Brezhoneg Bro-Vear

Klask

Kavet zo bet 37 frazenn.
12

met n'eus ket nemet sellet, pa vije hadet ur parkad patatez pe traoù all, gant... gant eu... un torkad, torkadoù, ur blokad evel a oa ar re-se, hein ?! ma vije ret dit tennañ ar re-se, sur n'avañsez ket buan !

[mɛ ˌnøs kə mɛ ˈzɛlət - pe viʒe ˈhɑːdət ˌpɑɹkət paˈtɑtəs pe ˌtɾɛw ˈɑl - gɑ̃n gɑ̃n ə - ˈntɔɹkət tɔɹˈkɑːʒo - ˈblokəd ve̞l wa ˌɹehe - ɛ̃ - ma viʒe ˈɹɛt tit ˈtɛ̃nə ˌɹehe - ˌzyˑɹ navɑ̃ˌse̞s kə ˈbyˑən]

mais il n'y a qu'à voir, quand on semait un champ de patates ou d'autres choses, avec... avec euh... une touffe, des touffes, une motte comme ceux-là [avoine à chapelet] hein ?! si tu devais enlever ceux-là, c'est sûr que tu n'avances pas vite !

Frañswa Aofred, 1930, Louergad (dastumet gant Tangi)

1. ya, ar re-se zo kazi evel un torkad fleur patatez aze, ya 2. ya, 'ba Louergad amañ gwelet a rez, en tu all d'ar barrouz du-hont, peder annoar a oa 'ba ar memes prad, e oa kavet... peder annoar nevez hein ! ul leue gante, ha marvet o-feder

1. [ja - ˌɹehe zo ˌkɑhe we̞l ˌtɔɹkad flœɹ paˈtɑtəz ˌɑhe - ja] 2. [ja ba luˈɛɹgad ˌɑ̃mɑ̃ ˌgwe̞ˑl ə ɹe̞s - tyˈɑl də ˈbɑɹus ˈtyˑən - ˌpeˑdɛɹ ˈɑ̃nwaɹ wa bah ˌmɔ̃məs ˈpɹɑːt - wa ˈkɑːd ə - ˌpeˑdɛɹ ˌɑ̃nwaɹ ˈnewe ɛ̃ - ə ˈluˑe gɑ̃nte̞ - a ˈmɑɹwəd oˈveˑdɛɹ]

1. oui, ceux-là sont comme une touffe de fleurs de patates là, oui [oenanthe] 2. oui, à Louergad ici vois-tu, de l'autre côté de la commune là-bas, il y avait quatre génisses dans le même champ, on avait trouvé... quatre nouvelles génisses hein ! un veau avec, et elles étaient mortes toutes les quatre

1. Jan ar C'horveg, 1939, Louergad
2. Frañswa Aofred, 1930, Louergad
(dastumet gant Tangi)

hag a-raok e vije kazi... prest a-walc'h e vije unan 'ba pep park kwa, un torkad merien bras aze, pezhioù reoù du

[a ˌɹo̞g viʒe a ˌkɑhe - ˌpɹest əˈwɑx viʒe yn bah pop ˈpɑɹk kwa - ˌtɔɹkə ˌmɛɹjɛn ˈbɹɑːz ˌɑhe - ˌpeˑʒo ɹew ˈdyˑ]

et avant il y avait presque... il y en avait pratiquement une dans chaque champ quoi, une fourmilière de grandes fourmis là, des grosses noires

Remond ar Bras, 1934, Louergad (Sant Eler) (dastumet gant Tangi)

hag ar re-se a gle kaout un anv bennaket met ar re-seoù zo tout a-hont, kreistre an Drinded ha neuze Ker Belleg kwa, ar re-se zo tout a-hont, en un torkad a-hont, ya, ha neuze emañ... petra din-me eu... eu... kaoc'h ! ar vilin eu...

[a ˌɹeze gle ˌkɑˑd ˈnɑ̃ːno bəˈnɑkə mɛ ˌzew zo ˈtud ˌɑˑɔ̃n kɹɛjstɹe ən ˈdɹindəd a ˌnœhə ke̞ɹ ˈbe̞lək kwa - ɹeze zo ˌtud ˈɑ̃wɔ̃n - nən ˈtɔɹkəd ˈɑ̃wɔ̃n - ja - a ˌnœhe ˈguːde mɑ̃ - ˌpɹa dĩme ə - ə ˈkɔx - ə ˈviːlin ə]

et ceux-là doivent avoir un nom quelconque mais ceux-là sont tous là-bas, entre an Drinded et alors Ker Belleg quoi, ceux-là sont tous là-bas, groupés là-bas, oui, et aussi il y a... comment dirais-je euh... euh... merde ! le moulin euh...

Eme Toudig, 1937, Bear (dastumet gant Tangi)

met dre-se n'onn ket peseurt anv eo ar re-se ha peogwir... aze e oa un torkad eu... ya, pet ? unan, daou, tri, pevar, pevar venaj bihan aze evel-se, tout groupet tout aze e oant, ya, 'ba Penn Pluskoad aze

[mɛ dɾeˈze ˌnɔ̃ kə peˌsœ ˈhɑ̃ːno he̞ ˌɹeˑze ha pyˌgyˑɹ - ˌɑhe wa ə ˌtɔɾkad ə - ja ˈpeːt - ˈyːnən - ˈdo̞w - ˈtɾi - ˈpɛwaɹ - ˌpɛwaɹ ˌveˑnaʃ ˈbiˑən ˌɑhe vəˌse - tud ˈgɾupət tud ˌɑhe wɛɲ - ja - bah pe̞n ˈplyskwad ˌɑhe]

mais pour autant je ne sais pas quel était le nom de celles-là [fermes] et puisque... là il y avait un paquet euh... oui, combien ? une, deux, trois, quatre, quatre petites fermes là comme ça, toutes groupées complètement là qu'elles étaient, oui, à Penn Pluskoad là

Mari ar Gag, 1932, Bear (Lanneven) (dastumet gant Tangi)

hag aze... hag aze zo un torkad tiez c'hoazh, un torkad tiez, eu... gortoz 'ta ! oh ! ret e vo din xxx ( ?)... eu... met pa gomañsi gante... komz din... Traou Richard ya ! Traou Rich... Traou Richard, Traou Richard ivez

[ag ˌɑhe - ag ˌɑhe zo ˌntɔɹkat ˈtiˑe ˌhwɑs - ˌtɔɹkat ˈtiˑe - ə ˈgɔtos ta - o ˌɹɛd vi ˌdĩ ? - ə - mɛ pe goˈmɑ̃si gɑ̃te̞ - kɔ̃ms tĩ - ˌtɾo̞w ˈɹiʃaɹd ˌja - ˌtɾo̞w ˈɹiʃ - ˌtɾo̞w ˈɹiʃaɹd ˌtɾo̞w ˈɹiʃaɹd ˌje]

et là... et là il y a un groupe de maisons encore, un groupe de maison, euh... attends donc ! oh ! il faudra que je xxx ( ?)... euh... mais quand tu commenceras... à me parler... Traou Richard oui ! Traou Rich... Traou Richard, Traou Richard aussi

Beurleudi

Ana Kozhig, 1929, Bear (dastumet gant Tangi)

an hariko a vez laket pevar pe bemp 'ba ar memes torkad

[na'ʁiko ve 'lɑkət 'pɛwaɹ pe bɛm 'bah 'mɔ̃məs 'tɔʁkət]

les haricots on en met quatre ou cinq dans le même paquet [semailles par paquet]

Lusien Karluer, 1928, Bear (dastumet gant Tangi)

se zo kurius, ur wech e oan o pesketa hag e oa bras an dour hag e oa... me a gleve « piv, piv, piv, piv ! » met 'ba an torkad eu... n'onn pesort a oa 'ba ar rinier aze moarvat ha 'na graet e neizh e-barzh met pa oa arri bras an dour hag e oa an hini bihan, ne oa ket deut er-maez an u c'hoazh, n'onn ket penaos e rae 'ba e... e kleven anezhañ oc'h ober trouz, a-benn neuze e oa arri 'ba ar bord, 'ma tapet anezhañ, « fidedoue, emezon-me », 'ma lemet anezhañ er-maez deus... deus... deus an u, damen e vo, eñ a oare neuial

[ze zo ki’ɹyz ə weʃ wɑ̃n pes’kɛta a wa bɹɑ:s ən du:ɹ a wa me ’glɛwe̞ piw piw piw piw mɛt ban ’tɔɹkad ə nɔ̃ pə’sɔɹd wa ba ’ɹɛ̃jəɹ ’ɑ:he ma’hɑd a na gwɛt e he:z bɑɹz mɛt pe wa ɑj bɹɑ:z ndu:ɹ a wa ’n:i ’bi:ən wa kə dœ me̞:z ny: hwɑs nɔ̃ kə pə’nɔ̃:z ɹɛ ba i ’glɛwɛn neɑ̃ ho̞:ɹ tɾu:s bɛn ’nœ:he wa ɑj ny bah bɔɹd ’ma ’tɑpə neɑ̃ fidə’du:e mɔ̃mɛ ma ’le̞mə neɑ̃ me̞:z dəz dəz dəz ny: ’dɑ̃mən ə vo hẽ̞: ’wɑ:ɹe ’nœjəl]

c'est curieux, une fois j'étais en train de pêcher et le niveau d'eau était élevé et il y avait... j'entendais « cui, cui, cui, cui ! » mais dans une touffe euh... de je ne sais quoi dans la rivière là sans doute et il avait fait son nid dedans mais quand le niveau de l'eau s'était élevé et le petit, il n'était pas sorti du nid encore, je ne sais pas comment il faisait dans son... je l'entendais faire du bruit, pour alors il était arrivé au bord, je l'avais attrapé, « bon sang, dis-je », je l'avais enlevé de... de... de l'oeuf, bon dieu ! il savait nager [poule d'eau]

Lusieñ Minous, 1926, Bear (dastumet gant Tangi)

me zo sur dit-te, ne oa ket pas, pa oamp koachet e-mesk an torkad fleur, ne save ket pas ganimp hañ

[mɛ zy:ʁ ɔ̃ dit:e wa kə pɑ:s pe wɑ̃m kwɑʃ mesk ə 'tɔʁkə flœ:ʁ 'zɑ:ve kə pɑ:s kɑ̃nim ɑ̃]

je t'assure, on n'entendait pas tousser, puisque nous étions caché parmi le bosquet de fleurs, nous ne toussions pas [enfants silencieux et cachés]

Jañ-Pier Ar C'hamm, 1948, Sant Laorañs (dastumet gant Tangi)

boñ, an dalia, bremañ-souden pa vo arri uhel-mat kwa, lemen ur brank, dichonkañ unan deus traoñ ha lakat anezhi 'ba an douar hag e rey un torkad ha... hag e rey pataz kwa evel e vez lâret, peogwir an dalia a rey des pataz eu... dindan... ha eo drol a-walc'h se kwa, 'h arriont d'ober gwrizioù ha deus ar gwrizioù goude neuze e reont pataz da ad... adrenouveliñ eu...

[bɔ̃ da’li:a bə’zɔ̃m pe vo ɑj ˌy:əl’mɑt kwa ’le̞mə nbɾɑ̃ŋk di’ʃɔ̃ŋkɑ̃ yn dəs tɾo̞w a ’lɑkə nɛj ban ’du:aɹ a ɹɛj ’tɔɹkət a a ɹɛj pə’tɑ:s kwa wɛl ve lɑ:t py’gy:ɹ da’li:a ɹɛj dɛ pa’tɑ:s ə dindɑ̃n a e̞ dɾo:l ə’wɑh se kwa ’hɑjɛɲ do̞:ɹ ’gwɹijo a dəz ’gwɹijo ’gu:de ’nœ:he ɹɛɲ pa’tɑ:s də hat hadɹənu’vɛlĩ ə]

bon, le dahlia, bientôt quand il sera très grand quoi, enlever une branche, l'arracher du bas et la mettre dans la terre et elle fera une touffe et... et elle fera des tubercules quoi comme on dit, puisque le dahlia fait des tubercules euh... sous... et c'est assez bizarre ça quoi, ils arrivent à faire des racines et des racines après ils font des tubercules pour re... renouveler euh...

Lusieñ Minous, 1926, Bear (dastumet gant Tangi)

a-wechoù e vez brank... branket kwa hein, ne vez... ne vez ket an dijenn he-unan, hennezh zo un torkad kwa hein

[’we:ʒo ve bɾɑ̃ŋk ’bɾɑ̃ŋkət kwa ɛ̃ ve ve kə ’ndi:ʒən i’hy:n hẽ̞:s so ’ntɔɾkat kwa ɛ̃]

parfois elle forme des... elle forme des branches quoi hein, la tige n'est pas... n'est pas toute seule, celui-là est une touffe quoi [achillée millefeuilles]

Lusieñ Minous, 1926, Bear (dastumet gant Tangi)

ur pezh torkad beuz

[pe:s 'tɔʁkə bœ:s]

une grosse touffe de buis

Jañ-Pier Ar C'hamm, 1948, Sant Laorañs (dastumet gant Tangi)

evel dactyles aze, ne vo ket nemet un tamm... tamm torkad bihan hag e welez anezhe o terc'hen da ledek o c'hoari en-dro

[wɛl daktil ’ɑ:he vo kə mɛ tɑ̃m tɑ̃m ’tɔɹkad ’bi:ən a ’we̞:le̞z nɛ: ’dɛɹhɛn də ’le:dət hwɑj ndɾo]

comme les dactyles là, il n'y a qu'une petite... petite touffe et tu les vois s'étendre tout autour

Lusieñ Minous, 1926, Bear (dastumet gant Tangi)

un torkad spern

['ntɔrkət spɛrn]

une touffe d'aubépine

Lusieñ Minous, 1926, Bear (dastumet gant Tangi)

serten koad evel ar gargal aze, eñ zo prim d'ober, goût a rit petra eo ? ar gargal kwa, hennezh ma arri... ma arri da... da stokañ deus an douar, « pouf ! », diouzhtu e rey gwrizioù ha neuze 'h ey pelloc'h adarre ha goude, bezañ zo reoù, ma ne dapont ket... ma... ma... e-barzh an torkad kwa, ar boudoù traoñ 'h arrio, ar reoù... ar reoù 'h a sonn war-grec'h ne refont ket

['sɛɹtɛn kwɑd wɛl 'gɑɹgəl 'ɑ:he hẽ̞: zo pɹym do̞:ɹ gu:d ə ɹet pɾɑ e̞ 'gɑɹgəl kwa hẽ̞:s ma hɑj ma hɑj də də 'stɔkɑ̃ dəz ən 'du:aɹ puf dy'sty ɹɛj 'gɹwijo a 'nœ:he hɛj 'pɛlɔh ɑj a 'gu:de be zo ɹew ma ta'pɑ̃ɲ cət ma ma baɹz ən 'tɔɹkat kwa 'bu:ʒu tɾo̞w 'hɑjo ɹew ɹew ha zɔ̃n waɹ'gweh ɹe'fɔ̃ɲ cət]

certains bois comme le houx là, il est rapide à faire [marcottage], vous savez ce que c'est ? le houx quoi, celui-là s'il arrive... s'il arrive à... à toucher le sol, « pouf ! », tout de suite il fera des racines et alors il ira plus loin de nouveau et après, il y en a certains, s'ils n'arrivent pas... si... si... dans la touffe quoi, les rameaux du bas quoi arrivent, ceux... ceux qui montent droit ne font pas quoi

Lusieñ Minous, 1926, Bear (dastumet gant Tangi)

torkad haleg

torkeut haleuc

[toʁkət halək]

saule

Ifig Bihan, 1915, Bear (dastumet gant Julien)

torkad kraou

torkeut krow

[toʁkət kʁow]

noisetier

Ifig Bihan, 1915, Bear (dastumet gant Julien)

torkad kelvez

torkeut kélwé

[toʁkət kelwe]

noisetier

Ifig Bihan, 1915, Bear (dastumet gant Julien)

torkad beuz

torkeut boez

[toʁkət bœz]

buisson de buis

Ivona Toudig, 1934, Bear (dastumet gant Julien)

torkad bezv

torkeut bèw

[toʁkət bɛw]

bouleau

Yves Pichouron, 1926, Bear (dastumet gant Julien)

Kavet zo bet 37 frazenn.
12