Brezhoneg Bro-Vear

Ar gerioù-kreñvaat

Tangi YEKEL, here 2019

• 1. Stagañ un adverb
  • kaer
  • tre
  • abominabl
  • minabl
  • mat
  • libr
  • tout
  • naet
  • tout-naet
  • euzhus
  • spontus
  • hardi
  • da vat
  • maleürus
  • horrol
  • holl
  • pitoiabl
• 2. Stagañ un anv-gwan-verb
  • daonet
  • bervet
  • beget
  • skornet
  • kollet
• 3. Stagañ un anv-kadarn
  • ki
  • sign
  • flamm
  • chouk
  • ar c'hurun
  • tan
• 4. Stagañ un anv-gwan
  • bras
  • achu
  • mik
  • rik
  • ruz
  • du
  • kraz
  • nay
  • moust
  • put
  • brein
  • chik
  • kouch
  • dall
  • dodu
  • hudur
  • berv
  • pilh
  • pik
  • lous
  • marv
  • teil
  • frank
• 5. Anv-gwan raklakaet
  • gwall
  • tremen

Gant gerioù-kreñvaat (intensifieurs) dishañval e c'haller reiñ muioc'h a nerzh d'an anvioù-gwan, d'an anvioù-gwan-verb ha d'an adverboù.

[^] 1. Stagañ un adverb

Un toullad adverboù hag anvioù-gwan a c'hall bezañ staget evel lostgerioù-kreñvaat. Warne e vo an taol-mouezh pennañ, ha pa vezont unsilabennek :

mat-kaer : mat-kèr
ankoueet-libr : ãnkwée-lip
trubuilhet-minabl : trubuilhet-minap

[^] kaer

Ur gontell suis an hini eo. En Bear ha war-dro eo hemañ ar ger-kreñvaat evit an holl degouezhioù. Evel al lost-ger -tre er brezhoneg standard an hini eo :

mat-tre, brav-tre, koant-tre, fall-tre, jentil-tre...

Barrek eo da vezañ staget deus kement anv-gwan-verb zo : gwisket-kaer, abandonet-kaer, sukret-kaer, desket-kaer, fachet-kaer, boutet-kaer, avañset-kaer...

n'out ket gwisket-kaer

• 🔗 n'out ket gwisket-kaer

  [nut kə 'gwiskə kɛ:r]

  tu n'es pas très habillé

  Gant : Roje Dollo, ganet e 1932 e Bear, o chom e Bear, marvet e 2019, tud bet ganet e Bear / Bear.
  Selaou a ra an abadennoù brezhonek er radio.

  Dastumer : Tangi

n'eo ket abandonet-kaer

• 🔗 n'eo ket abandonet-kaer

  [nɛ kəd abɑ̃'dɔ̃:nə kɛ:r]

  ce n'est pas très abandonné

  Gant : Selina Jagin, ganet e 1920 e Bear, o chom e Bear, marvet e 2015.

  Dastumer : Tangi

sukret-kaer eo ar reoù all

• 👂 🔗 sukret, sukret-kaer eo ar reoù all

  ['sykət ˌsykət'kɛ:r ɛ rew ɑl]

  sucrées, elles sont très sucrées les autres [patates]

  Gant : Lusiena ar C'harluer, ganet e 1928 e Bear, o chom e Bear, marvet e 2021, tud bet ganet e Tonkedeg / Plûned.

  Dastumer : Tangi

desket-kaer

• 🔗 desket-kaer

  ['diskə kɛ:r]

  très instruit

  Gant : Ivet Aofred, ganet e 1931 e Bear, o chom e Bear.

  Dastumer : Tangi

hi na vez ket fachet-kaer

• 🔗 hi na vez ket fachet-kaer

  [hi ve kə 'vɑʃə kɛ:r]

  elle n'est pas très fâchée

  Gant : Selina Jagin, ganet e 1920 e Bear, o chom e Bear, marvet e 2015.

  Dastumer : Tangi

Ha deus kement anv-gwan zo : fur-kaer, rust-kaer, kamm-kaer, savant-kaer, prudant-kaer, eeun-kaer, dakord-kaer, partizan-kaer, darev-kaer, tomm-kaer, klañv-kaer, skuizh-kaer, hardi-kaer, gleb-kaer, start-kaer, brav-kaer, sec'h-kaer, aezet-kaer, interesant-kaer, solut-kaer, sur-kaer, dishañval-kaer, diwezhat-kaer, uhel-kaer, hir-kaer, divalav-kaer, poazh-kaer, sot-kaer, mezv-kaer, pell-kaer, digourdi-kaer, akuit-kaer, kontant-kaer, trist-kaer, poli-kaer, hek-kaer, diaes-kaer, kozh-kaer, fall-kaer, ker-kaer, treut-kaer, fort-kaer, lous-kaer.

ma n'eo ket fur-kaer

• 👂 🔗 ma n'eo ket fur-kaer, n'eo ket deus an deizioù kentañ

  [ma nɛ kə vy:r kɛ:ʁ nɛ kə dəz 'dɛjo 'kentɑ̃]

  s'il n'est pas très sage [intelligent], il n'est pas des premiers jours [humour]

  Gant : Janin an Aodren, ganet e 1939 e Plûned, o chom e Bear, tud bet ganet e Plûned / Prad.

  Dastumer : Tangi

rust-kaer

• 👂 🔗 ma mamm a oa diroket (?), ne oa ket sañset euh... rust-kaer quoi hein, ne oa ket...

  [mə vɑ̃m wa di’ʁɔkət wa kə ’sɑ̃səd ə ʁyst’kɛ:ʁ kwa ɛ̃ wa kəd]

  ma mère était xxx (?), elle n'était pas sensée euh... très robuste quoi hein, elle n'était pas... [pour s'occuper des enfants et de la ferme]

  ???

  Gant : Roje Dollo, ganet e 1932 e Bear, o chom e Bear, marvet e 2019, tud bet ganet e Bear / Bear.
  Selaou a ra an abadennoù brezhonek er radio.

  Dastumer : Tangi

kamm-kaer

• 🔗 hoñ zo kamm-kaer

  [hɔ̃: zo kɑ̃m'kɛ:ʁ]

  elle est très boiteuse

  Gant : Lusiena ar C'harluer, ganet e 1928 e Bear, o chom e Bear, marvet e 2021, tud bet ganet e Tonkedeg / Plûned.

  Dastumer : Tangi

bezañ savant-kaer

• 👂 🔗 bezañ savant-kaer evit bezañ...

  ['be:ɑ̃ ˌzɑ:vɑ̃'kɛ:ɹ wid 'be:ɑ̃]

  être très savant pour être...

  Gant : Lusieñ Minous, ganet e 1926 e Brelidi, o chom e Bear, marvet e 2024, tud bet ganet e Sant Laorañs / Koadaskorn.

  Dastumer : Tangi

prudant-kaer

• 👂 🔗 ne oa ket prudant-kaer mont kwa

  [wa kə ˌpɹydɑ̃nˈkɛ:ɹ mɔ̃n ken kwa]

  ce n'était plus très prudent d'aller quoi

  Gant : Lusieñ Minous, ganet e 1926 e Brelidi, o chom e Bear, marvet e 2024, tud bet ganet e Sant Laorañs / Koadaskorn.

  Dastumer : Tangi

Notennomp an droienn stank stank mat-kaer, très bien, très bon :

ne oa ket laket traoù mat-kaer da gentañ

• 🔗 ne oa ket laket traoù mat-kaer da gentañ

  [wa kə 'lɑkət trɛw mat'kɛ:r də 'gentɑ̃]

  on n'avait pas mis de choses [matériaux, produits] très bonnes au début

  Gant : Roje Dollo, ganet e 1932 e Bear, o chom e Bear, marvet e 2019, tud bet ganet e Bear / Bear.
  Selaou a ra an abadennoù brezhonek er radio.

  Dastumer : Tangi

hemañ ac'hanta, ac'h a mat met int n'eont ket mat-kaer

• 👂 🔗 hemañ ac'hanta, ac'h a mat met int n'eont ket mat-kaer

  ['hemɑ̃ 'hɑ̃ntɑ hɑ mɑ:d mɛ hiɲ nɛɲ cə mɑ:t kɛ:r]

  celui-ci, et bien, il fonctionne bien [compteur], mais eux ils ne fonctionnent pas très bien [les administratifs]

  Gant : Roje Dollo, ganet e 1932 e Bear, o chom e Bear, marvet e 2019, tud bet ganet e Bear / Bear.
  Selaou a ra an abadennoù brezhonek er radio.

  Dastumer : Tangi

mat-kaer a gavan anezhi

• 🔗 mat-kaer a gavan anezhi

  [mɑt'kɛ:r gɑvɑ̃ nɛj]

  je la trouve très bonne [sauce]

  Gant : Lusiena ar C'harluer, ganet e 1928 e Bear, o chom e Bear, marvet e 2021, tud bet ganet e Tonkedeg / Plûned.

  Dastumer : Tangi

Raloc'h eo an implij anezhañ gant an adverboù :

Espres-kaer a ra.

• 🔗 Espres-kaer a ra.

  épeuskèr ra.

  ['epəskɛʁ ʁa]

  Elle fait exprès.

  Gant : Ivona Toudig, ganet e 1934 e Kawan, o chom e Bear, tud bet ganet e Komfort / Prad.

  Dastumer : Julien

nebeud-kaer

• 🔗 nebeud-kaer

  [ˌnœbət'kɛr]

  très peu

  Gant : Frañswa ar Bihan, ganet e 1931 e Bear, o chom e Bear, tud bet ganet e Bear /.

  Dastumer : Tangi

ral-kaer hañ

• 👂 🔗 ral-kaer hañ

  [rɑ:l kɛ:r ɑ̃]

  très rare hein

  Gant : Frañswa ar Bihan, ganet e 1931 e Bear, o chom e Bear, tud bet ganet e Bear /.

  Dastumer : Tangi

ne wel ket ervat-kaer da gentañ

• 🔗 ne wel ket ervat-kaer da gentañ

  [wɛl kə vɑ:t kɛ:r də ’gentɑ̃]

  il [l'enfant] ne voit pas parfaitement au début

  Gant : Roje Dollo, ganet e 1932 e Bear, o chom e Bear, marvet e 2019, tud bet ganet e Bear / Bear.
  Selaou a ra an abadennoù brezhonek er radio.

  Dastumer : Tangi

Da notenniñ zo e vez kreñvaet anvioù-kadarn gantañ ivez :

'neus ket naon-kaer

• 🔗 'neus ket naon-kaer

  [nøs kə 'nɑwɔ̃n kɛ:r]

  il n'a pas très faim

  Gant : Lusiena ar C'harluer, ganet e 1928 e Bear, o chom e Bear, marvet e 2021, tud bet ganet e Tonkedeg / Plûned.

  Dastumer : Tangi

ma 'nez c'hoant-kaer

• 👂 🔗 tout an dud zo kat d'ober goap ma 'nez c'hoant-kaer

  [tun dyd zo kɑd do̞:ʁ gwɑb ma ne hwɑ̃n kɛ:ʁ kwa]

  tout le monde est capable de se moquer s'il en a vraiment envie

  Gant : Lusieñ Minous, ganet e 1926 e Brelidi, o chom e Bear, marvet e 2024, tud bet ganet e Sant Laorañs / Koadaskorn.

  Dastumer : Tangi

[^] tre

Dre an avani emañ tout ar plas gant -kaer, ne glever ket al lost-ger -tre koulz lâret en deiz-a-herie. Ur skwer nemetken hon eus ha staget eo -tre deus fall :

fall-tre

• 🔗 fall-tre

  val tré

  [val tʁe]

  très mauvais

  Le langage figuré Emgleo Breizh Jules Gros page 86 : fall-tre, mauvais tout à fait

  Gant : Ivona Toudig, ganet e 1934 e Kawan, o chom e Bear, tud bet ganet e Komfort / Prad.

  Dastumer : Julien

[^] abominabl

Deus ar galleg e teu ar ger-kreñvaat -abominabl. Teir skwer ganti hon eus dastumet : bras-abominabl, jentil-abominabl, pinvidik-abominabl.

Bras-abominabl.

• 🔗 Bras-abominapl.

  Vraiment très grand, extrêmement grand.

  Gant : plac'h, ganet e 1925 e Bear, o chom e Trezelan (Bear), marvet e 2021.

  Dastumer : Riwal

Jentil-abominabl.

• 👂 🔗 Met ma Doue... eñ a oa jentil avat. Jentil-abominapl.

  Mé ma Doue... eñ oa jèntil ha. Jèntil abominabl.

  Mais mon Dieu... Il était gentil. Vraiment très jentil.

  Gant : plac'h, ganet e 1925 e Bear, o chom e Trezelan (Bear), marvet e 2021.

  Dastumer : Riwal

hoñ a oa pinvidik-abominabl

• 🔗 hoñ a oa pinvidik-abominapl

  [mɛ hɔ̃: wa ’pinvic abo’minap]

  elle était terriblement riche

  Gant : Manuel Aofred, ganet e 1931 e Bear, o chom e Bear, marvet e 2015.

  Dastumer : Tangi

[^] minabl

Stumm krennaet abominabl eo. Klevet hon eus anezhañ o reiñ nerzh d'an anvioù-gwan hag anvioù-gwan-verb da heul : trubuilhet-minabl, ker-minabl, tost-minabl, lart-minabl.

honnezh zo trubuilhet-minabl

• 👂 🔗 kar honnezh zo trubuilhet-minapl

  [kar hɔ̃:s so try’byʎəd ’minəp]

  car elle est terriblement tracassée

  Gant : Aleñ Toudig, ganet e 1968 e Bear, o chom e Bear, tud bet ganet e / Plûned.

  Dastumer : Tangi

derc'hel menaj a goust ker-minabl

• 👂 🔗 an deiz-a-herie, derc'hel menaj a goust ker-minapl

  [de: ’hɛje ’dɛrhɛl ’me:nəʃ gust ke:r ’minap]

  au jour d'aujourd'hui, exploiter une ferme coûte très cher

  Gant : Aleñ Toudig, ganet e 1968 e Bear, o chom e Bear, tud bet ganet e / Plûned.

  Dastumer : Tangi

Hennezh a oa tost-minabl.

• 🔗 Gwezhall e oa ur paotr kozh e-kerzh goañv ne bade ket gant ar riv 'barzh e wele. Hag e save da vont da droc'hañ lann dam da dommañ dezhañ. E wele a oa just e-fas da toull an nor, 'h arrie an avel yen gantañ. Arri trist ar jeu. Hennezh a oa tost-minapl.

  Gwéjal wa po koz kèrz gouan badé ket gan-n riou ba i wélé ha zavé de vont de drohan lan-n dan-m de doman déan. I wélé wa just vas de toul nor ayè nawel y-n gantan ayè trist jeu é wa tost mineup

  [gweʒal wa po koz kɛʁz guã bade køt gãn ʁiw ba i wele] [a zave də võn də dʁohã lãn dãm də domã deã] [i wele wa ʒyst vas də tul noʁ] [ajɛ nawəl jin gãtã] [ajɛ tʁist ʒə] [e wa tost minəp]

  Autrefois il y avait un vieux monsieur qui ne supportait pas le froid dans son lit et il se levait pour aller couper de l'ajonc pour se réchauffer Son lit était juste en face de l'entrée, le vent froid arrivait sur lui. c'était triste. Il était très radin

  Gant : Ivona Toudig, ganet e 1934 e Kawan, o chom e Bear, tud bet ganet e Komfort / Prad.

  Dastumer : Julien

hennezh zo lart-minabl

• 🔗 hennezh zo lart-minapl

  [hẽ:s so lɑrt ’minɑp]

  il est terriblement gros

  Gant : Lusiena ar C'harluer, ganet e 1928 e Bear, o chom e Bear, marvet e 2021, tud bet ganet e Tonkedeg / Plûned.

  Dastumer : Tangi

En tu all d'ar verb e c'hall en em lakaat abominabl pe minabl evit kreñvaat an anv-gwan. Taol-mouezhiet-mat e vezont neuze :

abominabl oa brav

• 🔗 abominapl oa brav

  [abo’mi:nab wa brɑw]

  c'était incroyablement beau [spectacle]

  Gant : Ivet Aofred, ganet e 1931 e Bear, o chom e Bear.

  Dastumer : Tangi

brav eo minabl

• 🔗 brav eo minapl

  [braw e ’minap]

  c'est superbe, magnifique, splendide

  Gant : Lusiena ar C'harluer, ganet e 1928 e Bear, o chom e Bear, marvet e 2021, tud bet ganet e Tonkedeg / Plûned.

  Dastumer : Tangi

[^] mat

Evel -kaer e seblant barrek -mat, très, da vezañ staget deus an holl anvioù-gwan : kalet-mat, sec'h-mat, prim-mat, distok-mat, poazh-mat, mezv-mat, klouar-mat, tomm-mat, kraz-mat, treut-mat, fresk-mat, sklaer-mat, ker-mat, feneant-mat, start-mat, kozh-mat, solut-mat, reut-mat, darev-mat, dañjerus-mat, diwezhat-mat, sonn-mat, sec'h-mat, poz-mat, drouk-mat, yen-mat, brein-mat.

kalet-mat int

• 🔗 kalet-mat int

  [ka:lə'mɑd iɲ]

  elles sont très dures

  Gant : Lusiena ar C'harluer, ganet e 1928 e Bear, o chom e Bear, marvet e 2021, tud bet ganet e Tonkedeg / Plûned.

  Dastumer : Tangi

n'eo ket sec'h-mat kwa

• 👂 🔗 n'eo ket sec'h-mat kwa, youst eo evel e vez lâret , n'eo ket eu...

  [ne̞ kə zeh'mɑ:t kwa yust e̞ wɛl ve lɑ:d ə ne̞ kət]

  ce n'est pas très sec quoi, c'est à moitié humide comme on dit, ce n'est pas...

  Gant : Lusieñ Minous, ganet e 1926 e Brelidi, o chom e Bear, marvet e 2024, tud bet ganet e Sant Laorañs / Koadaskorn.

  Dastumer : Tangi

prim-mat

• 🔗 prim-mat

  [pʁy'm:ɑt]

  très rapidement

  Gant : Lusiena ar C'harluer, ganet e 1928 e Bear, o chom e Bear, marvet e 2021, tud bet ganet e Tonkedeg / Plûned.

  Dastumer : Tangi

a-benn neuze e oa arri mezv-mat

• 👂 🔗 a-benn neuze e oa arri mezv-mat

  [bɛn 'nœ:he viʒe ɑj mɛw'mɑt]

  pour alors il était bien ivre

  Gant : Jañ-Pier ar C'hamm, ganet e 1948 e Bear, o chom e Sant Laorañs, tud bet ganet e Bear / Bear.

  Dastumer : Tangi

Pa vez komzet deus ment pe deus muzul e vo kentoc'h klevet -mat evit -kaer : don-mat, hir-mat, uhel-mat, gros-mat, bras-mat, ledan-mat, pell-mat, tev-mat, bihan-mat, ponner-mat, fort-mat.

ma vije don-mat

• 👂 🔗 ma vije don-mat

  [ma viʒe dɔ̃n'mɑd ə]

  si c'était très profond

  Gant : Lusieñ Minous, ganet e 1926 e Brelidi, o chom e Bear, marvet e 2024, tud bet ganet e Sant Laorañs / Koadaskorn.

  Dastumer : Tangi

lec'h e oa lann hir-mat aze

• 👂 🔗 lec'h e oa lann hir-mat aze hag e oa ur bod hag a oa... distok e-unan

  [le̞h wa lɑ̃n hiɹ'mɑd ɑhe a wa bud wa 'distɔg i'hy:n]

  là où il y avait des ajoncs très longs là et il y avait une branche qui était... écartée, tout seule

  Gant : Lusieñ Minous, ganet e 1926 e Brelidi, o chom e Bear, marvet e 2024, tud bet ganet e Sant Laorañs / Koadaskorn.

  Dastumer : Tangi

uhel-mat, n'emañ ket e bord ar mor

• 👂 🔗 uhel-mat, n'emañ ket e bord ar mor met...

  [’yəl mɑt mɑ̃ kə bɔʁd mo:ʁ]

  très haut, il n'est pas au bord de la mer mais...

  Gant : Ivet Aofred, ganet e 1931 e Bear, o chom e Bear.

  Dastumer : Tangi

arri eo bras-mat ar wezenn

• 👂 🔗 me 'ma bet laket lore aze hag eu... pin, arri eo bras-mat ar wezenn, oh ya ! un tamm mat uheloc'h evit aze, ha graet moaien da grignat ar bluskenn diwarni

  [me ma be 'lɑkəd 'lɔ:ɹe 'ɑ:he ag ə pi:n ɑj ɛ bɹɑ:z mɑt 'we:ən o ja tɑ̃'mɑd y'e:lɔh wid 'ɑ:he a gwɛd 'mojən də 'gɹiɲə 'blyskən diwaɹni]

  moi j'avais mis du laurier là et euh... du pin, l'arbre est arrivé très grand, oh oui ! bien plus haut que là, et [les souris ont] trouvé le moyen de grignoter l'écorce dessus

  Gant : Lusieñ Minous, ganet e 1926 e Brelidi, o chom e Bear, marvet e 2024, tud bet ganet e Sant Laorañs / Koadaskorn.

  Dastumer : Tangi

Implijet stank eo -mat evit kreñvaat an anvioù-gwan-verb : eskeñtet-mat, lañset-mat, oadet-mat, gwennet-mat, stardet-mat, pebret-mat, sukret-mat, korvet-mat, keinet-mat, bleset-mat, tapet-mat, kollet-mat, klaset-mat.

tapet-mat oa a-hervez

• 🔗 tapet-mat oa a-hervez

  [tɑpə’mɑd wa 'hɛrwe]

  il était bien attrapé [blessé] à ce qu'il paraît

  Gant : Roje Dollo, ganet e 1932 e Bear, o chom e Bear, marvet e 2019, tud bet ganet e Bear / Bear.
  Selaou a ra an abadennoù brezhonek er radio.

  Dastumer : Tangi

klaset-mat e oan bet hañ

• 👂 🔗 klaset-mat e oan bet hañ

  [ˌklɑsə'mɑ:d wɑ̃n bed ɑ̃]

  j'avais été bien classé hein

  Gant : Ifig Raoul, ganet e 1933 e Bear, o chom e Bear, marvet e 2020, tud bet ganet e Bear / Sant Eler.
  Marc'hadour machinoù oa, bet 'neus labouret partout 'ba Bro-Dreger ha Kerne-Uhel

  Dastumer : Tangi

Deus an distagadur e vez gouvezet pe eo al lostger-kreñvaat, gant a berr ['mat] evel er skwerioù a-us, peotramant an adverb bien, gant a hir ['mɑ:t], evel er skwerioù dindan :

anavezet mat 'meus bet anezhañ 'vat

• 🔗 anavezet mat 'meus bet anezhañ 'vat

  [hɑ̃n’veə mɑ:d møz be ’neɑ̃ hɑ]

  je l'ai bien connu

  Gant : Selina Jagin, ganet e 1920 e Bear, o chom e Bear, marvet e 2015.

  Dastumer : Tangi

reoù anezhe zo livet mat kwa

• 👂 🔗 ma vijent bet darv-mat met serten reoù zo anezhe... zo... zo... reoù anezhe zo livet mat kwa

  [ma viʒɛɲ bed dɑɹw’mɑd mɛ ’sɛʁtən ʁew zo nɛ: zo zo ʁew nɛ: zo ˌliwəd’mɑ:t kwa]

  s'ils avaient été bien mûrs mais certains sont... sont... sont... certains d'entre-eux ont une belle couleur quoi [raisins]

  Gant : Lusieñ Minous, ganet e 1926 e Brelidi, o chom e Bear, marvet e 2024, tud bet ganet e Sant Laorañs / Koadaskorn.

  Dastumer : Tangi

fesonet mat eo Jean

• 👂 🔗 ha ma familh eu... 'deus ket graet kement-se... eu... nann, reoù ar voisi... voisinage du-hont, 'ba Kerc'horr e oa, Foñs Pastol a oa deut, ha neuze e verc'h Mari a oa deut betek an ti du-mañ kwa, hag eñ a lâre « daon ! fesonet-mat eo Jean, fesonet-met eo, met n'eo ket lart, met fesonet-mat eo, emeze », ya ya, ya... 'oan ket... 'oan ket livet-fall

  [a mə ’fɑ̃mij ə - døs kə gɛt ke’mese - ə nɑ̃n - ɹew vwazi vwazinaʒ ’dy:ɔ̃n - ba ke̞ɹ’hoɹ wa - fɔ̃s ’pɑstɔl wa dœt - a ’nœhe i vɛɹh ma’ɹi kwa - wa dœt ə ’betɛg ’nti: dymɑ̃ kwa - a ẽ: ’lɑ:ɹɛ - dɑ̃w feˌsɔ̃ˑnə’mɑ:d e̞ ʒɑ̃: - feˌsɔ̃ˑnə’mɑ:d e̞ - mɛ ne̞ kə lɑrd mɛ feˌsɔ̃ˑnə’mɑ:d e̞ mɛ - ja ja ja - wɑ̃ŋ kət - wɑ̃ŋ kə ˌliwə’fal]

  et ma famille eu... elle n'a pas fait tant que ça de... euh... non, ceux du voisi... voisinage là-bas, à Kerhouarn c'était, Alphonse Pastol était venu, et alors sa fille Marie était venue jusqu'à la maison chez moi, et il disait « bon sang ! Jean a bonne mine, il a bonne mine, mais il n'est pas gros, mais il a bonne mine, qu'ils disaient », oui, oui, oui... je n'étais pas... je n'avais pas mauvaise mine

  Gant : Jañ ar Bihan, ganet e 1918 e Bear, o chom e Bear, marvet e 2010, tud bet ganet e Bear / Bear.
  Bet o chom ur pennad-mat en Pariz. Kalz a c'halleg en e vrezhoneg.

  Dastumer : Tangi

krog mat eo

• 🔗 krog-mat eo

  [krɔ:g mɑd ɛ]

  il est bien accroché [enfant se tenant à son père]

  Gant :

  Dastumer : Tangi

Se zo kaoz e c'hallomp lâret n'eo ket ar ger-kreñvaat an hini a vez kavet staget deus an adverboù dindan, o vezañ ma eo hir an a : sur-mat, a-berzh-mat.

sur mat

• 👂 🔗 sur-mat 'vat !

  [zy:r mɑ:t ɑt]

  certainement !

  Gant : Ivet Aofred, ganet e 1931 e Bear, o chom e Bear.

  Dastumer : Tangi

met lâret zo 'meus klevet a-berzh-mat

• 👂 🔗 met lâret zo 'meus klevet a-berzh-mat, hag ar skorn a derc'h da uzañ

  [mɛ 'lɑ:rə zo møs 'klɛwəd bœrz'mɑ:d ag ə skɔɾn dɛrχ tə 'y:zɑ̃]

  mais on dit, j'ai entendu de source sûre, et la glace continue de diminuer [réchauffement climatique]

  Gant : Michel Talgen, ganet e 1951 e Plûned, o chom e Bear, tud bet ganet e Plûned.
  Brezhoneg brav ha distaget evel tud kozh-kozh, distummañ a ra geriennoù avat.

  Dastumer : Tangi

Ar c'hontrol eo dindan gant ret-mat, bien obligé, berr an a ennañ :

ret-mat eo dit mont du-se

[^] libr

Dreist-holl e vez implijet an adverb libr, amprestet digant ar galleg ha gant an dalvoudegezh complètement, evit reiñ kalz a nerzh d'an anvioù-gwan-verb : tremenet-libr, dic'hoûget-libr, treuzet-libr, pennfollet-libr, skornet-libr, trelatet-libr, kollet-libr, beget-libr, tennet-libr, diskornet-libr, serret-libr, sodet-libr, badaouet-libr, ankoueet-libr.

n'eo ket tremenet-libr

• 🔗 n'eo ket tremenet-libr

  [nɛ kə tre'me:nə lip]

  ce n'est pas complètement passé [la maladie]

  Gant : Lusiena ar C'harluer, ganet e 1928 e Bear, o chom e Bear, marvet e 2021, tud bet ganet e Tonkedeg / Plûned.

  Dastumer : Tangi

dic'hoûget-libr

• 👂 🔗 ur c'hamarad gant e gorn-butun o c'houll tan digantañ, hemañ o reiñ tan dezhañ ken e oa kouezhet e benn, en ur reiñ tan dezhañ, dic'hoûget-libr, gant... gant... gant un obuz kwa xxx (?) « plouf »

  [ə hɑ̃’mɑ:ʁat gɑ̃n i gɔʁn’bytyn hul tɑ̃:n digɑ̃tɑ̃ ’hemɑ̃ ʁɛɲ tɑ̃:n deɑ̃ ken wa kwe:d i bɛn nɔ̃n ʁɛɲ tɑ̃:n deɑ̃ di’hu:gə lip gɑ̃n gɑ̃n gɑ̃n ’no:bys kwa ? pluf]

  un copain avec sa pipe lui demandant du feu, celui-ci de lui donner du feu jusqu'à ce que sa tête tombe, en lui donnant du feu, décapité net, avec... avec... avec un obus quoi xxx (?), « plouf »

  Gant : Lusieñ Minous, ganet e 1926 e Brelidi, o chom e Bear, marvet e 2024, tud bet ganet e Sant Laorañs / Koadaskorn.

  Dastumer : Tangi

ne oa ket treuzet-libr

• 👂 🔗 ne oa ket treuzet-libr peogwir e oa manet just e bord ar c'hroc'hen, en tu all, 'na ket... 'na ket... treuzet 'na met ne oa ket deut er-maez

  [wa kə tɾœ:ʒə lip py’gy:ʁ wa ’mɑ̃:nə ʒyst bɔʁd ə ’hʁɔ:hən ty al na kət na kə ’tʁœ:zəd na mɛ wa kə dœd me̞:s]

  il n'avait pas été complètement transpercé [par la balle] puisqu'elle était restée juste au bord de la peau, de l'autre côté, elle n'avait pas... elle n'avait pas... elle avait traversé mais elle n'étais pas sortie

  Gant : Lusieñ Minous, ganet e 1926 e Brelidi, o chom e Bear, marvet e 2024, tud bet ganet e Sant Laorañs / Koadaskorn.

  Dastumer : Tangi

Pennfollet-libr eo

• 🔗 Lampat a ra. Dabitud n'eo ket evel-se. Pennfollet-libr eo. 'Barzh ar sal e oa spontus !

  Lan-mpeu ra. Dabitud nè keu visè. Pènvoleut lip è. Bar zal wa spontus !

  ['lãmpə ʁa] [da'bityd nɛ kø vi'sɛ] [pɛn'volət lip ɛ] [baʁ zal wa 'spõtys]

  Elle saute. D'habitude elle n'est pas comme ça. Elle est fofolle. Dans la salle elle était intenable !

  Gant : paotr, ganet e 1951 e Pabu, o chom e Bear, tud bet ganet e Runan / Sant Laorañs.
  O chom en Bear abaoe 'neus 4 bloaz.

  Dastumer : Julien

Barrek eo libr da vezañ distaget deus an anv-gwan-verb :

devet eo libr

• 👂 🔗 keit ha ne vo ket chañchet plas dezhañ na fiñvet mann ebet, aze « pouf ! », da welet evel-se n'eus mann ebet e-barzh, oh ! met devet eo libr kwa, kentañ e vo ma ra ur bannac'h glav goude, hopala ! e welez anezhañ o komañs... ha ma 'neus bet trawalc'h, diouzhtu xxx (?)

  [kɛjta vo kə ’ʃɑ̃ʃə plɑs na ’vĩwə mɑ̃n’bet ’ɑ:he buf də ’we̞:ləd və’se nœz mɑ̃n’be bɑɹz o mɛ ’dɛwəd e̞ lip kwa ’kentɑ̃ vo ma ɹa bɑ̃h glɑw ’gu:de opə’lɑ ’we̞:le̞s neɑ̃ ’komɑ̃s a ma nøz be tɾa’wɑh dy’sty ?]

  tant qu'on ne le changera pas de place ni le bougera d'un pouce, là « pouf ! », en apparence comme ça il n'y a rien dedans, oh ! mais il est complètement brûlé quoi, tout-à-coup s'il y a un peu de pluie après, hop là ! tu le vois qui commence... et s'il a eu assez, tout de suite xxx (?) [plant]

  ???

  Gant : Lusieñ Minous, ganet e 1926 e Brelidi, o chom e Bear, marvet e 2024, tud bet ganet e Sant Laorañs / Koadaskorn.

  Dastumer : Tangi

Ral eo an implij dioutañ gant anvioù-gwan : brein-libr, sot-libr, distremp-libr.

brein-libr

• 🔗 brein-libr

  brèyn lip

  [bʁɛjn lip]

  complètement pourrie

  Gant : paotr, ganet e 1951 e Pabu, o chom e Bear, tud bet ganet e Runan / Sant Laorañs.
  O chom en Bear abaoe 'neus 4 bloaz.

  Dastumer : Julien

sot-libr

• 🔗 sot-libr

  [zod'lip]

  complètement folles [les poules]

  Gant : Lusiena ar C'harluer, ganet e 1928 e Bear, o chom e Bear, marvet e 2021, tud bet ganet e Tonkedeg / Plûned.

  Dastumer : Tangi

distremp-libr

• 🔗 distremp-libr

  distrèm lip

  [distʁɛm lip]

  complètement détrempé

  Gant : paotr, ganet e 1951 e Pabu, o chom e Bear, tud bet ganet e Runan / Sant Laorañs.
  O chom en Bear abaoe 'neus 4 bloaz.

  Dastumer : Julien

[^] tout

Gant talvoudegezh un adverb e c'hall tout, complètement, tout, kreñvaat un anv-gwan pe un anv-gwan-verb : brein-tout, stummet-tout, seilhet-tout, kozh-tout, fall-tout, karget-tout, nevez-tout, adnevez-tout, stouvet-tout, aet-tout, machinet-tout, sot-tout, bihan-tout, yaouank-tout, debret-tout, boutet-tout, marv-tout, gwenn-tout, du-tout, fuloret-tout, kreienet-tout, mailhimouzet-tout.

ar pleñchod oa brein-tout

• 👂 🔗 ar pleñchod oa brein-tout

  [’plɛ̃jʃɔd wa brɛɲ tut]

  le plancher était complètement pourri

  Gant : Lusieñ Minous, ganet e 1926 e Brelidi, o chom e Bear, marvet e 2024, tud bet ganet e Sant Laorañs / Koadaskorn.

  Dastumer : Tangi

ur bern mein stummet-tout

• 👂 🔗 aze e oa ur bern mein stummet-tout euh... prest da boz euh... deus ar Gouent, aze e oa mengleuz Gouent Bear

  [’ɑ:he wa bɛrn mɛɲ ˌstymə’tut ə pʁe̞st tə bo:z ə dyz ’gu:ən ’ɑ:he wa ’vɛŋgəl ’gu:ən ’be:aʁ]

  là il y avait plein de pierres complètement formées euh... prêtes à poser euh... du Couvent, là c'était la carrière du Couvent de Bear

  Gant : Janin an Aodren, ganet e 1939 e Plûned, o chom e Bear, tud bet ganet e Plûned / Prad.

  Dastumer : Tangi

ma soñj ganit int seilhet-tout,

• 👂 🔗 ha bremañ, kaer 'deus tretañ, gwelet a rez, goude ma soñj ganit int seilhet-tout, ma adfiñvez anezhañ goude kuit da dreiñ anezhañ, bepred e tiwano, bepred e tiwano al louzoù

  [a 'bomɑ̃ kɛ:ɹ døs 'tɾɛtɑ̃ gwɛ:l ə ɹɛs 'gu:de ʒɔ̃:ʒ gɑ̃nit hɛɲ 'zɛʎɛt tut ma had'vĩwɛz neɑ̃ 'gu:de kwid də dɾɛĩ neɑ̃ 'bopə di'wɑ̃:no 'bopəd di'wɑ̃:no 'lu:zu]

  et maintenant, ils ont beau traiter, tu vois, bien que tu penses qu'elles sont toutes éliminées, si tu le remue pour ne pas le tourner [terre], elles germeront quand même, les mauvaises herbes germeront quand même

  Gant : Lusieñ Minous, ganet e 1926 e Brelidi, o chom e Bear, marvet e 2024, tud bet ganet e Sant Laorañs / Koadaskorn.

  Dastumer : Tangi

traoù kozh-tout

• 🔗 traoù kozh-tout

  [tɾɛw ko:s tut]

  toutes des vieilles choses [que des vieilles choses]

  Gant : Frañswa ar Bihan, ganet e 1931 e Bear, o chom e Bear, tud bet ganet e Bear /.

  Dastumer : Tangi

[^] naet

Gant naet, complètement, e vez kreñvaet anvioù-gwan-verb : tennet-naet, kollet-naet, sec'het-naet.

tennet-naet

• 🔗 tennet-naet

  [’tɛnə ne̞t]

  complètement arrachés [choux]

  Gant : Lusiena ar C'harluer, ganet e 1928 e Bear, o chom e Bear, marvet e 2021, tud bet ganet e Tonkedeg / Plûned.

  Dastumer : Tangi

hi zo kollet-naet

• 👂 🔗 hi zo kollet-naet

  [hi zo ’kɔləd nɛt]

  elle est complètement perdue

  Gant : Ifig Raoul, ganet e 1933 e Bear, o chom e Bear, marvet e 2020, tud bet ganet e Bear / Sant Eler.
  Marc'hadour machinoù oa, bet 'neus labouret partout 'ba Bro-Dreger ha Kerne-Uhel

  Dastumer : Tangi

sec'het-naet ya

• 👂 🔗 sec'het-naet ya

  [ˌze:həd'ne̞d ja]

  complètement desséchée [plante]

  Gant : Lusieñ Minous, ganet e 1926 e Brelidi, o chom e Bear, marvet e 2024, tud bet ganet e Sant Laorañs / Koadaskorn.

  Dastumer : Tangi

kaer eo dezhi pa int sec'het-naet

• 🔗 kaer eo dezhi pa int sec'het-naet

  [kɛ:r ɛ dɛj pe iɲ 'zehə net]

  elle a du pot, de la chance, puisqu'ils sont secs en une journée

  Gant : Selina Jagin, ganet e 1920 e Bear, o chom e Bear, marvet e 2015.

  Dastumer : Tangi

[^] tout-naet

Tout ha naet zo kat da vezañ stok-ha-stok evit reiñ nerzh d'un anv-gwan-verb, gant ar ster complètement. Mat a skwer hon eus :

a-benn koan e veze depiotet-tout-naet

• 👂 🔗 a-benn koan e vij depiotet tout-naet

  [bɛn kwɑ̃:n viʃe de’pjotət tud’nɛd ə]

  pour le dîner on le dépiautait entièrement [lièvre]

  Gant : Lusiena ar C'harluer, ganet e 1928 e Bear, o chom e Bear, marvet e 2021, tud bet ganet e Tonkedeg / Plûned.

  Dastumer : Tangi

brevet-tout-naet

• 🔗 brevet tout-naet

  ['brɛwɛt tut'nɛt]

  complètement broyé [chat renversé par une voiture]

  Gant : Lusiena ar C'harluer, ganet e 1928 e Bear, o chom e Bear, marvet e 2021, tud bet ganet e Tonkedeg / Plûned.

  Dastumer : Tangi

a-benn neuze e oa c'hwezhet-tout-naet euh...

• 👂 🔗 a-benn neuze e oa c'hwezhet tout-naet euh...

  [bɛn 'nœhe wa 'hweɛt tud'nɛd ə]

  pour alors elle était complètement gonflée euh...

  Gant : Lusiena ar C'harluer, ganet e 1928 e Bear, o chom e Bear, marvet e 2021, tud bet ganet e Tonkedeg / Plûned.

  Dastumer : Tangi

En ur frazenn eo doublet tout-naet :

divhar ha tout paket... tout-naet tout-naet

• 👂 🔗 divhar ha tout paket... tout-naet tout-naet

  ['diwar a tut 'pɑkət tud'nɛt tud'nɛt]

  les jambes et tout enveloppées... complètement, complètement

  Gant : Manuel Aofred, ganet e 1931 e Bear, o chom e Bear, marvet e 2015.

  Dastumer : Tangi

Hag en unan all int staget o-daou gant ar stagell ha :

int seilhet-tout-ha-naet

• 🔗 int seilhet tout-ha-naet

  [hiɲ ’zɛʎɛt tut a nɛt]

  elles sont toutes complètement bousillées [fleurs avec un orage]

  Gant : Lusiena ar C'harluer, ganet e 1928 e Bear, o chom e Bear, marvet e 2021, tud bet ganet e Tonkedeg / Plûned.

  Dastumer : Tangi

[^] euzhus

Ral-kaer eo euzhus, formidable, evit kreñvaat an anv-gwan :

ker-euzhus

• 🔗 ker-euzhus

  [keʁ'œ:zys]

  extrêmement cher

  Frazenn dastumet e-maez Bro-Vear
  Gant : Chantal Jaffre, o chom e Bear, tud bet ganet e Benac'h.

  Dastumer : Tangi

[^] spontus

Spontus, terriblement, a vez implijet evit reiñ nerzh d'an anvioù-gwan : bihan-spontus, ifrontet-spontus, gast-spontus, jentil-spontus, ker-spontus, teñval-spontus, kurius-spontus, diaes-spontus, fall-spontus, yen-spontus.

eñ a oa gast-spontus

• 🔗 tud gogez

  [tyd 'go:gəs]

  des gens maniérés

  Gant : Lusiena ar C'harluer, ganet e 1928 e Bear, o chom e Bear, marvet e 2021, tud bet ganet e Tonkedeg / Plûned.

  Dastumer : Tangi

Honnezh a oa jentil-spontus.

• 👂 🔗 Honnezh a oa jentil-spontus. Me 'mije aon deus ar c'hezeg met deus honnezh ne 'mije ket aon. Deus honnezh ne 'mije ket aon. Gwezh ebet. Honnezh oa ken jentil te.

  [’hõ wa ’jɛntil ’spõntus – ’me miʒe ’own døs ’hezəg mɛ døs ’hõs miʒe kəd ’own – døs ’hõs miʒe kəd ’owən – ’gweʒbet – ’hõ wa ken ’jentil te]

  Elle était vraiment très gentil. Moi j'avais peur des chevaux, mais je n'avais pas peur de celle-là. Jamais. Elle était tellement gentille pardi.

  Gant : plac'h, ganet e 1925 e Bear, o chom e Trezelan (Bear), marvet e 2021.

  Dastumer : Riwal

ker-spontus

• 🔗 ker-spontus

  [ke̞ːʁ ˈspɔ̃tys]

  très cher

  Gant : paotr, ganet e 1951 e Pabu, o chom e Bear, tud bet ganet e Runan / Sant Laorañs.
  O chom en Bear abaoe 'neus 4 bloaz.

  Dastumer : Julien

yen-spontus

• 🔗 yen-spontus

  [ji:n 'spõntys]

  très froid

  Gant : Ifig ar Bihan, ganet e 1915 e Bear, o chom e Bear, marvet e 2012, tud bet ganet e Bear /.

  Dastumer : Tangi

Ur skwer hon eus gant spontus doublet :

hag ifrontet-spontus-spontus

• 👂 🔗 hag ifrontet-spontus-spontus

  [a i’frɔ̃tət ’spɔ̃tys ’spɔ̃tys]

  et terriblement effrontée

  Gant : Lusiena ar C'harluer, ganet e 1928 e Bear, o chom e Bear, marvet e 2021, tud bet ganet e Tonkedeg / Plûned.

  Dastumer : Tangi

A-wechoù e vez raklakeet dirak an anv-gwan :

Eñ a zo spontus-pinvidik.

• 🔗 Eñ a zo spontus-pinvidik.

  [hẽː zo ˈspɔ̃tys ˈpinvic]

  Il est très riche.

  Gant : paotr, ganet e 1951 e Pabu, o chom e Bear, tud bet ganet e Runan / Sant Laorañs.
  O chom en Bear abaoe 'neus 4 bloaz.

  Dastumer : Julien

me 'ma kavet se spontus-brav

• 🔗 me 'ma kavet se spontus-brav

  [me mɑ kɑ: se ’spɔ̃ntyz brɑw]

  j'avais trouvé ça superbe, magnifique

  Gant : Ivet Aofred, ganet e 1931 e Bear, o chom e Bear.

  Dastumer : Tangi

Dre-vras eo barrek spontus da vezañ plaset un tamm bihan dre-holl er frazenn :

Abaf eo spontus.

• 🔗 Abaf eo spontus.

  Abov è spontus.

  ['a:bov ɛ 'spõtys]

  Elle est très timide

  Gant : Ivona Toudig, ganet e 1934 e Kawan, o chom e Bear, tud bet ganet e Komfort / Prad.

  Dastumer : Julien

Spontus eo tost.

• 🔗 Spontus eo tost.

  Spontus è tost.

  [spõtys ɛ tost]

  Il est très radin.

  Gant : paotr, ganet e 1951 e Pabu, o chom e Bear, tud bet ganet e Runan / Sant Laorañs.
  O chom en Bear abaoe 'neus 4 bloaz.

  Dastumer : Julien

Ker an traoù spontus !

• 🔗 Ker an traoù spontus !

  [keːʁ tʁɛw ˈspɔ̃tys]

  Des choses très chères, hors de prix !

  Gant : paotr, ganet e 1951 e Pabu, o chom e Bear, tud bet ganet e Runan / Sant Laorañs.
  O chom en Bear abaoe 'neus 4 bloaz.

  Dastumer : Julien

spontus on bet klañv

• 👂 🔗 spontus on bet klañv

  ['spɔ̃ntys ɔ̃n be 'klɑ̃:]

  j'ai été très malade

  Gant : Lusiena ar C'harluer, ganet e 1928 e Bear, o chom e Bear, marvet e 2021, tud bet ganet e Tonkedeg / Plûned.

  Dastumer : Tangi

[^] hardi

Gallet a ra an adverb hardi, très, kreñvaat un anv-gwan. Ral-kaer eo avat :

gallout lakat dilhad lous-hardi e-barzh

• 👂 🔗 Diabolo a rae mekanikoù da gannañ ivez, spesial evit euh... ar menajoù xxx (?) gallout lakat dilhad lous-hardi e-barzh euh... na veze posupl e vezent fank-tout

  [djabolo ʁɛ ˌmikə’niko də ’gɑ̃nɑ̃ ie spe’sjal wid ə me’nɑ:ʒo ? ’gɑlud ’lɑkəd ’diʎəd lus’hɑʁdi bɑʁs ə na viʒe ’po̞syb viʒeɲ vɑ̃ŋk’tut]

  Diabolo faisait des machines à laver aussi, spéciales pour euh... les fermes xxx (?) pourvoir mettre des habits extrêmement sales euh... quand bien même ils étaient maculés de boue

  ???

  Gant : Ifig Raoul, ganet e 1933 e Bear, o chom e Bear, marvet e 2020, tud bet ganet e Bear / Sant Eler.
  Marc'hadour machinoù oa, bet 'neus labouret partout 'ba Bro-Dreger ha Kerne-Uhel

  Dastumer : Tangi

[^] da vat

Gant an droienn adverb da vat, pour de bon, e vez roet nerzh d'an anvioù-gwan ha d'an anvioù-gwan-verb. Ral a-walc'h eo an implij anezhañ :

mezv da vat

• 🔗 mezv da vat

  mèw de vat

  [mɛw də vat]

  bien soûl

  Gant : Ivona Toudig, ganet e 1934 e Kawan, o chom e Bear, tud bet ganet e Komfort / Prad.

  Dastumer : Julien

dispennet da vat

• 👂 🔗 pa arries war ar porzh ne oa ket re a diskenn met goude, pase... 'h aes... toull dor an ti neuze a diskenne da vat

  [pe ’hɑje̞z waɹ pɔɹz wa kə ɹe ’diskɛn mɛ ’gu:de ’pɑse he̞s tulnoɹ’ti: ’nœ:he di’skene də’vɑt]

  quand tu arrivais dans la cour il n'y avait pas trop de descente mais après, passé... tu allais... l'entrée de maison descendait fortement

  Gant : Lusieñ Minous, ganet e 1926 e Brelidi, o chom e Bear, marvet e 2024, tud bet ganet e Sant Laorañs / Koadaskorn.

  Dastumer : Tangi

[^] maleürus

Adverboù amzer (kement-se, keit-se...) a vez kreñvaet gant an anv-gwan adverbializet maleürus :

met pas kement-se maleürus, nann nann nann.

• 👂 🔗 Me ? Oh me ne 'ma ket bet laket kement-se. Un tamm 'ma bet graet bepred peogwir e vije laket, ma kerez, met pas kement-se maleürus, nann nann nann. Me ne vije ket ur c'hoef ganin bemdez.

  [me – o me ma kə be ’lakə kemese – tãm ma be ’gwɛt ’bɔpət – pə’gyːʁ viʒe ’lakət makeːs – mɛ pas kemese ma’luːʁus – nãn nãn nãn – me viʒe kə ə ’hwef kə’nĩ ’bawde]

  Moi ? Oh moi je n'en ai pas mis tant que ça. Je l'ai fait un peu, puisqu'on en mettait, si tu veux, mais vraiment pas tant que ça, non. Moi je ne portais pas une coiffe tous les jours.

  Gant : plac'h, ganet e 1925 e Bear, o chom e Trezelan (Bear), marvet e 2021.

  Dastumer : Riwal

n'eus ket keit-se maleürus abaoe kwa

• 👂 🔗 han-se, pa vo lâret, añfin, n'eus ket... n'eus ket keit-se maleürus abaoe kwa met añfin

  [ɑ̃'se pe vo lɑ:d ɑ̃'fin nøs kə nøs kə 'kɛjse ma'ly:ɾys bwe kwa mɛd ɑ̃'fin]

  donc, quand on dira, enfin, il n'y a pas... ce n'est pas si antédiluvien que ça quoi mais enfin

  Favereau « n'eo ket ken kozh-maleürus ! (pas si antédiluvien) »

  Gant : Lusieñ Minous, ganet e 1926 e Brelidi, o chom e Bear, marvet e 2024, tud bet ganet e Sant Laorañs / Koadaskorn.

  Dastumer : Tangi

[^] horrol

Implijet e vez a-wechoù an adverb horrol, horriblement, distaget ['ɔʁɔl], evit kreñvaat anvioù-gwan : gros-horrol, paour-horrol, koant-horrol, rust-horrol.

arri eo gros-horrol

• 👂 🔗 arri eo... oh ! arri eo gros-horrol

  [ɑj ɛ o ɑj ɛ gʁo̞z ’ɔʁɔl]

  il est arrivé... oh ! il est arrivé horriblement gros

  Gant : Ivet Aofred, ganet e 1931 e Bear, o chom e Bear.

  Dastumer : Tangi

Paour-horrol

• 🔗 Paour-horrol

  Pow orol

  [pow ˈɔʁɔl]

  Très pauvre [pas de jeu]

  Gant : paotr, ganet e 1951 e Pabu, o chom e Bear, tud bet ganet e Runan / Sant Laorañs.
  O chom en Bear abaoe 'neus 4 bloaz.

  Dastumer : Julien

ur plac'h koant-horrol.

• 👂 🔗 Honnezh zo koant... pitoiapl. Honnezh zo ur plac'h koant-horrol.

  [hõːs so ’kwãn pi’tɔjəp – hõːs so ə plaχ’kwãn ’ɔʁɔl]

  Elle est vraiment très belle. C'est une très belle fille.

  Gant : plac'h, ganet e 1925 e Bear, o chom e Trezelan (Bear), marvet e 2021.

  Dastumer : Riwal

Hemañ a zo rust-horrol, horrol !

• 🔗 Hemañ a zo rust-horrol, horrol !

  [ˈhemə zo ʁyst ˈɔʁɔl ˈɔʁɔl]

  Il est très rude, très raide [ralentisseur] !

  Gant : paotr, ganet e 1951 e Pabu, o chom e Bear, tud bet ganet e Runan / Sant Laorañs.
  O chom en Bear abaoe 'neus 4 bloaz.

  Dastumer : Julien

Barrek eo da vezañ dispartiet deus an anv-gwan pe deus an adverb gant ar verb :

Ifrontet eo horrol.

• 🔗 Ifrontet eo horrol.

  éfronteut è oreur.

  [efʁõtət ɛ ˈɔʁɔl]

  Il est très effronté.

  Gant : paotr, ganet e 1951 e Pabu, o chom e Bear, tud bet ganet e Runan / Sant Laorañs.
  O chom en Bear abaoe 'neus 4 bloaz.

  Dastumer : Julien

trubuilhet eo horrol emezañ

• 👂 🔗 trubuilhet eo horrol emezañ

  [tʁy’byʎəd ɛ ’ɔʁɔl meɑ̃]

  elle est terriblement inquiète

  Gant : Aleñ Toudig, ganet e 1968 e Bear, o chom e Bear, tud bet ganet e / Plûned.

  Dastumer : Tangi

Horrol eo ker.

• 🔗 Horrol eo ker.

  Orol è kér. (premier r roulé)

  [ˈɔʁɔl ɛ keʁ]

  C'est très cher.

  Gant : paotr, ganet e 1951 e Pabu, o chom e Bear, tud bet ganet e Runan / Sant Laorañs.
  O chom en Bear abaoe 'neus 4 bloaz.

  Dastumer : Julien

[^] holl

Gant an adverb holl, entièrement, distaget [ɔl] e vez kreñvaet troiennoù adverb gant re, trop : re-holl, re stank-holl, re bell-holl.

met normalamant 'mamp ket bet re-holl a broblem

• 👂 🔗 met normalamant 'mamp ket bet re-holl a broblem

  [mɛ nɔʁma'lɑ̃mɑ̃n mɑ̃m kə be ʁe'ɔl bɾɔ'blɛm]

  mais normalement nous n'avions pas trop eu de problèmes

  Gant : Ivon Maledan, ganet e 1931 e Trezelan, o chom e Bear.

  Dastumer : Tangi

'nez ket ezhomm da vezañ re stank-holl

• 👂 🔗 'nez ket ezhomm da vezañ re stank-holl evit eu... dezhe da gaout plas da... da gefiañ evel e vez lâret kwa peogwir...

  [ne kəd e:m də ’ve:ɑ̃ ɹe stɑ̃ŋ’gɔl wid ə dɛ: də gɑ:t plɑ:s tə də ’ge:vjɑ̃ wɛl ve lɑ:t kwa py’gy:ɹ]

  il ne faut pas qu'il soit [colza] trop serré pour euh... pour qu'ils aient de la place pour... pour faire des souches comme on dit quoi puisque...

  Gant : Lusieñ Minous, ganet e 1926 e Brelidi, o chom e Bear, marvet e 2024, tud bet ganet e Sant Laorañs / Koadaskorn.

  Dastumer : Tangi

ar reoù a oa re bell-holl un tamm bihan

• 👂 🔗 En général, ar reoù a oa re bell-holl un tamm bihan quoi a vije kaset quoi.

  [ã ʒeneʁal ʁew wa ˌʁebɛl’ɔl tãm’biən kwa viʒe ’kasət kwa]

  En général, ceux qui étaient [= habitaient] beaucoup trop loin étaient amenés [en voiture par leurs parents].

  Gant : plac'h, ganet e 1925 e Bear, o chom e Trezelan (Bear), marvet e 2021.

  Dastumer : Riwal

[^] pitoiabl

An adverb pitoiabl, distaget [pi'tojəp], incroyablement, a servij da reiñ nerzh d'an anvioù-gwan. Ral-kaer eo avat :

Honnezh zo koant... pitoiabl

• 👂 🔗 Honnezh zo koant... pitoiapl. Honnezh zo ur plac'h koant-horrol.

  [hõːs so ’kwãn pi’tɔjəp – hõːs so ə plaχ’kwãn ’ɔʁɔl]

  Elle est vraiment très belle. C'est une très belle fille.

  Gant : plac'h, ganet e 1925 e Bear, o chom e Trezelan (Bear), marvet e 2021.

  Dastumer : Riwal

Kavet e vez dispartiet deus an anv-gwan :

ha pitoiabl oa brav

• 🔗 ha pitoiapl oa brav

  [a pi’tojəb wa brɑw ɑ̃]

  et c'était extrêmement beau [spectacle]

  Gant : Ivet Aofred, ganet e 1931 e Bear, o chom e Bear.

  Dastumer : Tangi

[^] 2. Stagañ un anv-gwan-verb

Un toulladig anvioù-gwan-verb a c'hall kreñvaat anvioù-gwan.

[^] daonet

fall-daonet !

• 🔗 (mat eo ar jeu ?) fall-daonet !

  [vɑl'dɑ̃wnət]

  (comment ça va ?) très mal !

  Gant : Lusiena ar C'harluer, ganet e 1928 e Bear, o chom e Bear, marvet e 2021, tud bet ganet e Tonkedeg / Plûned.

  Dastumer : Tangi

peogwir e welan fall-daonet

• 🔗 peogwir e welan fall-daonet

  [pə'gu:r wɛ:lɑ̃ vɑl'dɑ̃wnət]

  puisque je vois horriblement mal

  Gant : Lusiena ar C'harluer, ganet e 1928 e Bear, o chom e Bear, marvet e 2021, tud bet ganet e Tonkedeg / Plûned.

  Dastumer : Tangi

N'eo ket didalvez-daonet peogwir e sav bemdez !

• 🔗 N'eo ket didalvez-daonet peogwir e sav bemdez !

  Nè keu didalvé dawneut pugur zav bomdé !

  [nɛ kø didalve dawnət pygyʁ zav bomde]

  ça n'est pas un fainéant finit puisqu'il se lève tout les jours !

  Gant : Ifig ar Bihan, ganet e 1915 e Bear, o chom e Bear, marvet e 2012, tud bet ganet e Bear /.

  Dastumer : Julien

[^] bervet

tomm-bervet eo

• 🔗 tomm-bervet eo

  [tɔm 'bɛrwəd ɛ]

  il est chaud bouillant

  Gant : Lusiena ar C'harluer, ganet e 1928 e Bear, o chom e Bear, marvet e 2021, tud bet ganet e Tonkedeg / Plûned.

  Dastumer : Tangi

tomm-bervet int

• 🔗 tomm-bervet int

  [tɔm'bɛrwəd iɲ]

  ils sont chauds bouillant [pots de confiture]

  Gant : Lusiena ar C'harluer, ganet e 1928 e Bear, o chom e Bear, marvet e 2021, tud bet ganet e Tonkedeg / Plûned.

  Dastumer : Tangi

[^] beget

leun-beget

• 🔗 leun-beget

  loen bégeut

  [lœn begət]

  plein [pour un solide]

  Gant : paotr, ganet e 1951 e Pabu, o chom e Bear, tud bet ganet e Runan / Sant Laorañs.
  O chom en Bear abaoe 'neus 4 bloaz.

  Dastumer : Julien

[^] skornet

yen-skornet

• 🔗 yen-skornet

  [yi:n 'skɔrnət]

  très froid, glacial

  Gant : Ivet Aofred, ganet e 1931 e Bear, o chom e Bear.

  Dastumer : Tangi

[^] kollet

paour-kollet

pa 'nije evet ur bannac'h re e vije fall-kollet

[^] 3. Stagañ un anv-kadarn

Bezañ zo anvioù-kadarn barrek da greñvaat anvioù-gwan zo.

[^] ki

didalvez-ki

• 🔗 Didalvez-ki

  Didalvé ki

  [didalve ki]

  Fainéant comme un pou.

  Du coq à l'âne Le chasse-Marée / ArMen Daniel Giraudon (P.193) : "[…] Hennezh zo didalvez-ki ou didalvez evel ur c'hi, bon à rien comme un chien, comparaison utilisé à propos d'un fainéant."

  Gant : Ivona Toudig, ganet e 1934 e Kawan, o chom e Bear, tud bet ganet e Komfort / Prad.

  Dastumer : Julien

fall-ki

• 🔗 ar bloaz-mañ eo fall-ki ar patatez, n'eus ket rentamant ha neuze war ar marc'had n'eus ket nemet kanetennoù.

  Bla man è val ki pataz, neus keu randanman-n, a noehé wa mahad neus keu mèt kanéténo.

  [bla mã ɛ val ki pa’ta:z] [nøs kø ʁãdãmãn] [a nœhe wa mahad nøs kø mɛt kaneteno]

  Cette année n'est pas bonne pour les patates. Il n'y a pas de rendements, et du coup il n'y a que des petites patates sur les marchés.

  Gant : Ivona Toudig, ganet e 1934 e Kawan, o chom e Bear, tud bet ganet e Komfort / Prad.

  Dastumer : Julien

[^] sign

gwenn sign

• 🔗 gwenn-sign

  gwèn sign

  [gwɛn siɲ]

  très blanc

  Le langage figuré Emgleo Breizh Jules Gros page 86 : gwenn-sign, blanc de cygne

  Gant : Ivona Toudig, ganet e 1934 e Kawan, o chom e Bear, tud bet ganet e Komfort / Prad.

  Dastumer : Julien

[^] flamm

nevez-flamm

• 🔗 nevez-flamm

  néwé vlan-m

  [newe vlãm]

  flambant neuf

  Le langage figuré Emgleo Breizh Jules Gros page 87 : nevez-flamm, flambant neuf

  Gant : Ivona Toudig, ganet e 1934 e Kawan, o chom e Bear, tud bet ganet e Komfort / Prad.

  Dastumer : Julien

[^] chouk

leun-chouk

• 🔗 leun-chouk

  loen chouk

  [lœn ʃuk]

  plein à ras bord [pour un liquide]

  Gant : Daniel ar Bihan, ganet e 1950 e Bear, o chom e Bear, tud bet ganet e Bear / Bear.
  Bet neus labouret 'ba Penn-ar-Bed, ha desket traoù klevet eno

  Dastumer : Julien

[^] ar c'hurun

Kavet e vez an anv-kadarn ar c'hurun, affreusement, en e stumm kemmet evit kreñvaat an anvioù-gwan : ker-ar-c'hurun, diwezhat-ar-c'hurun, pell-ar-c'hurun, gast-ar-c'hurun.

ker-ar-c'hurun

• 🔗 ker ar c'hurun

  [keʁ ˈhyːʁyn]

  terriblement cher

  Gant : paotr, ganet e 1951 e Pabu, o chom e Bear, tud bet ganet e Runan / Sant Laorañs.
  O chom en Bear abaoe 'neus 4 bloaz.

  Dastumer : Julien

diwezhat-ar-c'hurun

• 🔗 diwezhat ar c'hurun

  [di’wɛ:d ’hy:ʁyn]

  terriblement en retard

  Gant : Lusiena ar C'harluer, ganet e 1928 e Bear, o chom e Bear, marvet e 2021, tud bet ganet e Tonkedeg / Plûned.

  Dastumer : Tangi

e oant diwezhat-ar-c'hurun oc'h arruout

• 🔗 e oant diwezhat ar c'hurun oc'h arriout

  [wɑ̃ɲ di’weɛt ’hy:ryn ’hɑjut]

  ils étaient terriblement tard à arriver

  Gant : Lusiena ar C'harluer, ganet e 1928 e Bear, o chom e Bear, marvet e 2021, tud bet ganet e Tonkedeg / Plûned.

  Dastumer : Tangi

pell-ar-c'hurun

• 🔗 pell ar c'hurun

  [pɛl ’hy:ryn]

  affreusement longtemps

  Gant : Lusiena ar C'harluer, ganet e 1928 e Bear, o chom e Bear, marvet e 2021, tud bet ganet e Tonkedeg / Plûned.

  Dastumer : Tangi

gast-ar-c'hurun

• 🔗 gast ar c'hurun

  [’gɑst ə ’hy:ryn]

  un salopard, un enculé

  Gant : Manuel Aofred, ganet e 1931 e Bear, o chom e Bear, marvet e 2015.

  Dastumer : Tangi

Gallet a ra kreñvaat anvioù-kadarn ivez :

c'hwezh ar c'hurun zo

• 🔗 c'hwezh ar c'hurun zo

  [hwes 'hy:ryn zo]

  il y a une odeur infecte

  Gant : Lusiena ar C'harluer, ganet e 1928 e Bear, o chom e Bear, marvet e 2021, tud bet ganet e Tonkedeg / Plûned.

  Dastumer : Tangi

[^] tan

ruz-tan

• 👂 🔗 ruz-tan e veze ordin

  [ry'tɑ̃:n viʒe ɔr'di:n]

  c'était toujours rouge vif

  Gant : Roje Dollo, ganet e 1932 e Bear, o chom e Bear, marvet e 2019, tud bet ganet e Bear / Bear.
  Selaou a ra an abadennoù brezhonek er radio.

  Dastumer : Tangi

[^] 4. Stagañ un anv-gwan

Anvioù-gwan zo a vez staget deus anvioù-gwan all evit sevel troiennoù eveek. Ur pezh listennad a ro Jul Gros e levr kentañ an Trésor du breton parlé (2000, p.85-87).

[^] bras

an deiz-se e oa tomm-bras

• 👂 🔗 ah ya, an deiz-se e oa tomm-bras

  [a ya 'dese wa tɔm'bɾɑ:s]

  ah oui, ce jour-là il faisait une grande chaleur

  Gant : Roje Dollo, ganet e 1932 e Bear, o chom e Bear, marvet e 2019, tud bet ganet e Bear / Bear.
  Selaou a ra an abadennoù brezhonek er radio.

  Dastumer : Tangi

klañv-bras.

• 🔗 Pa eo prest da vervel : gwall glañv, klañv-bras.

  Pa è prést de vèweul : gwèl glan, klan braz.

  [pa ɛ pʁest də vɛwəl] [gwɛl glã] [klañ braz]

  Quand il est mourant : très malade.

  Gant : Ivona Toudig, ganet e 1934 e Kawan, o chom e Bear, tud bet ganet e Komfort / Prad.

  Dastumer : Julien

[^] achu

didalvez-achu

• 🔗 didalvez-achu

  didalvé achu

  [didalve aʃy]

  très fainéant

  Le langage figuré Emgleo Breizh Jules Gros page 86 : didalvez-achu, paresseux achevé

  Gant : Ivona Toudig, ganet e 1934 e Kawan, o chom e Bear, tud bet ganet e Komfort / Prad.

  Dastumer : Julien

fall-achu

• 🔗 fall-achu

  val achu

  [val aʃy]

  très mauvais

  Le langage figuré Emgleo Breizh Jules Gros page 86 : fall-achu, mauvais-achevé

  Gant : Ivona Toudig, ganet e 1934 e Kawan, o chom e Bear, tud bet ganet e Komfort / Prad.

  Dastumer : Julien

[^] mik

dall-mik

• 🔗 dall-mik

  dal mitch

  [dal mitʃ]

  complètement aveugle

  Le langage figuré Emgleo Breizh Jules Gros page 86 : dall-mik, aveugle tout à fait

  Gant : Ivona Toudig, ganet e 1934 e Kawan, o chom e Bear, tud bet ganet e Komfort / Prad.

  Dastumer : Julien

mezv-mik

• 🔗 mezv-mik

  mèw mitch

  [mɛw mitʃ]

  complètement soûl

  Gant : Ivona Toudig, ganet e 1934 e Kawan, o chom e Bear, tud bet ganet e Komfort / Prad.

  Dastumer : Julien

marv-mik

• 👂 🔗 pa veze marv-mik

  [pe viʒe mɑrw'mic]

  quand il était définitivement mort

  Gant : Roje Dollo, ganet e 1932 e Bear, o chom e Bear, marvet e 2019, tud bet ganet e Bear / Bear.
  Selaou a ra an abadennoù brezhonek er radio.

  Dastumer : Tangi

[^] rik

dall-rik

• 🔗 dall-rik

  [dal’ʁic]

  complètement aveugle

  Gant : Lusiena ar C'harluer, ganet e 1928 e Bear, o chom e Bear, marvet e 2021, tud bet ganet e Tonkedeg / Plûned.

  Dastumer : Tangi

[^] ruz

didalvez-ruz

• 🔗 didalvez-ruz

  didalvé ru

  [didalve ʁy]

  très fainéant

  Gant : plac'h, o chom e Bear.

  Dastumer : Julien

tomm-ruz (très chaud)

• 🔗 tomm-ruz

  tom ru

  [tom ʁy]

  très chaud [temps]

  Le langage figuré Emgleo Breizh Jules Gros page 87 : tomm-ruz, chaud (comme tison) rouge

  Gant : Ivona Toudig, ganet e 1934 e Kawan, o chom e Bear, tud bet ganet e Komfort / Prad.

  Dastumer : Julien

Posubl eo lakat ar ger pik e-kreiztre tomm ha ruz evit kreñvaat anezhañ muioc'h c'hoazh :

tomm-pik-ruz (terriblement chaud)

• 🔗 tomm-pik-ruz

  tom pik ru

  [tom pik ʁy]

  très chaud [temps]

  Le langage figuré Emgleo Breizh Jules Gros page 88 : tomm-pik-ruz, chaud à pic rouge (se dit du soleil quand il est au zénith).

  Gant : Ivona Toudig, ganet e 1934 e Kawan, o chom e Bear, tud bet ganet e Komfort / Prad.

  Dastumer : Julien

[^] du

teñval-du

• 🔗 teñval-du

  [ˌtẽwəl'dy:]

  très sombre

  Gant : Ivet Jagin, ganet e 1935 e Bear, o chom e Bear, tud bet ganet e Bear.

  Dastumer : Tangi

paour-du

• 🔗 paour-du

  pow du

  [pow dy]

  très pauvre

  Le langage figuré Emgleo Breizh Jules Gros page 87 : paour-du, pauvre-noir

  Gant : Ivona Toudig, ganet e 1934 e Kawan, o chom e Bear, tud bet ganet e Komfort / Prad.

  Dastumer : Julien

mezv-du

• 🔗 mezv-du

  mèw du

  [mɛw dy]

  complètement soûl

  Le langage figuré Emgleo Breizh Jules Gros page 87 : mezo-du, ivre-noir

  Gant : Ivona Toudig, ganet e 1934 e Kawan, o chom e Bear, tud bet ganet e Komfort / Prad.

  Dastumer : Julien

Eñ zo stenn-du.

• 🔗 Eñ zo stenn-du.

  é zo stén du.

  [e zo sten dy]

  Il est complètement soûl.

  Gant : Daniel ar Bihan, ganet e 1950 e Bear, o chom e Bear, tud bet ganet e Bear / Bear.
  Bet neus labouret 'ba Penn-ar-Bed, ha desket traoù klevet eno

  Dastumer : Julien

[^] kraz

sec'h-kraz

• 🔗 sec'h-kraz

  [zeh kra:z]

  très sec, sec desséché

  Gant : Lusiena ar C'harluer, ganet e 1928 e Bear, o chom e Bear, marvet e 2021, tud bet ganet e Tonkedeg / Plûned.

  Dastumer : Tangi

[^] nay

sot-nay

• 🔗 hanter-sot pe sot-nay

  anteur zod pé zod naï

  [ãtəʁ zod pe zod naj]

  à moitié fou ou complètement fou

  Gant : Ivona Toudig, ganet e 1934 e Kawan, o chom e Bear, tud bet ganet e Komfort / Prad.

  Dastumer : Julien

[^] moust

lazhet-moust

• 🔗 lazhet-moust

  ['lɑhə must]

  tué sur le coup

  Gant : Roje Dollo, ganet e 1932 e Bear, o chom e Bear, marvet e 2019, tud bet ganet e Bear / Bear.
  Selaou a ra an abadennoù brezhonek er radio.

  Dastumer : Tangi

[^] put

brein-put

• 🔗 brein-put

  brèyn put

  [bʁɛjn pyt]

  complètement pourrie

  Le langage figuré Emgleo Breizh Jules Gros page 86 : brein-pud, pourri-âcre

  Gant : Ivona Toudig, ganet e 1934 e Kawan, o chom e Bear, tud bet ganet e Komfort / Prad.

  Dastumer : Julien

[^] brein

lous-brein

• 👂 🔗 tout e mouchouer-godelloù zo lous-kaer, lous-brein

  [tud i ˌmuʃəgo'de̞jo zo lus'kɛ:ʁ - luz’bʁɛɲ]

  tous ses mouchoirs sont très sales, très sales

  traduction

  Gant : Lusiena ar C'harluer, ganet e 1928 e Bear, o chom e Bear, marvet e 2021, tud bet ganet e Tonkedeg / Plûned.

  Dastumer : Tangi

[^] chik

leun-chik

• 🔗 leun-chik

  loen chik

  [lœn ʃik]

  bien remplie

  Le langage figuré Emgleo Breizh Jules Gros page 86 : leun-chik, plein tout à fait

  Gant : Ivona Toudig, ganet e 1934 e Kawan, o chom e Bear, tud bet ganet e Komfort / Prad.

  Dastumer : Julien

[^] kouch

leun-kouch

• 🔗 leun-kouch

  loen kouch

  [lœn kuʃ]

  bien remplie

  Le langage figuré Emgleo Breizh Jules Gros page 86 : leun-kouch, plein-pressé

  Gant : Ivona Toudig, ganet e 1934 e Kawan, o chom e Bear, tud bet ganet e Komfort / Prad.

  Dastumer : Julien

[^] dall

mezv-dall

• 👂 🔗 a-benn an noz e veze mezv-dall hag e veze o ruilhal 'ba ar rinier

  [bɛn nɔ̃:z viʒe mɛw'dɑl a viʒe 'ʁyʎəl bah 'ʁiɲəʁ]

  arrivé le soir elle était complètement ivre et elle tombait dans la rivière

  Gant : Jañ-Pier ar C'hamm, ganet e 1948 e Bear, o chom e Sant Laorañs, tud bet ganet e Bear / Bear.

  Dastumer : Tangi

War ar marc'had e c'hall -dall bezañ ouzhpennet da -du evit kreñvaat noz :

noz-du-dall, ne vez ket gwelet mann ebet

[^] dodu

mezv-dodu

• 🔗 mezv-dodu

  [mɛw ’do:dy]

  ivre-mort

  Gant : Dominik Baodour, ganet e 1965 e Bear, o chom e Bear, tud bet ganet e Bear / Pleuzal.
  Kalz gerioù a vez distroet er familh (argot familial ?)

  Dastumer : Tangi

[^] hudur

lous-hudur

• 🔗 lous-hudur

  [lu:s 'hy:dyr]

  extrêmement sale [dégoûtant de saleté]

  Gant : Ivet Aofred, ganet e 1931 e Bear, o chom e Bear.

  Dastumer : Tangi

[^] berv

tomm-berv

• 🔗 tomm-berv

  tom bèw

  [tom bɛw]

  chaud bouillant [temps]

  Le langage figuré Emgleo Breizh Jules Gros page 87 : tomm-bero, chaud bouillant

  Gant : Ivona Toudig, ganet e 1934 e Kawan, o chom e Bear, tud bet ganet e Komfort / Prad.

  Dastumer : Julien

[^] pilh

noazh-pilh

• 👂 🔗 ya, noazh-pilh ivez

  [ja nwɑs'pil ije]

  oui, tout nu aussi

  Gant : Manuel Aofred, ganet e 1931 e Bear, o chom e Bear, marvet e 2015.

  Dastumer : Tangi

[^] pik

noazh-pik

• 👂 🔗 noazh-pik emañ

  [nwɑz'pik mɑ̃]

  il est tout nu

  Gant : Manuel Aofred, ganet e 1931 e Bear, o chom e Bear, marvet e 2015.

  Dastumer : Tangi

[^] lous

pinvidik-lous

• 🔗 ar re-se a oa pinvidik-lous

  [ʁeze wa ˌpinviɟ'lu:s]

  ceux-là étaient effrontément riches

  Gant : Lusiena ar C'harluer, ganet e 1928 e Bear, o chom e Bear, marvet e 2021, tud bet ganet e Tonkedeg / Plûned.

  Dastumer : Tangi

[^] marv

skuizh-marv

• 👂 🔗 « skuizh-marv » a veze lâret kwa

  [skwiz'mɑrw viʒe 'lɑ:rət kwa]

  « mort de fatigue » qu'on disait quoi

  Gant : Roje Dollo, ganet e 1932 e Bear, o chom e Bear, marvet e 2019, tud bet ganet e Bear / Bear.
  Selaou a ra an abadennoù brezhonek er radio.

  Dastumer : Tangi

[^] teil

gleb-teil (très mouillé)

• 🔗 gleb-teil

  [glep tɛʎ]

  complètement mouillé

  Gant : Lusiena ar C'harluer, ganet e 1928 e Bear, o chom e Bear, marvet e 2021, tud bet ganet e Tonkedeg / Plûned.

  Dastumer : Tangi

An anv dour a c'hall bezañ lakaet e kreiz an droienn evit reiñ muioc'h a nerzh dezhi :

gleb-dour-teil (complètement trempé)

• 🔗 gleb-dour-teil

  gléb dour tèy

  [gleb duʁ tɛj]

  complètement trempé

  Gant : paotr, ganet e 1951 e Pabu, o chom e Bear, tud bet ganet e Runan / Sant Laorañs.
  O chom en Bear abaoe 'neus 4 bloaz.

  Dastumer : Julien

[^] frank

digor-frank eo an nor

• 🔗 digor-frank eo an nor

  [ˌdi:ɔʁˈvʁɑ̃ŋg e̞ no:ʁ]

  la porte est grande ouverte

  Gant : Janin an Aodren, ganet e 1939 e Plûned, o chom e Bear, tud bet ganet e Plûned / Prad.

  Dastumer : Tangi

[^] 5. Anv-gwan raklakaet

E-krec'hoc'h hon eus remerket eo posubl raklakat spontus dirak an anv-gwan. Bezañ zo daou anv-gwan all a c'hall bezañ raklakaet dirak an anv-gwan kreñvaet : gwall ha tremen.

[^] gwall

Komzet hon eus c'hoazh en ur pennad all (Anvioù-gwan raklakaet) deus gwall, très, pa vez dirak un anv-kadarn. Barrek eo da greñvaat anvioù-gwan, adverboù hag anvioù-gwan-verb ivez. Kentoc'h e vez implijet e degouezhioù nac'h :

ne vez ket gwall aezet

• 👂 🔗 da gentañ sur a-walc'h, ne vez ket gwall aezet

  [də 'gentɑ̃ zyɹ'wɑh ve kə gwɛl 'ɛ:zət]

  au début sans doute, ce n'est pas très facile

  Gant : Lusieñ Minous, ganet e 1926 e Brelidi, o chom e Bear, marvet e 2024, tud bet ganet e Sant Laorañs / Koadaskorn.

  Dastumer : Tangi

ne oan ket gwall jenet gant ar vouch-se

• 🔗 ne oan ket gwall jenet gant ar vouch-se, gant an hini oa o c'horo anezhi marteze a-walc'h

  [wɑ̃ŋ kə gwɛl 'ʒe:nəd gɑ̃n 'vuʃse gɑ̃n ni: wa 'ho:ro nɛj ma'tee wɑh]

  je n'étais pas très gênée par cette chèvre-là, par celle qui la trayait plus sûrement

  Gant : Michel ar Bihan, ganet e Bear e Bear, o chom e Plouilio, tud bet ganet e Bear / Bear.

  Dastumer : Tangi

gwechall ne vije ket chañchet al loened eu... gwall stank

• 👂 🔗 gwechall ne vije ket chañchet al loened eu... gwall stank, ac'hann 'h arrie un dra bennaket gante kwa

  [gwe’ʒɑl viʒe kə ’ʃɑ̃ʃəd ’lwẽ̞:nət ə gwe̞l ˈstɑ̃ŋk hɑ̃n ’hɑje ndɾɑ mə’nɑ:k kɑ̃tɛ kwa]

  autrefois on ne changeait pas les bêtes euh... très souvent, jusqu'à ce qu'il leur arrive quelque chose quoi

  Gant : Lusieñ Minous, ganet e 1926 e Brelidi, o chom e Bear, marvet e 2024, tud bet ganet e Sant Laorañs / Koadaskorn.

  Dastumer : Tangi

Kavet e vez ivez e degouezhioù en derez plaen, met nebeud-kaer :

kouezhet eo gwall izel

• 🔗 kouezhet eo gwall izel

  [kwed ɛ gwɛl 'i:zəl]

  il est tombé bien bas [situation personnelle]

  Gant : Lusiena ar C'harluer, ganet e 1928 e Bear, o chom e Bear, marvet e 2021, tud bet ganet e Tonkedeg / Plûned.

  Dastumer : Tangi

gwall dapet

• 👂 🔗 gwall dapet

  [gwɛl 'dɑpət]

  gravement blessé

  Gant : Manuel Aofred, ganet e 1931 e Bear, o chom e Bear, marvet e 2015.

  Dastumer : Tangi

gwall brav eo

• 🔗 gwall brav eo

  [gwɛl braw hɛ]

  il fait très beau

  Gant : Ifig ar Bihan, ganet e 1915 e Bear, o chom e Bear, marvet e 2012, tud bet ganet e Bear /.

  Dastumer : Tangi

Degas a reomp da soñj e vo taol-mouezhiet gwall dirak ar gerioù unsilabennek :

n'eo ket gwall domm amañ : nê ke gwêl domm ãmã

• 🔗 n'eo ket gwall domm amañ

  [nɛ kə 'gwɛldɔm ’ɑ̃mɑ̃]

  il ne fait pas très chaud ici

  Gant : Lusiena ar C'harluer, ganet e 1928 e Bear, o chom e Bear, marvet e 2021, tud bet ganet e Tonkedeg / Plûned.

  Dastumer : Tangi

n'eont ket gwall brim : nêgn ke gwêl brum

• 👂 🔗 n'eont ket gwall brim aze

  [nɛɲ kə ˈgwe̞lbɻymˌahe]

  ils ne vont pas très vite là [cyclistes]

  Gant : Manuel Aofred, ganet e 1931 e Bear, o chom e Bear, marvet e 2015.

  Dastumer : Tangi

[^] tremen

Kavet a ra dimp e vez raklakaet ordinal ar ger-kreñvaat, tremen, plus que, passé. N'hon eus ket nemet ur skwer avat :

tremen-poazh int

• 🔗 tremen-poazh int

  [’tremɛn pwɑɦ iɲ]

  elles sont complètement cuites

  Gant : Lusiena ar C'harluer, ganet e 1928 e Bear, o chom e Bear, marvet e 2021, tud bet ganet e Tonkedeg / Plûned.

  Dastumer : Tangi