Mont da gomz deus ar pennad-mañ war ar forum
En brezhoneg ne cheñcha ket framm an anv-kadarn renadenn anv, sañset. Selaouomp Favereau o teskrivañ anezhi (1997, p.58) :
« La structure génitive est de loin la plus courante. Le nom
complété, le premier, ne prend pas d'article défini, alors que le
second qui le complète est défini et prend lui l'article (défini
ou indéfini), celui-ci s'intercalant entre les deux termes. [...]
Dans le cas où le second terme est un nom propre, il ne prend bien sûr pas d'article. »
Kavout a raer 'ba hon c'horpus un nebeud skwerioù o vont a-du gant ar pezh a lâr :
• ki Jean (le chien de Jean)
• u ar voualc'h (l'oeuf du merle)
• merc'h maer Bear (la fille du maire de bear)
• bugale Henri (les enfants de Henri)
• mamm-gozh Iv Brigand (la grand-mère d’Yves Brigand)
u ar voualc'h
[y vwɛlh]
l'œuf du merle
Plac'h, 1920, Bear (dastumet gant Tangi)
ki Jean
[ki: ʒɑ̃:]
le chien de Jean
Plac'h, 1920, Bear (dastumet gant Tangi)
honnezh eo merc'h maer Bear ?
[hɔ̃:z ɛ mɛrh mɛ:r 'bear]
celle-là c'est la fille du maire de Bear ?
Plac'h, 1931, Bear (dastumet gant Tangi)
bugale Henri ne oaront ket brezhoneg
[by'gɑ:le 'hɑ̃:ri 'wɑ:rɛɲ cə brɛ'zɔ̃:nək]
les enfants d'Henri ne savent pas le breton
Paotr, 1931, Bear (dastumet gant Tangi)
hag e oan aet da di mamm-gozh Yves Brigand
[a wɑ̃n ɛt ti: mɑ̃m'go:z i:v 'bri:gɑ̃]
et j'étais allé chez la grand-mère d'Yves Brigand
Paotr, 1931, Bear (dastumet gant Tangi)
Ral-kaer eo ar frammoù yezh-se en hon c'horpus avat. En deiz a herie eo techet hon brezhoneg da viret ar ger-mell strizh dirak an anv klokaet, e penn ar framm eta. En gwirionez avat, ne raer ket nemet divinout ar ger-mell strizh-se dre ar c'hemmadur a vez war-e-lerc'h, rak ne glever ket anezhañ nemeur (dont a refomp en-dro war poent ar gerioù-mell 'ba ur pennad all). Sell amañ un toullad skwerioù e-mesk ur bern reoù all :
• (ar) gêr Hanau (la ville de Hanau)
• (ar) volotenn an hini bihan (la balle du petit)
• (ar) gambr ar vugale (la chambre des enfants)
• (an) nor ar c'hav (la porte de la cave)
• (ar) c'houlz adlein (le moment de la collation)
• (an) dro ar porzh (le tour de la cour)
• toull (an) nor an ti (l'entrée de la maison)
• (ar) barrouz Sant-Laorañs (la commune de Sant-Laorañs)
• (a)n anv ar vilajenn (le nom du village)
• (a)n iliz Trezelan (l'église de Trezelan)
!!!
(dastumet gant Tangi)
!!!
(dastumet gant Tangi)
▶ 'meus ket soñj deus an anv... ar vilajenn e oamp
meus ke joñj deuz ’n ano e vilajenn oam
['møskə ʒõ:ʒ dəz 'nɑ̃:no - ə vi'lɑ:ʒən wãm]
je ne me souviens plus du nom... du village où nous étions
Paotr, 1918, Bear (dastumet gant Tangi)
!!!
Paotr, 1918, Bear (dastumet gant Tangi)
dor ar c'hav
nor haw
[no:r hɑw]
la porte de la cave
Plac'h, 1928, Bear (dastumet gant Tangi)
ar c'houlz adlein
ar houlz halègn
[huls 'halɛɲ]
au moment du la collation
Plac'h, 1928, Bear (dastumet gant Tangi)
tro ar porzh
dro pors
[dro: pɔrs]
le tour de la cour
Paotr, 1946, Lannuon (dastumet gant Tangi)
'ba toull dor an ti
ba toul nor ti
[ba tul no:r ti]
dans l'entrée de la maison
Plac'h, 1920, Bear (dastumet gant Tangi)
▶ 'ba iliz Trezelan
bah ’n ilis Trezelen
[bah ’ni:lis tre’ze:lən]
à l'église de Trezelan
Paotr, 1932, Bear (dastumet gant Tangi)
▶ ha neuze parrouz Sant Laorañs
a neuè barrouz Zañ Lorañs
[a ’nœ:ɛ ’bɑruz zɑ̃ ’lo:rɑ̃s]
et alors la commune de Sant Laorañs
Paotr, 1968, Bear (dastumet gant Tangi)
Mut eo ar ger-mell 'ba an holl skwerioù-se, nemet 'ba an daou diwezhañ e-lec'h mac'h a da -n-. Koulskoude e oarer zo dioutañ dre ar c'hemmadur a vez graet bep tro da heul.
Implij framm « mat » an anv-kadarn renadenn anv a vefe deus oad an hini a gaoze ? Dimp da c'hoût ne vez ket kavet nemet ar stumm « fall » gant ar vrezhonegerien yaouankañ. Darn deus ar re goshañ (pas tout, ma mamm-gozh ganet e 1928 ne ra ket) a seblant implijout an daou stumm, met peurvuiañ an hini « fall ». Sell aze ur skwer brav klevet gant un tonton kozh ganet e 1915 :
• Arri eo (ar) vazh ar paotr kozh ! (Voilà le bâton du vieux !)
arri eo bazh ar paotr-kozh
aï è vas pokos
[ɑj ɛ vɑ:s pɔ’ko:s]
le bâton du vieil homme est arrivé [voilà le bâton du vieil homme]
Paotr, 1915, Bear (dastumet gant Tangi)
Koulskoude ne vez ket komzet deus ar poent-se nag gant Favereau 'ba e Grammaire du breton contemporain (1997) na gant Yann An Du 'ba an tamm yezhadur 'ba penn kentañ Geriadur brezhoneg Plougouskant (« Le complément du nom se marque par la suppression de l'article du premier élément », p.51). Cheñch a ra yezh, ha n'eo ket war-vad. Ur skwer mat 'meump deskrivet aze. Dam da se n'haller ket aliañ d'implijout anezhañ.
Tangi YEKEL, miz ebrel 2016