Brezhoneg Bro-Vear

Klask

Kavet zo bet 50 frazenn.
123

oa ket tev 'vat ! apeupre... ur santimetr, 'oa ket bras hein !

[ˌwɑ kə ˈtew at - apøˌpɣɛ - sɑ̃tiˈmɛt - ˌwɑ kə ˈbɣɑːz ɛ̃]

il n'était pas épais ! à peu près... un centimètre, il n'était pas gros hein !

Jañ Michel, 1939, Peurid (dastumet gant Tangi)

gwechall e vije lâret « kaoc'h-chistr », chistr 'vije... 'vije ket mat tamm ebet, hein ! peotramant e vije eoulet, eoul, hañ ! eoul tev aze

[gweˈʒɑl ˌviˑʒe ˈlɑˑɣɛ ˌkɔχˈʃist - ˈʒiz ˌviˑʒe - viˈʒe kə ˌmɑˑt ˈtɑ̃m bet - ɛ̃ - pəˈtɑ̃mɑ̃ ˌviˑʒe iˈuˑlət - ˈiˑul - ɑ̃ - ˌiˑul ˈtew ˌɑhe]

autrefois on disait « de la piquette de cidre », du cidre qui n'était... qui n'était pas bon du tout, hein ! ou alors il était huileux, de l'huile, hein ! de l'huile épaisse là

Michel Yekel, 1946, Bear (dastumet gant Tangi)

ya, amañ 'ma kignet, met kouezh... ha eu... n'on ket tanav ivez, tev a-walc'h on ivez

[ja - ˈɑ̃mɑ̃ ma ˈkiɲət - mɛ ˈkwe a ə - ˌnɔ̃ kə ˈtɑ̃ˑno ˌiˑə - ˌtew əˈwɑχ hɔ̃ ˌiˑə]

oui, je me suis écorchée, mais [je suis] tomb... et euh... je ne suis pas fine non plus, je suis assez grosse

Janin an Herveig, 1932, Ploueg (dastumet gant Tangi)

Kersteuñ a vije lâret 'vat te ! brezhoneg tev a-walc'h a vije lâret neuze ! oui ! etre... etrezomp Kersteuñ

[kɛꝛˈstœ̃ˑ ˌviˑʒe ˈlɑːꝛ a ˌte - bɣe̞ˈzɔ̃ːnek ˈtew əˈwɑx ˌviˑʒe ˈlɑːꝛəd ˌnœhe - wi - tɣe ˌtɣeˑɔ̃m kɛꝛˈstœ̃ˑ]

Kersteuñ qu'on disait pardi ! on parlait un breton assez grossier [peu précis] alors ! oui ! entre... entre nous Kersteuñ

Tregrom

Mari Moro, 1933, Bear (dastumet gant Tangi)

ya, ar Pont Rouz zo en traoñ amañ, aze zo un ti ivez hag e oa ur menaj, e oa ur menaj ivez, aze an hini a oa kavet istr, oc'h ober ur puñs, oh istr ! pezhioù traoù tev aze !

[ja ˌpɔ̃nˈɹuːs so ˈntɾo̞w ˌɑ̃mɑ̃ - ˌɑhe̞ zo ˈnti ˌiˑe a wa ˈmeːnəʒ - wa ˈmeːnəʒ ˌiˑe - ˌɑhe̞ ˌnˑi wa ˌkɑˑd ˈist - ˌho̞ˑɹ ˈpỹːs - o ˈist - ˌpeˑʒo ˌtɾɛw ˈtew ˌɑhe̞]

oui, ar Pont Rouz est en bas ici, là il y a une maison aussi et il y avait une ferme, il y avait une ferme aussi, c'est là qu'on avait trouvé des huîtres, en faisant un puits, oh des huîtres ! des très grosses là !

Kemperven

Jakez Dilinan, 1931, Kemperven (dastumet gant Tangi)

Aze e oa darn ha a oa nec'het gant... « Ha daoust ha petra a sinifi se ? » Ha neuze aze e oa manet ur voul... evel ur voul dan ma kerez, e oa... ha honnezh a vije gwelet mont war-raok, ha feiz a-benn ar fin e oa aretet tu bennak quoi. Ha honnezh a oa en em distribuet eno. Heñ a oa... moged moarvat war-lerc'h an avion à réaction, moarvat, sur a-walc'h. Met bezañ a oa darn : « Daoust ha petra a sinifi se ? Daoust ha petra zo d'arriet ? Ha daoust... » Met ar re-se a vane, reoù... teir gwech, prest a-walc'h, tevoc'h evit an hini zo aze bremañ, ar varrenn zo aze quoi, ha e vijent div# oh ya, div wech teir gwech a-wechoù e vijent, ur varr# ken tev se quoi. Bep e dremene an avion feiz e vane ur varrenn war-lerc'h.

Il y en avait qui s'inquiétait à cause de... « Qu'est-ce que ça peut bien signifier ? » Et alors il restait une boule... comme une boule de feu, si tu veux... et on la voyait avancer, et à la fin elle s'arrêtait à un endroit. Et là elle se répartissait [= se dissipait]. C'était... de la fumée, probablement, après l'avion à réaction. Mais il y en avait [qui disait] : « Qu'est-ce que ça peut bien signifier ? Qu'est-ce qui va bien pouvoir se passer ? Qu'est-ce que... » Mais elles restaient, presque trois fois plus larges que celle qui est là maintenant, la traînée qui est là, et elles étaient deux... oh oui, parfois deux ou trois fois aussi large. À mesure que passait l'avion, il laissait une traînée derrière lui.

À propos des premiers avions qui passaient dans le ciel.

Plac'h, 1925, Trezelan (Bear) (dastumet gant Riwal)

tev eo hañ, o ya met, e foto n'out ket kat da.... c'hoût

[tew e̞ ɑ̃ - o ja mɛ ’foto nu kə kɑt təs hu:d]

il est gros hein [bébé], oh oui mais, en photo tu ne peux pas savoir

Selina Jagin, 1920, Bear (dastumet gant Tangi)

me n'on ket o vont da lakat daou gasedad, ma 'mije bet laket daou gasedad tremen miz... pe ur c'hasedad hanter tremen miz zo e oant aet gant ar rev kar aze 'neus graet skorn tev an deizioù all, amañ e oa skorn, memes 'ba ma stank ma vezan o kannañ aze, peogwir e kannañ war al laouer

[me nɔ̃ kə vɔ̃n də 'lɑkə do̞w ga'se:dat ma miʒe be 'lɑkə do̞w ga'se:dat tɹem miz pe ˌhasedə'tɑ̃ntəʁ tɹem mi:s so wɑ̃ɲ ɛd gɑ̃n ɹew kaʁ 'ɑ:he nœz gwɛt skɔʁn tew 'dɛjo al 'ɑ̃mɑ̃ wa skɔʁn 'mɛməz ma mə stɑ̃ŋg ve:n 'kɑ̃nɑ̃ 'ɑ:he pu 'gɑ̃nɑ̃ waʁ 'lu:əɹ]

moi je ne vais pas mettre deux caisses [de patates], si j'avais mis deux caisses il y a plus d'un mois... ou une caisse et demie il y a plus d'un mois, elles auraient toutes été perdues à cause de la gelée car là il a fait un gros gel les autres jours, ici il y avait du gel, même dans mon lavoir où je lave là, puisque je lave dans l'auge

Michel Talgen, 1951, Bear (dastumet gant Tangi)

eñ 'neus ur beg tev

[hẽ̞: nøz beg'tev]

il a un gros bec

Lusieñ Minous, 1926, Bear (dastumet gant Tangi)

kreñchat tev

['kʁɛ̃ʃət tʲew]

expectorer [cracher épais]

Lusien Karluer, 1928, Bear (dastumet gant Tangi)

E miz c'hwevrer, e hal an deñved ha e tev ar yer.

Miz c'hwèvreur, Hal déveut a dèw yèr.

[miz xwɛvʁəʁ hal devət a dɛw jɛʁ]

Au mois de février, Les brebis agnèlent et les poules pondent.

Herve Seubil : E miz c'hwevrer ; 'hal an deñved ha ' dozv ar yer !

Ivona Toudig, 1934, Bear (dastumet gant Julien)

Pa vez troc'het tamm bara tanav, e vez lâret "tamm bara-flip-amann". Ha pa vez troc'het tamm bara tev e vez lâret "tamm bara charreter". Charreter a vije o kerzhet gant kezeg war douar labouret, sportif oa. Pa arrie d'e bred 'nije naon hag a droc'he un tamm bara charreter.

Pa vé troheut tan-m bara tan-no, vé lareut tan-m bara flip an-man-n. A pa vé troheut tan-m bara téw vé lareut vé tan-m bara charéteur. Charéteur vijé kerzeut gan-n kézék war douar laboureut sportif wa. Pa ayè di prét ni jé nanwan-n a droé tan-m bara charéteur

[pa ve tʁohət tãm baʁa tãno ve laʁət tãm baʁa flip ãmãn] [a pa ve tʁohət tãm baʁa tew ve laʁət ve tãm baʁa ʃaʁetəʁ] [ʃaʁetəʁ vi ʒe kɛʁzət gãn kezek waʁ duaʁ labuʁət spoʁtif wa] [pa ajɛ di pʁet ni ʒe nãwãn a dʁoe tãm baʁa ʃaʁetəʁ]

Quand on coupe une tranche fine, on dit « bara flip anman » (la tartine ayant bcp de beurre par rapport à la grosseur du pain). Et quand on coupe une tranche épaisse on dit une tranche de charretier. Le charretier marchait avec les chevaux dans la terre labourée, il était sportif. Quand il venait manger il avait faim et coupait une tranche de charretier.

Ivona Toudig, 1934, Bear (dastumet gant Julien)

tamm paotr bihan tev

tan-m pot bieun tèw

[tãm pot biən tɛw]

un petit gars costaud

Ivona Toudig, 1934, Bear (dastumet gant Julien)

Honnezh zo tev-mat. Neus ket tamm depañs ebet.

Hons zo tèw mat. Neus keu tan-m dépans bét.

[hõs zo tɛw mat] [nøs kø tãm depãs bet]

Elle est costaud. Elle ne se dépense pas du tout.

Paotr, 1951, Bear (dastumet gant Julien)

Arru eo tev.

Ayè tèw.

[ajɛ tɛw]

Il est devenu gros.

Paotr, 1951, Bear (dastumet gant Julien)

tev

tèo

[tɛw]

épais

Paotr, 1951, Bear (dastumet gant Julien)

Roched graet gant lin a vez solut, reut e vez ha tev e vez.

Rocheut gèt gant lin vé solud, reut vé ha téo vé.

[ʁoʃət gɛt gãn lin ve solyd ʁœt ve a tew ve]

Une chemise faite à partir du lin est solide, elle est raide et épaisse.

Ifig Bihan, 1915, Bear (dastumet gant Julien)

tout an traoù hein ! tout tout tout ! éplucher les légumes ha tout... gwelet a raes ervat, ma vije tev ha ma vije graet mat, « mat ! », ha ma 'vije ket, « boñ, o teskiñ emañ » alors eu...

[tun ’tʁɛw ɛ̃ - tututut - ... a tut - gwe̞:l ə ʁe̞z vɑ:d ma viʃe tʲew a ma viʃe gwɛd mɑ:d mɑ:d - a ma vi’ʃekət - bɔ̃ ’tiskĩ mɑ̃ a’lɔʁ ə]

toutes les choses hein ! tout tout tout ! éplucher les légumes et tout... tu voyais bien , si c'était grossier et si c'était bien fait, « bien ! », et si ça n'était pas, « bon, elle apprend », alors euh... [enfant et travail domestique]

Lusien Karluer, 1928, Bear (dastumet gant Tangi)

An tortis a vije sachet warnañ. An tortis ya. Ya, heñ a oa tev, tevoc'h evit ur gordenn.

[n'tɔʁtis viʒe 'jɛʃəd 'waʁnã – n'tɔʁtis ja – ja 'hẽː wa 'tew 'tewɔh wid 'gɔʁdən]

C'est sur la grosse corde qu'on tirait. La grosse corde, oui. Elle était épaisse, plus épaisse qu'une corde [normale].

Plac'h, 1925, Trezelan (Bear) (dastumet gant Riwal)

reoù bihan ha tev n'eont ket aze

[rew 'biən a tew 'neɔ̃n kəd 'ɑhɛ]

les petits et gros ne vont pas là

Selina Jagin, 1920, Bear (dastumet gant Tangi)

Kavet zo bet 50 frazenn.
123