Brezhoneg Bro-Vear

Galleg > Brezhoneg

parce que

peogwir

Ha n'eo ket a-walc'h goro. Kas al laezh en ti a vije d'ober goude peogwir an écrémeuse a oa e-barzh an ti.

A n’ê ked wah goro. Kas lêz èn ti vijé d’or goudé pegur ’n écrémeuse oa ba ’n ti.

Et ce n'est pas tout de traire. Il fallait ensuite apporter le lait dans la maison, parce que l'écrémeuse était dans la maison.

Plac'h, 1925, Trezelan (Bear) (dastumet gant Riwal)

Ne oa ket brav bezañ e-kichen ar skol evel se, evel se e vije gouvezet pegoulz e vije e pinijenn peogwir me a ouie pegoulz e finise ar skol ordin.

Oa ke braw béañ kichen te skol vesé, vesé vijé gouvéet pégoulz vijé pinijenn, pégwir mé ouié pegouls finisé skol ordin.

Ce n'était pas bien d'être à côté de l'école comme ça, [car] comme ça on [les parents] savaient quand on [les enfants] était punis. Parce que moi je savais à quelle heure finissait l'école chaque jour.

Plac'h, 1925, Trezelan (Bear) (dastumet gant Riwal)

Ha evel se a-benn fin ar bloaz, neuze, gwir eo, ya, 'ma tremenet ma certificat peogwir ar certificat a vije tremenet da daouzek... da bevarzek vloaz .

A vesé bènn fin bla, neuhe, gwir è, ya, ma tréménet me certificat, pegur certificat vijé tréménet te dowzek... de barzek la.

Et comme ça, pour la fin de l'année, c'est vrai, j'avais passé mon certificat, parce que on passait son certificat à douze... à quatorze ans.

Plac'h, 1946, Pederneg (dastumet gant Riwal)

Pa vije d'ober mont d'ar gare da gas patatez pe un dra bennak evel se, e vije ret din mont gantañ ordin. Peogwir ne glevje ket an otoioù oc'h arruout na mann ebet.

Pé vijé d'or mon te gare de gas patates pé en dra benna vesé, vijé rét tin mon gantañ ordin. Pegur glèwché ket 'n otoio 'h aiet na mann bét.

Quand il fallait aller à la gare apporter les pommes de terre, ou quelque chose comme ça, il fallait toujours que je l'accompagne. Parce qu'il n'aurait pas entendu les voitures arriver ni rien.

Plac'h, 1925, Trezelan (Bear) (dastumet gant Riwal)

Gwelet frazennoù all...

abalamour

Ha neuze, a-benn ar fin, 'na komprenet, pa arete ar gazeg, moarvat 'h eo me a huche abalamour da... abalamour 'ma ket patatez ken. Ha neuze, a-benn ar fin 'na komprenet, ha neuze, ha neuze e selle quoi, moarvat 'ma ket patatez ken.

A neuzé , bènn fin, na komprénet, pé arété gazek, mahat ’h è mé huché bañw te... bañw ma ke patates kén. A neuhé, bènn fin, na komprénet, a neuzé, a neuzé sèllé quoi, mahat ma ke patates kén.

Et alors, à la fin, il avait compris. Quand la jument s'arrêtait, [c'était] sûrement [parce que] je criais pour... parce que je n'avais plus de pommes de terre. Et alors, à la fin, il avait compris, et il regardait, [car] je n'avait probablement plus de pommes de terre.

Plac'h, 1946, Pederneg (dastumet gant Riwal)

Beñ, abalamour e oa c'hoant d'ober unan e Trezelan, ha ne ouient ket pelec'h ober anezhañ quoi. Ha du-mañ, e-barzh ar Veuzit e oa ur pezh grañj, hir, ya.

Beñ, bañw oa hoan t'or un Trézélan, a ouièn ke plèh or néañ quoi. A du-mañ, bah Veuzit oa e pés kreñch, hir, ya.

Ben, parce que des gens voulaient faire en faire un [un fest-noz] à Trézélan, et ils ne savaient pas où le faire. Et chez moi, au Veuzit, il y avait une grande grange, en longeur, oui.

Plac'h, 1925, Trezelan (Bear) (dastumet gant Riwal)

avani (dre an –)

Ha hennezh eo an avani n'eo ket poazhet...

A eñs hè navèin né ke poahet.

Et ça c'est parce qu'il n'est pas cuit.

Plac'h, 1925, Trezelan (Bear) (dastumet gant Riwal)

Met xxx (?)... ur c'hras kaer dezhañ kaout e verc'hed ober e labour evitañ peogwir eñ ne oa ket kat d'ober (dre) an avani ne gleve ket, quoi, ne oa ket kat d'ober tout an traoù.

Mè xxx (?) hras kèr déañ kawt i vèrhet or i labour witañ pegur eñ oa k’ kat t’or nañvèin glèwé ket, quoi, oa k’ kat t’or tou ’n trèw.

Mais... Ça l'arrangeait bien d'avoir ses filles pour faire son travail, puisqu'il ne pouvait pas le faire, parce qu'il n'entendait pas, il ne pouvait pas tout faire.

Plac'h, 1925, Trezelan (Bear) (dastumet gant Riwal)

Me a oa bet o kerc'hat anezhañ e-barzh Bear, kar X n'ae ket war an hent dre an avani ne gleve ket. N'houlenne ket mont war an hent gantañ.

Mé oa bé kèrhet néañ ban Béar, ka X n’ê ke war ’n èn navèin glèwé ket. N’oulé ke mon war ’n èn gantañ.

J'avais été le chercher à Bégard, car X ne le conduisait pas [le tracteur] sur la route, du fait qu'il était sourd. Il ne voulait pas aller sur la route avec.

Plac'h, 1925, Trezelan (Bear) (dastumet gant Riwal)

evurüs oa da vên e oan deut ma goaze tal-he-c'hichen

[e’vy:ryz wa da vɛɲ wã døt mə ’gwa:ze tal i ’hiʃən]

elle était heureuse que je vienne m'asseoir à côté d'elle

traduction

Lusien Karluer, 1928, Bear (dastumet gant Tangi)

da vên on re skuizh

[da vɛɲ ɔ̃ re skwi:s]

parce que je suis trop fatiguée

Lusien Karluer, 1928, Bear (dastumet gant Tangi)

derc'het en e gorf da vên eo klañv kwa

['dɛrhɛd ni gɔrf da vɛɲ ɛ klɑ̃: kwa]

affaibli parce qu'il est malade

Manuel Aofred, 1931, Bear (dastumet gant Tangi)

dam

hennezh zo... eñ zo arru-mat a-hent-all hañ, n'eo ket dam n'eo ket arru-mat gant ar maer na gant machin...

[hẽ̞:s so hẽ̞: zo ɑj'mɑ:d hɛn'dɑl ɑ̃ nɛ kə dɑ̃m nɛ kəd ɑj'mɑ:d gɑ̃n mɛ:r na gɑ̃n ma'ʃɛ̃]

celui-là est... il est bien vu autrement hein, ce n'est pas parce qu'il n'est pas bien vu avec le maire ni avec machin...

Lusien Karluer, 1928, Bear (dastumet gant Tangi)

ha 'teus desket anezhañ dam e kaozeez gant an dud neuze pe...

[a tøz 'diskə neɑ̃ dɑ̃m ko̞'ze:ɛz gɑ̃n dyd 'nœ:e pe]

et tu l'as appris en parlant avec les gens ou...

???

Jerar Toudig, 1962, Bear (dastumet gant Tangi)

re brim 'h aen moarvat, dam e welen sklaer c'hoazh, ha se zo kaoz, « prim 'h an d'ober, peotramant 'h a da vezañ... n'in ket da gousket emezon-me, e c'hortozan ma c'hachoenn, xxx ( ?) », gant ar machin d'ober soub aze, da miksañ soub, 'meus achuet anezhañ, « evel-se e vo mesket mat emezon-me », met c'hwezhet 'neus hañ !

[ˈʁe bʁym hɛn maˈhɑt - dɑ̃m ˈwe̞ːle̞n skle̞ːʁ hwas - a ze zo ko̞ːz - pʁym hɑ̃ do̞ːʁ - pəˈtɑ̃mɑ̃n ha də ˈveːɑ̃ - ˈniŋ kə də ˈguskət ˈmɔ̃me̞ - hɔʁˈto̞ːzɑ̃ mə haˈʃoːən - ? - gɑ̃n ˈmɑʃin do̞ːʁ zub ˈɑhe̞ də ˈmiksə zup - møz aˈʃyːə ˈneɑ̃ - viˈse̞ vo ˈmeskə ˈmɑːd ˈmɔ̃me̞ - mɛ ˈhweːɛ nøz ɑ̃]

j'allais trop vite sans doute, puisque je voyais encore clair, et c'est pour ça, « je vais faire vite, sinon ça va être... je n'irai pas dormir dis-je, j'attends mon gâteau, xxx ( ?) », avec le machin pour faire la soupe là, pour mixer la soupe, je l'ai fini, « comme ça il va être bien mélangé, dis-je », mais il a gonflé hein !

???

Lusien Karluer, 1928, Bear (dastumet gant Tangi)

dre

Kar anez da se feiz e ouie a-walc'h, a-benn e vijemp diwezhatoc'h oc'h arruout er gêr, eo dre e vijemp e pinijenn, peotramant e vijemp chomet da ruzañ war an hent.

[ka nɛstə'zeː fe uje 'waχ – bɛn viʒɛm di'wetɔh 'hajə 'ge̞ːʁ he̞ dʁe viʒɛm pi'niːʒən – petãmãn viʒe̞m 'ʃɔm tə 'ʁyːzã waʁ 'nɛn]

Car sans ça, elle savait bien que si on arrivait plus tard à la maison, c'est parce que nous étions en punition, ou bien qu'on était resté traîner en chemin.

Plac'h, 1925, Trezelan (Bear) (dastumet gant Riwal)

'na ket a gred d'ober e-unan kwa, n'eo ket dre ma ne oa ket kap d'ober met...

[na kə gɾe:d 'do̞:bəʁ i'hy:n kwa nɛ kə dɾe wa kə kɑp 'do̞:bəɹ mɛt]

il n'osait pas faire tout seul quoi, ce n'est pas parce qu'il ne pouvait pas faire mais...

Lusieñ Minous, 1926, Bear (dastumet gant Tangi)

'meus bet anavezet anezhañ dre ma 'neus bet graet pigeons voyageurs kwa

[mœz bet ɑ̃n’ve:əd neɑ̃ dɾe nœz be gwɛt piʒɔ̃ vwajaʒəɹ kwa]

je l'ai connu parce qu'il a fait des pigeons voyageurs quoi

Lusieñ Minous, 1926, Bear (dastumet gant Tangi)

dre ma omp kreiztre daou mor amañ eo muioc'h... tempéré

[dɾe ɔ̃m ’kɾɛjste do̞w mo:ɹ ’ɑ̃mɑ̃ ɛ ’my:ɔx tɑ̃peʁe]

puisque nous sommes entre deux mers ici c'est plus... tempéré

Lusieñ Minous, 1926, Bear (dastumet gant Tangi)

en em dastum a ra dre ma 'h eo yen kwa

[nɔ̃n 'dɑstym ra dre hɛ ji:n kwa]

il se blottit parce qu'il fait froid

Manuel Aofred, 1931, Bear (dastumet gant Tangi)

Ha 'dea kemeret an anv Max, dre 'da bet ur bugel, ur paotr bihan, ha e oa Max e anv.

[a 'dea ke'meʁəd 'nãno 'maks dʁe da 'bed ə 'bugəl pot'piən a wa 'maks i 'hãno]

Et elle avait pris Max comme nom [pseudonyme], du fait qu'elle avait eu un enfant, un petit garçon, qui s'appelait Max.

À propos de Max du Veuzit, auteure à succès de romans à l’eau de rose dans les années 30.

Plac'h, 1925, Trezelan (Bear) (dastumet gant Riwal)