Brezhoneg Bro-Vear

Klask

Kavet zo bet 12 frazenn.

1. daon ! peneogwir en em gavent klañv, hag eu... 'oares ket petra a c'hoarie dezhe, me 'meus soñj amañ bepred, pa oa arri se, gwelet a rez, distaget ar saout, da vont 'ba ar park, ha... pa oa kistion dezhi da vont e-maez ar c'hraou, prest da gouezhañ, ha pa weles 'ba ar park e oa kouezhet, 'ma soñjet « ah fidedoue 'vat paotr ! », pa eo ar wech kentañ dit da welet hein ! e soñjez « homañ zo foutu sur 'vat ! » 2. terzhienn al laezh a raent 1. terzhienn al laezh ya, ya, diwar ar peuriñ, ya, diwar an temz ya, ya, ya

1. [dɑ̃w pynyˌgyˑɹ nɔ̃n ˈgɑːvɛɲ ˈklɑ̃ˑ - ag ə waˌɹe̞s kə ˌpɹɑ ˈhwɑje ˈde̞ - ˌme møs ˌʃɔ̃ˑʒ ˈɑ̃mɑ̃ ˈbopə - pe wa ˌɑj ze - ˌgwe̞ˑl ə ɹe̞s - disˈtɑːgəd ə ˈzo̞wt - də ˌvɔ̃n bah ˈpɑɹk - a - pə wa kisˈtiˑɔ̃n ˌdɛj də ˌvɔ̃n ˈme̞ːz ə ˈhɹo̞w - ˌpɹest tə ˈgweˑɑ̃ - a pə ˌwe̞ˑle̞z bah ˈpɑɹg wa ˈkwet - ma ˌʒɔ̃ˑʒə a fidəˈduˑe po̞t - pe e̞w ə ˌweʃ ˈkentɑ̃ did də ˈwe̞ˑləd ɛ̃ - ˌʒɔ̃ˑʒe̞s ˈhomɑ̃ zo ˈfuty ˌzyˑɹ hat] 2. [ˌdɛɹjɛn ˈlɛːz ɹɛɲ] 1. [ˌdɛɹjɛn ˈlɛːz ja - ja - diwaɹ ˈpœˑĩ - ja - diwaɹ ˈntɛmz ja - ja ja]

1. dame ! puisqu'elles tombaient malades [vaches], et euh... tu ne savais pas ce qui leur arrivait, moi je me souviens toujours, quand ça c'était arrivé, vois-tu, ayant détaché les vaches, pour aller au champ, et... quand il avait été question pour elle de sortir de l'étable, elle avait failli tomber, et quand tu voyais dans le champ qu'elle était tombée, j'avais pensé « ah bon sang mon gars ! », puisque c'est la première fois que tu le vois hein ! tu penses « celle-ci est foutue sûrement ! » 2. la fièvre du lait qu'elles faisaient 1. la fièvre du lait oui, oui, à cause du pâturage, oui, à cause de l'engrais oui, oui, oui

1. Frañswa Aofred, 1930, Louergad
2. Jan ar C'horveg, 1939, Louergad
(dastumet gant Tangi)

skuilh temz

[skyj tɛms]

épandre de l'engrais

Pier Gotie, 1938, Plûned (dastumet gant Tangi)

d'ar c'houlz-se e veze deliaouet, deliaouet e bord ar c'hleuzioù d'ober... d'ober temz e-pad... e-pad ar goañv

[də 'huls:e viʒe dɛ'ʎo̞:ət dɛ'ʎo̞:ə bɔʁd 'hlœ̃jo do̞:ʁ do̞:ʁ tɛms pad pad 'gu:ɑ̃]

à cette époque-là on ramassait les feuilles, on ramassait les feuilles au bord des talus pour faire... pour faire de l'engrais pendant... pendant l'hiver

Roje Dollo, 1932, Bear (dastumet gant Tangi)

deus an temz 'dez ha deus an aer... deus an aer a vo, mann nemet ar c'hoad kwa, gwelet a rez, ma vez ur blantenn dindan ur wezenn, 'deus ket aer a-walc'h kwa, 'deus ket... ya, neuze 'no ket... 'do ket... 'deus ket heol a-walc'h kwa, « arri eo mouget dindan » evel e vez lâret kwa, na pe posubl e tremeno an avel, ne labouro ket evel eo sañset

[dœs tɛmz de a dœz nɛ:ɹ dœz nɛ:ɹ vo mɑ̃n mɛ hwɑt kwa gwɛ:l ə ɹɛs ma ve 'blɑ̃ntən di'nɑ̃:n 'we:ən døs kəd ɛ:ɹ ə'wɑh kwa døs kət ja 'nœ:he no kə do kə døs kə 'hɛwɔl ə'wɑx kwa ɑj ɛ 'mu:gəd di'nɑ̃:n wɛl ve lɑ:t kwa na pe 'posyb dɾe'me:no 'nɑwəl labu'ɹokə wɛl hɛ 'sɑ̃sət]

selon l'engrais qu'elle a et selon l'air... selon l'air qu'il y aura, il n'y a qu'à voir le bois quoi, tu vois, s'il y a un plant sous un arbre, elle n'a pas assez d'espace quoi, elle n'a pas... oui, alors il n'aura pas... elle n'aura pas... elle n'a pas assez de soleil quoi, « elle étouffe dessous » comme on dit quoi, même si le vent passe, elle ne poussera pas comme elle devrait

Lusieñ Minous, 1926, Bear (dastumet gant Tangi)

An douar a zo kozh, Met n'eo ket sod. Ma teus ket roet temz 'to ket mann ebet.

Douar zo koz, Mèt nè keu zod. Ma teus keu rod tèms to keut man-n bét.

[duaʁ zo koz mɛt nɛ kø zod] [ma tøs kø ʁod tɛms to køt mãn bet]

La terre est vieille, Mais elle n'est pas folle. Si tu ne lui donne rien, tu n'auras rien. [à la terre]

Petit florigène des proverbes breton Coop Breizh Lukian Kergoat page 38 : An douar a zo kozh, met sod n’eo ket. La terre est vieille, mais bête elle ne l’est pas.

Ifig Bihan, 1915, Bear (dastumet gant Julien)

lakat temz

['lakə 'tɛms]

nourrir la terre [mettre de l'engrais]

Eliane Pichouron, 1929, Bear (dastumet gant Julien)

temz

tèms

[tɛms]

engrais, fumier, lisier [tout se qui nourrit la terre]

Eliane Pichouron, 1929, Bear (dastumet gant Julien)

Louzoù teil pe louzoù disi evel glered pa douar int dizolo lec'h vez douar druz, temz. Barzh an douar treut n'eus ket ar sort-se.

Louzou tèy pé louzou disi vèl glérit pé douar vingn dizolo lèr vé douar dru, tèms. Bar douar treut neus ket sort sé.

[luzu tɛj pe luzu disi vɛl gleʁit pe duaʁ vɛ̃ɲ dizolo lɛʁ ve duaʁ dʁy tɛms] [ban ’du:aʁ tʁœt nøs kə ’sɔʁse]

Il y a des fumeterres ou des "xxx (?)" comme le mouron quand la terre n'est pas cultivée ou la terre est grasse. Il n'y en a pas ou la terre est infertile

Yves Pichouron, 1926, Bear (dastumet gant Julien)

deus an temz zo 'ba an douar a-wechoù e vez

[dəs tɛms so ban 'du:aɹ 'we:ʒo ve]

ça dépend parfois de l'engrais qu'il y a dans la terre

Lusieñ Minous, 1926, Bear (dastumet gant Tangi)

deus e veze temz dindan e voute ivez

[dəz 'viʒe tɛmz di'nɑ̃:n vutɛ ije]

selon qu'il y avait de l'engrais il poussait aussi [blé]

Roje Dollo, 1932, Bear (dastumet gant Tangi)

an temz

[tɛms]

l'engrais

Jañ-If Bihan, 1946, Lannuon (dastumet gant Tangi)

eñ 'neus temz kar druz eo

[ẽ: nøs tɛms kar dry: ɛ]

il [le lierre] a du fertilisant, de l'engrais, car il est gras

Ifig Bihan, 1915, Bear (dastumet gant Tangi)

Kavet zo bet 12 frazenn.