Brezhoneg Bro-Vear

Galleg > Brezhoneg

pouvoir

gallout

Gall a rez hastañ buan hañ, kar me ne vin ket pell.

Gall e rès hastañ buen añ, ka mé vin ke pèll.

Tu peux te dépêcher, car ça ne me prendra pas beaucoup de temps.

Plac'h, 1946, Pederneg (dastumet gant Riwal)

Ha feiz goude neuze pa 'meump gallet kaout anezhañ, feiz neuze ma vamm, ma vamm-gaer neuze 'neus laosket he venaj neuze.

A fé goudé neuhé, pé meum gallet kad néañ, fé neuzé me vamm, me vamm-gèr neuhé neuz losked i vénach neuhé.

Et ensuite, quand nous avons pu l'avoir [la ferme], ma belle-mère a laissé sa ferme.

Plac'h, 1946, Pederneg (dastumet gant Riwal)

Ya neuze e c'hallez degas un dra bennaket din da lakat anezhañ warnañ. Abalamour dit da gas da blad ganit d'ar gêr.

Ya neuhé c’hallès diès ’n dra bennaket tin da lakat néañ warnañ. Bañw tit te gas de blat kenit te gêr.

Oui alors tu peux m'apporter quelque chose pour mettre dessus. Pour que tu puisses ramener ton plat chez toi.

Plac'h, 1925, Trezelan (Bear) (dastumet gant Riwal)

Gwellañ m'hallemp ivez quoi.

Gwèllañ m'allèm ie quoi.

Du mieux que nous pouvions.

Plac'h, 1925, Trezelan (Bear) (dastumet gant Riwal)

Oh bac'h, trawalc'h 'meump arru graet. Allez bremañ, bremañ emezañ, e c'hallit kemer anezhi.

O ba, trawah meum ai gwèt. Alé, brœmañ, brœmañ méañ, hallét kémer nèi.

Oh la barbe, nous en avons fait assez [danser]. Allez, maintenant, dit-il, vous pouvez la prendre [pour danser avec d'autres].

Plac'h, 1925, Trezelan (Bear) (dastumet gant Riwal)

bepred 'ma ket gallet derc'hen mat dezhe, aet e oant kuit paotr

['bopəd ma kə 'gɑləd 'dɛrhɛn mɑt tɛ: ɑ̃ ɛd wɑ̃ɲ kwit pot]

toujours est-il que je n'avais pas pu les tenir hein, elles étaient parties mon gars [couleuvres]

Roje Dollo, 1932, Bear (dastumet gant Tangi)

Ya, ken ar wech all, gall a ri dont pa gari.

[ja ken wej’aːl] [’gal ə ʁi ’dõn pa ’gaːʁi]

Oui, à la prochaine fois, tu pourras venir quand tu voudras.

Plac'h, 1925, Trezelan (Bear) (dastumet gant Riwal)

ne vo ket ret dimp mont tout hein, ni ec'h ey da gas hon mab hag euh... da hini-te a c'hallo dont ganimp ivez kwa

[vo kə ʁɛd dim mɔ̃n tut ɛ̃ nim hɛj də gɑs ɔ̃m mɑ:b ag ə də 'hi:ni te 'hɑlo dɔ̃n gɑ̃nim ie kwa]

nous ne sommes pas obligés d'aller tous hein, nous irons amener notre fils et euh... le tien pourra venir avec nous aussi quoi

Ifig Raoul, 1933, Bear (dastumet gant Tangi)

gallout a ri kaozeal brezhoneg

[gɑl ri ko'zeəl bre'zɔ̃:nək]

tu pourras parler breton

Ifig Bihan, 1915, Bear (dastumet gant Tangi)

dec'h 'na telefonet din da lâret din ec'h ae gwelloc'h an traoù « deus da welet ac'hanon pa c'halli »

[deh ne tele’fɔ:nəd dĩ ’lɑ:ʁəd dĩ hɛ ’wɛlɔh ntʁɛw dəs tə wɛld ɑ̃w pe ’hɑli]

hier il m'avait téléphoné pour me dire que ça allait mieux « viens me voir quand tu pourras »

Ifig Raoul, 1933, Bear (dastumet gant Tangi)

graet 'meus, ya ! gallet 'meus ober met se zo kaoz 'ma ezhomm d'ober, « peogwir 'meus mann d'ober, n'on ket kat d'ober mann ebet, klañv 'h on, 'h an da esae ober se bepred », ha 'meus gallet ober met ma 'mije ket gallet ober, 'tije... 'tije... 'tije sikouret ac'hanon da lakat anezhi

[gwe̞d møs - ja - 'gɑlɛ møz o̞:ʁ mɛ ze zo ko̞z ma em do̞:ʁ - pə'gu:ʁ møz mɑ̃n do̞:ʁ - nɔ̃ kɑd do̞:ʁ 'mɑ̃nbet - klɑ̃: hɔ̃ - hɑ̃ də 'he̞se̞ o̞:ʁ ze 'bopət - a møz 'gɑləd o̞:ʁ mɛ ma mi'ʃekə 'gɑləd 'o̞:bəʁ - tiʃe tiʒe ʒi'ku:ʁəd ɑ̃w də 'lɑkə nɛj]

j'ai fait, oui ! j'ai pu le faire mais c'est pour ça qu'il fallait que je le fasse, « puisque je n'ai rien à faire, je ne peux rien faire, je suis malade, je vais essayer de faire quand même », et j'ai réussi à le faire mais si je n'avais pas réussi à le faire, tu aurais... aurais... tu m'aurais aidé à la mettre

Lusien Karluer, 1928, Bear (dastumet gant Tangi)

gallet 'da tremen

['gɑlə da 'tremən]

ils avaient pu passer

Ifig Bihan, 1915, Bear (dastumet gant Tangi)

'meus ket gallet ober se

[møs kə 'gɑləd 'o:bər ze]

je n'ai pas pu faire ça

Ifig Bihan, 1915, Bear (dastumet gant Tangi)

'neus ket gallet derc'hen

[nøs kə 'gɑləd 'dɛrhɛn]

il n'a pas pu continuer

Selina Jagin, 1920, Bear (dastumet gant Tangi)

'teus ket gallet kaout post 'ba 'n Bear amañ ?

[tøs kə 'gɑlə kɑ:d pɔst ban 'bear 'ɑ̃mɑ̃]

tu n'as pas pû [réussi] à avoir de poste ici à Bear ?

Manuel Aofred, 1931, Bear (dastumet gant Tangi)

gallet 'neus ober ?

['gɑlɛd nøz o:r]

il a pu faire [il a réussi] ?

Manuel Aofred, 1931, Bear (dastumet gant Tangi)

'ma ket bet gallet gwezh ebet... mann ebet gant hennezh

[ma kə be 'gɑləd ˌgwe:ʒe'bet mɑ̃n be gɑ̃ hẽ̞:s]

je n'avais jamais pu [réussi à le lire]... rien du tout avec celui-là

Ivet Aofred, 1931, Bear (dastumet gant Tangi)

'ma ket gallet debriñ tout hañ

[ma kə 'gɑləd 'di:bĩ tud ɑ̃]

je n'avais pas pu tout manger

Roje Dollo, 1932, Bear (dastumet gant Tangi)

n'halle ket ober anezhe e-unan ivez

['nɑlɛ kəd o:r nɛ: i'hyn ie]

il ne pouvait pas les faire tout seul [travaux]

Ifig Bihan, 1915, Bear (dastumet gant Tangi)

a c'hallfe bezañ ur sparfell hennezh

['hɑlfe 'beɑ̃ 'spɑrfəl hẽ:s]

il pourrait être un épervier celui-là

Manuel Aofred, 1931, Bear (dastumet gant Tangi)

n'hallen ket lâret forzh petra d'an dud

['nɑlɛn kə lɑ:r fɔrs pra dən dyt]

je ne pouvais pas dire n'importe quoi aux gens

Roje Dollo, 1932, Bear (dastumet gant Tangi)

hennezh a c'hallfe bezañ met...

[hẽ̞:z 'hɑlfe 'beɑ̃ mɛt]

ça pourrait être ça mais...

Roje Dollo, 1932, Bear (dastumet gant Tangi)

te a c'hall evañ

[te hɑl 'e:vɑ̃]

tu peux boire

Roje Dollo, 1932, Bear (dastumet gant Tangi)

'tije ket bet gallet dont

[tiʃe kə be 'gɑlə dɔ̃n]

tu n'aurais pas pu venir

Lusien Karluer, 1928, Bear (dastumet gant Tangi)

pep hini a rae evel e c'halle

[po'pi:ni rɛ wɛl 'hɑlɛ]

chacun faisait comme il pouvait

Manuel Aofred, 1931, Bear (dastumet gant Tangi)

gallout a rafe bezañ se

[gɑl 'rɑfe 'beɑ̃ ze]

ça pourrait être ça

Frañswa ar Bihan, 1931, Bear (dastumet gant Tangi)

nann, aze zo traoù c'hoazh da dastum ma gall

[nɑ̃n 'ɑ:he zo tɾɛw hwɑs də 'dɑstym ma gɑl]

non, là il y a encore des choses à ramasser s'il peut

Frañswa ar Bihan, 1931, Bear (dastumet gant Tangi)

met an dro all pa 'h i da welet Manu e c'halli goulenn gantañ

[mɛ ndro: ɑl pe hi də 'wɛ:lə many 'hɑli gu:l gɑ̃ntɑ̃]

mais la prochaine fois quand tu iras voir Manu, tu pourras lui demander

Ivet Aofred, 1931, Bear (dastumet gant Tangi)

eh ya ! met eu... siviled a oa ! patron eu... ar menaj-se a oa 'ba ar gêr, ha hennezh 'nea graet... eñ a oa bet prizoniet e brezel 14-18 te ! hag e roe tammoù boued din, evel-se 'meus gallet subzistañ kwa da...

[ɛ ja mɛd ə - si'vi:ləd wa - 'pɑtɾɔn ə - 'me:naʒ ze wa bah ge̞:ɹ - a hẽ:z nea gɛt - hẽ wa bet pɹi'zɔ̃:ɲət 'bɹe:zɛl ... te - a 'ɹo:ɛ 'tɑ̃mo bwet tĩ - və'se møz 'gɑlət - syb'zistɑ̃ kwa də]

eh oui ! mais euh... il y avait des civils ! le patron euh... de cette ferme-là était à la maison, et il avait fait... il avait été prisonnier à la guerre 14-18 pardi ! et il me donnait un peu de nourriture, comme ça j'ai pu subsister quoi...

Jañ ar Bihan, 1918, Bear (dastumet gant Tangi)

bremañ 'mo soñj eu... l'anniversaire, Herve, 'mije ket soñj james a-raok, tremen dek gwech sell ! « me n'onn ket pet vloaz 'neus bet arri lâret din », le 18 février 'h eo, peogwir eu... Riagad zo le 18, evel-se e oaran, ha peogwir 'meus derc'het soñj deus an hini Riagad, 'h eo le 18, hag an hini eu... Herve, james 'meus gallet ober

[ˈbœmɑ̃ mo ʒɔ̃ːʒ ə ... - hɛʁve - miˈʃe kə ˌʒɔ̃ːʒ ˈʒɑ̃məz ʁo̞k - ˈtʁemɛn ˈdek kweʃ sɛl - me ˈnɔ̃ kə ˈped la nøz bed ɑj ˈlɑːʁət tĩ - ... he̞ - pəˈguːʁ ə - ʁiˈɑːgat so ... - viˌse̞ ˈwɑːʁɑ̃ - a pəˈguːʁ møz ˈdɛʁhɛd ʒɔ̃ːʒ dəz ˈniːni ʁiˈɑːgat he̞ ... - a ˈniːni ə ˈɛʁve - ˈʒɑ̃məz møz ˈgɑləd ˈo̞ːbəʁ]

maintenant je me rappellerai euh... l'anniversaire, Hervé, je ne rappelais jamais avant, plus de dix fois tiens ! « moi je ne sais pas combien d'années il m'a dit », c'est le 18 février, puisque euh... Riagad est le 18, comme ça je sais, et puisque je me suis souvenu de celui de Riagad, c'est le 18, et celui de... Hervé, je n'ai jamais pu faire

Lusien Karluer, 1928, Bear (dastumet gant Tangi)

kat (bezañ –)

Ha evel se, ma arru X ha Y da welet ac'hanon e vin kat da reiñ bep a damm dezhe.

[a vəse ma 'haj X a Y də 'we̞ld 'ãw vĩ 'kat tə 'ʁœɲ bɔb 'dãm de̞]

Et comme ça, si X et Y arrive me voir, je pourrais leur donner un morceau à chacun.

Plac'h, 1925, Trezelan (Bear) (dastumet gant Riwal)

Ma 'tez c'hoant da gas un tamm gachenn d'unan bennak e vi kat d'ober. Peogwir 'to da asied d'ober.

Ma té c'hoan te gas tamm gachenn d'un bénnak vi kat t'or. Pugur to de asiet t'or.

Si tu veux apporter un morceau de gâteau à quelqu'un, tu pourras le faire. Parce que tu auras ton assiette pour ça.

Plac'h, 1925, Trezelan (Bear) (dastumet gant Riwal)

Oh ya, kar an ed a vije ret kas anezhe d'ar solier, te a oar. An ed a vije ezhomm da gas anezhe e-barzh ar solier. Evel se ne raes ket se... ne oas ket kat d'ober se e-barzh ar park.

O ya. Ka ’n éd vijé rét kas nè de zoier, té oar. ’N éd vijé émm de gas nè bah zoier. Vesé rès ke zé… Oas k’ kat t’or zé bah park.

Oh oui, car il fallait amener le blé au grenier, tu sais. On devait amener le blé dans le grenier. Donc tu ne faisais pas... tu ne pouvais pas faire ça dans le champ.

Plac'h, 1946, Pederneg (dastumet gant Riwal)

Pa vije laket ar machinoù war bronnoù... ... ar vuoc'h, feiz, hennezh a goroe e-unan quoi. Ha e derc'he d'ober, e derc'he da sachañ goude. Ha feiz evel se e oa kat da surveilh div pe deir pe beder asambles quoi.

Pé vijé laked machino war bronno… vuh, fé, heñ goroé ihun quoi. A dèrhé d’or, dèrhé de jèchañ goudé. A fé vesé oa kat de survèi diw pé dèr pé béder sam(bl)es quoi.

Quand on mettait les machins sur les mamelles de la vache, la machine trayait toute seule. Et elle continuait de tirer ensuite. Et comme ça, on pouvait en surveiller deux ou trois ou quatre en même temps.

Plac'h, 1925, Trezelan (Bear) (dastumet gant Riwal)

Kat out d'ober ar skol d'ar reoù all.

[kad ut doːʁ skoːl də ʁɛw al]

Tu peux enseigner aux autres. [litt. « faire l'école »]

Paotr, 1951, Bear (dastumet gant Julien)

toujust ma 'h eo kat da chom war ar wezenn

[tu'ʒyst ma hɛ kat tə ʃɔm war 'weən]

tout juste s'il peut rester sur l'arbre [nid de pie]

Roje Dollo, 1932, Bear (dastumet gant Tangi)

ur broc'h emezañ 'neus graet se, eñ a debre tout mel ar gwesped ha ne oa ket... ne oant ket kat da bikat anezhañ, re xxx (?) e oa e groc'hen

[broh meɑ̃ nøz gwɛt se hẽ: ’dɛ:bɛ tud me:l ’gwespət a wa kət wɑ̃ɲ cə kat tə ’bicə neɑ̃ re ? wa i ’grɔhən]

un blaireau dit-il, a fait ça, il mangeait tout le miel des guêpes et il n'avait pas... elles ne pouvaient pas le piquer, sa peau était trop xxx (?)

???

Roje Dollo, 1932, Bear (dastumet gant Tangi)

N'on ket kat en em gousket war serten eurioù (?) da... da nav eur pe dek eur aze.

[ˈnɔ̃ːŋ kat də nɔ̃n ˈguske war ˈsɛʁtɛn ˈœʁjo də də ˈnɑvəʁ pe ˈdegəʁ ˈɑe]

Je ne peux pas dormir à certaines heures, vers neuf ou dix heures.

Paotr, 1951, Bear (dastumet gant Julien)

ne oant ket kat da vann ebet kwa

[wɑ̃ɲ cə kɑd də vɑ̃n'bet kwa]

ils ne pouvaient rien faire quoi

Roje Dollo, 1932, Bear (dastumet gant Tangi)

Gwelet frazennoù all...

barrek (bezañ –)

(R. : Sell, debret 'meump an hanter.) Etrezomp hom-daou, se a ra mann ebet. Barrek e oamp warnañ.

(…) Tréom om-dow, zé ra mann bet. Barrek oam warnañ.

(R. : Regarde, on en a mangé la moitié.) À nous deux, c'est pas grave. On aurait pu tout manger.

Plac'h, 1925, Trezelan (Bear) (dastumet gant Riwal)

moaien (bezañ –)

ar piked zo moaien lakat anezhe da gaozeal

[’picət so ’mojən ’lɑkə nɛ: də go’zeəl]

les pies on peut les faire parler

Manuel Aofred, 1931, Bear (dastumet gant Tangi)

eñ a oa mat, eñ a blege, eñ ac'h ae... e oa moaien da weañ anezhañ kwa puisque tout ar c'hoad 'neus ket a voaien d'ober

[hẽ̞: wa mɑ:d hẽ̞: ’ble:gɛ hẽ̞: hɛ wa ’mojən də ’weɑ̃ neɑ̃ kwa pɥisk tud ə hwɑd nøs kə ’vojən do:r]

il était bon [chêne blanc], il pliait, il... on pouvait le tordre quoi puisqu'il n'y a pas moyen pour tous les bois

Roje Dollo, 1932, Bear (dastumet gant Tangi)

ne veze ket gwez, ne vezent ket gros hañ, ne veze a voaien d'ober plenkenn gante 'vat

[viʒe kə gwẽ: viʒɛɲ kə gɾo̞:z ɑ̃ viʒe kə 'vo̞:jən do̞:r 'plɛŋkən gɑ̃ntɛ ha]

ce n'était pas des arbres, ce n'était pas gros hein, on ne pouvait pas faire de planches avec [houx]

Roje Dollo, 1932, Bear (dastumet gant Tangi)

ne vez ket moaien

[ve kə 'mojən]

il n'y a pas moyen

Ifig Bihan, 1915, Bear (dastumet gant Tangi)

oh, n'eus ket moaien da lâret se

[o nøs kə 'mojən də lɑ:r ze]

oh, il n'y a pas moyen de dire ça

Lusien Karluer, 1928, Bear (dastumet gant Tangi)

da se oa moaien en em dremen koura

[də ze wa 'mojən nɔ̃n 'dremɛn 'kua]

on peut se passer de ça

??? da se

Manuel Aofred, 1931, Bear (dastumet gant Tangi)

moaien zo din kas anezhi d'ar gêr

[mo'jən zo dĩn kɑs nɛj də ge̞:r]

je peux la ramener chez elle

Jañ-Pier Ar C'hamm, 1948, Sant Laorañs (dastumet gant Tangi)

se n'eus ket a voaien da lâret

[ze nøs kə 'vojən də 'lɑ:rət]

ça il n'y a pas moyen de dire

Ivet Aofred, 1931, Bear (dastumet gant Tangi)

Moaien a vez lâr se ya.

[ˈmojən ve lɑːʁ ze ja]

Ça peut se dire oui.

Paotr, 1951, Bear (dastumet gant Julien)

N'eus ket a voaien da ampich ar vugale da c'harzenniñ peogwir int kat d'ober.

[nøs kə 'vwɔjən də 'hãmpiʃ vy'gaːle də haʁ'zɛni – pə'gyːʁ hiŋ kat 'tɔːʁ]

On ne peut pas empêcher les enfants de dire des bêtises, puisqu'ils sont capables de le faire.

Plac'h, 1925, Trezelan (Bear) (dastumet gant Riwal)

mat (bezañ – da)

Ha 'ma goulennet gant Maman hag-eñ e oa mat din chom er gêr ha e oan chomet er gêr abalamour da se.

A ma goûlet gan Maman ag-eñ oa mat tin chom gêr, a oan chome gêr bañw te zé.

Et j'avais demandé à Maman si je pouvais rester à la maison, et j'étais restée à la maison pour cette raison.

Plac'h, 1946, Pederneg (dastumet gant Riwal)