Brezhoneg Bro-Vear

Klask

Kavet zo bet 60 frazenn.
123

ya dammet 'vat ! hag o sachañ war eu... war eu... ar c'hloc'h da son ivez 'ba bourk Sant Laorañs, da Sant Laorañs 'h aemp da skol

[ja ˈdɑ̃mət ha - a ˈʃɛʃə waɹ ə - waɹ ə - ˈhlɔx tə ˈzɔ̃ːn ˌiˑe ba ˌbuɹk sɑ̃ˈloˑɹɑ̃s - də zɑ̃ˈloˑɹɑ̃s he̞m də ˈskoːl]

bien sûr que oui ! et tirant sur euh... sur euh... la cloche pour sonner aussi dans le bourg de Sant Laorañs, nous allions à l'école à Sant Laorañs

Mari ar Gag, 1932, Bear (Lanneven) (dastumet gant Tangi)

ha neuze e oa ur sabotier, e oa degaset ur pezh vilh aze, egile all... me a oa chomet da sellet dioutañ, egile all o lâret din « daon ! krog 'ba an harpon 'ta te ! emezañ, da welet 'teus bet oc'h ober ar jeu-se ! » « ya ! emezon-me, xxx ( ?) ar jeu-se ! » hag e oan bet kazi un eur, o sachañ war un harpon, « oh, la ! la ! emezañ, te... te 'teus ket ankoueet se emezañ ! » « ah nann ! nann 'vat ! emezon-me » « ale ! aret bremañ emezañ ! », goude e oa deut unan all, « bremañ-souden eu... zo deut unan all ganin aze met... eñ 'oa ket stummet, « me, ma sachen-me, emezañ, 'ba ma du, hag eñ 'sache ket, neu... neu... neuze, neuze an harpon, an harpon a vlok, ret eo dit eu... mont « zzz zzoñ zzz zzoñ zzz zzoñ... », ret eo dit eu... mont eu... met eñ 'oa ket abituet

[a ˌnœhe wa ... - wa ˈdɛsə ˌpeˑz ə ˈvij ˌɑhe - eˌgiˑle ˈɑl - ˌme wa ˈʃo̞mə də ˈzɛlə ˌdɔ̃tɑ̃ - eˌgiˑle ˈɑl ˌlɑˑꝛ ˈdĩ - dɑ̃w ˈkɣɔg ma ˈnɑꝛpɔ̃n ta ˌte ˈmeˑɑ̃ - də ˈwe̞ˑlə tøz be ˌo̞ˑꝛ ˈʒœˑze - ˈjɑ ˌmɔ̃me̞ me ? ˌo̞ˑꝛ ˈʒœˑse - a wɑ̃n ˌbet ˈkɑhe ˈnœˑꝛ - ˈʃɛʃə waꝛ ˈnɑꝛpɔ̃n - o la la ˌmeˑɑ̃ ˌte - ˌte ˈtøs kəd ɑ̃ˈkweˑɛ ˈze ˌmeˑɑ̃ - a ˈnɑ̃n ˈnɑ̃n ha ˌmɔ̃me̞ - ˌɑˑle - ˈɑˑɣɛd ˈbœmɑ̃ ˌmeˑɑ̃ - ˌgu wa ˌdœ ˈnɑl - bœˈzɔ̃m ə - zo ˌdœd naˈlɑl gəˌnĩ ˈɑhe mɛ - ˈhẽ ˌwa kə ˈstymə - ˈme pa ˈʒɛʃɛn ˈme - ˌmeˑɑ̃ - ma mə ˈdyˑ - a ˈẽ ʃɛˈʃɛ kət - ˌnœ ˌnœ ˌnœhe - ˌnœhe ˈnɑꝛpɔ̃n - ən ˈɑꝛpɔ̃n ˈvlo̞k - ˌɣɛd e̞ ˌdid ə - ˌmɔ̃n - ˌɣɛd e̞ ˌdid ə - ˌmɔ̃n ə - mɛ ˈhẽ wa ˌkəd abiˈtyˑət]

et il y avait un sabotier aussi, on avait apporté une grosse bille [de bois] là, l'autre... moi j'étais resté le regarder, l'autre de me dire « dame ! attrape donc le harpon toi ! dit-il, visiblement tu as déjà exercé cette activité ! » « oui ! dis-je, xxx ( ?) cette activité-là ! » et j'avais été presque une heure, à tirer sur le harpon, « oh, là, là ! dit-il, toi... toi tu n'as pas oublié dit-il ! » « ah non ! mais non ! dis-je » « allez ! arrête maintenant dit-il ! », après un autre était venu, « tout à l'heure euh... un autre est venu avec moi là mais... il n'avait pas le coup, « moi, si je tirais, dit-il, de mon côté, et lui ne tirait pas, al... al... alors, alors le harpon, le harpon bloque, il te faut euh... aller « zzz zzoñ zzz zzoñ zzz zzoñ... », il te faut euh... aller euh... mais il n'était pas habitué

Michel Talgen, 1951, Bear (dastumet gant Tangi)

met neuze... ha daou pe dri a gezeg 'ba ar c'hraou neuze ! ya, a-benn neuze memestra (lâr din e kari ?), ha neuze 'h ae en noz, en noz 'h ae da labourat, met eñ a oa dizampled ken e oa dizampled, hag e vije krog 'ba an dretenn, evit sikour ar c'hezeg da... xxx ( ?) evit sevel ar bec'h diwar ar c'hezeg, hag e vije o sachañ war an dretenn ivez

[mɛ ˌnœhe - a ˌdɔw pe ˌdɣi ˈgeˑzɛg ba ˈχɔw ˌnœhe - ja be̞n ˈnœhe mɔ̃sˈtɣɑˑ laꝛ ˌdĩ ˈgɑˑi - a ˌnœhe he ˈnɔ̃ˑs - ˈnɔ̃ˑs e də laˈbuˑɣat - mɛ ˈẽ wa diˈzɑ̃mpət ken wa diˈzɑ̃mpət - a ˌviˑʒe ˌkɣog ban ˈdɣɛtən - wid ˈʒicuɹ ˈheˑzɛk tə - ? wid ˈzewəl ˈbeχ ˌdiwaꝛ ˈheˑzɛk - a ˌviˑʒe ˈʃɛʃɑ̃ waꝛn ˈdɣɛtən ˌiˑe]

mais alors... et il y avait deux ou trois chevaux dans l'étable ! oui, pour alors quand même (tu me diras ce que tu voudras ?), et alors il allait la nuit, il allait de nuit travailler, mais il était totalement inefficace [dans le travail], et il attrapait le trait, pour aider les chevaux à... xxx ( ?) pour soulager la charge des chevaux, et il tirait sur le trait aussi

???

If Kariou, 1930, Peurid (dastumet gant Tangi)

surfa... esa ober surfas ivez, tapet 'na en em sachañ mais c'est tout hein !

[syɹfa - ˈhɛsa ˌo̞ˑɹ syɹˌfas ˈiˑe - ˈtɑpə na nɔ̃n ˈʒɛʃɑ̃ mɛ ...]

de la surfa... essayer de faire de la surface [cultivée] aussi, il avait réussi à s'en tirer [financièrement] mais c'est tout hein !

Janin an Herveig, 1932, Ploueg (dastumet gant Tangi)

ur c'harr-bout a vije graet deus se, ur c'harr-garzh ya, e vije unan... e vije... karzhañ an teil deus ar c'hraou-saout, e vije graet... e vije unan o kerc'hat... e vije graet ar c'harr-garzh, unan o sachañ warnañ, e vije graet evit ramplas ar garrigell, pe ar c'harr-bout a vije graet deus se

[haɹ'bud viʒe gwɛd dəs se haɹ'gɑɹs ja viʒe yn viʒe 'kɑɹzɑ̃ ntɛj də hɹo̞w'zo̞wt viʒe gwɛd ə viʒe yn 'kɛɹhə viʒe gwɛ haɹ'gɑɹs yn 'ʃɛʃə waɹnɑ̃ viʒe gwɛ wid 'ɹɑ̃mplas ga'ɹi:ɟəl pe haɹ'bud viʒe gwɛd dəs se]

une brouette à pousser qu'on appelait ça, une brouette à curer oui, il y en avait une... avait... curer le fumier de l'étable, on faisait... il y en avait un qui allait chercher... on appelait ça la brouette à curer, quelqu'un la tirant, on la faisait pour remplacer la brouette, ou la brouette à pousser qu'on l'appelait


Diwallit : frazenn dastumet e-maez Bro-Vear.

Jañ-Batist an Tieg, 1935, Langoad (dastumet gant Tangi)

sachañ war ar bronn

['ʒɛʃə waʁ bɾɔ̃n]

tirer sur le trayon [pour traire]

Michel Talgen, 1951, Bear (dastumet gant Tangi)

eñ 'na klevet ar reoù vihan moarvat oc'h ober trouz, graet moaien da sachañ an neizh gantañ

[hẽ̞: na 'klɛwə ɹew'vi:ən ma'hɑd ho̞:ɹ tɾu:z gwɛd 'mojən də 'ʒɛʃɑ̃ ne:z gɑ̃tɑ̃]

il [renard] avait entendu sans doute les petits faire du bruit, il avait trouvé le moyen d'attraper le nid

Lusieñ Minous, 1926, Bear (dastumet gant Tangi)

sachañ ma dilhad da vont...

['ʒɛʃɑ̃ mə 'diʎəd də vɔ̃n]

prendre mes habits pour aller...

Lusien Karluer, 1928, Bear (dastumet gant Tangi)

met distagañ anezhe, e oa pezhioù poentinier ha traoù, a-nerzh e gorf o sachañ warne, hag o tistagañ ar stol diwar... diwarne

[mɛ di’stɑ:gɑ̃ nɛ: wa ’pe:ʒo pwɛ̃’tiɲəɹ a tɾɛw nɛɹz i gɔɹf ’ʃɛʃɑ̃ waɹnɛ a ti’stɑ:gɑ̃ sto:l diwaɹ diwaɹnɛ]

mais en train de les détacher, il y avait de grosses pointes et tout, de toutes ses forces à tirer dessus, et en train de détacher la tôle de... de dessus

Lusieñ Minous, 1926, Bear (dastumet gant Tangi)

« kar sachañ mat a ra » emezañ

[kaʁ 'ʒɛʃə mɑ:d ʁa meɑ̃]

« car elle tire bien » disait-il [turbine]

Ivona Moulleg, ?, Sant Laorañs (dastumet gant Tangi)

sachañ a rae war-dreñv, e skouarnioù war an tu gin

[ʒɛʃ ə ʁe waʁ'dʁẽ̞: i 'skwɛʁɲo waʁ ty gi:n]

il tirait en arrière, les oreilles à l'envers [personne coincée entre deux barreaux de fenêtre]

Roje Dollo, 1932, Bear (dastumet gant Tangi)

a-wechoù... a-wechoù ne raje ket droug a-wechoù sachañ un tamm bihan war o skouarn

[’we:ʒo ’we:ʒo ʁɑ’ʃe kə dɾuk ’we:ʒo ’ʒɛʃɑ̃ tɑ̃m ’bi:ən waʁ o skwɛɹn]

parfois... parfois ça ne ferait pas de mal de leur tirer un petit peu l'oreille [aux enfants]

Ivon Maledan, 1931, Bear (dastumet gant Tangi)

ar reoù yaouank a vije graet dezhe (sachañ o friad ?), (gant ?) frioù lous !

[ɹew 'jo̞wɑ̃ŋg viʒe gwɛt tɛ: ʒɛʃ o 'vɾi:at gɑ̃n 'vɾi:o lu:s]

les jeunes ont les (faisait prendre une cuite ?), (avec ?) les morveux !

???

Lusieñ Minous, 1926, Bear (dastumet gant Tangi)

e sachent ar mic'hi gante comme on dit hag e vije lâret « sachañ an Olier d'ar solier diwar-bouez e golier »

[’ʒɛʃɛɲ ’mi:hi gɑ̃tɛ kɔm ɔ̃ di a viʒe ’lɑ:ʁ ’ʒɛʃɑ̃ no’li:əɹ də ’zo:ʎəɹ diwaʁ bwe:z i ’goʎəɹ]

ils reniflaient leur morve comme on dit et on disait « tirer Olivier au grenier par le collier »

Roje Dollo, 1932, Bear (dastumet gant Tangi)

sachañ un tenn warnañ, tapet anezhañ xxx (?) e-tal e galon

['ʒɛʃɑ̃ ntɛw waɹnɑ̃ 'tɑpə neɑ̃ ? ba tal i 'gɑ:lɔ̃n]

lui lâcher un tir dessus, l'ayant touché xxx (?) à côté du coeur

???

Lusieñ Minous, 1926, Bear (dastumet gant Tangi)

peogwir e vo lâret a-wechoù, boñ, herie ne vo ket eu... lazhet... ne vo ket droed da sachañ nemet war malien yaouank peotramant malien kozh

[py'gy:ɹ vo 'lɑ:ɹə 'we:ʒo bɔ̃ 'hɛje vo kəd ə 'lɑ:hə vo kə dɾœt tə 'ʒɛʃɑ̃ mɛd waɹ 'mɑ:ljən 'jo̞wɑ̃ŋk pe'tɑ̃mɑ̃n 'mɑ:ljən ko:s]

puisqu'on dit parfois, bon, aujourd'hui on ne tuera pas euh... il n'y a le droit de tirer que sur les jeunes mâles ou sinon les vieux mâles

Lusieñ Minous, 1926, Bear (dastumet gant Tangi)

hag eñ a derc'he da sachañ ar gwad gantañ

[a hẽ̞: 'dɛʁhɛ də də 'ʒɛʃə gwɑ:d gɑ̃tɑ̃]

et il continuait d'aspirer le sang [sangsue]

Roje Dollo, 1932, Bear (dastumet gant Tangi)

hag eñ ne oa ket bet pell o vont 'ba ar c'holza, hopala ! emezon-me, hemañ emezon-me 'neus k... marteze n'eus bet eu... un oto tost dezhañ, 'na soñjet sachañ e dreid gantañ

[a hẽ̞: wa kə be pɛl vɔ̃n bah 'holza opə'la mɔ̃mɛ 'hemɑ̃ mɔ̃mɛ nøs k ma'te:he nøz bed ə 'noto tɔst teɑ̃ na 'ʒɔ̃:ʒəd 'ʒɛʃɑ̃ i dɾɛjɟ gɑ̃tɑ̃]

et lui n'avait pas été long à aller dans le colza, hop là ! dis-je, celui-ci dis-je n'a p... peut-être qu'il a eu euh... une voiture proche de lui, il avait pensé prendre ses jambes à son cou [litt. tirer ses jambes avec lui, chien]

Lusieñ Minous, 1926, Bear (dastumet gant Tangi)

e sachent ar mic'hi gante comme on dit hag e vije lâret « sachañ an Olier d'ar solier diwar-bouez e golier »

[’ʒɛʃɛɲ ’mi:hi gɑ̃tɛ kɔm ɔ̃ di a viʒe ’lɑ:ʁ ’ʒɛʃɑ̃ no’li:əɹ də ’zo:ʎəɹ diwaʁ bwe:z i ’gojəɹ]

ils reniflaient leur morve comme on dit et on disait « tirer Olivier au grenier par le collier »

Roje Dollo, 1932, Bear (dastumet gant Tangi)

Start eo foenn da sachañ : start eo ar vuhez.

Stard è vwèn de jèchan : stard è vué.

[staʁd ɛ vwɛn də ʒɛʃã staʁd ɛ vye]

Le foin est dur à tirer : la vie est dure.

Manuel Aofred, 1931, Bear (dastumet gant Julien)

Kavet zo bet 60 frazenn.
123