Brezhoneg Bro-Vear

Klask

Kavet zo bet 24 frazenn.
12

1. ha tout an dud zo bet er skol gant ar re-se 'vat paotr 'deus derc'het soñj hañ ! met 'oa ket mat se peogwir eu... tromatizet e vije eu... n'eo ket deskiñ a raes, ar c'hontrefed ! gant aon da gaout ur bazhad 2. da dud a oa oc'h esae derc'hel ac'hanout er skol ?

1. [a ˈtun ˌdyd zo be ˈskoːl gɑ̃n ˌɹeˑe ha po̞t døz ˈdɛɹhɛd ˈʒɔ̃ˑʒ ɑ̃ - mɛ ˌwa kə ˌmɑˑd ˈze ˌpuˑɹ ə - tɹomaˈtiːzəd viʒe ə - ˌne̞ kə ˈdiskĩ ɹɛs - ˌhɔ̃təˈfɛt - gɑ̃n ˈo̞wən də ˌgɑˑd ˈbɑhat] 2. [də ˈdyd wa ˈhɛsɛ ˌdɛɹhɛl ˌo̞wt ˈskoːl]

1. et tous les gens qui ont été à l'école avec ceux-là mon gars s'en souviennent hein ! mais ça ce n'était pas bien parce que euh... on était traumatisé euh... ce n'est pas apprendre que tu faisais, au contraire ! de peur de prendre une volée 2. tes parents essayaient de te maintenir à l'école ?

1. Remond ar Bras, 1934, Louergad (Sant Eler)
2. Solañj ar Bras, 1936, Louergad (Sant Eler)
(dastumet gant Tangi)

1. ya met gwechall e vije laket ur bern lin ivez 2. ya 1. ha 'h ae an nen da dreiñ anezhe gant ur vazh aze 2. ya, ur vazh kamm 3. ya, ur berchenn, ur berchenn a oa 1. ha pa 'vijent ket sec'h a-walc'h e raes un tamm... ti bihan aze gante 'ba ar gêr, abalamour da... abalamour da aogañ, aogañ anezhe

1. [ˌjɑ mɛ gweˌʒɑl viʒe ˌlɑkə ˌbɛɹn ˈliːn ˌiˑe] 2. [ˌjɑ] 1. [a he̞ ˈneːn də ˈdɾɛĩ ˌne̞ gɑ̃n ˈvɑːz ˌɑhe̞] 2. [ˌjɑ - ˌvɑˑs ˈkɑ̃m] 3. [ˌjɑ - ˈbɛɹʃən - ˈbɛɹʃən wa] 1. [a pe viˌʒɛɲ kə ˈzex əˌwɑx ɹe̞s ˌtɑ̃m - ti ˈbiˑən ˌɑhe̞ ˈgɑ̃nte̞ bah ˈge̞ːɹ - ˌbɑ̃m tə ˌbɑ̃m tə ˈoːgɑ̃ - ˈoːgɑ̃ ˌne̞]

1. oui mais autrefois on mettait beaucoup de lin aussi 2. oui 1. et on allait les tourner avec un bâton là 2. oui, un bâton courbé 3. oui, une perche, il y avait une perche 1. et quand ils n'étaient pas assez secs tu faisais un petit... une petite hutte là avec à la maison, afin de... afin de rouir, les rouir :

1. Janin an Herveig, 1932, Ploueg
2. If Hamon, 1946, Ploueg
3. Armelle Hamon, , Ploueg
(dastumet gant Tangi)

gwechall e vije graet c'hweskennou ed, peogwir e vije graet eu... ur c'hevre, gant un tamm... ed, (d'ar c'hi ?) ha neuze e raes eu... (ur c'hra ?) da kouezhañ, ha hennezh a lakez war an douar, ha pa vije troc'het an ed e lakes... da ed evel-se e-barzh, 'ba eñ... (ar c'hra ?)-se, ha goude, e serres anezhañ, hag e raes (ur c'hra ?) all war-benn abalamour d'an ed da chom... 'ba ar memes pezh tout

[gweˈʒɑl ˌviˑʒe ˌgwe̞ hwɛsˈkeno ˈeˑt - pyˈgyˑꝛ ˌviˑʒe ˌgwe̞d ə - ˈhɛꝛve - gɑ̃n ˌtɑ̃m - ˈeˑt - də ˈhiˑ a ˌnœhe ɣe̞z ə - ə ˈχɑˑ də ˌkweˑɑ̃ - a ˌhẽˑz ˈlɑke̞z waꝛ ˈnduˑaꝛ - a pe ˌviˑʒe ˈtɣɔhə ˈneˑd ˌlɑke̞s - də ˈheˑd veˌse ˈbɑꝛs - bah ẽ ˈχɑˑ ze - a ˌguˑde - ˈzɛɣe̞z ˌneˑɑ̃ - a ˈɣe̞z ə ˌχɑ ˈɑl waꝛˈbe̞n bɑ̃m tə ˈneˑt tə ˌʃo̞m - ba ˈmo̞məs ˈpeˑs tut]

autrefois on faisait des fascines de blé, puisqu'on faisait euh... un lien, avec une peu... de blé, xxx ( ?) et alors tu faisais euh... xxx ( ???) en tombant, et celui-là tu le mettais par terre, et quand on coupait le blé on mettait... ton blé comme ça dedans, dans celui... ce xxx ( ???)-là, et après, on le fermait, et tu faisais un autre xxx ( ?) par-dessus afin que le blé reste... d'un seul tenant

???

Janin an Herveig, 1932, Ploueg (dastumet gant Tangi)

1. sell aze ! gwechall pa vije un eured bennaket, e vije ret kaout pakadennoù butun peogwir an eil a vije o tremen d'egile 2. sell aze ! ha goût a oarez, ma... ma raes ket evel ar re all, 'oa ket bieñ

1. [sɛl ˌɑhe - gweˌʒɑl pe ˌviˑʒe ˌnœˑɣəd bəˈnɑkət - ˌviˑʒe ˈɣɛt ˌkɑˑ pakaˈdeno ˈbytyn pyˌgyˑꝛ ˈne̞j ˌviˑʒe ˈtɣe̞me̞n deˈgiːle] 2. [sɛl ˌɑhe - a ˌguˑd ə ˈwɑˑɣes - ma ma ˌɣe̞s kəd ve̞l ə ˌɣe ˈɑl ˌwɑ kə ˈbjɛ̃]

1. voilà ! autrefois quand il y avait un mariage quelconque, il fallait avoir des paquets de tabac parce qu'on se les passait 2. voilà ! et tu sais, si... si tu ne faisais pas comme les autres, ce n'était pas bien

1. Jan ar C'horveg, 1939, Louergad
2. Frañswa Aofred, 1930, Louergad
(dastumet gant Tangi)

eo poultr... « minorga », da saotiñ revrioù gwez, eñ a oa petra ? « minorga » a vije graet dioutañ met... petra a vije graet deus ar machin-se ? eñ... eñ a oa ur machin da deviñ louzoù, ar poultr-se, ha xxx ( ?), gwelet a rez eu... hag e lakes ur vechenn e-barzh ha... e stardes... e raes un toull 'ba ar wezenn, hag e stardes anezhañ e-barzh, ha... hag ur voestad chimik gantañ aze evel-se hag e oa kroget an tan 'ba ar poultr

[he̞ ˈpul - miˈnɔɹga - də ˈsotĩ ˌɣɛꝛvo ˈgwẽˑ - ˈhẽ wa ˌpɣɑ - miˈnɔɹga ˌviˑʒe ˌgwe̞ ˈdjɔ̃tɑ̃ mɛ - ˈpɣɑ ˌviˑʒe ˌgwe̞d dœz ˈmɑʃin ze - ˈhẽ ˈhẽ wa ˈmɑ ˈmɑʃin də ˈdɛwĩ ˈluˑzu - ə ˈpul ze - a ? - ˈgwe̞ˑld ə ɣez ə - a ˈlɑke̞z ˈveʃən ˈbɑꝛz a - ˈstɑꝛde̞z ɣe̞z ən ˈtul bah ˈweˑən - a ˈstɑꝛde̞z ˌneˑɑ̃ ˈbɑɹs - a a ˌwestat ʃiˈmik ˈkɑ̃tɑ̃ ˌɑhe vəˌse a wa ˈkɣo̞ˑgə ˈntɑ̃ˑn bah ˈpult]

c'est de la poudre... « minorga », pour sauter (la souche ?) d'arbre, ça c'était quoi ? « minorga » qu'on appelait ça mais... qu'est-ce qu'on faisait de ce machin-là ? ça... ça c'était un machin pour brûler les mauvaises herbes, cette poudre-là, et xxx ( ?), tu vois euh... et tu mettais une mèche dedans et... tu serrais... tu faisais un trou dans l'arbre, et tu le serrais dedans, et... et il avait une boite d'allumettes sur lui et le feu avait pris dans la poudre

If Kariou, 1930, Peurid (dastumet gant Tangi)

me 'meus soñj deus ma batron kozh a lâre dimp mont da gerc'hat ur skwer ront 'ba ar c'hased, ya, gallet a raes klask hardi !

[me møs ʃɔ̃:ʒ dəz mə ˌbɑtɾɔ̃n’ko:s ’lɑ:ɹɛ dym mɔ̃n də ’gɛɹhət ə skweɹ’ɾɔ̃n bah ’hɑsət ja gɑl ɹɛs klɑsk ’hɑɹdi]

moi je me souviens de mon ancien patron qui nous disait d'aller chercher l'équerre ronde dans la caisse, oui, tu pouvais chercher autant que tu pouvais !

Roje ar Buzulier, 1948, Plûned (dastumet gant Tangi)

... a raes

[ʁɛs]

... tu faisais

Lusien Karluer, 1928, Bear (dastumet gant Tangi)

klevet a raes anezhe o c'haloupat ?

[klɛw ʁɛz nɛ ha'lɔ̃mpət]

tu les entendais courir ?

Lusien Karluer, 1928, Bear (dastumet gant Tangi)

pa raes tan gant... gant an trebez, 'h ae tout an nerzh... e deue ganit, e-kichen amañ pa 'tije serret ar forn kwa, tomm e vije met ne deue ket direk evel gant... diwar an trebez kwa, diwar an trebez, boñ, pa... pa 'h ez aze da... da... da ledat da... da grampouezhenn, boñ, emañ an tan o c'hoari en-dro aze hag e sko ganit, e-kichen amañ, boñ, pa 'tije serret da forn, e santes tomm evel... evel chauffage, memes tra, e skoe diwarnañ un tamm met eu... n'arrie ket direk kwa evel gant... a-hend-all ar flamm a deue da c'hoari en-dro deus dindan kwa

[pe ɹe̞s tɑ̃:n gɑ̃n gɑ̃n ’tɾe:be he tud nɛɹs de gɑ̃nit ’kiʃɛn ’ɑ̃mɑ̃ pe tiʒe ’zɛɹə vɔɹn kwa to̞m viʒe mɛt de kə ’di:ɹɛk wɛl gɑ̃n diwaɹ ’tɾe:be kwa diwaɹ ’tɾe:be bɔ̃ pe pe hez ’ɑ:he də də də ’le:dət tə də gɾɑ̃m’pwɛn bɔ̃ mɑ̃ tɑ̃:n hwɑj ndɾo ’ɑ:he a sko gɑ̃nit kiʃən ’ɑ̃mɑ̃ bɔ̃ pe tiʒe ’zɛɹət tə vɔɹn ’zɑ̃tes to̞m wɛl wɛl ʃo’fɑʒ mɔ̃məs’tɾɑ ’sko:e diwaɹnɑ̃ tɑ̃m mɛd ə na’je kə diɹɛk kwa wɛl gɑ̃n hɛn’dal ə vlɑ̃m de hwɑj ndɾo: dəz di’nɑ̃:n kwa]

quand tu faisais tu feu avec... avec le trépied, toute l'énergie allait... tu la recevais, alors qu'ici quand tu avais fermé le four quoi, c'était chaud mais ça ne venait pas directement comme avec... du trépied quoi, bon, quand... quand tu vas là pour... pour... pour étaler ta... ta crêpe, bon, le feu entoure et se dirige vers toi, alors qu'ici, bon, quand tu avais fermé ton four, tu sentais le chaud comme... comme du chauffage, la même chose, ça se diffusait de lui un peu mais euh... il n'arrivait pas directement comme avec... sinon les flammes venaient entourer par en-dessous quoi

Lusieñ Minous, 1926, Bear (dastumet gant Tangi)

Geo, gwel a raes anezhe a-wechoù, met... Met gwelet ar pezh a vane war o lerc'h a raes ivez.

[gɛ gwɛl ə ʁɛz 'ne̞ː we̞ːʒo mɛ – mɛ 'gweːləd pez 'vãːne waʁ o 'le̞ʁh ʁɛz ie]

Si, tu les vois parfois [souris], mais... mais tu vois aussi ce qui reste après elles [crottes].

Plac'h, 1925, Trezelan (Bear) (dastumet gant Riwal)

met 'tije mann ebet da debriñ gante, ur wech bennaket ec'h arries da gaout met eu... tazoniñ a raes kwa gant eu... n'int ket eu... hep bezañ asezonet na mann ebet kwa, int... n'int ket blazet mat kwa

[mɛt tiʒe mɑ̃n bet ’ti:bĩ gɑ̃ntɛ weʒ bə’nɑkət ’hɑje̞s tə gɑ:d mɛd ə ta’zɔ̃:nĩ ɹe̞s kwa gɑ̃n ə nɛɲ cəd ə heb ’be:ɑ̃ asɛ’zɔ̃:nəd na mɑ̃n bet kwa hɛɲ nɛɲ cə ’blɑ:zə mɑ:t ’nœ:he kwa]

mais tu n'avais rien à manger avec eux [gradés], de temps en temps tu arrivais à en avoir [tomates] mais euh... tu t'écoeurais quoi avec euh... elles ne sont pas euh... sans être assaisonnées ni rien quoi, elles sont... elles n'ont pas bon goût quoi

Vallée 2014 p. 525 « Tazon […] Me zo taseün, je suis dégoûté, fatigué d’un travail (j’ai assez mangé) »

Lusieñ Minous, 1926, Bear (dastumet gant Tangi)

unan hag a vije kaeroc'h evit ar reoù all e rae moaien da dapet he zroad warni kazi ordin, ha goût a raes pa vije krog en he fenn na oa ket moaien da harz anezhi pa santes anezhi o vont...

[’y:nən a viʒe ’kɛ:ɹɔh wid ɹew al ɹe ’mojən də ’dɑpəd i zwa:d waɹni ka:he ɔɹ’din a gu:d ə ɹe̞z pe viʒe kɹɔg ni vɛn na wa kə ’mojən dɑɹz nɛj pe ’zɑ̃nte̞z nɛj vɔ̃n]

une qui était plus belle que les autres [betteraves], elle [jument] trouvait le moyen de se l'approprier [litt. de prendre son pied sur elle] presque toujours, et tu savais que quand elle se le mettait en tête il n'y avait plus moyen de l'empêcher, tu la sentais aller...

Lusieñ Minous, 1926, Bear (dastumet gant Tangi)

deus taol evel-se e weles iliz Trezelan, gwelet a raes Bear, gwelet a raes an Dosenn Vre, gwelet a raes tout ar flagenn-se aze

[dəs to:l və'se 'we̞:le̞z 'ni:lis tɾe'ze:lən gwe̞:l ə ɹe̞z 'be:aɹ gwe̞:l ə ɹe̞z ˌdosən'vɾe: gwe̞:l ə ɹe̞z tut 'flɑ:gən ze 'ɑ:he]

à table comme ça tu voyais l'église de Trezelan, tu voyais Bear, tu voyais le Menez Bre, tu voyais toute la zone humide-là

Lusieñ Minous, 1926, Bear (dastumet gant Tangi)

ar reoù gentañ a oa brav dezhe met aze e oa sonn hag a-bep-sort hag e vije graet dit (stokañ ?), an douar a oa arri labouret a-benn neuze kwa, kaer 'tije blokañ, 'ta delc'h ebet kwa, e ruze da heul kwa, ne oas ket kat da... kaer 'ta blokañ anezhañ, blokañ anezhañ a raes met pa 'da ket krog, pa oa sonn an traoù 'h ae war-dreñv bepred kwa

[ɹew ’gentɑ̃ wa bɹɑw dɛ: mɛt ’ɑ:he wa zɔ̃n a bop sɔɹt a viʒe gwɛd dit ’sto̞kɑ̃ ’ndu:aɹ wa ɑj la’bu:ɹəd bɛn ’nœ:he kwa kɛ:ɹ tiʒe ’blokɑ̃ ta dɛlx bet kwa ’ɹu:ze də hœ:l kwa was kə kɑt tə kɛ:ɹ ta ’blo̞kɑ̃ neɑ̃ ’blo̞kɑ̃ neɑ̃ ɹe̞s mɛ pe da kə kɹɔ:g pe wa zɔ̃n tɾɛw he waɹ’dɾẽ̞: ’bopət kwa]

les premiers étaient favorisés mais là c'était raide [côte] et tout, et on te faisait (toucher ?), la terre était labourée pour alors quoi, tu avais beau bloquer, tu n'avais aucune prise quoi, ça dérapait quoi, tu n'étais pas capable de... tu avais beau le bloquer [char], tu le bloquais mais puisqu'il n'avait pas prise, quand la pente était raide, il reculait toujours quoi

???

Lusieñ Minous, 1926, Bear (dastumet gant Tangi)

e raes tamm ardoù dezhañ, mat ha neuze...

[ɹɛs tɑ̃m 'ɑɹdo deɑ̃ mɑ:d a 'nœ:he]

tu lui faisais des mamours, [il était] bien et alors... [au chien]

Lusieñ Minous, 1926, Bear (dastumet gant Tangi)

tout an traoù hein ! tout tout tout ! éplucher les légumes ha tout... gwelet a raes ervat, ma vije tev ha ma vije graet mat, « mat ! », ha ma 'vije ket, « boñ, o teskiñ emañ » alors eu...

[tun ’tʁɛw ɛ̃ - tututut - ... a tut - gwe̞:l ə ʁe̞z vɑ:d ma viʃe tʲew a ma viʃe gwɛd mɑ:d mɑ:d - a ma vi’ʃekət - bɔ̃ ’tiskĩ mɑ̃ a’lɔʁ ə]

toutes les choses hein ! tout tout tout ! éplucher les légumes et tout... tu voyais bien , si c'était grossier et si c'était bien fait, « bien ! », et si ça n'était pas, « bon, elle apprend », alors euh... [enfant et travail domestique]

Lusien Karluer, 1928, Bear (dastumet gant Tangi)

gouvezout a raes dija pa oas bihan ?

['gu:ve ə rɛs 'teʒa pe waz 'biən]

tu savais déjà quand tu étais petit ?

Manuel Aofred, 1931, Bear (dastumet gant Tangi)

gwechall-go... gozh neuze, gwechall-gozh peogwir du-mañ e oa... e oa... e oa ur maen ha pa... pa arries war... war an treuzoù e veze ur gontell dit en ez kodell, neu... neuze e raes evel-se « flik ha fek ha flik ha flek ha... », hag e oa ur maen du-mañ a oa arri avañlet (?), avañlet ( ? avañset), 'ba... 'ba an nor, hag eñ a veze... eñ a veze lemmet kontilier warnañ, lemmet kontilier warnañ

[ˌgweʒal'go go:z 'nœe ˌgweʒal'go:z pə'gu:r 'dymɑ̃ wa wa wa əɾ mi:n a pa pa 'hɑjɛs war war 'ntɾœ:ʒo viʃe 'gɔ̃ntəl dit ɛn ɛs ko:l nœ 'nœe rɛz vi'se flikafɛk a flikafɛk a a wa mi:n 'dymɑ̃ wa ɑj a'vɑ̃:lət a'vɑ̃:ləd ma ma no:ɾ a hẽ̞: viʃe hẽ̞: viʃe 'lɛmə kɔ̃n'tiʎər warnɑ̃ 'lɛmə kɔ̃n'tiʎər warnɑ̃]

autrefo... fois alors, autrefois puisque chez moi il y avait... il y avait... il y avait une pierre et quand... quand tu arrivais sur... sur le seuil, tu avais un couteau dans ta poche, al... alors tu faisais comme ça « flic et flec et flic et flec et... » et il y avait une pierre chez moi qui était arrivée avancée (?), avancée (?) dans... dans la porte, et elle on... on aiguisait les couteaux dessus, aiguisait les couteaux dessus

???

Michel Talgen, 1951, Bear (dastumet gant Tangi)

gwechall-go... gozh neuze, gwechall-gozh peogwir du-mañ e oa... e oa... e oa ur maen ha pa... pa arries war... war an treuzoù e veze ur gontell dit en ez kodell, neu... neuze e raes evel-se « flik ha fek ha flik ha fek ha... », hag e oa ur maen du-mañ a oa arri avañlet (?), avañlet ( ? avañset), 'ba... 'ba an nor, hag eñ a veze... eñ a veze lemmet kontilier warnañ, lemmet kontilier warnañ

[ˌgweʒal'go go:z 'nœe ˌgweʒal'go:z pə'gu:r 'dymɑ̃ wa wa wa əɾ mi:n a pa pa 'hɑjɛs war war 'ntɾœ:ʒo viʃe 'gɔ̃ntəl dit ɛn ɛs ko:l nœ 'nœe rɛz vi'se flikafɛk a flikafɛk a a wa mi:n 'dymɑ̃ wa ɑj a'vɑ̃:lət a'vɑ̃:ləd ma ma no:ɾ a hẽ̞: viʃe hẽ̞: viʃe 'lɛmə kɔ̃n'tiʎər warnɑ̃ 'lɛmə kɔ̃n'tiʎər warnɑ̃]

autrefo... fois alors, autrefois puisque chez moi il y avait... il y avait... il y avait une pierre et quand... quand tu arrivais sur... sur le seuil, tu avais un couteau dans ta poche, al... alors tu faisais comme ça « flic et flec et flic et flec et... » et il y avait une pierre chez moi qui était arrivée avancée (?), avancée (?) dans... dans la porte, et elle on... on aiguisait les couteaux dessus, aiguisait les couteaux dessus

???

Michel Talgen, 1951, Bear (dastumet gant Tangi)

serten patatez a veze... e raes tri zamm diwar ar memes hini

['sɛrtɛn pa'tɑtəz viʒe rɛs tri dɑ̃m diwar 'mɔ̃mə'si:ni]

avec certaines patates il y avait... tu faisais trois bouts avec la même

Manuel Aofred, 1931, Bear (dastumet gant Tangi)

Kavet zo bet 24 frazenn.
12