Brezhoneg Bro-Vear

Klask

Kavet zo bet 20 frazenn.

Ha kentañ se, kentañ se e oa... e oa an Almanted o tont duzh an Enez Koad, da Lanvaodez. Eu... Pevar bemp Alman. Gant o fuzuilhoù hag o zraoù. Ha 'dant gwelet eu... ar reoù all, 'ba ar porzh o kaozeal. Ha ma vreur ha me, a oa a-benn neuze deut... deut d'ar gêr. Deut d'ar gêr war hom... war hom zreidoù, war hom zreidoù. 'Mamp ket nemet treuziñ bourk Lanvaodez d'ober ha... ha dont d'ar C'hozh Ti, ti Pierrot Gwilhou aze. Ha petra 'namp graet eu... pa oamp arri er gêr eu... a-benn neuze e oa... war ar roud, a-raok e oamp arri er gêr e glevemp tennoù. E glevemp tennoù, met 'ouiemp ket pelec'h e oa... e oa an tennoù-se.

[ˌneˑnəs ˈkwɑt]

Et tout à coup, tout à coup il y avait... avait des Allemands venant d'an Enez Koad, de Lanvaodez. Euh... Quatre cinq Allemands. Avec leurs fusils et leur équipement. Et ils avaient vu euh... les autres, dans la cour en train de parler. Et mon frère et moi, étions pour alors revenus... revenus à la maison. Revenus à la maison à pied... à pied, à pied. Nous n'avions qu'à traverser le bourg de Lanvaodez à faire et... et venir à ar C'hozh Ti, chez Pierrot Gwilhou là. Et qu'avions-nous fait mais euh... quand nous arrivions à la maison euh... pour alors il y avait... sur la route, avant d'arriver à la maison nous entendions des tirs. Nous entendions des tirs, mais nous ne savions pas où c'était... étaient ces tirs-là.

Lezardrev
Diwallit : frazenn dastumet e-maez Bro-Vear.

Jañ Jelard, 1928, Lanvaodez (dastumet gant Tangi)

« chom trañkil hañ ! » a vije lâret dimp, se 'meus soñj, « chom trañkil ! », ha neuze e vije ar seurez, hemañ eo ar gwele kua, an daol amañ, me a vije oc'h ober ma zraoù, ma... ma... gwalc'hiñ anezhe, hag ar seurez a vije aze 'ba penn ar gwele, en cas de besoin, met ar seurez, petra 'dije graet ? drailhañ he chakenn dezhi ? e vije xxx ( ?), arri a raent, arri a raent sell ! da drailhañ he chakenn dezhi (T. : ah ya ! tapet a raent krog e-barzh) oh ya moarvat 'vat !

[ˌʃo̞m ˈtɹɑ̃kil ɑ̃ - viʒe ˈlɑˑɹ ˌtimp - ˌse møs ˈʃɔ̃ˑs - ˌʃo̞m ˈtɹɑ̃kil - a ˌnœˑe viʒe ˈsœˑɹəs - ˌhemə he̞ ˈgweːle kya - ˈdoːl ˌɑ̃mɑ̃ - me ˌviʒe ˌho̞ˑɹ mə ˈzɹɛw - mə mə - ˈgwɛlxĩ ˌne̞ - a ə ˈsœːɹəz ˌviʒe ˌɑhe̞ bah ˌpe̞n ˈgweːle - ... - mɛ ˈsœːɹəs - ˌpɹɑ diʒe ˌgwɛt - ˈdɹɑjɑ̃ i ˈʃɑkɛn ˌde̞j - viʒe ? - ˌɑj ɛɲ ˌɑj ə ɹɛɲ ˌsɛl - də ˈdɹɑjɑ̃ i ˈʃɑkɛn ˌde̞j - o ˌjɑ maˈhɑt a]

« reste tranquille hein ! » qu'on nous disait, ça je me rappelle, « reste tranquille ! », et alors il y avait la soeur, ça c'est le lit quoi, la table ici, moi je faisais mes choses, mes... mes... les laver, et la soeur était là au bout du lit, en cas de besoin, mais la soeur, qu'aurait-elle fait ? lui déchirer sa blouse ? c'était xxx ( ?), ils arrivaient, ils arrivaient tiens ! à lui déchirer sa blouse (T. : ah oui ! ils l'agrippaient) oh que oui !

Simona ar Bilhon, 1936, Bear (dastumet gant Tangi)

« gortoz ! sell ! me 'h a da reiñ ul (louz ?) dit-te ! 'h ez da welet ! », me a garzhe d'ar stank, ha 'h aen da walc'hiñ ma zreid ha ma zraoù, ma c'hoaze war... 'ba an dour, 'ba an dour brein aze, lous, daon, en em lousaat an hini a raen ! « ha hast buan hañ ! kar bremañ-souden zo skol »

[ˈgɔto̞s ˌsɛl - ˌme ha də ˌɹɛɲ ə ˈluːz ˌdiˑte - ˌhe̞s tə ˈwe̞ˑlət - me ˈgɑɹze də ˈstɑ̃ŋk - a ˌhɛn tə ˈwɛlxĩ mə ˈzɹɛjc a mə ˈzɹɛw - ma ˈhwɑːze waɹ bah ˈnduːɹ - bah ˌduˑɹ ˈbɹɛɲ ˌɑhe̞ - ˈluːs - dɑ̃w - nɔ̃n luˈsɑːd ni ˌɹɛn - a ˌhɑstə ˈbyˑən ɑ̃ - kaɹ bəˈzɔ̃m zo ˈskoːl]

« attends ! tiens ! moi je vais te donner une raclée ! tu vas voir ! », moi je détalais à l'étang, et j'allais me laver les pieds et mes choses, assise sur... dans l'eau, 'dans l'eau saumâtre là, sale, dame, c'était me salir que je faisais !, « et dépêche-toi hein ! car tout à l'heure il y a école »

???

Simona ar Bilhon, 1936, Bear (dastumet gant Tangi)

pa vije arri er gêr, 'dije d'ober... prepa... ya, tenn anezhañ, 'dije d'ober prepariñ he boutailhoù ha prepariñ he zraoù

[pe viʃe ˌɑj ˈge̞ːɹ - diʃe ˌdo̞ˑɹ - pɹeˈpɑ - ja te̞n ˈneˑɑ̃ - diʃe ˌdo̞ˑɹ pɹeˈpɑˑĩ i buˈtɑjo a pɹeˈpɑˑĩ i ˈzɹɛw]

quand elle arrivait à la maison, elle devait faire... prépa... oui, enlève-le, elle devait préparer ses bouteilles et préparer ses affaires

Eme Toudig, 1937, Bear (dastumet gant Tangi)

Oh ya, hoñ a vije ret dezhi kaout he zraoù tout, evel zo gleet, peotramant 'tije ur gontravañsion.

Oh oui, elle devait avoir toutes ses choses [équipements, phares...], comme il faut, ou bien tu avais une contravention.

À propos du vélo (qui est féminin en breton).

Plac'h, 1925, Trezelan (Bear) (dastumet gant Riwal)

ha 'deus bet debret tout he zraoù evel-se, bep ma vije ezhomm e vije tapet 'ba ar (bern ?), hi ne (c'honeze ?) mann ebet

[a dœz be 'dɛ:bət tud i zɹɛw və'se bop tə viʒe e:m viʒe 'tɑpə bah bɛɹn hi gõ'ne:e mɑ̃nbet]

et elle a dilapidé tous ses biens comme ça, à mesure qu'il y avait besoin on tapait dans le (tas ?), elle ne (gagnait ?) rien

???

Lusieñ Minous, 1926, Bear (dastumet gant Tangi)

goude e deuent d'ar marc'hadoù bihan da werzhañ o zraoù

[’gu:de dɛɲ də mar’hɑ:ʒo ’biən də ’wɛrzɑ̃ o zrɛw]

après ils venaient sur les petits marchés vendre leurs choses [produits]

Roje Dollo, 1932, Bear (dastumet gant Tangi)

hon zraoù

[õm drɛw]

nos choses

Selina Jagin, 1920, Bear (dastumet gant Tangi)

gwerzhañ o zraoù a raent bepred

['gwɛrzɑ̃ o zrɛw rɛɲ 'bopət]

ils vendaient leurs choses [leurs produits] toujours

Roje Dollo, 1932, Bear (dastumet gant Tangi)

met ya, ar re-se a gollfe tout o zraoù a-hent-all

[mɛ ja 'ree a 'gɔlfe tud o zrɛw hɛn'dɑl]

mais oui, ceux-là perdraient toutes leurs marchandises sinon

Roje Dollo, 1932, Bear (dastumet gant Tangi)

ar re-se 'na fabriket o zraoù o-unan

['ree na fa'brikəd o zrɛw o'hyn]

ceux-là avaient fabriqués leurs choses [leur installation de pompage] tous seuls

Roje Dollo, 1932, Bear (dastumet gant Tangi)

oh la la ! bremañ emañ des serres hag e vo ordin fourret aze c'hoazh, 'meus ket lâret mann ebet, oh ! marteze, e oaran a-walc'h gant he zomat hag he zraoù... a vo eno, o vont da... 'to an oto diouzhtu hañ ! gant an oto diouzhtu avat, pa vo kollet 'vo ket ezhomm da c'hoût pelec'h e vo hañ ! 'ba ar serre !

[o la la - ˈbœmɑ̃ mɑ̃ dɛ sɛʁ a vo ɔʁˈdin ˈfuʁəd ˈɑe̞ hwɑs - ˈmøskə lɑːʁ ˈmɑ̃nbet - o maˈteːze ˈwɑːʁɑ̃ ˈwɑh gɑ̃n i zoˈmat ag i zʁɛw - vo ˈeːno - fɔ̃n tə - to ˈnoto dyˈsty ɑ̃ - gɑ̃n ˈnoto dyˈsty hat - pa vo ˈko̞ləd ɑ̃ vo kem də huːt ple̞h vo ɑ̃ - bah sɛʁ]

oh la la ! maintenant il y a des serres et elle sera tout le temps fourrée là encore, je n'ai rien dit, oh ! peut-être, je sais bien avec ses tomates et ses choses... qui y seront, elle va... tu auras la voiture tout de suite hein ! avec la voiture tout de suite, quand elle sera perdue il n'y aura pas besoin de savoir où elle sera ! à la serre !

Lusien Karluer, 1928, Bear (dastumet gant Tangi)

oh, ha koll a ran ma zraoù

[ɔ: a kɔl rɑ̃ mə zɾɛw]

oh, et je perds mes affaires

Janed Merrien, 1936, Bear (dastumet gant Tangi)

ah nann ! met... met honnezh alors, hoñ moarvat 'deus klevet un dra bennaket ivez a-benn bezañ evel-se, e oa charjet, 'oare ket penaos ken mont, dont, ha pouezañ, pouezañ he frouezh hag he zraoù sell ! 'oa ket aezet hañ ! ya ! ha... ha tapet he frouezh, lakat he frouezh 'ba... 'ba ar pochon, gant an hini bihan war ar brec'h, « oh nann ! hoñ 'meus aon 'deus klevet emezon-me »

[a nɑ̃n mɛ mɛ hɔ̃ːz aˈlɔʁ - hɔ̃ maˈhɑd døs ˈklɛwə ndʁa ˈmnɑkəd ˈie be̞n ˈbeːɑ̃ viˈse̞ - wa ˈʃɑʁʒə - waˈʁe̞ kə pəˈnɔ̃s ken mɔ̃n dɔ̃n - a ˈpweːzɑ̃ - ˈpweːzə i ˈvʁœːz a i ˈzʁɛw zɛl - ˈwa kəd ˈe̞ːze̞d ɑ̃ - ja - a a ˈtɑpəd i ˈvʁœːz - ˈlɑkəd i ˈvʁœːz bah bah ə - poʃɔ̃ - gɑ̃n nːi ˈbiːən bah bʁeχ - o nɑ̃n - hɔ̃ møˈzo̞wən døs ˈklɛwət ˈmɔ̃me̞]

ah non ! mais... mais celle-là alors [femme portant son bébé en supermarché], elle a certainement entendu quelque chose aussi pour être comme ça, elle était chargée, elle ne savait plus comment aller, venir, et peser, peser ses fruits et ses trucs, tiens ! ce n'était pas facile hein ! oui ! et... et prendre ses fruits, mettre ses fruits dans... dans un pochon, avec le petit sur le bras, « oh non ! elle je crois a entendu [quelque chose sur la propreté des caddys] dis-je »

Lusien Karluer, 1928, Bear (dastumet gant Tangi)

ar re... ar reoù a veze o werzhañ anezhe a lâre dezhe, « d'ar c'houlz-mañ-c'houlz e touchfet oc'h... an alokasion, hag e vo miret un tamm diouzhoc'h bep miz », hag evel-se 'da paeet tout o zraoù warnañ, ne oa ket... 'da ket en em rentet kont peogwir a-raok ne veve ket roet arc'hant dezhe

[re rew viʒe ’wɛrzə nɛ: ’lɑ:rɛ dɛ: a ˌhulmə’hul ’ɑhe ’duʃfəd o ˌnaloka’siɔ̃n a vo ’mi:rət tɑ̃m diwɑh bop mi:s a və’se da ’pɛɛt tud o zɾɛw warnɑ̃ wa kə da kə nɔ̃n ’rɛntə kɔ̃n py’gy:r ro:g viʒe kɛ ’rɛ̃jə ’nɑrhɑ̃n dɛ:]

ceux... ceux qui les vendaient [appareils] leur disaient, « à telle période vous toucherez votre... l'allocation, et on va vous en prélever un peu tous les mois », et comme ça ils avaient payé toutes leurs choses dessus [le crédit], il n'y avait pas de... ils ne se rendaient pas compte puisqu'on ne leur donnait pas d'argent

Roje Dollo, 1932, Bear (dastumet gant Tangi)

gwerzhañ o zraoù a raent bepred

['gwɛrzɑ̃ o zrɛw rɛɲ 'bopət]

ils vendaient leurs choses [leurs produits] toujours

Roje Dollo, 1932, Bear (dastumet gant Tangi)

met reiñ a ran ma zraoù a-wezhioù da... da ma nizien, hag ar re-se a degas traoù din a-wezhioù

[mɛ rɛ̃j rɑ̃ mə dɾɛw ’we:ʒo də də mə ’ni:ʒən a ’reze djɛs trɛw dĩ ’we:ʒo]

mais parfois je donne mes choses à... à mes neveux, et ceux-là m'apportent des choses parfois

Roje Dollo, 1932, Bear (dastumet gant Tangi)

ar re-se ne oa ket druz o zraoù hañ

['reze wa kə dry: o zrɛw ɑ̃]

ceux-là vivaient chichement

Roje Dollo, 1932, Bear (dastumet gant Tangi)

'mamp diwisket hon saroioù, hon zraoù

[mãm di'wiskəd õm sa'rojo õm drɛw]

nous avions enlevé nos blouses, nos choses

Selina Jagin, 1920, Bear (dastumet gant Tangi)

hag e wellaent an dud deus o daoulagad ha deus o zraoù

[a wɛ'lɑɛɲ ən dyd døz o dɔw'lɑ:gəd a døz o drɛw]

et ils guérissaient les gens, leurs yeux et leurs autres choses

Roje Dollo, 1932, Bear (dastumet gant Tangi)

Kavet zo bet 20 frazenn.