Mont da gomz deus ar pennad-mañ war ar forum
Ar c'hemmadurioù zo unan deus perzhioù dibar ar brezhoneg. Ur gwallhunvre evit an deskarded int ivez. Evel-henn e komz Favereau dioute : « [Elles] obéissent à des règles très anciennes, enracinées dans l'histoire de la langue, et ces réflexes ne se perdent pas, même dans la frange des plus jeunes bretonnants spontanés » (1997, p.146). Bezañ zo pevar dioute : ar c'hemmadurioù dre-vlotaat, dre-c'hwezhañ, dre-galetaat ha kemmesket.
An hini a vez klevet an aliesañ eo ar c'hemmadur dre-vlotaat. Hoñ a lak da dousaat ar gensonenn gentañ. Sellit amañ taolenn ar c'hemmadurioù dre-vlotaat evit hon zregerieg :
| kens. gentañ | p | t | [c] | k | m | b | d | g | gw | s | f | h |
| kens. kemmet | b | d | [ɟ] | g | v | v | (z) | h | w | z | (v) ? |
Ral-kaer eo ar c'hemmadur d / z : n'hon eus ket nemet ur pemzek skwer bennaket evit tout hon c'horpus. Gant an dud deus Bear ha deus parrouzioù an Hanternoz hag ar Sav-heol ne glever ket nemet ar c'hemmadur-se war verboù (debriñ, disfiziout, denañ, deskiñ) :
reiñ da zenañ d'e bal
da zebriñ anezhe
marteze e vo da zisfiz hañ
da zebriñ
da zeskiñ o bugale d'ober ivez
… kaset ar peurrest gante da zebriñ du-hont
me ne zebrin ket anezhe
da c'hwec'h eur e tebran ma c'hoan : de hwèh eur zèban me goan
???
(dastumet gant Tangi 00/0000)
da zebriñ anezhe
[də 'zi:bi nɛ:]
pour les manger
Lusien ar C'harluer, 1928, Bear (dastumet gant Tangi 00/0000)
▶ da c'hwec'h eur e zebran ma goan
[də ’hwɛhər ’zɛ:bɑ̃ mə gwɑ̃:n]
je mange mon dîner à six heures
Manuel Aofred, 1931, Bear (dastumet gant Tangi 00/0000)
▶ marteze e vo da zisfiz hañ
[ma'tee vo da 'zisfi ɑ̃]
peut-être qu'il faudra se méfier
Roje Dollo, 1932, Bear (dastumet gant Tangi 00/0000)
da zebriñ
[də 'zi:bi]
à manger
Ifig Bihan, 1915, Bear (dastumet gant Tangi 00/0000)
da zeskiñ o bugale d'ober ivez
[də 'ziski o by'gɑ:le 'do:bər 'ijə]
pour qu'ils apprennent à leurs enfants à faire aussi
Manuel Aofred, 1931, Bear (dastumet gant Tangi 00/0000)
... kaset ar peurrest gante da zebriñ du-hont
['kɑsɛt pɛ'rɛst kɑ̃ntɛ də 'zi:bi 'dyən]
... emporté le reste pour le manger là-bas
Manuel Aofred, 1931, Bear (dastumet gant Tangi 00/0000)
me 'h a da zebriñ da adverenn bremañ-souden dit
[me hɑ də ’zi:bĩ də ha’vɛrn bə’zɔ̃m dit]
moi je vais te manger ton goûter tout à l'heure
Manuel Aofred, 1931, Bear (dastumet gant Tangi 00/0000)
▶ me ne zebrin ket anezhe
[me 'zɛ:biŋ kə nɛ:]
moi je ne l'ai mangerai pas
Roje Dollo, 1932, Bear (dastumet gant Tangi 00/0000)
Ur skwer-kontrol zo koulskoude (ma eo bet treuzskrivet mat ar gomz) :
re zouar 'neus
▶ 1. re 2. ah, ya ! 1. re 2. ya, ah ! re a zouar 'neus
1. [ˈɣe] 2. [a ja] 1. [ˈɣe] 2. [ja - a ɣe ˈzuˑaꝛ nøs]
1. trop 2. ah, oui ! 1. trop 2. oui, ah ! il a trop de terres [de terrain]
1. Selina Jagin, 1920, Bear
2. Ifig Bihan, 1915, Bear
(dastumet gant Tangi 00/0000)
Tud Plûned avat a ra un tamm bihan muioc'h gant ar c'hemmadur-se. Anvioù-kadarn a c'hall kemmañ ur wech an amzer :
e zorn
gwenn da zaoulagad
e benn e zaoulin
ma lakez da zorn
lous eo e zaouarn
▶ e zorn
[i zɔrn]
sa main
Michel Talgen, 1951, Bear (dastumet gant Tangi 00/0000)
▶ te eo du da vlev met me a veze du ma vizaj peogwir ne veze ket gwelet nemet gwenn da zaoulagad
[te hɛ dy: də vlɛw mɛ me viʃe dy: ma ’vi:ʒəs pu viʃe kə gwɛ:l mɛ gwɛn də zɔw’lɑ:gət]
tu as les cheveux noirs mais moi j'avais le visage noir puisqu'on ne voyait plus que le blanc de tes yeux
Michel Talgen, 1951, Bear (dastumet gant Tangi 00/0000)
▶ e benn e zaoulin
[i bɛn i 'zɔwlin]
ses genoux
Michel Talgen, 1951, Bear (dastumet gant Tangi 00/0000)
▶ ma lakez da zorn
[ma 'lɑkɛz də zɔrn]
si tu mets ta main
Michel Talgen, 1951, Bear (dastumet gant Tangi 00/0000)
▶ gant da zorn all e terc'hez
[gɑ̃n zɔrn ɑl 'dɛrhɛs]
tu tiens avec ton autre main
Michel Talgen, 1951, Bear (dastumet gant Tangi 00/0000)
lous eo e zaouarn
[lu:z ɛ i 'zɔwən]
ses mains sont sales
Deniz Laouenan, 1929, Bear (EHPAD) (dastumet gant Tangi 00/0000)
▶ amañ eo tout gant ma daouarn... a ran
['ɑ̃mɑ̃ hɛ tud gɑ̃n mə 'zɑwən ɾɑ̃]
ici c'est tout que je fais avec mes mains
Michel Talgen, 1951, Bear (dastumet gant Tangi 00/0000)
Ar memes tra a glevomp e Plounevez-Moedeg. Dre-se e seblant dimp zo ur c'horn e Mervent Bear e-lec'h e vez graet un tamm muioc'h ar c'hemmadur d / z.
Ar c'hemmadur s / z zo distag deus ar reizh. A-wechoù e vez graet, gwechoù all ne vez ket :
da seizh vloaz warn-ugent : de zèiz la warn-ugen
da Santeg : de Zantek
da seizh eur hanter : de zèiz eur
c'hwec'h pe seizh 'meus aon : hwèh pé zèis mezowen
pa dihunan da seizh e lakan anezhañ da seizh
[pe di'vy:nɑ̃ də zɛjz 'lɑkɑ̃ neɑ̃ də zɛjs]
quand je me réveille à sept je le mets sur sept [réveil]
Roje Dollo, 1932, Bear (dastumet gant Tangi 00/0000)
▶ da seizh vloaz warn-ugent e oa aet d'ober e servij
[də 'zɛjzlɑ war'ny:gən wa ɛt to:r i 'zɛrviʃ]
il avait été à vingt-sept ans faire son service
Roje Dollo, 1932, Bear (dastumet gant Tangi 00/0000)
▶ ma breur ac'h a da welet anezhañ da Santeg
[mə vrœ:r ha də 'wɛ:lə neɑ̃ də 'zɑ̃tək]
mon frère va le voir à Santeg
Roje Dollo, 1932, Bear (dastumet gant Tangi 00/0000)
▶ da seizh eur hanter
[də 'zɛjzər 'ɑ̃ntəɾ]
à sept heures et demi
Frañswa ar Bihan, 1931, Bear (dastumet gant Tangi 00/0000)
▶ c'hwec'h pe seizh 'meus aon
[hwɛh pe zɛjz mø'zɔwən]
six ou sept je crois
Lusien ar C'harluer, 1928, Bear (dastumet gant Tangi 00/0000)
c'hwec'h pe seizh ti a veze graet hañ
[hwɛh pe zɛjs ti: viʒe gwɛd ɑ̃]
on faisait six ou sept maisons hein
Frañswa ar Bihan, 1931, Bear (dastumet gant Tangi 00/0000)
Ne glever ket en hon brezhoneg ar c'hemmadur ch / j, hag-eñ e vez graet e Bro-Leon.
Evit ar pezh a sell ar c'hemmadur g / h, ne vez ket graet bep tro evel diskwelet gant ar skwerioù dindan klevet gant ma mamm-gozh :
re gleb : ré glép
re c'hleb : ré hlép
re c'hleb
[re hlep]
trop mouillé [humide]
Lusien ar C'harluer, 1928, Bear (dastumet gant Tangi 00/0000)
re gleb
[re gle:p]
trop mouillée
Lusien ar C'harluer, 1928, Bear (dastumet gant Tangi 00/0000)
A-hend-all e c'hall an h kemmet-se mont da get deus an degouezh :
n'houlan ket : noulan ket
n'hallez ket : nalès ket
n'houlan ket lakat ma dok
[’nu:lɑ̃ kə ’lɑkad mə dok]
je ne veux pas mettre mon chapeau
Marivon Bihan, 1947, Charentes (dastumet gant Tangi 00/0000)
n'hallez ket bezañ ordin o klemm
[’nɑlɛs kə ’beɑ̃ ɔr’din klɛm]
tu ne peux pas être tout le temps à te plaindre
Selina Jagin, 1920, Bear (dastumet gant Tangi 00/0000)
Ar memes tra ac'h adkaver gant ar c'hemmadur a vez war ar gensonenn h, ac'h a da get er penn-kentañ goude ar ger-mell :
hentoù : hiñcho -> an hentoù : niñcho
an hentoù
['niʃo]
les routes
Lusien ar C'harluer, 1928, Bear (dastumet gant Tangi 00/0000)
Laket eo bet ar c'hemmadur f / v en daolenn, goude ma ne vez ket graet bep tro, na tost. Teir skwer hepken hon eus evit bremañ :
ya ya, emañ da foto war ar journal : ya ya, mañ de voto war journal
ma familh : me vamilh
mont da foetañ : mon de vwètañ
mont da foetañ
[mɔ̃n də 'vwɛtɑ̃]
aller fouetter
Lusien ar C'harluer, 1928, Bear (dastumet gant Tangi 00/0000)
ya ya, emañ da foto war ar journal
[ja ja mɑ̃ də 'voto war 'ʒurnal]
oui oui, il y a ta photo sur le journal
Frañswa ar Bihan, 1931, Bear (dastumet gant Tangi 00/0000)
ma familh
[mə 'vɑ̃miʎ]
ma famille
Roje Dollo, 1932, Bear (dastumet gant Tangi 00/0000)
Ar pezh zo ‘meus klevet ivez « mon de fwètañ » gant ar memes plac'h.
mont da foetañ
[mɔ̃n də 'fwɛtɑ̃]
aller fouetter
Lusien ar C'harluer, 1928, Bear (dastumet gant Tangi 00/0000)
Stank stank e vez kavet ar c'hemmadurioù dre-vlotaat all (p / b, t / d, [c] / [ɟ], k / g, m / v, b / v, gw / w). Leskomp Jañ An Du displegañ dimp penaos e vezont implijet :
« Elle affecte le nom féminin après l'article et l'adjectif qui le suit [...] ; après la particule verbale e (souvent muette, utilisée quand le verbe est précédé du sujet ou du complément direct) [...] ; le verbe après des conjonctions ou des préfixes [...] ; après la négation ne (souvent élidée) [...] ; le nom après la préposition e [...] ; après certains possessifs [da, e] ; après de nombreuses prépositions [...]. »
Un toullad skwerioù :
kalz a draoù
eme Vai
ti Vanuel
daou Ger Ar C'horr
nevez-varvet
da Vodlezan
vil pe vrav
▶ ti Vanuel e oac'h bet dec'h ?
[ti 'vɑ̃nyəl wɑh be deh]
vous avez été chez Manuel hier ?
Frañswa ar Bihan, 1931, Bear (dastumet gant Tangi 00/0000)
!!!
(dastumet gant Tangi 00/0000)
kalz a draoù
[kɑlz drɛw]
plein de choses
Ivet Aofred, 1931, Bear (dastumet gant Tangi 00/0000)
daou Ger Ar C'horr
[dɔw ge̞r'hɔ:r zo]
il y a deux Ker Ar C'horr
Manuel Aofred, 1931, Bear (dastumet gant Tangi 00/0000)
nevez-varvet
['newe 'varwət]
récemment mort, décédé
Lusien ar C'harluer, 1928, Bear (dastumet gant Tangi 00/0000)
vil pe vrav
[vil pe vraw]
laid ou beau
Lusien ar C'harluer, 1928, Bear (dastumet gant Tangi 00/0000)
da Vodlezan
[də vo'leən]
à Bodlezan
Ifig Bihan, 1915, Bear (dastumet gant Tangi 00/0000)
Ar c'hemmadur dre-vlotaat eo an hini a gaver an aliesañ en hon brezhoneg. Techet eo da « grignat tamm-ha-tamm tachenn ar c'hemmadur dre-c'hwezhañ » (Favereau 1997, p.156), evel e welfomp war-lerc'h. Koulskoude avat ne vez ket graet ordinal, hag-eñ eo gortozet, « pour peu que le débit [...], la rareté de l'expression [...], ou la syntaxe [...] ; voire un certain tropisme viennent à y faire obstacle » (idem).
Derc'hen a ra Favereau un tamm bihan war-lerc'h :
« On aura, au total, relevé de nombreuses hésitations, dans un système qui garde pourtant sa cohérence. En voici quelques exemples, dans le seul corpus de Y.F Kemener : 'divleunia ket elles ne défleurissent pas (ne étant élidé), 'pasa ket de' bet il ne passe pas un jour, [...] tapadoù vihan / vras (au lieu de bihan / bras). » (1997, p.158).
Sell aze un toullad skwerioù kemeret en hon c'horpus evit skweriekaat kement-se :
reoù velen arru amañ : réw mélen haï amañ
darn a veze reoù kouevr : darn vijé réw kwèwr
ur fleurenn wenn : fleuren gwèn
ur wezenn vat : wéen mat
daou Vreton eo ar re-mañ : dow breton è réman
ur fleurenn wenn
['flœ:rən gwɛn]
une fleur blanche
Michel Bihan, ?, Plouilio (dastumet gant Tangi 00/0000)
ur wezenn vat
[ə 'weən mɑt]
un bel arbre
Lusien ar C'harluer, 1928, Bear (dastumet gant Tangi 00/0000)
daou Breton eo ar re-mañ
[dow 'brœtɔ̃n ɛ 'remɑ̃]
ceux-là sont deux Bretons
Selina Jagin, 1920, Bear (dastumet gant Tangi 00/0000)
darn a veze reoù gouevr
[dɑrn viʃe rew kwɛwɾ]
certaines étaient en cuivre [boucles d'oreille]
Michel Talgen, 1951, Bear (dastumet gant Tangi 00/0000)
reoù velen 'h arru amañ
[rew 'me:lən haj 'ãmã]
des jaunes viennent ici
Selina Jagin, 1920, Bear (dastumet gant Tangi 00/0000)
Ha war-lerc'h ar rannig ne evel a lâr Favereau :
met ne blija ket se din han-se : mè pija ke zé di añsé
ne delefona ket 'ba an galleg : téléfona ked ban galek
▶ ma 'mije graet un esae, met ne blija ket se din han-se
[ma miʒe gwɛd ’nɛsɛ mɛ pi'ʒakə ze dĩ ɑ̃’se]
si j'avais fait un essai, mais ça ne me plaît pas alors
Lusien ar C'harluer, 1928, Bear (dastumet gant Tangi 00/0000)
ne delefona ket 'ba 'n galleg
[tele'fo:na kəd ban 'gɑlək]
elle ne téléphone pas en français
Ifig Bihan, 1915, Bear (dastumet gant Tangi 00/0000)
Derc'homp soñj avat e chom ar skwerioù-se nemedennoù e-keñver an niver a gemmadurioù dre-vlotaat graet a-hend-all.
Achuomp war ar sujed-se gant un dra fentus displeget evel-henn gant Jañ An Du (2012, p.146) :
« e plah vien une petite fille
homañ h ê me vhlah pien tu es ma petite fille chérie
L'absence de mutation indique une nuance affective »
Un toullad skwerioù hon eus hag ac'h a a-du gantañ :
ur plac'h vihan : plah vien (une petite fille)
ar plac'h vihan zo bet abandonet : plah vien zo béd abandonet (la petite fille a été abandonnée)
pa welan ma flac'h vihan ha ma gwreg : pé wèlan me blac'h pien a me wrék (quand je vois ma petite fille chérie et ma femme)
ya bremañ 'meus... 'meus ur plac'h bihan : ya beumañ meus... meus plac'h pien (oui maintenant j'ai... j'ai une petite fille chérie)
ar plac'h bihan
[ə blɑh 'pijən]
la petite fille
Selina Jagin, 1920, Bear (dastumet gant Tangi 00/0000)
ur plac'h vihan
[plah 'viən]
une petite fille
Selina Jagin, 1920, Bear (dastumet gant Tangi 00/0000)
▶ ur plac'h vihan bihan
[ə plah 'vijən 'bijən]
une très petite femme
Selina Jagin, 1920, Bear (dastumet gant Tangi 00/0000)
ar plac'h vihan zo bet abandonet
[plɑh 'vijən zo bed ˌabɑ̃n'dɔ̃:nət]
la petite fille a été abandonnée
Manuel Aofred, 1931, Bear (dastumet gant Tangi 00/0000)
▶ ya, bremañ 'meus... 'meus ur plac'h bihan
[ja 'bœmɑ̃ møs møs plɑh 'piən]
oui, maintenant j'ai... j'ai une petite fille
Janin An Aodren, 1939, Bear (dastumet gant Tangi 00/0000)
Degas a ra ar sandhi-se un tamm santimant er gomz. En degouezhioù all e vez implijet ? Marteze a-walc'h ya :
marmouz bihan : marmous pien (petit chenapan)
ar paotr bihan : pot pien (le petit gars)
marmouz bihan
[’mɑrmus ’piən]
petit chenapan
Frañswa ar Bihan, 1931, Bear (dastumet gant Tangi 00/0000)
ar paotr bihan
[pɔt 'pijən]
le petit garçon
Selina Jagin, 1920, Bear (dastumet gant Tangi 00/0000)
Un tamm mat nebeutoc'h e vez graet ar c'hemmadur dre-c'hwezhañ . Sell aze pegoulz e vez implijet e brezhoneg hon c'horn :
| kens. gentañ | p | t | k |
| kens. kemmet | v | z | h |
Un tamm distok zo e-keñver ar peurunvan (p / f, t / z, k / c'h). Sellit amañ ar pezh a lâr Favereau :
« À l'origine, la spirantisation était la suivante :
P > F, T > S, K > C'H [...]
Cette spirantisation a ensuite connu une seconde lénition - dite « néo-lénition » :
P > F > V, T > S > Z, K > C'H > H [...]
Or aucune graphie n'est cohérente sur ce point. » (1997, p.158)
Gant ar gerioù perc'hennañ ma, he, hon, o e vez graet dreist-holl :
ma zad : me zat
rannet eo ma c'halon : ma halon
hon c'hoafer : om hwafer
o zreid : o zrèit
he fenn : i vènn
ma zad
[mə za:t]
mon père
Lusien ar C'harluer, 1928, Bear (dastumet gant Tangi 00/0000)
!!!
(dastumet gant Tangi 00/0000)
hon c'hoafer
[ɔ̃m 'hwɑfər]
notre coiffeur
Ifig Bihan, 1915, Bear (dastumet gant Tangi 00/0000)
!!!
(dastumet gant Tangi 00/0000)
he fenn
[i vɛn]
sa tête à elle
Lusien ar C'harluer, 1928, Bear (dastumet gant Tangi 00/0000)
En ur dremen e welomp ur c'hemmadur t / s, evel ma vez graet e Kerne (gant ma eo bet treuzskivet mat) :
'na lâret da ma zad mont da dennañ e hernie : na lared de me sad mon de dènañ i èrni
▶ 'na lâret da ma zad mont da dennañ e hernie
[na ’lɑ:rəd də mə sɑ:d mɔ̃n də ’dɛnə i ’ɛrni]
il avait dit à mon père d'aller se faire enlever son hernie
Michel Talgen, 1951, Bear (dastumet gant Tangi 00/0000)
Koulskoude e terc'h ar c'hemmadur da goazhañ dirak ar c'hemmadur dre-vlotaat evel a lâr Favereau :
« Elle est en passe de devenir archaïsante en breton parlé (réservée au « troisième âge », voire « quatrième âge », c'est-à-dire les générations d'avant-guerre, en maints endroits). » (1997, p.158)
Kalz skwerioù hon eus e-lec'h e vez ur c'hemmadur dre-vlotaat e-plas ur c'hemmadur dre-c'hwezhañ war-lerc'h ur ger-perc'hennañ (dreist-holl ma ha hon) :
ma zud : me dut
ma botoù : me voto
ma genou : me héno
hon bugale : om vugalé
hon zraoù : om drèw
'ba o flas : ban o blas
ma dud
[mə dyt]
mes parents
Lusien ar C'harluer, 1928, Bear (dastumet gant Tangi 00/0000)
!!!
(dastumet gant Tangi 00/0000)
!!!
(dastumet gant Tangi 00/0000)
hom vugale
[ɔ̃m vy’gɑ:le]
nos enfants
Ifig Raoul, 1933, Bear (dastumet gant Tangi 00/0000)
hon zraoù
[õm drɛw]
nos choses
Selina Jagin, 1920, Bear (dastumet gant Tangi 00/0000)
'ba 'n o blas
[ba no blɑs]
à leur place
Ivet Aofred, 1931, Bear (dastumet gant Tangi 00/0000)
Ar memes gerioù zo barrek d'ober ur c'hemmadur dre-c'hwezhañ pe dre-vlotaat deus an den pe deus ar c'houlz :
he fenn : i vènn
he fenn : i bènn
hon zud : om zut
hon zud : om dut
deus hon zud
[døz ɔ̃m dy:t]
de nos parents
Ifig Bihan, 1915, Bear (dastumet gant Tangi 00/0000)
he fenn
[i bɛn]
sa tête
Selina Jagin, 1920, Bear (dastumet gant Tangi 00/0000)
he fenn
[i vɛn]
sa tête à elle
Lusien ar C'harluer, 1928, Bear (dastumet gant Tangi 00/0000)
ni 'meump douar tal-kichen, hon zud
[nim mœm 'duar tal'kiʃən ɔ̃m zyt]
nous avons de la terre à côté, nos parents
Roje Dollo, 1932, Bear (dastumet gant Tangi 00/0000)
Gwechall e veze ur c'hemmadur dre-c'hwezhañ war-lerc'h an niveroù tri, teir, pevar, peder, nav. Gwech an amzer e klever anezhe, met ral int :
daou pe dri c'hant vloaz
teir flac'h : tèr vlah
teir c'houldri
peder c'hlas
tri mab
[tri ma:p]
trois fils
Selina Jagin, 1920, Bear (dastumet gant Tangi 00/0000)
bremañ zo daou pe dri c'hant vloaz
['bomɑ̃ zo dɔw pe dri hɑ̃n la]
il y a maintenant deux ou trois cent ans
Roje Dollo, 1932, Bear (dastumet gant Tangi 00/0000)
1. e wreg a oa dantist c'hoazh hañ ? 2. xxx ( ?), hoñ zo marv pell zo, hoñ 'da kollet he fenn ivez 1. met 'oant ket asambles ken kwa ? 'gredan ket ? 2. nann nann 1. 'oaran ket pe 'na... bugale 'na ? 2. div... teir blac'h, unan dioute zo marv abaoe, pa 'meus gwelet, 'da ket nemet eizh vloaz ha hanter-kant ivez 1. ah ya ! marv yaouank neuze c'hoazh 2. ah ! n'eus oad ebet paotr-kaezh !
1. [i ˈwɹeg wa ˈdɑ̃tis hwas ɑ̃] 2. [? - hɔ̃ zo ˈmɑɹw pɛl zo - hɔ̃ da ˈko̞ləd i ˈvɛn ˌiˑe] 1. [mɛ ˌwɑ̃ɲ cə ˈsɑ̃məs ken kwa - gɹeˈdɑ̃ kət] 2. [nɑ̃nɑ̃n] 1. [waˈɹɑ̃ kə pe na - byˈgɑːle na] 2. [ˈdiw - ˈtɛɹ blax - yn ˌdjɔ̃te̞ zo ˈmɑɹw bwe pe møz ˌgwe̞ˑlət - da kə mɛ ˌɛjs la ˌɑ̃təˈkɑ̃n ˌiˑe] 1. [a ja - ˌmɑɹw ˈjo̞wɑ̃ŋ ˌnœˑe hwas] 2. [a nøs ˈnwɑːd bet po̞tˌkɛˑs]
1. sa femme était dentiste aussi hein ? 2. xxx ( ?), elle est morte depuis longtemps, elle avait perdu la tête aussi 1. mais ils n'étaient plus ensemble quoi ? je ne crois pas ? 2. non non 1. je ne sais pas si... il avait des enfants ? 2. deux... trois filles, l'une d'elles est morte depuis, puisque j'ai vu, elle n'avait que cinquante-huit ans aussi 1. ah oui ! morte jeune alors aussi 2. ah ! il n'y a pas d'âge mon pauvre !
1. Paotr, 1951, Bear
2. Roje Dollo, 1932, Bear
(dastumet gant Tangi 00/0000)
teir c'houldri oa 'ba Bear d'ar c'houlz-se, c'hoazh zo div
[tɛr 'huldri wa ba 'bear də 'hulse hwɑs so diw]
il y avait trois pigeonniers à cette époque-là, il y en a encore deux
Roje Dollo, 1932, Bear (dastumet gant Tangi 00/0000)
peder sigaretenn
['pe:dər ˌsiga'rɛtən]
quatre cigarettes
Jañ-If Bihan, 1946, Lannuon (dastumet gant Tangi 00/0000)
▶ e oant oc'h ober ur betision aze evit kaout peder... peder c'hlas 'ba ar skol traoñ du-hont
[wɑ̃ɲ ho:r beti'siɔ̃n ɑe wit kɑ:d 'pe:dər 'pe:dər hlɑs bah sko:l trɔw 'dyən]
ils étaient en train de faire une pétition là pour avoir quatre... quatre classes à l'école du bas là-bas
Roje Dollo, 1932, Bear (dastumet gant Tangi 00/0000)
Techet ar c'hemmadur dre-vlotaat da c'honit tachenn war-o-lerc'h :
peder barrakenn : pédèr varaken
pevar c'hilometr : pèwar gilomèt
teir c'hambr : tèr gam
teir flac'h : tèr blah
daou pe dri zaol : dow pé dri dol
aze ne veze ket nemet tri bevar devezh-arat ed
['ɑhe viʒe kə mɛt tri: 'bɛwar 'dewəz 'ɑrəd e:t]
là il n'y avait qu'un hectare et demi ou deux de blé
Ifig Bihan, 1915, Bear (dastumet gant Tangi 00/0000)
teir gambr
[tɛ:r gɑ̃m]
trois chambres
Lusien ar C'harluer, 1928, Bear (dastumet gant Tangi 00/0000)
teir flac'h
[tɛ:r blah]
trois filles
Selina Jagin, 1920, Bear (dastumet gant Tangi 00/0000)
pevar c'hilometr
['pɛwar gi'lomɛt]
quatre kilomètres
Ifig Bihan, 1915, Bear (dastumet gant Tangi 00/0000)
pevar pemp bloaz
['pɛwar bɛm plɑ:]
quatre ou cinq ans
Ifig Bihan, 1915, Bear (dastumet gant Tangi 00/0000)
pevar pemp bloaz koshoc'h
['pɛwar bɛm plɑ: 'kosɔh]
quatre cinq ans plus vieille
Ifig Bihan, 1915, Bear (dastumet gant Tangi 00/0000)
!!!
(dastumet gant Tangi 00/0000)
E troioù-lâr skornet zo e klever ar c'hemmadur dre-c'hwezhañ-se, evel sul Fask « zul vask ».
sul Fask
[zyl'vɑsk]
dimanche de Pâques
Lusien ar C'harluer, 1928, Bear (dastumet gant Tangi 00/0000)
Evit achuiñ, komzomp deus ar c'hemmadur k / h a vez graet war-lerc'h ar ger-mell (strizh ar hag amstrizh ur). N'eus ket nemedennoù diouti.
Raloc'h c'hoazh evit ar c'hemmadur dre-c'hwezhañ eo ar c'hemmadur dre-galetaat. Hennezh a lak ar gensonenn da galetaat war-lerc'h ar ger-perc'hennañ ho ha stumm all ar perc'hennañ ez.
| lizh. gentañ | b | d | g | gw | v | z | j | bogalenn |
| kens. kemmet | p | t | k | kw | f | s | ch | h |
Sachañ a ran an evezh war ar fed zo div wech muioc'h a gemmadurioù dre-galetaat en hon brezhoneg evit ar pezh a gaver en taolennoù kemmadurioù klasel. Eno n'eus ket nemet ar c'hemmadurioù b / p, d / t, g / k, gw / kw, ar re-seouig o vezañ ar reoù nemete degemeret er yezh skrivet.
en ho koaze
serrit ho kenouioù
diskrogit deus ho taouarn
fin ho puhez
ho tent
hoc'h amzer
ho jardin : ho chardin
en ez kenoù
chom en ez sav
d'az kwreg
hoc'h amzer
Kit en ho koaze.
[ke no ˈkwɑze]
Asseyez-vous, mettez-vous assis.
Paotr, 1951, Bear (dastumet gant Julien 00/0000)
▶ serret ho kenoùioù ! serr da c'henoù un tamm !
['zɛʁəd o ke'nojo - zɛʁ zɛʁ də 'he:no ntɑ̃m]
taisez-vous ! tais-toi un peu !
traduction
Lusien ar C'harluer, 1928, Bear (dastumet gant Tangi 00/0000)
diskrogit deus ho taouarn !
[dis'krɔ:gəd dəz o 'tɑwən]
lâchez-vous les mains !
cf Vallée 2014, « diskregi deuz et non avec complément direct »
Lusien ar C'harluer, 1928, Bear (dastumet gant Tangi 00/0000)
bloavezh mat, yec'hed ha prosperite, ha baradoz 'ba ar fin ho puhez
['blɑ:wəs mɑ:d 'jehɛd a prospe'rite a ba'rɑ:dos bar fin o 'pye]
« bonne année, santé et prospérité, et le paradis à la fin de votre vie »
Lusien ar C'harluer, 1928, Bear (dastumet gant Tangi 00/0000)
c'hwi eo tanv ho tent
[hwi ɛ 'tɑ̃:no o tɛn]
vous avez les dents fines [chicots pointus]
Dominik Baodour, 1965, Bear (dastumet gant Tangi 00/0000)
hoc'h amzer
[o 'hɑ̃mzər]
votre temps
Selina Jagin, 1920, Bear (dastumet gant Tangi 00/0000)
▶ ha 'na lâret ar person dezhañ, « amañ 'peus ur groaz vrav 'ba... 'ba ho jardin emezañ »
[a na 'lɑ:rət 'pɛrsɔ̃n deɑ̃ 'ɑ̃mɑ̃ pøz ə grwɑ:z vrɑw bah ba o 'ʃɑrdin]
et le curé lui avait dit « vous avez ici une belle croix dans... dans votre jardin dit-il »
Roje Dollo, 1932, Bear (dastumet gant Tangi 00/0000)
ma vez un troad dit war ar Menez Bre hag unan all war ar menez Ogeni, pelec'h e kac'hfes ? En ez kenoù ma dremenfes !
[ma ve ntrwɑd dit war ˌmine'bre: ha nɑl war 'mi:ne o'ge:ni ble̞h 'gɑhfɛs nəs 'ke:no ma dre'mɛnfɛs]
si tu avais un pieds sur le Menez Bre et l'autre sur le Menez Ogeni, où chierais-tu ? dans ta bouche si tu passais !
Manuel Aofred, 1931, Bear (dastumet gant Tangi 00/0000)
n'out ket kat da chom en ez sav
[nu kə kɑt tə ʃɔm nəs sɑ:]
tu ne peux pas te lever
Ivet Aofred, 1931, Bear (dastumet gant Tangi 00/0000)
hoc'h oto
[o 'hoto]
votre voiture
Lusien ar C'harluer, 1928, Bear (dastumet gant Tangi 00/0000)
Evit lâret ar wirionez avat e renker lâret ne vez ket graet beptro, na tost, ar c'hemmadurioù dre-galetaat v / f, j / ch evel er skwerioù amañ dindan :
souzit ho fri : zouzed o vri
n'eo ket strikt ho jeu : nè ke strik o jeu
▶ hag an hini bihan a chome xxx (?) an daou gozh 'da gwelet ac'hanon hag e oa karzhet met an hini bihan, eñ n'anaveze ket mann ebet c'hoazh, an hini bihan a oa chomet
[a n:i 'biən 'ʃɔmɛ ? ndɔw go:z da gwɛ:ld ɑ̃w wa 'kɑrzət mɛ n:i 'biən hẽ̞: hɑ̃n'veɛ mɑ̃n'be hwas n:i 'biən wa 'ʃɔmət]
et le petit [renardeau] restait, xxx (?) les deus adultes m'avaient vu et ils avaient détalé mais le petit, il ne connaissait rien encore, le petit était resté
Roje Dollo, 1932, Bear (dastumet gant Tangi 00/0000)
Ennañ e kaver pe kemmadurioù dre-vlotaat pe gemmadurioù dre-galetaat, deus ar gensonenn ha hervez an daolenn-dindan :
| kemmet | t | f | s | ch | |||||
| kens. gentañ | m | b | d | g | gw | v | z | j | bogalenn |
| kemmet | v | v | h | w | h |
Sañset e vez graet ar c'hemmadur-se war-lerc'h ar rannigoù-verb e hag o, ha war-lerc'h ar stagell ma. Koulskoude n'eus ket nemet war-lerc'h ar rannig-verb o, pe dost, e vez graet e brezhoneg hon c'hogn. An o-se ne vez ket klevet.
Ar stagell ma a vez ur c'hemmadur dre-vlotaat war-he-lerc'h :
ma krog ennañ : ma grog énnañ
ma kouezh ganit : ma gwé genit
ha ma torr anezhañ : a ma dorr neañ
ma teu da vat : ma deu da vat
!!!
(dastumet gant Tangi 00/0000)
!!!
(dastumet gant Tangi 00/0000)
ha ma torr anezhañ
[a ma dɔr 'neã]
et s'il le casse
Ifig Bihan, 1915, Bear (dastumet gant Tangi 00/0000)
▶ « Ac'hanta, ma deu da vat, emezi, e vo dit. » Deut e oa da vat, met me n'onn ket pelec'h e oa aet, pe e oa lazhet e-barzh ar gêr, pe e oa aet... Me 'ma ket bet anezhañ.
Hanta, ma deu de vat, mèi, vo dit. Deud oa de vat, mè mé n’onn ke plèh oa èt, pé oa lahet bah gêr, pé oa èt... Mé ma ke bêt néañ.
« Eh bien, s'il guérit, dit-elle, il sera à toi. » Il avait guéri, mais je ne sais pas où il était allé, s'il avait été tué à la maison ou si... Mais je ne l'avais pas eu.
Plac'h, 1925, Trezelan (Bear) (dastumet gant Riwal 00/0000)
Evit ar pezh a sell ar rannig-verb e, « eo techet a da ramplas e pep lec'h e Bro-Dreger ha dre-se da gaout ur c'hemmadur dre-vlotaat » (Favereau 1997, p.162). Kement-se o c'hoût ne glever ket ar rannig-verb-se en hon brezhoneg :
neuze e kemeran : neuhé goméran
hag e karzhe : a garzé
hag e teue : a dè
eno e tegasez : éno dèsèz
n'on ket hag-eñ e pado : non ke gẽ bado
neuze e gemeran
[’nœ:he go’mɛ:rã]
et alors je prends
Lusien ar C'harluer, 1928, Bear (dastumet gant Tangi 00/0000)
n'onn ket hag-eñ e bado
[nɔ̃ kə gẽ ’bɑ:do]
je ne sais pas s'il résistera longtemps [personne malade]
Lusien ar C'harluer, 1928, Bear (dastumet gant Tangi 00/0000)
▶ met ret e oa gwelet, hag o serriñ reoù vihan, aze e oa un neizhad reoù vihan, hag e darbe an hini gozh, hag e-leizh he genoù e oa, hag e garzhe da gas... da gas d'he reoù vihan, ha goude 'h addeue adarre !
[mɛ rɛd wɑ ’gwɛ:lət ag ’sɛĩ rew ’viə ’ɑhe wa ’ne:ʒəd rew ’viən a ’dɑrbɛ n:i go:s a lɛjz i ’he:no a ’gɑrzɛ də gɑs də gɑs ti rew ’viən a ’gu:de ’hɑd:ɛ ɑe]
mais il fallait les voir [renards], et en train d'attraper des petits [mulots], là il y avait une nichée de petits [renards], et la vieille [la mère renard] approvisionnait, et elle en avait plein la bouche, et elle filait apporter... apporter à ses petits, et après elle revenait de nouveau !
Roje Dollo, 1932, Bear (dastumet gant Tangi 00/0000)
▶ eno e tegas... e tegasez da vrabant en-dro hag ec'h ez en-dro d'ar penn all, hag e vane daou vetr
[’e:no dɛs ’dɛsɛz də ’vrɑ:bən dro ɑ hɛz ndro də pɛn ɑl a ’vɑ̃:nɛ dow vɛt]
là tu ramèn... tu ramènes ta charrue [fais faire demi-tour] et tu retournes à l'autre bout, et il restait deux mètres
Roje Dollo, 1932, Bear (dastumet gant Tangi 00/0000)
▶ hag e veze graet gant kein ar gontell aze, « boup », hag e deue ur bern traoù
[a viʒe gwɛd gɑ̃n kɛɲ ’gɔ̃ntəl ’ɑe bup a de bɛʁn tɾɛw]
et on faisait avec le dos du couteau là, « boup », et plein de résidus étaient enlevés
Roje Dollo, 1932, Bear (dastumet gant Tangi 00/0000)
Gwech-ha-gwech-all avat e klever ur c'hemmadur dre-galetaat, pe kentoc'h ne vez ket graet ar c'hemmadur dre-vlotaat a glever peurvuiañ aze :
pa gleve ac'hanomp e karzhe kuit
bremañ-souden e tastumi anezhe
evel e kari
▶ goude egile pa wele ma... pa gleve ac'hanomp e karzhe kuit
['gu:de e'gi:le pe 'wɛ:lɛ mə pe 'glɛwɛ ɑ̃m 'kɑrzɛ kwit]
après l'autre quand il voyait mon... quand il nous entendait il détalait [chien]
Roje Dollo, 1932, Bear (dastumet gant Tangi 00/0000)
▶ bremañ-souden e tastumi anezhe
[bə'zɔ̃m tas'tymi nɛ:]
tout à l'heure tu les ramasses
Manuel Aofred, 1931, Bear (dastumet gant Tangi 00/0000)
evel e kari
[wɛl 'kɑri]
comme tu voudras
Lusien ar C'harluer, 1928, Bear (dastumet gant Tangi 00/0000)
Ne vana ket nemet ar rannig-verb o, mud avat, oc'h ober ar c'hemmadur kemmesket :
o sec'hañ : 'séhañ (infinitif « zéhañ »)
an telefon o soniñ : ntéléfon 'son (infinitif « zon »)
se e oan o soñjal : zé wan 'chonjel (infinitif « jonjel »)
hemañ zo o selaou ? hémañ zo chilèw ? (infinitif « jilèw »)
hennezh zo o jeniñ ac'hanon : héns so chéniñ hanon (infinitif « jéniñ »)
o falc'hat emaint : 'falhed mègn (infinitif « valhet »)
o sec'hañ
['seɦɑ̃]
en train de sécher
Lusien ar C'harluer, 1928, Bear (dastumet gant Tangi 00/0000)
... an telefon o soniñ
[nte'lefɔn sɔ̃:n]
... le téléphone qui sonne
Lusien ar C'harluer, 1928, Bear (dastumet gant Tangi 00/0000)
se e oan o soñjal
[ze wɑ̃n 'ʃɔ̃:ʒəl]
c'est à ça que je pensais
Selina Jagin, 1920, Bear (dastumet gant Tangi 00/0000)
hemañ zo o selaou ?
['hemɑ̃ zo 'ʃi:low]
celui-ci est en train d'écouter ?
Manuel Aofred, 1931, Bear (dastumet gant Tangi 00/0000)
▶ met nann, hennezh zo o jeniñ ac'hanon aze
[mɛ nɑ̃n hẽ̞:s so 'ʃe:nĩ ɑ̃w 'ɑhɛ]
mais non, celui-là me gêne là
Lusien ar C'harluer, 1928, Bear (dastumet gant Tangi 00/0000)
o falc'hat emaint
['falhət mɛɲ]
ils sont en train de faucher
Ifig Bihan, 1915, Bear (dastumet gant Tangi 00/0000)
Heuliet mat-eston eo ar reolenn dre-gomz hag-eñ ne glever ket ar rannig-verb o-se. N'eo ket ar pezh a glever gant kalz a nevez-vrezhonegerien avat, gante e vez graet alies-mat ur c'hemmadur dre-vlotaat pa vez gortozet ur c'hemmadur dre-galetaat.
Komzomp bremañ deus un dra drol a-walc'h hag a vez klevet alies gant tud zo, evel ma mamm-gozh. Ar reoù-se a ra daou gemmadur d'ar verb mont war-lerc'h ar rannig-verb o : m / v ha goude v / f. E-lec'h kaout « (o) vont » en em gaver gant « (o) fon » :
da gousket out o vont ? de gousked out 'fon ?
Romain o vont ivez : Romain 'fon ié
da gousket out o vont ?
[də 'guskəd ut fõn]
tu vas dormir ?
Lusien ar C'harluer, 1928, Bear (dastumet gant Tangi 00/0000)
... zo o vont d'arriout
[zo fõn ’dajut]
... va arriver
Lusien ar C'harluer, 1928, Bear (dastumet gant Tangi 00/0000)
me n'on ket o vont da chom amañ
[me nɔ̃ kə fɔ̃n də ʃom 'ɑ̃mɑ̃]
moi je ne vais pas rester ici
Lusien ar C'harluer, 1928, Bear (dastumet gant Tangi 00/0000)
ale, Romain o vont ivez
['ɑle 'romɛ̃ fɔ̃n 'ijə]
allez, Romain d'y aller aussi [à la course]
Daniel Bihan, 1950, Bear (dastumet gant Tangi 00/0000)
Evit achuiñ e c'hoantafen pouezañ war ar fed e chom reoliek ar sistem, goude ma kaver distokoù deus an norm alies. Ma c'hall an nen heuilh ar vrezhonegerien a-vihannik dre dreistimplijet ar c'hemmadur dre-vlotaat e degouezhioù zo, kavout a ra dimp memestra eo pouezus ober gant reolennoù klasel ar c'hemmadurioù, dreist-holl dre-skrid. Erfin,bezañ ‘neus hon brezhoneg kemmadurioù ha na vezont ket kelennet. Koulskoude e vefe brav anavezout anezhe hag ober gante. Aze e soñjomp er c'hemmadurioù s / z, f / v, j / ch.
Tangi YEKEL, gouere 2016
Kemmadur dre-vlotaat war-lerc'h ti
▶ ha ma voug unan bennaket amañ 'vat e vo ret degas ar bomperien amañ goude ti... ti Vichel Talgen
[a ma vu:g yn mə’nɑkəd ’ɑ̃mɑ̃ ha vo rɛd dɛs bɔ̃m’pɛɾjɛn ’ɑ̃mɑ̃ ’gu:de ti ti ’viʃɛl ’tɑlgən]
et si quelqu'un étouffe ici, il faudra faire venir les pompiers ici après chez... chez Michel Talgen
Michel Talgen, 1951, Bear (dastumet gant Tangi 00/0000)
▶ ... da di Gerwaz da Venac'h
[də di 'ge̞rwɑz də 've:nah]
[aller] chez Kervoas à Benac'h
Janin An Aodren, 1939, Bear (dastumet gant Tangi 00/0000)
ti biv e oa un ti plouz, ti biv ?
[ti bju wa ti: plu:s ti: bju]
chez qui il y avait une maison en paille, chez qui ?
Selina Jagin, 1920, Bear (dastumet gant Tangi 00/0000)
Kemmadur dre-vlotaat war-lerc'h ar rannig a
▶ 'h a da dapet bep a vok deoc'h
[ha də 'dɑpə bob ə vɔk tɑh]
il va vous prendre un boc à chacun
Manuel Aofred, 1931, Bear (dastumet gant Tangi 00/0000)
▶ 'po ket bep a vok all neuze ?
[po kəd bob ə vɔg ɑl 'nœhe]
vous n'aurez pas chacun un autre boc alors ?
Manuel Aofred, 1931, Bear (dastumet gant Tangi 00/0000)
Kemmadur dre-vlotaat war-lerc'h pe
▶ yaouank pe gozh pe penaos ?
['jo̞wɑ̃ŋk pe go:s pe pə'nɔ̃:s]
jeune ou vieille ou comment ?
Lusien ar C'harluer, 1928, Bear (dastumet gant Tangi 00/0000)
▶ met goude neuze, gant an Almanted te ! an deiz kentañ 'oamp ket 'met eu... e oamp un tamm group bihan kwa, eu... ugent pe dregont evel e oamp, met eu... bemdez, bemdez e vije tapet bernioù prizonerien te ! hag derc'hen a raent da vale ac'hanomp evel-se, met xxx ( ?), a-benn neuze e oa sentinelles, o surveilh ac'hanomp kwa
[mɛ ’gu:de ’nœ:he - gɑ̃n nal’mɑ̃ntət te - nde ’kentɑ̃ wɑ̃m kə mɛd ə - wɑ̃m tɑ̃m gɾub ’bi:ən kwa - ə: - ’y:gən pe ’dɾe:gõn vɛl ə wɑ̃m - mɛd ə - ’bɑ̃wde ’bɑ̃wde ’viʒe ’tɑpət - ’bɛɹɲo pɾizɔ̃’nɛjən te - a ’dɛɹh ɹɛɲ də ’vɑ:le ɑ̃m və’se - mɛ ? - bɛn ’nœ:he wa sɑ̃nti’nɛl - ’syɹvɛj ɑ̃m kwa]
mais après alors, avec les Allemands pardi ! le premier jour nous n'étions que euh... nous étions un petit groupe quoi, euh... vingt ou trente que nous étions, mais euh... tous les jours était attrapé un paquet de prisonniers pardi ! et ils continuaient de nous faire marcher comme ça, mais xxx ( ?), pour alors il y avait des sentinelles, qui nous surveillaient quoi
Jañ ar Bihan, 1918, Bear (dastumet gant Tangi 00/0000)
daou pe dri
[dow pe dri]
deux ou trois
Ifig Bihan, 1915, Bear (dastumet gant Tangi 00/0000)
pevar pe pemp bloaz ouzhpenn
['pɛwar pe bɛmp pla: spɛn]
quatre ou cinq années de plus
Ifig Bihan, 1915, Bear (dastumet gant Tangi 00/0000)
Kemmadur dre-vlotaat war-lerc'h ar rannig-verb a
eñ a selaou tout ar pezh a lâran
[hẽ: 'ʒi:low tut pe:z 'lɑ:rɑ̃]
il écoute tout ce que je dis
Manuel Aofred, 1931, Bear (dastumet gant Tangi 00/0000)
Kemmadur dre-vlotaat war-lerc'h ar ger-perc'hennañ e
d'e goan
[di gwɑ̃:n]
à son dîner
Lusien ar C'harluer, 1928, Bear (dastumet gant Tangi 00/0000)
Kemmadur dre-vlotaat ebet
n'eo ket mat da vann ebet
[ne kə ma:d da mãn bet]
il n'est bon à rien
Lusien ar C'harluer, 1928, Bear (dastumet gant Tangi 00/0000)
ha 'ma degaset anezhe da goad Roc'h Huon
[a ma ’djɛsɛd nɛ: də kwɑt rɔh ’yɔ̃n]
et je les avais ramenées au bois de Roc'h Huon [armes]
Ifig Bihan, 1915, Bear (dastumet gant Tangi 00/0000)
aet eo gante ar peurrest da debriñ
[ɛd ɛ gɑ̃ntɛ pɛ'rɛst də 'di:bi]
elles ont emporté le reste pour le manger
Manuel Aofred, 1931, Bear (dastumet gant Tangi 00/0000)
▶ pe gonit pe koll a rey, se a depand ?
[pe 'gɔ̃nit pe kol rɛj ze 'depɑ̃n]
il perdra ou il gagnera, ça dépend ?
Roje Dollo, 1932, Bear (dastumet gant Tangi 00/0000)
daou Breton eo ar re-mañ
[dow 'brœtɔ̃n ɛ 'remɑ̃]
ceux-là sont deux Bretons
Selina Jagin, 1920, Bear (dastumet gant Tangi 00/0000)
Kemmadur dre-vlotaat ebet war-lerc'h re(-où)
reoù vat da werzhañ
[rew ma:t tə 'wɛrzã]
des bonnes [génisses] à vendre
Ifig Bihan, 1915, Bear (dastumet gant Tangi 00/0000)
reoù velen 'h arru amañ
[rew 'me:lən haj 'ãmã]
des jaunes viennent ici
Selina Jagin, 1920, Bear (dastumet gant Tangi 00/0000)
bep bloaz e vez reoù veuzet 'ba...
[bo'plɑ: ve rew 'bœəd ba]
tous les ans il y a des noyés dans...
Manuel Aofred, 1931, Bear (dastumet gant Tangi 00/0000)
darn a veze reoù gouevr
[dɑrn viʃe rew kwɛwɾ]
certaines étaient en cuivre [boucles d'oreille]
Michel Talgen, 1951, Bear (dastumet gant Tangi 00/0000)
▶ reoù draoñ da gentañ
[rew trɔw də 'gentɑ̃]
celles du bas en premier
Janin An Aodren, 1939, Bear (dastumet gant Tangi 00/0000)
▶ ya, se a oa reoù gozh
[ja ze wa ʁew ko:s]
oui, ça c'était des anciens...
Janin An Aodren, 1939, Bear (dastumet gant Tangi 00/0000)
Kemmadur dre-vlotaat ebet war-lerc'h ar ger-perc'hennañ da
!!!
(dastumet gant Tangi 00/0000)
!!!
(dastumet gant Tangi 00/0000)
Kemmadur dre-vlotaat ebet war-lerc'h ar ger-perc'hennañ e
tout e wez
[tud i gwẽ:]
tous ses arbres
Lusien ar C'harluer, 1928, Bear (dastumet gant Tangi 00/0000)
Kemmadur dre-vlotaat ebet war-lerc'h re
re boeson
[re 'bwe:sɔ̃n]
trop d'alcool
Lusien ar C'harluer, 1928, Bear (dastumet gant Tangi 00/0000)
Kemmadur dre-vlotaat ebet war-lerc'h an anv-kadarn
ur wezenn vat
[ə 'weən mɑt]
un bel arbre
Lusien ar C'harluer, 1928, Bear (dastumet gant Tangi 00/0000)
un andouilhenn vat
[nɑ̃'duʎən mɑt]
une sacré andouille
???
Lusien ar C'harluer, 1928, Bear (dastumet gant Tangi 00/0000)
ur fleurenn wenn
['flœ:rən gwɛn]
une fleur blanche
Michel Bihan, ?, Plouilio (dastumet gant Tangi 00/0000)
Kemmadur dre-vlotaat war-lerc'h an anv-kadarn
unan wenn
[yn wɛn]
une blanche
Roje Dollo, 1932, Bear (dastumet gant Tangi 00/0000)
merc'hed kozh ivez
['mɛrhɛd go:z 'ije]
de vieilles femmes
Ivet Aofred, 1931, Bear (dastumet gant Tangi 00/0000)
ar baotred vihan
['pɔtəd 'vijən]
les petits garçons
Selina Jagin, 1920, Bear (dastumet gant Tangi 00/0000)
Kemmadur dre-vlotaat ebet evit diskwel ar santimantoù
ar plac'h bihan
[ə blɑh 'pijən]
la petite fille
Selina Jagin, 1920, Bear (dastumet gant Tangi 00/0000)
ur plac'h vihan
[plah 'viən]
une petite fille
Selina Jagin, 1920, Bear (dastumet gant Tangi 00/0000)
▶ ur plac'h vihan bihan
[ə plah 'vijən 'bijən]
une très petite femme
Selina Jagin, 1920, Bear (dastumet gant Tangi 00/0000)
marmouz bihan
[’mɑrmus ’piən]
petit chenapan
Frañswa ar Bihan, 1931, Bear (dastumet gant Tangi 00/0000)
ar paotr bihan
[pɔt 'pijən]
le petit garçon
Selina Jagin, 1920, Bear (dastumet gant Tangi 00/0000)
▶ ha... ha petore anv 'neus eu... ar plac'h bihan ? an hini diwezhañ ? ya, an hini diwezhañ, an hini diwezhañ zo... 'meus ket soñj deus an anv, 'meus ket soñj ken deus an anv, tamm ebet, tamm ebet, tamm ebet, tamm ebet, lonket 'meus an anv
[a a peˈtɛj ˈhɑ̃ːno nøz ə - plaχ ˈpiːən - nːi diˈweːɑ̃ - ja nːi diˈweːɑ̃ - nːi diˈweːɑ̃ zo - ˈmøs kə ˈʒɔ̃ːʒ dəz ˈnɑ̃ːno - ˈmøs kə ˈʒɔ̃ːs ken dəz ˈnɑ̃ːno - ˈtɑ̃m bet ˈtɑ̃m bet ˈtɑ̃m bet ˈtɑ̃m bet - ˈlɔ̃ŋkɛ møz ˈnɑ̃ːno]
et... et comment s'appelait euh... la petite fille ? la dernière ? oui, la dernière, la dernière est... je ne me souviens pas du nom, je ne me souviens plus du nom, du tout, du tout, du tout, du tout, j'ai avalé son nom
Lusien ar C'harluer, 1928, Bear (dastumet gant Tangi 00/0000)
e blac'h bihan
[i plah 'piən]
sa petite fille
Selina Jagin, 1920, Bear (dastumet gant Tangi 00/0000)
d'e blac'h bihan
[di plah 'piən]
à sa petite fille
Selina Jagin, 1920, Bear (dastumet gant Tangi 00/0000)
Kemmadur dre-c'hwezhañ p / v
▶ krog da goll... koll ma fenn ivez
[krɔ:g də gɔl kɔl mə vɛn ije]
[je] commence à perdre... perdre ma tête aussi
Roje Dollo, 1932, Bear (dastumet gant Tangi 00/0000)
▶ 'meus ket ma fermi kwa met euh...
[møs kə ma 'vɛrmi kwa mɛd ə]
je n'ai pas mon permis quoi mais euh...
Michel Talgen, 1951, Bear (dastumet gant Tangi 00/0000)
he fatronez
[i va'trɔ̃:nəs]
sa patronne
Selina Jagin, 1920, Bear (dastumet gant Tangi 00/0000)
he faeronez
[i vɛ'rõnəs]
sa marraine
Lusien ar C'harluer, 1928, Bear (dastumet gant Tangi 00/0000)
war he fenn
[war i vɛn]
sur sa tête
Manuel Aofred, 1931, Bear (dastumet gant Tangi 00/0000)
e oa bet laket en he flas
[wa be 'lɑkəd ni flɑs]
elle avait été remise à sa place [femme]
Lusien ar C'harluer, 1928, Bear (dastumet gant Tangi 00/0000)
he fermi
[i 'vɛrmi]
son permis [à elle]
Lusien ar C'harluer, 1928, Bear (dastumet gant Tangi 00/0000)
deus he frenestr
[dəz i 'vrɛ:nis]
de sa fenêtre
Lusien ar C'harluer, 1928, Bear (dastumet gant Tangi 00/0000)
a c'hweze deus he fenn
[’hwe:zɛ dəs i vɛn]
suait de la tête
Lusien ar C'harluer, 1928, Bear (dastumet gant Tangi 00/0000)
he fenn
[i vɛn]
sa tête à elle
Lusien ar C'harluer, 1928, Bear (dastumet gant Tangi 00/0000)
!!!
(dastumet gant Tangi 00/0000)
he fred
[i vre:t]
son repas
Lusien ar C'harluer, 1928, Bear (dastumet gant Tangi 00/0000)
he flañioù
[i 'vlɑ̃jo]
ses plans [à elle]
Dominik Baodour, 1965, Bear (dastumet gant Tangi 00/0000)
met honnezh hañ, 'deus delc'het he flas hañ, met hoñ 'deus ket kollet he fluñv
[mɛ hɔ̃:s ɑ̃ døz ’dɛlhɛd i vlɑs ɑ̃ mɛ hɔ̃: døs kə ’kɔləd i vlỹ:]
mais celle-là hein, a gardé sa place, mais elle n'a pas perdu ses plumes [poule]
Lusien ar C'harluer, 1928, Bear (dastumet gant Tangi 00/0000)
▶ dezhi da gaout plas, dezhi da gaout he flas
[dɛj də gɑ:t plɑs dɛj də gɑ:d i vlɑs]
pour qu'elle ait la place, pour qu'elle ait sa place
Lusien ar C'harluer, 1928, Bear (dastumet gant Tangi 00/0000)
oh, hoñ 'neus he fenn c'hoazh trawalc'h
[o: ɔ̃: nøz i vɛn hwɑs tra'wɑh]
oh, elle a sa tête encore assez
Ivet Aofred, 1931, Bear (dastumet gant Tangi 00/0000)
'mije laket anezhi en he flas hañ
[miʃe 'lɑkə nɛj ni flɑs ɑ̃]
je l'aurai remise à sa place [personne]
Lusien ar C'harluer, 1928, Bear (dastumet gant Tangi 00/0000)
▶ a-benn arc'hoazh e savin he fouezioù dezhi war-dro unnek eur
[bɛn ar'hwɑs ə 'zɑ:vĩ i 'vwe:ʒo dɛj war'dro 'ne:gər]
demain je lèverai ses poids vers onze heures
Michel Talgen, 1951, Bear (dastumet gant Tangi 00/0000)
hom-femp
[ɔ̃m’vɛm]
nous cinq
Lusien ar C'harluer, 1928, Bear (dastumet gant Tangi 00/0000)
o fenn
[o vɛn]
leur tête
Lusien ar C'harluer, 1928, Bear (dastumet gant Tangi 00/0000)
... n'emaint ket en o flas
[maɲ cə no vlɑs]
... ils ne sont pas à leur place
Frañswa ar Bihan, 1931, Bear (dastumet gant Tangi 00/0000)
... e choment 'ba en o flas kwa
['ʃɔmɛɲ ban o vlɑs kwa]
il restait dans leur ferme quoi
Roje Dollo, 1932, Bear (dastumet gant Tangi 00/0000)
'ma ket nemet lakat anezhe en o flas d'ober
[ma kə mɛ 'lɑkə nɛ: no flɑs do:r]
je n'avais qu'à les mettre à leur place
Roje Dollo, 1932, Bear (dastumet gant Tangi 00/0000)
treiñ o fenn
['trɛĩ o vɛn]
tourner leur tête
Lusien ar C'harluer, 1928, Bear (dastumet gant Tangi 00/0000)
en o fezh
[no ve:s]
en entier [œufs]
Lusien ar C'harluer, 1928, Bear (dastumet gant Tangi 00/0000)
▶ ha bet ur pennad mat oc'h esae kaout o fermiaj peogwir unan 'na renket tremen... tremen dek gwezh
[a bet ˌpɛnə’mɑt ’hɛsɛ kɑ:d o vɛr’miəʃ pə’gu:r yn na ’rɛŋkət ’tremɛn ’tremɛn dek kweʃ]
et ayant été un bon bout de temps à essayer d'avoir leur permis puisqu'un avait dû passer... passer dix fois
Michel Talgen, 1951, Bear (dastumet gant Tangi 00/0000)
Kemmadur dre-c'hwezhañ t / z
ma zad
[mə za:t]
mon père
Lusien ar C'harluer, 1928, Bear (dastumet gant Tangi 00/0000)
ma zad
[mə zɑ:t]
mon père
Selina Jagin, 1920, Bear (dastumet gant Tangi 00/0000)
▶ eo arri skuizh ma zamm penn
[hɛ ɑj skwi:z mə zɑ̃m pɛn]
ma pauvre tête est fatiguée
Jañ ar Wern, 1934, Sant Laorañs (dastumet gant Tangi 00/0000)
▶ ya, ma zonton Louis
[ja ma 'zɔ̃ntɔ̃n lwi]
oui, mon tonton Louis
Michel Talgen, 1951, Bear (dastumet gant Tangi 00/0000)
▶ ma zad ha me
[ma zɑ:d a me]
mon père et moi
Michel Talgen, 1951, Bear (dastumet gant Tangi 00/0000)
meingleuz ma zad-kozh
['vlɛŋgœ mə zɑt'ko:s]
la carrière de mon grand-père
Manuel Aofred, 1931, Bear (dastumet gant Tangi 00/0000)
▶ oh, ha koll a ran ma zraoù
[ɔ: a kɔl rɑ̃ mə zɾɛw]
oh, et je perds mes affaires
Janed Merrien, 1936, Bear (dastumet gant Tangi 00/0000)
ya, ma zad ya, ma zad 'na laket ma anv din
[jɑ mə dɑ:d jɑ mə zɑ:t na 'lɑkəd mə 'hɑ̃:no dĩ]
oui, mon père oui, mon père m'avait inscrit
Roje Dollo, 1932, Bear (dastumet gant Tangi 00/0000)
hoñ a oa da ma zad-kozh, ar veingleuz-se
[hɔ̃: wa də mə zɑt'ko:s 'vlɛŋgœ ze]
elle était à mon grand-père, cette carrière-là
Manuel Aofred, 1931, Bear (dastumet gant Tangi 00/0000)
arriout a raio he zro
[ɑj ə rɛj i zro:]
son tour viendra
Lusien ar C'harluer, 1928, Bear (dastumet gant Tangi 00/0000)
ti he zintined
[ti: i zin'ti:nət]
chez ses tantes
Jañ-If Bihan, 1946, Lannuon (dastumet gant Tangi 00/0000)
▶ oh la la ! bremañ emañ des serres hag e vo ordin fourret aze c'hoazh, 'meus ket lâret mann ebet, oh ! marteze, e oaran a-walc'h gant he zomat hag he zraoù... a vo eno, o vont da... 'to an oto diouzhtu hañ ! gant an oto diouzhtu avat, pa vo kollet 'vo ket ezhomm da c'hoût pelec'h e vo hañ ! 'ba ar serre !
[o la la - ˈbœmɑ̃ mɑ̃ dɛ sɛʁ a vo ɔʁˈdin ˈfuʁəd ˈɑe̞ hwɑs - ˈmøskə lɑːʁ ˈmɑ̃nbet - o maˈteːze ˈwɑːʁɑ̃ ˈwɑh gɑ̃n i zoˈmat ag i zʁɛw - vo ˈeːno - fɔ̃n tə - to ˈnoto dyˈsty ɑ̃ - gɑ̃n ˈnoto dyˈsty hat - pa vo ˈko̞ləd ɑ̃ vo kem də huːt ple̞h vo ɑ̃ - bah sɛʁ]
oh la la ! maintenant il y a des serres et elle sera tout le temps fourrée là encore, je n'ai rien dit, oh ! peut-être, je sais bien avec ses tomates et ses choses... qui y seront, elle va... tu auras la voiture tout de suite hein ! avec la voiture tout de suite, quand elle sera perdue il n'y aura pas besoin de savoir où elle sera ! à la serre !
Lusien ar C'harluer, 1928, Bear (dastumet gant Tangi 00/0000)
he zi
[i zi:]
sa maison
Dominik Baodour, 1965, Bear (dastumet gant Tangi 00/0000)
war he zrankilite
[war i ˌzrɑ̃ki'lite]
tranquillement [sans se presser]
Lusien ar C'harluer, 1928, Bear (dastumet gant Tangi 00/0000)
he zintin
[i 'zintin]
sa tante
Lusien ar C'harluer, 1928, Bear (dastumet gant Tangi 00/0000)
e oa he zro d'ober ur c'hafe
[wɑ i zro: do:r 'hɑfe]
c'était son tour de faire un café
Lusien ar C'harluer, 1928, Bear (dastumet gant Tangi 00/0000)
war he zal
[war i zɑ:l]
sur son front
Lusien ar C'harluer, 1928, Bear (dastumet gant Tangi 00/0000)
ti he zud-kaer
[ti i zyt'kɛ:r]
chez ses beaux-parents
Lusien ar C'harluer, 1928, Bear (dastumet gant Tangi 00/0000)
gant he zri baotr
[gɑ̃n i zri bot]
avec ses trois hommes
Lusien ar C'harluer, 1928, Bear (dastumet gant Tangi 00/0000)
war he zreid 'h ae du-hont
[war i zrɛjc hɛ 'dyɔ̃n]
elle allait à pied là-bas
Frañswa ar Bihan, 1931, Bear (dastumet gant Tangi 00/0000)
▶ he zad-kozh a oa aze
[i zɑt'ko:s wa 'ɑhe]
son grand-père était là
Roje Dollo, 1932, Bear (dastumet gant Tangi 00/0000)
hoñ n'eo ket roet he zeod dezhi da lipat mogerennoù
[hɔ̃: nɛ kə 'roət i 'zɛwɔt tɛj də 'lipəd ˌmoge'reno]
celle-là on ne lui a pas donné une langue pour lècher les murs [femme bavarde]
Diwallit : frazenn dastumet e-maez Bro-Vear.
Anna ar Baodour, 1932, Bear (dastumet gant Tangi 00/0000)
hon zeir
[ɔ̃m zɛ:r]
nous trois
Lusien ar C'harluer, 1928, Bear (dastumet gant Tangi 00/0000)
hon zi
[õm zi:]
notre maison
Lusien ar C'harluer, 1928, Bear (dastumet gant Tangi 00/0000)
hon-zri e vezemp o c'hoari
[õm zri 'viʃɛm hwaj]
nous jouions tous les trois
Lusien ar C'harluer, 1928, Bear (dastumet gant Tangi 00/0000)
▶ n'amp ket nemet war hon zreid pa 'mamp ket beloioù
[nɑ̃m kə mɛ war ɔ̃m zrɛjtʲ pe nɑ̃m kə be'lojo]
nous n'allions qu'à pieds puisque nous n'avions pas de vélos
Roje Dollo, 1932, Bear (dastumet gant Tangi 00/0000)
ni 'h ae d'ar skol war hon zreid kwa
[nim hɛ də sko:l war ɔ̃m zrɛjt kwa]
nous allions à pied à l'école
Roje Dollo, 1932, Bear (dastumet gant Tangi 00/0000)
ni 'meump douar tal-kichen, hon zud
[nim mœm 'duar tal'kiʃən ɔ̃m zyt]
nous avons de la terre à côté, nos parents
Roje Dollo, 1932, Bear (dastumet gant Tangi 00/0000)
o zintin
[o 'zintin]
leur tante
Lusien ar C'harluer, 1928, Bear (dastumet gant Tangi 00/0000)
'da kollet o zud
[da 'kɔləd o zyt]
ils avaient perdu leurs parents
Lusien ar C'harluer, 1928, Bear (dastumet gant Tangi 00/0000)
deus o zu
[døz o zy:]
de leur côté
Lusien ar C'harluer, 1928, Bear (dastumet gant Tangi 00/0000)
o zren
[o zrɛɲ]
leur train
Lusien ar C'harluer, 1928, Bear (dastumet gant Tangi 00/0000)
!!!
(dastumet gant Tangi 00/0000)
o zi
[o zi]
leur maison
Ifig Bihan, 1915, Bear (dastumet gant Tangi 00/0000)
o zad
[o zɑ:t]
leur père
Ifig Bihan, 1915, Bear (dastumet gant Tangi 00/0000)
'ba ti o zud
[ba ti o zyt]
chez leurs parents
Ifig Bihan, 1915, Bear (dastumet gant Tangi 00/0000)
pa 'dez riv d'o zreid
[pe de riw do zrɛjt]
quand elles ont froid aux pieds
Manuel Aofred, 1931, Bear (dastumet gant Tangi 00/0000)
o zud
[o zyt]
leurs parents
Roje Dollo, 1932, Bear (dastumet gant Tangi 00/0000)
gant o zad
[gɑ̃n o zɑ:t]
avec leur père
Roje Dollo, 1932, Bear (dastumet gant Tangi 00/0000)
memes gant o zud
['mɛməz gɑ̃n o zyt]
même avec leurs parents
Roje Dollo, 1932, Bear (dastumet gant Tangi 00/0000)
ar re-se eo bet chutet o zezh gant ul leue
[’reze ɛ be ’ʃytəd o ze:z gɑ̃n ’lue]
celles-là ont eu les tétons sucés par un veau [femmes aux seins tombant sur la plage]
Dominik Baodour, 1965, Bear (dastumet gant Tangi 00/0000)
o zi
[o zi:]
leur maison
Roje Dollo, 1932, Bear (dastumet gant Tangi 00/0000)
▶ ar re-se 'na fabriket o zraoù o-unan
['ree na fa'brikəd o zrɛw o'hyn]
ceux-là avaient fabriqués leurs choses [leur installation de pompage] tous seuls
Roje Dollo, 1932, Bear (dastumet gant Tangi 00/0000)
o zud
[o zyt]
leurs parents
Manuel Aofred, 1931, Bear (dastumet gant Tangi 00/0000)
▶ pa oa marv o zad
[pe wa mɑʁw o zɑ:t]
quand leur père est mort
Eme Toudig, 1937, Bear (dastumet gant Tangi 00/0000)
o zud ne oaront ket
[o zyd 'wɑ:rɛɲ kət]
leurs parents ne savent pas
Ifig Bihan, 1915, Bear (dastumet gant Tangi 00/0000)
o zi
[o zi:]
leur maison
Lusien ar C'harluer, 1928, Bear (dastumet gant Tangi 00/0000)
war o zrankilite
[war o ˌzrɑ̃ki'lite]
tranquillement [pharmaciens prenant leur temps]
Lusien ar C'harluer, 1928, Bear (dastumet gant Tangi 00/0000)
▶ met ya, ar re-se a gollfe tout o zraoù a-hent-all
[mɛ ja 'ree a 'gɔlfe tud o zrɛw hɛn'dɑl]
mais oui, ceux-là perdraient toutes leurs marchandises sinon
Roje Dollo, 1932, Bear (dastumet gant Tangi 00/0000)
ar saout a vez pennasket, staget o zreid deus o fennoù
[zowd ve pɛ'nɑskət 'stɑ:gəd o zrɛjd døz o 'vɛno]
les vaches sont entravées, leurs pattes attachées à leurs têtes
Dominik Baodour, 1965, Bear (dastumet gant Tangi 00/0000)
gwerzhañ o zraoù a raent bepred
['gwɛrzɑ̃ o zrɛw rɛɲ 'bopət]
ils vendaient leurs choses [leurs produits] toujours
Roje Dollo, 1932, Bear (dastumet gant Tangi 00/0000)
Kemmadur dre-c'hwezhañ k / h
▶ ha ma c'hamaradez din aze, petra 'dea lâret ?
[a mə hɑ̃mə'ʁɑ:dəz dĩ 'ɑ:he pʁa dea lɑɹt]
et ma copine à moi là, qu'avait-elle dit ?
Frañswa ar Bihan, 1931, Bear (dastumet gant Tangi 00/0000)
!!!
(dastumet gant Tangi 00/0000)
▶ ha neuze e troc'hen anezhañ gant ma c'hontell
[a 'nœhe 'drɔhɛn neɑ̃ gɑ̃n mə 'hɔ̃ntəl]
et alors je le coupais avec mon couteau
Manuel Aofred, 1931, Bear (dastumet gant Tangi 00/0000)
▶ ha laosket ma ostaleri ha ma c'hoñvers
[a 'lɔskə mə o̞stə'le:ʁi a mə 'hɔ̃:vɛʁs]
et abandonné mon bar et mon commerce
Ivona Moulleg, ?, Sant Laorañs (dastumet gant Tangi 00/0000)
d'he c'hoan
[di hwɑ̃:n]
à son dîner
Lusien ar C'harluer, 1928, Bear (dastumet gant Tangi 00/0000)
he c'hamaradez
[i ˌhɑ̃mə'ra:dəs]
sa copine
Lusien ar C'harluer, 1928, Bear (dastumet gant Tangi 00/0000)
he c'hont
[i hɔ̃n]
son compte
Lusien ar C'harluer, 1928, Bear (dastumet gant Tangi 00/0000)
war he c'houilloù
[war i 'huʎu]
sur ses couilles [appareil génital de la chèvre]
Jañ-If Bihan, 1946, Lannuon (dastumet gant Tangi 00/0000)
he c'hi
[i hi:]
son chien
Lusien ar C'harluer, 1928, Bear (dastumet gant Tangi 00/0000)
he c'hont
[i hɔ̃n]
son compte [son état]
Lusien ar C'harluer, 1928, Bear (dastumet gant Tangi 00/0000)
!!!
(dastumet gant Tangi 00/0000)
... eo aet en he c'hoaze bepred aze
[ɛw ɛd ni 'hwɑ:ze 'bopəd 'ɑhɛ]
... elle s'est assise toujours là
Lusien ar C'harluer, 1928, Bear (dastumet gant Tangi 00/0000)
▶ penaos emañ he c'hont 'ba 'r euh...
[pə'no mɑ̃ i hɔ̃n bah ə]
comment elle va dans euh...
Lusien ar C'harluer, 1928, Bear (dastumet gant Tangi 00/0000)
▶ eh, ha gant petra 'da graet he c'haramel ?
[ɛ a gɑ̃n prɑ da gwɛd i hara'mɛl]
eh, et avec quoi elle avait fait son caramel ?
Lusien ar C'harluer, 1928, Bear (dastumet gant Tangi 00/0000)
!!!
(dastumet gant Tangi 00/0000)
hon c'hoafer
[ɔ̃m 'hwɑfər]
notre coiffeur
Ifig Bihan, 1915, Bear (dastumet gant Tangi 00/0000)
d'ober o c'homisionoù
[do:r o ˌhomi'sjɔ̃:no]
pour faire les commissions
Lusien ar C'harluer, 1928, Bear (dastumet gant Tangi 00/0000)
e arrufont gant o c'hoan ?
['hɑjfɔ̃n gɑ̃n o hwɑ̃:n]
ils viendront dîner ?
Lusien ar C'harluer, 1928, Bear (dastumet gant Tangi 00/0000)
o c'hartenn
[o 'hɑrtən]
leur carte
Lusien ar C'harluer, 1928, Bear (dastumet gant Tangi 00/0000)
o c'herc'h
[o hɛrh]
leur avoine
Lusien ar C'harluer, 1928, Bear (dastumet gant Tangi 00/0000)
▶ an dud, pa 'dije graet o c'hont
[ndyt pe diʒe gwɛd o hɔ̃n]
les gens, quand ils avaient fait leur compte
Roje Dollo, 1932, Bear (dastumet gant Tangi 00/0000)
... e deuont d'o c'hoan ?
[dɛŋ do hwɑ̃:n]
... ils viennent dîner ?
Lusien ar C'harluer, 1928, Bear (dastumet gant Tangi 00/0000)
Kemmadur dre-vlotaat e-plas kemmadur dre-c'hwezhañ
ma c'hoaze
[mə 'gwɑ:ze]
[je suis] assis
Lusien ar C'harluer, 1928, Bear (dastumet gant Tangi 00/0000)
ma damm penn
[mə dãm pɛn]
ma pauvre tête
Lusien ar C'harluer, 1928, Bear (dastumet gant Tangi 00/0000)
ma dud
[mə dyt]
mes parents
Lusien ar C'harluer, 1928, Bear (dastumet gant Tangi 00/0000)
!!!
(dastumet gant Tangi 00/0000)
ma velo oa dic'hwezh
[mə 've:lo wa 'dihwe]
mon velo était dégonflé
Lusien ar C'harluer, 1928, Bear (dastumet gant Tangi 00/0000)
!!!
(dastumet gant Tangi 00/0000)
!!!
(dastumet gant Tangi 00/0000)
!!!
(dastumet gant Tangi 00/0000)
!!!
(dastumet gant Tangi 00/0000)
ma zro
[mə dro:]
mon tour
Lusien ar C'harluer, 1928, Bear (dastumet gant Tangi 00/0000)
ma zintin
[mə 'dintin]
ma tante
Selina Jagin, 1920, Bear (dastumet gant Tangi 00/0000)
ma verc'h
[mə vɛrh]
ma fille
Selina Jagin, 1920, Bear (dastumet gant Tangi 00/0000)
ma merc'h
[mə vɛrh]
ma fille
Selina Jagin, 1920, Bear (dastumet gant Tangi 00/0000)
ma c'henderv
[mə 'gindɛrw]
mon cousin
Ifig Bihan, 1915, Bear (dastumet gant Tangi 00/0000)
ma merenn
[mə vɛrn]
mon déjeuner
Selina Jagin, 1920, Bear (dastumet gant Tangi 00/0000)
aze 'meus kollet ma zamm gokenn
['ahe møs 'kɔləd mə dɑ̃m 'gokən]
là j'ai perdu la tête
Lusien ar C'harluer, 1928, Bear (dastumet gant Tangi 00/0000)
he zamm penn
[i dɑ̃m pɛn]
sa pauvre tête
Lusien ar C'harluer, 1928, Bear (dastumet gant Tangi 00/0000)
he fenn
[i bɛn]
sa tête
Selina Jagin, 1920, Bear (dastumet gant Tangi 00/0000)
he fark
[i bɑrk]
son champ
Selina Jagin, 1920, Bear (dastumet gant Tangi 00/0000)
he fatatez
[i bə'tatəs]
ses patates
Selina Jagin, 1920, Bear (dastumet gant Tangi 00/0000)
!!!
(dastumet gant Tangi 00/0000)
he c'hezeg
[i 'ge:zɛg]
ses chevaux
Ifig Bihan, 1915, Bear (dastumet gant Tangi 00/0000)
war he gont
[war i gõn]
à son compte
Selina Jagin, 1920, Bear (dastumet gant Tangi 00/0000)
he breudeur
[i 'vrœ:dər ]
ses frères [à elle]
Ifig Bihan, 1915, Bear (dastumet gant Tangi 00/0000)
he c'hamarad
[i gɑ̃'mɑ:rat]
son copain
Selina Jagin, 1920, Bear (dastumet gant Tangi 00/0000)
ma merc'h hag he c'hamarad
[mə mɛrh ag i gɑ̃'mɑ:rat]
ma fille et son ami
Selina Jagin, 1920, Bear (dastumet gant Tangi 00/0000)
he c'hi bihan
[i gi: 'bijən]
son petit chien
Ivet Aofred, 1931, Bear (dastumet gant Tangi 00/0000)
▶ hag e savan he fouezioù dezhi div wezh ar sizhun
[a 'zɑ:vɑ̃ i 'bwe:ʒo dɛj diw weʒ zy:n]
et je lui lève les poids deux fois par semaine
Michel Talgen, 1951, Bear (dastumet gant Tangi 00/0000)
hon gabiten
[õm ga'bitən]
notre capitaine
Ifig Bihan, 1915, Bear (dastumet gant Tangi 00/0000)
hon c'hi
[õm gi]
notre chien
Lusien ar C'harluer, 1928, Bear (dastumet gant Tangi 00/0000)
hon zraoù
[õm drɛw]
nos choses
Selina Jagin, 1920, Bear (dastumet gant Tangi 00/0000)
deus hon zud
[døz ɔ̃m dy:t]
de nos parents
Ifig Bihan, 1915, Bear (dastumet gant Tangi 00/0000)
hom vugale
[ɔ̃m vy’gɑ:le]
nos enfants
Ifig Raoul, 1933, Bear (dastumet gant Tangi 00/0000)
'ba 'n o blas
[ba no blɑs]
à leur place
Ivet Aofred, 1931, Bear (dastumet gant Tangi 00/0000)
... e vezont en o c'hoaze
[vɛɲ no 'gwɑ:ze]
... elles sont assises
Ivet Aofred, 1931, Bear (dastumet gant Tangi 00/0000)
ne oarez ket pelec'h e vez o blas ?
[wa'reskə ple̞h ve o blɑs]
tu ne sais pas où est leur place ?
Selina Jagin, 1920, Bear (dastumet gant Tangi 00/0000)
Kemmadur dre-vlotaat evet e degouez ur c'hemmadur dre-c'hwezhañ
ma belo
[mə 'be:lo]
mon vélo
Lusien ar C'harluer, 1928, Bear (dastumet gant Tangi 00/0000)
n'ez ket war ma biz
[nɛs kə war mə bi:s]
ne va pas sur mes pois
Lusien ar C'harluer, 1928, Bear (dastumet gant Tangi 00/0000)
▶ ha ma familh eu... 'deus ket graet kement-se... eu... nann, reoù ar voisi... voisinage du-hont, 'ba Kerc'horr e oa, Foñs Pastol a oa deut, ha neuze e verc'h Mari a oa deut betek an ti du-mañ kwa, hag eñ a lâre « daon ! fesonet-mat eo Jean, fesonet-met eo, met n'eo ket lart, met fesonet-mat eo, emeze », ya ya, ya... 'oan ket... 'oan ket livet-fall
[a mə ’fɑ̃mij ə - døs kə gɛt ke’mese - ə nɑ̃n - ɹew vwazi vwazinaʒ ’dy:ɔ̃n - ba ke̞ɹ’hoɹ wa - fɔ̃s ’pɑstɔl wa dœt - a ’nœhe i vɛɹh ma’ɹi kwa - wa dœt ə ’betɛg ’nti: dymɑ̃ kwa - a ẽ: ’lɑ:ɹɛ - dɑ̃w feˌsɔ̃ˑnə’mɑ:d e̞ ʒɑ̃: - feˌsɔ̃ˑnə’mɑ:d e̞ - mɛ ne̞ kə lɑrd mɛ feˌsɔ̃ˑnə’mɑ:d e̞ mɛ - ja ja ja - wɑ̃ŋ kət - wɑ̃ŋ kə ˌliwə’fal]
et ma famille eu... elle n'a pas fait tant que ça de... euh... non, ceux du voisi... voisinage là-bas, à Kerhouarn c'était, Alphonse Pastol était venu, et alors sa fille Marie était venue jusqu'à la maison chez moi, et il disait « bon sang ! Jean a bonne mine, il a bonne mine, mais il n'est pas gros, mais il a bonne mine, qu'ils disaient », oui, oui, oui... je n'étais pas... je n'avais pas mauvaise mine
Jañ ar Bihan, 1918, Bear (dastumet gant Tangi 00/0000)
!!!
(dastumet gant Tangi 00/0000)
ma breur
[mə brœ:r]
mon frère
Selina Jagin, 1920, Bear (dastumet gant Tangi 00/0000)
▶ se zo kaoz 'meus serret ma genou
[ze zo ko:z møz 'zɛrə mə 'ge:no]
c'est pour ça que j'ai fermé ma bouche
Lusien ar C'harluer, 1928, Bear (dastumet gant Tangi 00/0000)
▶ ma gar
[mə gɑ:r]
ma jambe
Roje Dollo, 1932, Bear (dastumet gant Tangi 00/0000)
he gwele
[i 'gwe:le]
son lit
Lusien ar C'harluer, 1928, Bear (dastumet gant Tangi 00/0000)
'ba 'n he gwele
[ba ni 'gwe:le]
dans son lit [à elle]
Lusien ar C'harluer, 1928, Bear (dastumet gant Tangi 00/0000)
he mamm
[i mɑ̃m]
sa mère
Lusien ar C'harluer, 1928, Bear (dastumet gant Tangi 00/0000)
he gar
[i gɑ:r]
sa jambe
Selina Jagin, 1920, Bear (dastumet gant Tangi 00/0000)
he bugale
[i by'gɑ:le]
ses enfants [à elle]
Ifig Bihan, 1915, Bear (dastumet gant Tangi 00/0000)
he daou bugel
[i dow 'by:gəl]
ses deux enfants
Selina Jagin, 1920, Bear (dastumet gant Tangi 00/0000)
he merc'h
[i mɛrh]
sa fille [à elle]
Selina Jagin, 1920, Bear (dastumet gant Tangi 00/0000)
he merc'h
[i mɛrh]
sa fille [à elle]
Lusien ar C'harluer, 1928, Bear (dastumet gant Tangi 00/0000)
ha he merc'h
[a i mɛrh]
et sa fille
Ifig Bihan, 1915, Bear (dastumet gant Tangi 00/0000)
he mamm
[i mɑ̃m]
sa mère
Selina Jagin, 1920, Bear (dastumet gant Tangi 00/0000)
he mamm
[i mɑ̃m]
sa mère [à elle]
Roje Dollo, 1932, Bear (dastumet gant Tangi 00/0000)
he buhez
[i 'bye]
sa vie [à elle]
Lusien ar C'harluer, 1928, Bear (dastumet gant Tangi 00/0000)
he bizaj
[i ’bi:zəʃ]
son visage [à elle]
Lusien ar C'harluer, 1928, Bear (dastumet gant Tangi 00/0000)
he merc'hed hañ
[i 'mɛrhɛd ɑ̃]
ses filles hein
Lusien ar C'harluer, 1928, Bear (dastumet gant Tangi 00/0000)
▶ he mab zo du-hont
[i mɑ:p so 'dyən]
son fils est là-bas
Roje Dollo, 1932, Bear (dastumet gant Tangi 00/0000)
▶ marteze n'eo ket evel he mamm hañ
[mɛ'tee nɛ kəd wɛl i mɑ̃m ɑ̃]
elle n'est peut-être pas comme sa mère hein
Lusien ar C'harluer, 1928, Bear (dastumet gant Tangi 00/0000)
gant o mamm
[gɑ̃n o mɑ̃m]
avec leur mère
Roje Dollo, 1932, Bear (dastumet gant Tangi 00/0000)
Kemmadur kemmesket war-lerc'h ar stagell ma
ma kouezhfen
[ma ’kwefɛn]
si je tombais...
Selina Jagin, 1920, Bear (dastumet gant Tangi 00/0000)
ma gallan
[ma 'gɑlɑ̃]
si je peux
Ifig Bihan, 1915, Bear (dastumet gant Tangi 00/0000)
Kemmadur dre-vlotaat war-lerc'h ar stagell ma
!!!
(dastumet gant Tangi 00/0000)
!!!
(dastumet gant Tangi 00/0000)
ha ma torr anezhañ
[a ma dɔr 'neã]
et s'il le casse
Ifig Bihan, 1915, Bear (dastumet gant Tangi 00/0000)
Kemmadur kemmesket war-lerc'h ar rannig-verb e
ordin e sell
['ɔrdin sɛl]
elle regarde tout le temps
Lusien ar C'harluer, 1928, Bear (dastumet gant Tangi 00/0000)
d'an eur e kare
[də nœ:r 'kɑ:rɛ]
à l'heure qu'il voulait
Lusien ar C'harluer, 1928, Bear (dastumet gant Tangi 00/0000)
berr e kave an amzer, bet 'deus plijadur kwa
[bɛr 'kɑ:vɛ 'nɑ̃mzər bed døs pli'ʒɑ:dur kwa]
elle trouvait le temps court [le temps passait vite], elle a eu plaisir quoi
Roje Dollo, 1932, Bear (dastumet gant Tangi 00/0000)
pelec'h e pren goell-bier ?
[ple̞h pre:n gwɛl'biɛ]
où achète-t-elle de la levure de bière ?
Lusien ar C'harluer, 1928, Bear (dastumet gant Tangi 00/0000)
evel e kari
[wɛl 'kɑri]
comme tu voudras
Lusien ar C'harluer, 1928, Bear (dastumet gant Tangi 00/0000)
e komzi dezhe deus...
['kɔ̃mzi dɛ: døz]
tu leur parleras de...
Selina Jagin, 1920, Bear (dastumet gant Tangi 00/0000)
▶ bremañ-souden e tastumi anezhe
[bə'zɔ̃m tas'tymi nɛ:]
tout à l'heure tu les ramasses
Manuel Aofred, 1931, Bear (dastumet gant Tangi 00/0000)
▶ e tennez ar gordenn deus dindan he goûg aze
['tɛnɛz 'gɔrdən dəz di'nɑ̃:n i hu:g 'ɑhɛ]
tu enlèves la corde de sous son cou là
Manuel Aofred, 1931, Bear (dastumet gant Tangi 00/0000)
▶ eh ben aze e klejent bezañ laket un double
[e bɛ̃ ’ɑhɛ ’kleʃɛɲ ’beɑ̃ ’lɑkəd ɛ̃ dubl]
eh bien là ils auraient dû mettre un double
Ivet Aofred, 1931, Bear (dastumet gant Tangi 00/0000)
▶ goude egile pa wele ma... pa gleve ac'hanomp e karzhe kuit
['gu:de e'gi:le pe 'wɛ:lɛ mə pe 'glɛwɛ ɑ̃m 'kɑrzɛ kwit]
après l'autre quand il voyait mon... quand il nous entendait il détalait [chien]
Roje Dollo, 1932, Bear (dastumet gant Tangi 00/0000)
Kemmadur dre-vlotaat war-lerc'h ar rannig-verb e
neuze e gemeran
[’nœ:he go’mɛ:rã]
et alors je prends
Lusien ar C'harluer, 1928, Bear (dastumet gant Tangi 00/0000)
n'onn ket hag-eñ e bado
[nɔ̃ kə gẽ ’bɑ:do]
je ne sais pas s'il résistera longtemps [personne malade]
Lusien ar C'harluer, 1928, Bear (dastumet gant Tangi 00/0000)
Kemmadur kemmesket war-lerc'h ar rannig-verb o
o sec'hañ
['seɦɑ̃]
en train de sécher
Lusien ar C'harluer, 1928, Bear (dastumet gant Tangi 00/0000)
e vezont o sec'hañ
[vɛɲ 'sehã]
sinon ils sont trop longs et ils sèchent pendant l'été
Lusien ar C'harluer, 1928, Bear (dastumet gant Tangi 00/0000)
aze e vezer o sevel un ti
['ɑhe vɛ:r 'se:vəl ti:]
là on construit une maison
Lusien ar C'harluer, 1928, Bear (dastumet gant Tangi 00/0000)
diwezhat o sevel
[diwɛ:t 'se:vəl]
tard à se lever
Lusien ar C'harluer, 1928, Bear (dastumet gant Tangi 00/0000)
n'out ket bet o sellet
[’nut kə be ’sɛlt]
tu n'as pas été regarder
Lusien ar C'harluer, 1928, Bear (dastumet gant Tangi 00/0000)
... an telefon o soniñ
[nte'lefɔn sɔ̃:n]
... le téléphone qui sonne
Lusien ar C'harluer, 1928, Bear (dastumet gant Tangi 00/0000)
...o sevel ti aze
['se:vəl ti: 'ahe]
... en train de construire une maison là
Ifig Bihan, 1915, Bear (dastumet gant Tangi 00/0000)
eñ a vez ordin o soñjal 'ba...
[hẽ: ve 'ɔrdin 'ʃɔ̃ʒəl ba]
lui il pense, il est toujours en train de réfléchir à...
Ifig Bihan, 1915, Bear (dastumet gant Tangi 00/0000)
'h on o sellet deus hemañ war velo
[hɔ̃ sɛld døs 'hemɑ̃ war 've:lo]
je suis en train de regarder celui-ci à vélo
Ifig Bihan, 1915, Bear (dastumet gant Tangi 00/0000)
se e oan o soñjal
[ze wɑ̃n 'ʃɔ̃:ʒəl]
c'est à ça que je pensais
Selina Jagin, 1920, Bear (dastumet gant Tangi 00/0000)
hemañ zo o selaou ?
['hemɑ̃ zo 'ʃi:low]
celui-ci est en train d'écouter ?
Manuel Aofred, 1931, Bear (dastumet gant Tangi 00/0000)
▶ met nann, hennezh zo o jeniñ ac'hanon aze
[mɛ nɑ̃n hẽ̞:s so 'ʃe:nĩ ɑ̃w 'ɑhɛ]
mais non, celui-là me gêne là
Lusien ar C'harluer, 1928, Bear (dastumet gant Tangi 00/0000)
▶ unan bennaket a vez o sikour anezhi bepred
[yn 'mnɑkə ve 'ʃikur nɛj 'nœhe bopət]
quelqu'un l'aide alors quand même
Lusien ar C'harluer, 1928, Bear (dastumet gant Tangi 00/0000)
o falc'hat emaint
['falhət mɛɲ]
ils sont en train de faucher
Ifig Bihan, 1915, Bear (dastumet gant Tangi 00/0000)
Kemmadur dre-vlotaat war-lerc'h ar rannig-verb o
ne welent ket sklaer o vont d'ar gêr
[’wɛ:lɛɲ kə skle̞:r vɔ̃n tə ge̞:r]
ils ne voyaient pas clair en rentrant à la maison
Ifig Bihan, 1915, Bear (dastumet gant Tangi 00/0000)
hag evel-se e vez o tremen dre aze da vont da soagnañ anezhe
[a və'se ve 'dremən dɛr 'ɑhe dɔ̃n də 'swɑɲə nɛ:]
et comme ça il passe par là pour aller les soigner [les bêtes]
Ifig Bihan, 1915, Bear (dastumet gant Tangi 00/0000)
e oan o jardinat
[wɑ̃n ʒaʁ'di:nət]
j'étais en train de jardiner
Lusien ar C'harluer, 1928, Bear (dastumet gant Tangi 00/0000)
Kemmadurioù dic'hortoz
lâr da bater !
[lɑ:r də 'vɑtɛr]
dis ta prière !
??? Mutation curieuse
Lusien ar C'harluer, 1928, Bear (dastumet gant Tangi 00/0000)
▶ ha goude e kleez se
[a 'gu:de 'hleɛs se]
et après tu dois ça
Lusien ar C'harluer, 1928, Bear (dastumet gant Tangi 00/0000)
▶ eñ a domme 'vat paotr
[ẽ: 'tomɛ hɑ pot]
il chauffait mon gars
Roje Dollo, 1932, Bear (dastumet gant Tangi 00/0000)
!!!
(dastumet gant Tangi 00/0000)
n'int ket mat
[niɲ cə vɑ:t]
ils ne sont pas bons
Lusien ar C'harluer, 1928, Bear (dastumet gant Tangi 00/0000)
an teir sizhun
[ən dɛ:r zy:n]
les trois semaines
Ifig Bihan, 1915, Bear (dastumet gant Tangi 00/0000)
takennoù 'ba ma lagad
[da'keno ba mə 'lɑ:gat]
des gouttes dans mon oeil
Lusien ar C'harluer, 1928, Bear (dastumet gant Tangi 00/0000)
un tamm holen
[dɑ̃m 'ho:lən]
un peu de sel
Lusien ar C'harluer, 1928, Bear (dastumet gant Tangi 00/0000)
kazi graet e oa met n'onn ket petra a oa bet arru, e oa ampichet d'ober
['kɑhe wɛd wa mɛ nɔ̃ kə prɑ wa bed ɑj wa ɑ̃m'piʃəd do:r]
ça avait été presque fait mais je ne sais pas ce qui était arrivé, ça avait été empêché [vente]
Roje Dollo, 1932, Bear (dastumet gant Tangi 00/0000)
ne oaran ket pelec'h emañ
['wɑ:rɑ̃ kə ble̞h mɑ̃]
je ne sais pas où elle est
Selina Jagin, 1920, Bear (dastumet gant Tangi 00/0000)
gant ar c'hartennoù
[gɑ̃n gar'teno]
avec des cartes
Roje Dollo, 1932, Bear (dastumet gant Tangi 00/0000)
brav e vez selaou ur gozh o kontañ traoù evel-se hañ
[brɑw ve ’ʃi:lɔw ə go:s ’kɔ̃ntɑ̃ trɛw və’se ɑ̃]
c'est beau [intéressant] d'écouter un vieux raconter ces choses-là
Selina Jagin, 1920, Bear (dastumet gant Tangi 00/0000)
treiñ ar vein da sec'hañ
['trɛĩ vɛɲ də 'zehɑ̃]
tourner les pierres pour les sécher [ne rien faire]
Lusien ar C'harluer, 1928, Bear (dastumet gant Tangi 00/0000)
▶ evit lakat ar vein ha tout ar stal te
[wid 'lɑkə vɛɲ a tut stɑ:l te]
pour mettre les pierres et tout le bordel tiens
Manuel Aofred, 1931, Bear (dastumet gant Tangi 00/0000)
▶ ha 'na tapet tout ar vein da sevel e di
[a na 'tɑpət tud ə vɛɲ da 'ze:vəl i di:]
et il avait pris toutes les pierres pour construire sa maison
Michel Talgen, 1951, Bear (dastumet gant Tangi 00/0000)