Brezhoneg Bro-Vear

Al labour douarLabourat an douarArat

Arat

1 2  (27 frazenn en holl)

bet 'meus bet aret gant tri a gezeg ivez

[bed møz bed 'ɑ:rəd gɑ̃n tri: 'ge:zɛg ie]

j'ai eu labouré avec trois chevaux aussi

Ifig Bihan, 1915, Bear (dastumet gant Tangi)

pa vez aret an douar

[pa ve ’ɑ:rət ’duar]

quand on laboure la terre

Selina Jagin, 1920, Bear (dastumet gant Tangi)

nevez-labouret

['newe la'bu:rət]

récemment labouré

Lusien Karluer, 1928, Bear (dastumet gant Tangi)

ha Kongar 'neus labouret e bark

[a 'kɔ̃ŋgar nøz la'bu:rəd i bɑrk]

et Kongar a labouré son champ

Selina Jagin, 1920, Bear (dastumet gant Tangi)

o treiñ an douar e oa ?

['trɛĩ 'duar wa]

il était en train de tourner la terre ?

Ifig Bihan, 1915, Bear (dastumet gant Tangi)

war-lerc'h an douar aret

[war'lɛrh 'duar 'ɑ:rət]

après que la terre ait été labourée [les mouettes viennent]

Manuel Aofred, 1931, Bear (dastumet gant Tangi)

regañ anezhañ, mann nemet sevel an drouskenn diwar... d'an drouskenn da dont en-dro just

['re:gə neɑ̃ mɑ̃n mɛ 'zewəl 'ndruskən diwar dən 'druskən dɔ̃n dro: ʒyst]

labourer superficiellement la terre, rien que lever la croûte [couche de terre en surface] de... pour juste retourner la croûte [couche de terre en surface]

Manuel Aofred, 1931, Bear (dastumet gant Tangi)

arat tanav, mann nemet d'an drouskenn dont en-dro

[’ɑ:rat ’tɑ̃:no mɑ̃n mɛd dən ’druskən tɔ̃n dro:]

labourer fin [en surface], rien que [juste] retourner la couche de surface

Manuel Aofred, 1931, Bear (dastumet gant Tangi)

tapet anezhañ da vont diwar ar soc'h, dezhañ da gouezhal war an tu all

['tɑpə neɑ̃ də vɔ̃n diwar zoh deɑ̃ də 'gweəl warn ty: ɑl]

la prendre pour qu'elle soit écartée par le soc [la terre], pour qu'elle retombe de l'autre côté

Manuel Aofred, 1931, Bear (dastumet gant Tangi)

me a oa oc'h ober, gwelet a rez, me oa o treiñ an douar

[me wa ho:r gwɛ:s me wa trɛɲ ’duar]

moi j'étais en train de faire tu vois, j'étais en train de tourner la terre

Frañswa ar Bihan, 1931, Bear (dastumet gant Tangi)

an tu charre

[ty 'ʃɑre]

le côté droit [au labour]

Roje Dollo, 1932, Bear (dastumet gant Tangi)

pa 'h arrue ar vrabant da sac'hañ 'ba ur maen

[pe 'hɑjɛ 'vrɑ:bən də 'zɑ:hɑ̃ bar min]

quand la charrue arrivait à se bloquer dans une pierre

Roje Dollo, 1932, Bear (dastumet gant Tangi)

menajiñ an douar

[me'nɑ:ʒi 'nduɑr]

travailler la terre

Lusien Karluer, 1928, Bear (dastumet gant Tangi)

aret

['ɑ:rət]

labouré

Lusien Karluer, 1928, Bear (dastumet gant Tangi)

eno e tegas... e tegasez da vrabant en-dro hag ec'h ez en-dro d'ar penn all, hag e vane daou vetr

[’e:no dɛs ’dɛsɛz də ’vrɑ:bən dro ɑ hɛz ndro də pɛn ɑl a ’vɑ̃:nɛ dow vɛt]

là tu ramèn... tu ramènes ta charrue [fais faire demi-tour] et tu retournes à l'autre bout, et il restait deux mètres

Roje Dollo, 1932, Bear (dastumet gant Tangi)

tu-diavaez pe tu-charre

[ty dia've̞:s pe ty'ʃɑɾe]

à droite ou à gauche [labour ou fauchage]

Klaod Gwilhou, 1931, Bear (dastumet gant Tangi)

un tamm maen evel-se 'ba an douar aze, ma 'h arrie ar vrabant warnañ, hennezh gant an douar kalet evel lâret a save diwarnañ hag a razhe da... peogwir... memes tra evel 'tije tremenet ul lim, e roudenne an houarn

[tɑ̃m mi:n və'se ban 'du:aɹ 'ɑ:he ma 'hɑje 'vɹɑ:bɑ̃n waɹnɑ̃ hẽ̞:z gɑ̃n 'du:aɹ 'kɑ:lət wɛl lɑ:t 'zɑ:ve di'waɹnɑ̃ a 'ɹɑ:he də py'gy:ɹ mɔ̃s'tɾɑ wɛl tiʒe tɾe'me:nə lim ɹu'dene 'nu:aɹn]

une pierre comme ça dans la terre là, si la charrue arrivait dessus, celle-là avec la terre dure comme dit se levait et raclait ton... puisque... pareil comme si tu avais passé une lime, elle rayait le fer

Lusieñ Minous, 1926, Bear (dastumet gant Tangi)

boñ, un taol-douar apeupre, hennezh 'h ae un taol mat douar gantañ kwa, boñ, eñ a vije labouret plaen ha neuze e vije stouvet ar roudenn amañ, ma vije un tamm roudenn kreiztre daou daol-douar, peogwir hemañ a vije labouret, ha neuze e vije hadet aze, neuze ar re 'na an tu d'ober kwa, ha... hag evel-se neuze goude, pa adtremen e groge 'ba... 'ba an taol, e vije tremenet ar gazeg, neuze e terc'he da vont da-heul

[bɔ̃ ən tol ’du:aɹ apœpɾɛ hẽ̞:z e ntol mɑd ’du:aɹ gɑ̃tɑ̃ kwa bɔ̃ hẽ̞: viʒe la’bu:ɹət ple:n a ’nœ:he viʒe ’stu:vət ’ɹu:dən ’ɑ̃mɑ̃ ma viʒe tɑ̃m ’ɹu:dən kɹɛjste do̞w dol ’du:aɹ py’gy:ɹ ’hemɑ̃ viʒe la’bu:ɹət a ’nœ:he viʒe ’hɑ:dəd ’ɑ:he ’nœ:e ɹe na nty: do̞:ɹ kwa a a və’se ’nœ:e ’gu:de pe ha’t:ɾemɛn ’gɾɔ:ge bah ban tol viʒe tɾe’me:nə ’gɑ:zək ’nœ:he ’dɛɹhe də vɔ̃n də hœ:l]

bon, une bande de terre détachée par la charrue à peu près, celui-là [semeur ou charrue ?] couvrait une bonne bande de terre quoi, bon, il était labouré (de façon régulière ?) et alors on bouchait le sillon ici, s'il y avait un petit sillon entre deux bandes de terre, puisque celui-ci était labouré, et alors on semait là, alors ceux qui avaient la technique quoi, et... et comme ça alors après, quand il [soc] repasse il croche dans... dans la bande, on passait le cheval, alors ça continuait de suivre

Le Du 2012 p.467 « taol […] terre retournée en un voyage de la charrue » ; Devri « taol-douar […] bande de terre que détache la charrue »

Lusieñ Minous, 1926, Bear (dastumet gant Tangi)

aze pa ares da lakat ed e renkes... ma vije brav an amzer, pa vez ur seblant glav, « pouf ! », e c'hallez bezañ gant da jeu hardi peogwir diouzhtu 'tije ezhomm da lakat anezhañ hardi

['ɑ:he pe 'hɑ:ɹe̞z də 'lɑkəd e:t 'ɹɛŋke̞s ma viʒe bɹɑw 'nɑ̃mzəɹ pe ve 'ze:blən glɑw puf 'hɑle̞z 'be:ɑ̃ gɑ̃n tə ʒœ: 'hɑɹdi py'gy:ɹ dy'sty tiʒe e:m 'lɑkə neɑ̃]

là quand tu labourais pour mettre du blé tu devais... si le temps était beau, s'il y a signe de pluie, « pouf ! », tu peux être à ton affaire puisque tout de suite il fallait que tu le mettes

Lusieñ Minous, 1926, Bear (dastumet gant Tangi)

unan, pa vije aret gwechall kwa boñ, e deue... e deue rod ar vrabant er-maez, er-maez ar roudenn kwa, gwechall boñ, pa vije ur roudenn normalamant e chome ar vrabant ervat kwa, met... met... ma deue er-maez neuze eu... ne darc'he ket an taol lec'h e oa sañset ober peogwir 'h ae muioc'h... ha neuze e vije lâret « kein ar gwiz » kwa

[yn pe viʒe ’hɑ:ɹə gwe’ʒɑl kwa bɔ̃ de de ɹo:d ’vɾɑ:bən me̞:s me̞:z ’ɹu:dən kwa gwe’ʒɑl bɔ̃ pe viʒe ’ɹu:dən nɔɹma’lɑ̃mɑ̃n ’ʃo̞me ’vɾɑ:bɑ̃n vɑ:t kwa mɛ mɛ ma de me̞:s ’nœ:he ə daɹ’he kə nto:l le̞h wa ’sɑ̃səd o̞:ɹ py’gy:ɹ he ’my:ɔh a ’nœ:he viʒe lɑ:ɹ hɛɲ’gwi:s kwa]

un, quand on labourait autrefois quoi bon, la roue de la charrue sortait, sortait du sillon quoi, autrefois bon, quand il y avait un sillon normalement la charrue restait bien quoi, mais... mais... si elle sortait alors euh... elle ne lançait pas le coup là où il fallait faire puisque elle allait plus... et alors on disait « le dos de la truie » quoi

Lusieñ Minous, 1926, Bear (dastumet gant Tangi)

disoc'hañ 'ba ar penn

[di'zo:hɑ̃ bah pɛn]

lever le soc au bout

Lusieñ Minous, 1926, Bear (dastumet gant Tangi)

peotramant e rez ur c'hochon

[pe'tɑ̃mɑ̃ ɹe̞z ə 'hoʃɔ̃n]

sinon tu fais un cochon [va de travers quand tu laboures]

Lusieñ Minous, 1926, Bear (dastumet gant Tangi)

adaret

[ha'dɑ:ʁət]

labouré de nouveau

Michel Talgen, 1951, Bear (dastumet gant Tangi)

met bremañ a lâre din emañ o vont da werzhañ, ec'h areo an douar

[mɛ 'bœmɑ̃ 'lɑ:ʁe dĩ mɑ̃ vɔ̃n də 'wɛʁzɑ̃ ha'ʁe:o 'du:aʁ]

mais maintenant elle me disait qu'elle allait vendre, elle labourera la terre

Michel Talgen, 1951, Bear (dastumet gant Tangi)

aezetoc'h e veze achuiñ gant daou a gezeg evit gant tri kwa, gant tri eo muioc'h luzius kwa peogwir, gwelet a rez, 'teus ket... 'teus ket a blas kwa peogwir e terc'h da voanaat kwa, ha gwelet a rez, ne vez ket derc'het da dont en-dro met a-wechoù e renki kazi dont en-dro en ( ?) tu-gin evel e vez lâret kwa

['ɛstɔx viʒe a'ʃy:ĩ gɑ̃n do̞w 'ge:zɛk wi gɑ̃n tɾi kwa gɑ̃n tɾi e̞ 'my:ɔx 'lœjys kwa py'gy:ɹ gwe̞:l ə ɹes tøs kə tøs kə blɑs kwa py'gy:ɹ dɛʁh tə vwɑ̃'nɑ:t kwa a gwe̞:l ə ɹes ve kə 'dɛʁhɛ dɔ̃n dɾo mɛ 'we:ʒo 'ʁɛŋki 'kɑ:he dɔ̃n dɾo ɛp ty'gi:n wɛl ve lɑ:t kwa]

c'est plus facile de finir avec deux chevaux qu'avec trois quoi, avec trois c'est plus complexe quoi puisque, tu vois, tu n'as... tu n'as pas la place quoi puisque ça continue de se rétrécir quoi, et tu vois, on ne continue pas de revenir mais parfois tu devras quasiment revenir à l'envers comme on dit quoi

Lusieñ Minous, 1926, Bear (dastumet gant Tangi)

1 2  (27 frazenn en holl)