Mont da gomz deus ar pennad-mañ war ar forum
War-baouraat ec'h a ar brezhoneg en deiz-a-herie, ha diskwelet mat e vez kement-mañ gant implij ar gerioù-estlamm er gaoz. War ar poent-se eo bras an touflez etre an nevez-vrezhonegerien ha rummadoù diwezhañ ar vrezhonegerien a-vihannik. Ar re diwezhañ-mañ a derc'h d'ober gant un toullad-mat a c'herioù-estlamm, e-kichen ar re gentañ o deus nebeut ha ne reont ket nemeur gante. Techet e vez an nen d'amprestiñ diwar ar galleg ('fin ! enfin ! ah bon ! d'accord ! alors !...). Daou broblem a sav neuze : leun eo betek re ar brezhoneg gant an amprestoù vil-se ha ne lârer ket ken aezet e soñj.
Ar pezh 'meump dastumet, e-keñver ar pezh 'neus serret Jules Gros (« L'exclamation et l'interjection » p. 427, 1984), a diskwel zo ur bern gerioù-estlamm c'hoazh e kaoz ar rummadoù brezhonegerien diwezhañ. Nebeutoc'h avat evit ar rummadoù kent. Troioù evel aiou ! adiaou ! siwazh ! a-toue ! chao ! yao ! foei ! harao ! a seblant bezañ kollet-libr herie. Gant un tonton kozh din 'ma klevet evel-henn : pa oa yaouank ne gomprene ket ur gaoz hag a gleve alies gant ur plac'h kozh, dal 'ta ! (tiens donc !). Biskoazh 'neus tapet goût petra a sinifie.
Diskwel a ra koulskoude hon dastumadeg eo lies ha pinvidik ar gerioù-estlamm implijet herie-an-deiz. Un tri-ugent bennak 'meump serret, hag a c'hall bezañ mesket evel er skwerioù dindan :
Ya da moarvat ! (oh oui bien sûr !)
Hañ feiz avat neuze ! (ah oui d'accord !)
Dam geo moarvat avat ! (bien sûr que si !)
Ac'hañ dam neuze ! (ah bon alors !)
Ah ya kwida hañ ! Ya 'vat hañ ! (ah oui quoi hein ! mais oui hein !)
Dam ya 'vat moarvat hañ kwida ! (oh mais oui bien sûr hein quoi !)
Un nerzh krouiñ eo hag a-bep-seurt santimantoù a c'hall bezañ eztaolet dreze : an asantamant, ar souezh, ar mousfent ha kement zo. War ar poent-se e kaver ur stumm hag a vez implijet ingal, an dislavar dre mousfent :
– Ma mab – Me zo ma c'hoaze ! (Je suis assis !)
– Ma mamm-gozh – Da goaze out ? ya sur a-walc'h ! (Tu es assis ? oui sûrement [ironie] !)
An dislavarioù dre mousfent-se 'meump serret a implij kalz an troiennoù ya moarvat ! hag ya sur a-walc'h ! (oui bien sûr !). Ret eo din anzav e vez droukkomprenet alies ma gaoz gant ma mamm-gozh pa implijan anezhe. Soñjal a ra ganti e ran mousfent… pa ne ran ket avat.
ya moarvat !
[jɑ ma'hɑt]
oui bien sûr !
Lusien Karluer, 1928, Bear (dastumet gant Tangi 00/0000)
▶ (T. : marteze e c'hallfomp dont da greistez amañ ?) o ya sur a-walc'h !
[o ja zyʁ'wɑχ]
(T. : peut-être pourrons-nous venir le midi ici ?) oh oui certainement ! [ironie]
Lusien Karluer, 1928, Bear (dastumet gant Tangi 00/0000)
1. 'ba 'r gêr e oan e-pad an deiz 2. ya sur a-walc'h ! 1. o geo
[ba ge̞:r wɑ̃n pa:n de:] [jɑ zyr'wɑh] [o gɛw]
1. j'étais à la maison toute le journée 2. oui sans doute [ironique] 1. oh si
1. Ifig Bihan, 1915, Bear
2. Selina Jagin, 1920, Bear
(dastumet gant Tangi 00/0000)
▶ un abardaevezh ? ya sur a-walc'h !
[ˌnabar'dewəs ja zyr'wɑh]
une fin d'après-midi ? mais oui bien sûr [ironique] !
Lusien Karluer, 1928, Bear (dastumet gant Tangi 00/0000)
▶ met ya 'vat, arru int aet tout
[mɛ ja hɑt ɑj iɲ ɛt tut]
mais oui bien sûr, ils sont tous partis [ironique, chéquier presque vide]
Lusien Karluer, 1928, Bear (dastumet gant Tangi 00/0000)
1. marteze 'h eo gwir 2. oh ya a-walc'h 'vat
[ma'te:e hɛ gwi:r] [o ja a’wah ha]
1. c'est peut-être vrai 2. oui certainement
1. Selina Jagin, 1920, Bear
2. Ifig Bihan, 1915, Bear
(dastumet gant Tangi 00/0000)
Da diwezhañ ec'h an da gomz deus ur stumm da diskwel ur santimant a souezh. Ur perzh dibar deus ar brezhoneg eo ha klevet e vez lies gwech. Ganti e c'haller tremen hep an droienn vil ah boñ ! pe ah bon ! a gaver stank e kaozeadennoù ar brezhoneg nevez. Div skwer e-mesk reoù all :
– Tintin-gozh – Ne ra ket skorn ? (Ça ne gèle pas ?)
– Tonton-kozh – Geo, ober a ra 'vat ! (Si, ça gèle !)
– Tintin-gozh – A ra ? (Ah bon ?)
– Tonton-kozh – Eñ 'neus un anv brezhonek. (Il a un nom en breton.)
– Tintin-gozh – 'Neus ? (Ah bon ?)
– Tonton-kozh – Ya 'vat. (Mais oui !)
Simpl-kaer eo ar reolenn. D'ober zo adkemer ar verb-skoazell er memes stumm evel er frazenn a-raok.
Dre ar pennad-skrid-mañ 'meus esaeet diskwel pegen interesant e c'hall bezañ un implij bev deus an troiennoù-estlamm-se : evit gallet ezteurel a-bep-seurt santimantoù hag ivez evit kaout ur yezh vravoc'h da glevet.
Tangi YEKEL, miz c'hwevrer 2016
▶ hag e oa ivez o sellet ? (T. : ya) a oa ?
[a wa ie ’sɛlət - a wa]
et elle regardait aussi ? (T. : oui) ah bon ?
Ifig Bihan, 1915, Bear (dastumet gant Tangi 00/0000)
!!!
(dastumet gant Tangi 00/0000)
▶ 1. aze, kezeg 'neus ! 2. 'neus ? a ya, kezeg... 1. ya moarvat ! kezeg 'neus, daou pe dri
1. [a’he - ’ke:zɛg nøs] 2. [nøs a ja ’ke:zɛk] 1. [ja ’mɑhat ’ke:zɛg nøs - do̞w pe dʁi]
1. là, il a des chevaux ! 2. ah bon ? ah oui, des chevaux... 1. si bien sûr ! il a des chevaux, deux ou trois
1. Ifig Bihan, 1915, Bear
2. Selina Jagin, 1920, Bear
(dastumet gant Tangi 00/0000)
1. 'ba 'r vered o tiwall ar reoù all 2. emañ ?
1. [bah 've:rɛd 'diwəl ə rew al 2. [mã]
1. il est au cimetière en train de surveiller les autres 2. il y est !? [ah bon !?]
1. Ifig Bihan, 1915, Bear
2. Selina Jagin, 1920, Bear
(dastumet gant Tangi 00/0000)
1. eñ 'neus un anv brezhonek 2. 'neus ? 1. ya 'vat
1. [hẽ: nøs 'nã:no bre'zõ:nək] 2. [nøs] 1. [ja vat]
1. il a un nom breton 2. il a [ah bon] ? 1. [mais oui]
1. Ifig Bihan, 1915, Bear
2. Selina Jagin, 1920, Bear
(dastumet gant Tangi 00/0000)
1. geo, mont a ra e-pad an deiz 2. hag ec'h a ?
1. [gɛ mɔ̃n ə ra pa:n de:] 2. [a hɑ]
1. si, elle va toute la journée 2. elle va [ah bon] ?
1. Ifig Bihan, 1915, Bear
2. Selina Jagin, 1920, Bear
(dastumet gant Tangi 00/0000)
1. beo, un hanter-devezh dornañ a veze 2. e veze ?
1. [bɛw ˌnɑ̃ntər'dewəz 'dɔrnɑ̃ viʒe] 2. [viʒe]
1. si, il y avait une demi-journée de battage 2. il y avait [ah bon ?]
1. Ifig Bihan, 1915, Bear
2. Selina Jagin, 1920, Bear
(dastumet gant Tangi 00/0000)
(T. : kontet 'na en brezhoneg-tout) ha 'na ?
[a na]
(T. : il avait raconté tout en breton) il avait [ah bon] ?
Selina Jagin, 1920, Bear (dastumet gant Tangi 00/0000)
1. amañ zo ? 2. o ya 1. zo ?
1. ['ɑ̃mɑ̃ zo] 2. [o ja] 1. [zo]
1. il y en a ? 2. oh oui 1. ah bon ?
1. Selina Jagin, 1920, Bear
2. Ifig Bihan, 1915, Bear
(dastumet gant Tangi 00/0000)
1. kement-se ? 2. ya, 'deus !
1. [ke'mese] 2. [ja døs]
1. [elle a] tant que ça ? 2. oui, elle a !
1. Selina Jagin, 1920, Bear
2. Ifig Bihan, 1915, Bear
(dastumet gant Tangi 00/0000)
1. 'teus ket bet ar journal ! 2. dam geo moarvat 'vat 1. 'teus ?
1. [tøs kə be 'ʒurnal] 2. [dɑ̃m gɛw ma'hɑt ɑ] 1. [tøs]
1. tu n'as pas eu le journal ! 2. bien sûr que si 1. ah bon ?
1. Selina Jagin, 1920, Bear
2. Ifig Bihan, 1915, Bear
(dastumet gant Tangi 00/0000)
(T. : klañv int) int ?
[hiɲt]
(T. : elles sont malades) ah bon ?
Selina Jagin, 1920, Bear (dastumet gant Tangi 00/0000)
(T. : dindan zo reoù all c'hoazh) hag a zo ?
[a zo]
(T. : il y en a encore dessous) ah bon ?
Manuel Aofred, 1931, Bear (dastumet gant Tangi 00/0000)
(T. : chokola zo e-barzh dija) zo ?
[zo]
(T. : il y a déjà du chocolat dedans) il y en a [ah bon] ?
Manuel Aofred, 1931, Bear (dastumet gant Tangi 00/0000)
(T. : ur gaozeadenn zo) a zo ?
[a zo]
(T. : il y a une causerie) ah bon ?
Ivet Aofred, 1931, Bear (dastumet gant Tangi 00/0000)
(T. : tremen a ran amzer) a rez ?
[rɛs]
(T. : je passe du temps) ah bon ?
Ivet Aofred, 1931, Bear (dastumet gant Tangi 00/0000)
▶ (T. : dont ha mont 'h eo kant hanter-kant euro) 'h eo ?
[hɛ]
(T. : c'est 150€ l'aller-retour) ah bon ?
Manuel Aofred, 1931, Bear (dastumet gant Tangi 00/0000)
(T. : arru zo tud) zo ?
[zo]
(T. : il y a du monde à arriver) ah bon ?
Lusien Karluer, 1928, Bear (dastumet gant Tangi 00/0000)