌme ma ˌgwɛd ə ˌgɑɹg ˈduːɹ te - o vɹi ˈluːs - ˌme møs kə ˌbe ˈhwitət ˈtɾo bet - ˌtud møz gwɛd ˈne̞ˑ]

moi... moi je lui avais joué un sale coup à celui-là, moi j'étais canaille quand j'étais gamin hein ! en revenant à la maison de euh... Bear ici, car l'eau, l'eau arrivait pour faire euh... fonctionner sa scierie pardi ! et il fallait faire... on (ouvrait ?) et on fermait et on ouvrait (la barrière ?), et moi j'avais fermé le machin, un jour en passant, et les vaches étaient sur le pré, quand Pignu est revenu chez lui, pour alors les vaches étaient jusqu'au... jusqu'au ventre dans l'eau, moi j'avais fait une sacré retenue d'eau pardi ! oh le morveux ! moi je n'ai raté aucun tour, je les ai tous fait

???

Frañswa ar Bihan, 1931, Bear (dastumet gant Tangi)

krec'h e gasen anezhe da gousket ha 'h aent ganin o-daou 'ba ar gwele, oh ! met 'gousken ket gante ! o c'hoari las 'ba ar gambr, ya ! ar frioù lous !

[ˈkweɣ ˌgɑsɛn ˈne̞ də ˈguskə a ˌhe̞ɲ gəˌnĩ oˌdɔw bah ˈgweːle - o mɛ gusˌke̞ŋ kə ˌgɑ̃nte̞ - ˌhwɑj ˈlɑz bah ˈgɑ̃m - ˌjɑ - ˈvꝛiˑo ˈluːs]

je les amenais en haut pour dormir et ils allaient avec moi tous les deux dans le lit, oh ! mais je dormais pas à cause d'eux ! ils chahutaient dans la chambre, oui ! les morveux !

Mari Duigou, 1935, Tregonnev (dastumet gant Tangi)

1. nann, nann, ur c'hrogad mat zo 'meus ket bet gwelet 2. hag an douar zo lous ! minabl ! ivez ! yeot... yeot eu... petra a lârfen dit ? yeot mat da vann ebet

1. [nɑ̃nɑ̃n - ˌhɹɔˑgəˈmɑt so ˌmøs kə be ˈgwe̞ˑlət] 2. [ag ən ˈduˑaɹ zo ˈluːs - miˈnɑˑp - ˌiˑe - ˈjɛwɔt - ˈjɛwɔd ə- pɹa ˌlɑɹfe̞n dit - ˌjɛwɔt ˈmɑːt tə ˈvɑ̃n əˌbet]

1. non, non, je n'en ai pas vu depuis un bon moment [ravenelle] 2. et la terre est sale ! abominable ! aussi ! de l'herbe... de l'herbe euh... comment te dirais-je ? de l'herbe dont on ne peut rien faire

1. Jan ar C'horveg, 1939, Louergad
2. Frañswa Aofred, 1930, Louergad
(dastumet gant Tangi)

ba ar park 'ma pemp, tachenn, 'ba unan, e-fas da Benn al Lann neuze, ar menaj bihan zo aze, mann d'ober evit cheñch gant den ebet, ar reoù gozh « oh ! honnezh zo douar fall hag elvezenn ha tout », ar menajer a oa e-barzh a-raok 'oa ket eu... terribl, lous e oant 'vat sur !

[bah ˈpɑɹk ma ˈpɛm - ˈtɑʃən - bah ˈyˑn - ˌvɑs tə ˌbe̞n ˈlɑ̃n ˌnœhe - ˌmeˑnəʒ ˈbiˑən zo ˈɑhe̞ - ˈmɑ̃n do̞ˑɹ wi ˌʃɛ̃ˑʃ gɑ̃n ˈden bet - ˌɹewˈgoːz - o ˌhɔ̃ˑs so ˌduˑaɹ ˈvɑl a elˈveːzən a ˌtut - meˈnɑːʒəɹ wa ˈbɑɹz ˌɹo̞ˑg wa kəd ə - ˈtɛɹib a - ˈluːz wɑ̃ɲ had ˌzyˑɹ]

dans le champ j'avais cinq, parcelles, dans une, en face de Penn al Lann alors, la petite ferme qu'il y a là, personne n'arrivait à changer quoi que ce soit, les anciens [disaient] « oh ! ça c'est de la mauvaise terre et de la ravenelle et tout », le fermier qui était dedans avant n'était pas euh... terrible, je te garantis qu'elles étaient sales [parcelles] !

Jakez Dilinan, 1931, Kemperven (dastumet gant Tangi)

eñ 'oa ket brav lâret « fri lous » dezhañ

[ˈhẽ ˌwa kə ˈbɣɑw laꝛ vɣi ˈluˑs ˌteˑɑ̃]

lui ce n'était pas beau de lui dire « morveux » [de le provoquer]

Lusieñ Minous, 1926, Bear (dastumet gant Tangi)

met ur parizian a oa 'ba ar c'hoñseilh, ha 'nea graet moaien da lakat « Route de Traoñ Kanton », ar fri lous-se ! mais c'est vrai ! c'est Pont Poyez, c'est pas... Route de... an hent da vont da... Draoñ Kanton eo, met ar vilajenn zo e Pont Poyez

[... - ... - ... - ... - ... - ... pɔ̃mˈpojəs - ... - ... - dɾɔw ˈkɑ̃ntɔ̃n ... - ... pɔ̃mˈpojəs]

Langoad / Koatreven
Diwallit : frazenn dastumet e-maez Bro-Vear.

Janed ar Bever, 1938, Langoad (dastumet gant Tangi)

1. ar Gernevez zo ivez, ar Gernevez Lous 2. ah ! ar Gernevez Lous, ah ya 'vat ! 1. hennezh zo à droite neuze 2. n'out ket bet 'ba ar re-se james, n'on ket bet aze james, nann 'vat ! 1. ar Gernevez Lous a vez graet 2. ar Gernevez Lous, Lous ! 1. ya 'vat ! sell aze un anv drol hañ ! 2. ar Gernevez Lous ya

1. [gɛꝛˈnɛˑve ... - gɛꝛˌnɛˑve ˈluˑs] 2. [a gɛꝛˌnɛˑve ˈluˑz - ... - ...] 1. [gɛꝛˌnɛˑve ˈluˑz ...] 2. [gɛꝛˌnɛˑve ˈluˑs - ˈluˑs] 1. [ja ha - ...] 2. [gɛꝛˌnɛˑve ˈluˑz ja]

Tremael
Diwallit : frazenn dastumet e-maez Bro-Vear.

1. Emil Jaouen, 1930, Tremael
2. Rozali Herve, 1932, Tremel
(dastumet gant Tangi)

olala ! Marivon zo bet hañ, mais alors hein c'est... hañ ! eo lous an traoù, amañ eo lous an traoù ! ici aussi c'est lous an traoù sell !

[olala - maʁi’vɔn zo bet ɑ̃ - ... - ɑ̃ e̞ lu: ntʁɛw ’ɑ̃mɑ̃ e̞ lu:z ən tʁɛw - ... lu:z ən tʁɛw sɛl]

oh là là ! Maryvonne est passée hein, mais alors c'est... hein ! c'est sale, ici c'est sale ! ici aussi c'est sale regarde !

Lusien Karluer, 1928, Bear (dastumet gant Tangi)

lous eo da veg !

[lu:z e̞ də vek]

tu as la bouche sale [à un enfant] !

Lusien Karluer, 1928, Bear (dastumet gant Tangi)

hag ar menaj a oa bet abandonet, lesket da vont hag eu... al lojeiz a oa fall, an douar a oant... a oa lous ha tout ar stal, ar re-mañ, se a oa interesant evite peogwir ar briz a oa... ar briz a oa deus se ivez kwa, n'out ket kat da c'houlenn kalz a arc'hant evit un dra n'emañ en etat kwa, se zo sklaer

[ag ə 'me:naʒ wa bed ˌabɑ̃n'dɔ̃:nət 'lɛskəd də vɔ̃n ag ə lo'ʒɛjz wa vɑl ən 'du:aʁ wɑ̃ɲ wa ɑj lu:z a tut stɑ:l 'ʁemɑ̃ ze wa inte'ʁesən witɛ py'gy:ʁ bʁi:z wa bʁi:z wa dəs se ie kwa nu kə kɑd də hu:l kɑlz 'ɑʁhɑ̃n wid ən dʁɑ mɑ̃ kə 'netət kwa ze zo skle̞:ʁ]

et la ferme avait été abandonnée, délaissée et euh... le logis était mauvais, les terres étaient... étaient en friche et tout le bazar, ceux-ci c'était intéressant pour eux puisque le prix était... le prix était en fonction de ça aussi quoi, tu ne peux pas demander beaucoup pour une chose qui n'est pas en état quoi, ça c'est clair

Pier Gotie, 1938, Plûned (dastumet gant Tangi)

ya, daou... daou sort milskoulm zo kwa, hemañ zo evel 'ba ar porzh ha traoù evel-se met hennezh zo ur machin lous ivez, eñ a derc'h da ledek, e-kichen egile zo 'ba ar genre de bazoc'hed met a led... un tamm mat... un tamm mat... un tamm mat muioc'h a led egile evit... met na n'eo ket memes liv evel hennezh, met e vez lâret memes anv dezhe o-daou

[ja do̞w do̞w sɔɹd ’milskulm zo kwa ’hemɑ̃ zo wɛl bah pɔɹs a tɾɛw və’se mɛ hẽ̞:s so əɹ ’mɑʃin lu:z ie hẽ̞: dɛɹx tə ’le:dɛk ’kiʃən e’gi:le zo ba ʒɑ̃ɹ də ba’zo:hət mɛ le:t tɑ̃’mɑt tɑ̃’mɑt tɑ̃’mɑt ’my:ɔh le:d e’gi:le wit mɛ na ne̞ kə mɔ̃z liw wɛl hẽ̞:s mɛ ve lɑ:t ’mɔ̃məs ’hɑ̃:no dɛ o’do̞w]

oui, il y a deux... deux sortes de renouée quoi, celui-ci est comme dans la cour et tout comme ça [renouée des oiseaux] mais celui-là est un saloperie aussi, il continue de s'étendre, alors que l'autre [renouée persicaire ?] est du genre du chénopode mais il s'étend... beaucoup... beaucoup... l'autre s'étend beaucoup plus que... mais il n'est pas de la même couleur que celui-là, mais on donne le même nom aux deux

???

Lusieñ Minous, 1926, Bear (dastumet gant Tangi)

lous-brein

[luz'bʁɛɲ]

très sale

Klaod Gwilhou, 1931, Bear (dastumet gant Tangi)

ur pilad grizilh, me 'ma hastet buan mont dindan an dumporell ha fidedoue goude e oa tavet, met goude ar patatez a oa lous

[ə 'pi:lə 'gɾi:zil me ma 'hɑstə 'by:ən mɔ̃n di'nɑ̃n nim'po:ɾo ha fidə'du:e 'gu:de wa 'tɑ:vət mɛ 'gu:de pa'tɑ:z wa lu:s]

une averse de grêle, moi je m'étais dépêché d'aller sous le tombereau et nom de dieu après ça s'était arrêté, mais après les patates étaient sales

Michel Talgen, 1951, Bear (dastumet gant Tangi)

brud fall, lous

[bɹyt'fɑl lu:s]

mauvaise réputation, sale [Marseille]

Janed Merrien, 1936, Bear (dastumet gant Tangi)

Ya. Aze ec'h on ma gluch. War ma pevar... ma c'hrabanoù pe un dra bennak, moarvat o tennañ traoù lous deus e-mesk ar fleur marteze ya.

[ja ahe hõ mə 'glyʃ – waʁ mə pe̞waʁ – mə hʁa'bãːno pe ən dʁa be'naːk – ma'hat 'tɛnã tʁɛw 'luːz døz mɛsk ə 'flœːʁ ma'tee ja]

Oui. Là je suis accroupi. Sur mes quatre... à quatre pattes ou quelque chose, sûrement en train d'enlever des saletés de parmi les fleurs, peut-être oui.

Description d’une photo.

Plac'h, 1925, Trezelan (Bear) (dastumet gant Riwal)

ne oa ket brav mont (d'ober ar fri lous dezhe ?)

[wa kə bɾɑw mɔ̃n do̞:ʁ vɹi'lus tɛ:]

il ne valait mieux pas aller faire le morveux devant eux [les provoquer]

Lusieñ Minous, 1926, Bear (dastumet gant Tangi)

pa 'nije evet ur bannac'h, ne vije ket brav mont da lâret « fri lous » dezhañ

[pe niʒe 'e:və bɑ̃h viʒe kə bɾɑw mɔ̃n də lɑ:ɹ vɾi'lu:s teɑ̃]

quand il avait bu un coup, il ne faisait pas bon aller le provoquer [litt. lui dire que c'était un morveux]

Lusieñ Minous, 1926, Bear (dastumet gant Tangi)

ar re-mañ a oa gwersed d'ar c'houlz-se, ne vije ket brav lâret « fri lous » dezhe

[a 'ɹemɑ̃ wa 'gwɛɹsɛt tə 'huls:e viʒe kə bɹɑw lɑ:ɹ vɾilu:s tɛ]

ceux-là étaient des hercules à cette époque-là, il ne faisait pas bon les traiter de « morveux »

Lusieñ Minous, 1926, Bear (dastumet gant Tangi)

Kavet zo bet 104 frazenn.
123456