▶ ya dammet 'vat ! hag o sachañ war eu... war eu... ar c'hloc'h da son ivez 'ba bourk Sant Laorañs, da Sant Laorañs 'h aemp da skol
[ja ˈdɑ̃mət ha - a ˈʃɛʃə waɹ ə - waɹ ə - ˈhlɔx tə ˈzɔ̃ːn ˌiˑe ba ˌbuɹk sɑ̃ˈloˑɹɑ̃s - də zɑ̃ˈloˑɹɑ̃s he̞m də ˈskoːl]
bien sûr que oui ! et tirant sur euh... sur euh... la cloche pour sonner aussi dans le bourg de Sant Laorañs, nous allions à l'école à Sant Laorañs
Mari ar Gag, 1932, Bear (Lanneven) (dastumet gant Tangi)
▶ ha neuze e oa ur sabotier, e oa degaset ur pezh vilh aze, egile all... me a oa chomet da sellet dioutañ, egile all o lâret din « daon ! krog 'ba an harpon 'ta te ! emezañ, da welet 'teus bet oc'h ober ar jeu-se ! » « ya ! emezon-me, xxx ( ?) ar jeu-se ! » hag e oan bet kazi un eur, o sachañ war un harpon, « oh, la ! la ! emezañ, te... te 'teus ket ankoueet se emezañ ! » « ah nann ! nann 'vat ! emezon-me » « ale ! aret bremañ emezañ ! », goude e oa deut unan all, « bremañ-souden eu... zo deut unan all ganin aze met... eñ 'oa ket stummet, « me, ma sachen-me, emezañ, 'ba ma du, hag eñ 'sache ket, neu... neu... neuze, neuze an harpon, an harpon a vlok, ret eo dit eu... mont « zzz zzoñ zzz zzoñ zzz zzoñ... », ret eo dit eu... mont eu... met eñ 'oa ket abituet
[a ˌnœhe wa ... - wa ˈdɛsə ˌpeˑz ə ˈvij ˌɑhe - eˌgiˑle ˈɑl - ˌme wa ˈʃo̞mə də ˈzɛlə ˌdɔ̃tɑ̃ - eˌgiˑle ˈɑl ˌlɑˑꝛ ˈdĩ - dɑ̃w ˈkɣɔg ma ˈnɑꝛpɔ̃n ta ˌte ˈmeˑɑ̃ - də ˈwe̞ˑlə tøz be ˌo̞ˑꝛ ˈʒœˑze - ˈjɑ ˌmɔ̃me̞ me ? ˌo̞ˑꝛ ˈʒœˑse - a wɑ̃n ˌbet ˈkɑhe ˈnœˑꝛ - ˈʃɛʃə waꝛ ˈnɑꝛpɔ̃n - o la la ˌmeˑɑ̃ ˌte - ˌte ˈtøs kəd ɑ̃ˈkweˑɛ ˈze ˌmeˑɑ̃ - a ˈnɑ̃n ˈnɑ̃n ha ˌmɔ̃me̞ - ˌɑˑle - ˈɑˑɣɛd ˈbœmɑ̃ ˌmeˑɑ̃ - ˌgu wa ˌdœ ˈnɑl - bœˈzɔ̃m ə - zo ˌdœd naˈlɑl gəˌnĩ ˈɑhe mɛ - ˈhẽ ˌwa kə ˈstymə - ˈme pa ˈʒɛʃɛn ˈme - ˌmeˑɑ̃ - ma mə ˈdyˑ - a ˈẽ ʃɛˈʃɛ kət - ˌnœ ˌnœ ˌnœhe - ˌnœhe ˈnɑꝛpɔ̃n - ən ˈɑꝛpɔ̃n ˈvlo̞k - ˌɣɛd e̞ ˌdid ə - ˌmɔ̃n - ˌɣɛd e̞ ˌdid ə - ˌmɔ̃n ə - mɛ ˈhẽ wa ˌkəd abiˈtyˑət]
et il y avait un sabotier aussi, on avait apporté une grosse bille [de bois] là, l'autre... moi j'étais resté le regarder, l'autre de me dire « dame ! attrape donc le harpon toi ! dit-il, visiblement tu as déjà exercé cette activité ! » « oui ! dis-je, xxx ( ?) cette activité-là ! » et j'avais été presque une heure, à tirer sur le harpon, « oh, là, là ! dit-il, toi... toi tu n'as pas oublié dit-il ! » « ah non ! mais non ! dis-je » « allez ! arrête maintenant dit-il ! », après un autre était venu, « tout à l'heure euh... un autre est venu avec moi là mais... il n'avait pas le coup, « moi, si je tirais, dit-il, de mon côté, et lui ne tirait pas, al... al... alors, alors le harpon, le harpon bloque, il te faut euh... aller « zzz zzoñ zzz zzoñ zzz zzoñ... », il te faut euh... aller euh... mais il n'était pas habitué
Michel Talgen, 1951, Bear (dastumet gant Tangi)
▶ met neuze... ha daou pe dri a gezeg 'ba ar c'hraou neuze ! ya, a-benn neuze memestra (lâr din e kari ?), ha neuze 'h ae en noz, en noz 'h ae da labourat, met eñ a oa dizampled ken e oa dizampled, hag e vije krog 'ba an dretenn, evit sikour ar c'hezeg da... xxx ( ?) evit sevel ar bec'h diwar ar c'hezeg, hag e vije o sachañ war an dretenn ivez
[mɛ ˌnœhe - a ˌdɔw pe ˌdɣi ˈgeˑzɛg ba ˈχɔw ˌnœhe - ja be̞n ˈnœhe mɔ̃sˈtɣɑˑ laꝛ ˌdĩ ˈgɑˑi - a ˌnœhe he ˈnɔ̃ˑs - ˈnɔ̃ˑs e də laˈbuˑɣat - mɛ ˈẽ wa diˈzɑ̃mpət ken wa diˈzɑ̃mpət - a ˌviˑʒe ˌkɣog ban ˈdɣɛtən - wid ˈʒicuɹ ˈheˑzɛk tə - ? wid ˈzewəl ˈbeχ ˌdiwaꝛ ˈheˑzɛk - a ˌviˑʒe ˈʃɛʃɑ̃ waꝛn ˈdɣɛtən ˌiˑe]
mais alors... et il y avait deux ou trois chevaux dans l'étable ! oui, pour alors quand même (tu me diras ce que tu voudras ?), et alors il allait la nuit, il allait de nuit travailler, mais il était totalement inefficace [dans le travail], et il attrapait le trait, pour aider les chevaux à... xxx ( ?) pour soulager la charge des chevaux, et il tirait sur le trait aussi
???
If Kariou, 1930, Peurid (dastumet gant Tangi)
▶ surfa... esa ober surfas ivez, tapet 'na en em sachañ mais c'est tout hein !
[syɹfa - ˈhɛsa ˌo̞ˑɹ syɹˌfas ˈiˑe - ˈtɑpə na nɔ̃n ˈʒɛʃɑ̃ mɛ ...]
de la surfa... essayer de faire de la surface [cultivée] aussi, il avait réussi à s'en tirer [financièrement] mais c'est tout hein !
Janin an Herveig, 1932, Ploueg (dastumet gant Tangi)
▶ ur c'harr-bout a vije graet deus se, ur c'harr-garzh ya, e vije unan... e vije... karzhañ an teil deus ar c'hraou-saout, e vije graet... e vije unan o kerc'hat... e vije graet ar c'harr-garzh, unan o sachañ warnañ, e vije graet evit ramplas ar garrigell, pe ar c'harr-bout a vije graet deus se
[haɹ'bud viʒe gwɛd dəs se haɹ'gɑɹs ja viʒe yn viʒe 'kɑɹzɑ̃ ntɛj də hɹo̞w'zo̞wt viʒe gwɛd ə viʒe yn 'kɛɹhə viʒe gwɛ haɹ'gɑɹs yn 'ʃɛʃə waɹnɑ̃ viʒe gwɛ wid 'ɹɑ̃mplas ga'ɹi:ɟəl pe haɹ'bud viʒe gwɛd dəs se]
une brouette à pousser qu'on appelait ça, une brouette à curer oui, il y en avait une... avait... curer le fumier de l'étable, on faisait... il y en avait un qui allait chercher... on appelait ça la brouette à curer, quelqu'un la tirant, on la faisait pour remplacer la brouette, ou la brouette à pousser qu'on l'appelait
Diwallit : frazenn dastumet e-maez Bro-Vear.
Jañ-Batist an Tieg, 1935, Langoad (dastumet gant Tangi)
sachañ war ar bronn
['ʒɛʃə waʁ bɾɔ̃n]
tirer sur le trayon [pour traire]
Michel Talgen, 1951, Bear (dastumet gant Tangi)
▶ eñ 'na klevet ar reoù vihan moarvat oc'h ober trouz, graet moaien da sachañ an neizh gantañ
[hẽ̞: na 'klɛwə ɹew'vi:ən ma'hɑd ho̞:ɹ tɾu:z gwɛd 'mojən də 'ʒɛʃɑ̃ ne:z gɑ̃tɑ̃]
il [renard] avait entendu sans doute les petits faire du bruit, il avait trouvé le moyen d'attraper le nid
Lusieñ Minous, 1926, Bear (dastumet gant Tangi)
sachañ ma dilhad da vont...
['ʒɛʃɑ̃ mə 'diʎəd də vɔ̃n]
prendre mes habits pour aller...
Lusien Karluer, 1928, Bear (dastumet gant Tangi)
▶ met distagañ anezhe, e oa pezhioù poentinier ha traoù, a-nerzh e gorf o sachañ warne, hag o tistagañ ar stol diwar... diwarne
[mɛ di’stɑ:gɑ̃ nɛ: wa ’pe:ʒo pwɛ̃’tiɲəɹ a tɾɛw nɛɹz i gɔɹf ’ʃɛʃɑ̃ waɹnɛ a ti’stɑ:gɑ̃ sto:l diwaɹ diwaɹnɛ]
mais en train de les détacher, il y avait de grosses pointes et tout, de toutes ses forces à tirer dessus, et en train de détacher la tôle de... de dessus
Lusieñ Minous, 1926, Bear (dastumet gant Tangi)
▶ « kar sachañ mat a ra » emezañ
[kaʁ 'ʒɛʃə mɑ:d ʁa meɑ̃]
« car elle tire bien » disait-il [turbine]
Ivona Moulleg, ?, Sant Laorañs (dastumet gant Tangi)
▶ sachañ a rae war-dreñv, e skouarnioù war an tu gin
[ʒɛʃ ə ʁe waʁ'dʁẽ̞: i 'skwɛʁɲo waʁ ty gi:n]
il tirait en arrière, les oreilles à l'envers [personne coincée entre deux barreaux de fenêtre]
Roje Dollo, 1932, Bear (dastumet gant Tangi)
▶ a-wechoù... a-wechoù ne raje ket droug a-wechoù sachañ un tamm bihan war o skouarn
[’we:ʒo ’we:ʒo ʁɑ’ʃe kə dɾuk ’we:ʒo ’ʒɛʃɑ̃ tɑ̃m ’bi:ən waʁ o skwɛɹn]
parfois... parfois ça ne ferait pas de mal de leur tirer un petit peu l'oreille [aux enfants]
Ivon Maledan, 1931, Bear (dastumet gant Tangi)
▶ ar reoù yaouank a vije graet dezhe (sachañ o friad ?), (gant ?) frioù lous !
[ɹew 'jo̞wɑ̃ŋg viʒe gwɛt tɛ: ʒɛʃ o 'vɾi:at gɑ̃n 'vɾi:o lu:s]
les jeunes ont les (faisait prendre une cuite ?), (avec ?) les morveux !
???
Lusieñ Minous, 1926, Bear (dastumet gant Tangi)
▶ e sachent ar mic'hi gante comme on dit hag e vije lâret « sachañ an Olier d'ar solier diwar-bouez e golier »
[’ʒɛʃɛɲ ’mi:hi gɑ̃tɛ kɔm ɔ̃ di a viʒe ’lɑ:ʁ ’ʒɛʃɑ̃ no’li:əɹ də ’zo:ʎəɹ diwaʁ bwe:z i ’goʎəɹ]
ils reniflaient leur morve comme on dit et on disait « tirer Olivier au grenier par le collier »
Roje Dollo, 1932, Bear (dastumet gant Tangi)
▶ sachañ un tenn warnañ, tapet anezhañ xxx (?) e-tal e galon
['ʒɛʃɑ̃ ntɛw waɹnɑ̃ 'tɑpə neɑ̃ ? ba tal i 'gɑ:lɔ̃n]
lui lâcher un tir dessus, l'ayant touché xxx (?) à côté du coeur
???
Lusieñ Minous, 1926, Bear (dastumet gant Tangi)
▶ peogwir e vo lâret a-wechoù, boñ, herie ne vo ket eu... lazhet... ne vo ket droed da sachañ nemet war malien yaouank peotramant malien kozh
[py'gy:ɹ vo 'lɑ:ɹə 'we:ʒo bɔ̃ 'hɛje vo kəd ə 'lɑ:hə vo kə dɾœt tə 'ʒɛʃɑ̃ mɛd waɹ 'mɑ:ljən 'jo̞wɑ̃ŋk pe'tɑ̃mɑ̃n 'mɑ:ljən ko:s]
puisqu'on dit parfois, bon, aujourd'hui on ne tuera pas euh... il n'y a le droit de tirer que sur les jeunes mâles ou sinon les vieux mâles
Lusieñ Minous, 1926, Bear (dastumet gant Tangi)
▶ hag eñ a derc'he da sachañ ar gwad gantañ
[a hẽ̞: 'dɛʁhɛ də də 'ʒɛʃə gwɑ:d gɑ̃tɑ̃]
et il continuait d'aspirer le sang [sangsue]
Roje Dollo, 1932, Bear (dastumet gant Tangi)
▶ hag eñ ne oa ket bet pell o vont 'ba ar c'holza, hopala ! emezon-me, hemañ emezon-me 'neus k... marteze n'eus bet eu... un oto tost dezhañ, 'na soñjet sachañ e dreid gantañ
[a hẽ̞: wa kə be pɛl vɔ̃n bah 'holza opə'la mɔ̃mɛ 'hemɑ̃ mɔ̃mɛ nøs k ma'te:he nøz bed ə 'noto tɔst teɑ̃ na 'ʒɔ̃:ʒəd 'ʒɛʃɑ̃ i dɾɛjɟ gɑ̃tɑ̃]
et lui n'avait pas été long à aller dans le colza, hop là ! dis-je, celui-ci dis-je n'a p... peut-être qu'il a eu euh... une voiture proche de lui, il avait pensé prendre ses jambes à son cou [litt. tirer ses jambes avec lui, chien]
Lusieñ Minous, 1926, Bear (dastumet gant Tangi)
▶ e sachent ar mic'hi gante comme on dit hag e vije lâret « sachañ an Olier d'ar solier diwar-bouez e golier »
[’ʒɛʃɛɲ ’mi:hi gɑ̃tɛ kɔm ɔ̃ di a viʒe ’lɑ:ʁ ’ʒɛʃɑ̃ no’li:əɹ də ’zo:ʎəɹ diwaʁ bwe:z i ’gojəɹ]
ils reniflaient leur morve comme on dit et on disait « tirer Olivier au grenier par le collier »
Roje Dollo, 1932, Bear (dastumet gant Tangi)
Start eo foenn da sachañ : start eo ar vuhez.
Stard è vwèn de jèchan : stard è vué.
[staʁd ɛ vwɛn də ʒɛʃã staʁd ɛ vye]
Le foin est dur à tirer : la vie est dure.
Manuel Aofred, 1931, Bear (dastumet gant Julien)