Temoù
Halañ ar vuoc'h
-
👂 🔗 ha goude e veze d'ober tommañ dour dezhe 'ba ar gastelodenn, war an trebez, ne oarez ket abalamour da betra ? dam, abalamour dezhe da sko o gwele, abalamour dezhe da sko o gwele, e-lec'h e veze ul leue bihan, 'ba kof e vamm e veze ul leue bihan, dam dezhe da sko o gwele, ha neuze ec'h aen gant ur gastelodennad traoù malet da sko war al leue bihan, hag e deue e vamm, e vamm a lipe anezhañ, eñ a rae... eñ a rae e doaletenn da hennezh brav
[a gu: viʒe do:r ’tomə du:ɾ dɛ: ma ˌgastə’loən warn ’tɾe:bil ’wɑ:rɛs kə bɑ̃m bə’rɑ dɑ̃m bɑ̃m dɛ: də sko o ’gwe:le bɑ̃m dɛ: də sko o ’gwe:le le̞h viʃe ’lue ’biən bah ko:v i vɑ̃m viʃe ’lue ’biən dɑ̃m dɛ: də sko o ’gwe:le a ’nœhe hɛn gɑ̃n ˌgastəlɔ’denət tɾɛw ’mɑ:lət də sko: war ’lue ’biən a dɛ i vɑ̃m i vɑ̃m ’lipɛ neɑ̃ hẽ̞: rɛ hẽ̞: rɛ i dwa’lɛtən da hẽ̞:z bɾɑw]
et après on devait leur chauffer de l'eau dans une casserole, sur le trépied, tu ne sais pas pourquoi ? dame, afin qu'ils jettent leur placenta, afin qu'ils jettent leur placenta, là où il y avait un petit veau, dans le ventre de sa mère il y avait un petit veau, afin qu'ils jettent leur placenta, et alors j'allais avec une casserole pleine de nourriture moulue pour jeter sur le petit veau, et sa mère venait, sa mère le léchait, elle faisait... elle lui faisait sa toilette proprement
Gant : Michel Talgen, ganet e 1951 e Plûned, o chom e Bear, tud bet ganet e Plûned.
Brezhoneg brav ha distaget evel tud kozh-kozh, distummañ a ra geriennoù avat.Dastumer : Tangi
-
👂 🔗 me a oa o tommañ ur gastelodennad dour dam dezhi da skeiñ he gwele goude kar ma ne daolent ket o gwele e veze fall, du-mañ ec'h arrue se gant unan, e oa renket kaout ar veterinaer, neuze e veze laket div gartouchenn 'ba ar vuoc'h, « kartouchennoù karrez » a veze graet deus ar re-seoù, dam dezhe da darc'hañ o gwele ervat
[me wɑ̃n 'tomɑ̃ ˌgastəlɔ'de:nə du:r dɑ̃m dɛj də sko i 'gwe:le 'gu:de kar ma 'do:lɛɲ kəd o 'gwe:le e viʃe vɑl 'dymɑ̃ 'hɑjɛ ze gɑ̃n yn wa 'rɛŋkəd kɑ:d vetri'nɛ:r 'nœe viʃe 'lɑkəd diw gaɾ'tuʃən ma vyh ˌkartu'ʃeno 'kɑre viʃe gwɛd de zew dɑ̃m dɛ: də dar'hoəd o 'gwe:le vɑ:t]
moi j'étais en train de chauffer une casserole d'eau pour qu'elle jette son placenta après, car si elles ne jetaient pas leur placenta c'était mauvais, chez moi ça arrivait avec une, on avait dû faire venir le vétérinaire, alors on mettait deux cartouches dans la vache, « des cartouches carrées » qu'on les appelait, afin qu'elles expulsent leur placenta comme il faut
Gant : Michel Talgen, ganet e 1951 e Plûned, o chom e Bear, tud bet ganet e Plûned.
Brezhoneg brav ha distaget evel tud kozh-kozh, distummañ a ra geriennoù avat.Dastumer : Tangi
-
🔗 bet 'zo ul leue
[bet so 'lue]
il y a eu un petit, elle a vêlé
Gant : Ifig ar Bihan, ganet e 1915 e Bear, o chom e Bear, marvet e 2012, tud bet ganet e Bear /.
Dastumer : Tangi
-
🔗 halet 'deus
[’hɑ:lɛ døs]
elle a vêlé [vache]
Gant : Ifig ar Bihan, ganet e 1915 e Bear, o chom e Bear, marvet e 2012, tud bet ganet e Bear /.
Dastumer : Tangi
-
🔗 halañ ar vuoc'h
['hɑ:lɑ̃ vyh]
vêler une vache
Gant : Ifig ar Bihan, ganet e 1915 e Bear, o chom e Bear, marvet e 2012, tud bet ganet e Bear /.
Dastumer : Tangi
-
🔗 evit halañ ar vuoc'h
[wit 'hɑ:lɑ̃ vyh]
pour vêler la vache
Gant : Lusiena ar C'harluer, ganet e 1928 e Bear, o chom e Bear, marvet e 2021, tud bet ganet e Tonkedeg / Plûned.
Dastumer : Tangi
-
🔗 bet eo al leue bihan
[bed ɛ 'lue 'bijən]
il y a eu un petit veau [à naître]
Gant : Ifig ar Bihan, ganet e 1915 e Bear, o chom e Bear, marvet e 2012, tud bet ganet e Bear /.
Dastumer : Tangi
-
🔗 diforc'hañ
[di'vɔrhɑ̃]
vêler avant terme
Gant : Ifig ar Bihan, ganet e 1915 e Bear, o chom e Bear, marvet e 2012, tud bet ganet e Bear /.
Dastumer : Tangi
-
👂 🔗 pa veze ur vuoc'h ha na veze ket kat da gaout ul leue e vez lâret ne derc'h ket deus ar c'hole
[pe viʒe vyh viʒe kə kɑ:d də gɑ:d 'lue ve lɑrd dɛrh kəd dəz 'hwɛ:le]
quand il y avait une vache qui ne pouvait pas avoir de veau, on dit qu'elle ne retient pas son taureau [vache qui perd son veau lors de la gestation]
Gant : Roje Dollo, ganet e 1932 e Bear, o chom e Bear, marvet e 2019, tud bet ganet e Bear / Bear.
Selaou a ra an abadennoù brezhonek er radio.Dastumer : Tangi
-
👂 🔗 al loened a-wechoù, darn, a-raok halañ, ar saout peotramant... e deu dourwad
[’lwẽ̞:nə ’we:ʒo dɑrn rog ’hɑ:lɑ̃ zɔwt pe’tɑ̃m dœ dur’wɑ:t]
les animaux parfois, certains, avant de vêler, les vaches ou sinon... il vient de la lymphe [signe qu'ils sont sur le point de vêler]
Gant : Roje Dollo, ganet e 1932 e Bear, o chom e Bear, marvet e 2019, tud bet ganet e Bear / Bear.
Selaou a ra an abadennoù brezhonek er radio.Dastumer : Tangi
-
👂 🔗 skoet 'deus ar vuoc'h he gwele
['skoɛ døz vyh i 'gwe:le]
la vache a jeté son placenta
Gant : Janin an Aodren, ganet e 1939 e Plûned, o chom e Bear, tud bet ganet e Plûned / Prad.
Dastumer : Tangi
-
👂 🔗 kollet 'neus he gwele
[ko̞lɛ nœz i 'gwe:le]
elle a perdu son placenta
Gant : Klaod Gwilhou, ganet e 1931 e Bear, o chom e Bear, marvet e 2020.
Dastumer : Tangi
-
👂 🔗 dresañ al leue 'ba ar vuoc'h peotramant, evel e vez lâret, « tammañ al leue 'ba ar vuoc'h »
['dɾesɑ̃ 'lu:e bah vy:x pe'tɑ̃mɑ̃ wɛl ve lɑ:t 'tɑ̃mɑ̃ 'lu:e bah vy:x]
redresser le veau dans la vache ou sinon, comme on dit, « démembrer le veau dans la vache » [vêler la vache quand le veau est mort]
Gant : Lusieñ Minous, ganet e 1926 e Brelidi, o chom e Bear, marvet e 2024, tud bet ganet e Sant Laorañs / Koadaskorn.
Dastumer : Tangi
-
👂 🔗 gwelet a rez, troc'hañ ar c'hroc'hen war e... war e droad, boñ, penn-da-benn betek ar skoaz, ha goude neuze... neuze 'na esaet troc'hañ e skoaz, dezhañ da di... diframmañ anezhañ kwa, ha pa oa deuet e skoaz gwelet a rez, boñ, e oa moanaet ha neuze e oa tapet halañ ar vuoc'h
[gwɛ:s ’tɾo̞:hɑ̃ ’hɾɔ:hən waɹ i waɹ i dwɑ:t bɔ̃ pɛdə’bɛn ˌbetɛk skwɑ: a ’gu:de ’nœ:he ’nœ:e na hɛ’sɑ:t ’tɾo̞:hɑ̃ i skwɑ: deɑ̃ də di di’vɾɑ̃mɑ̃ neɑ̃ kwa a pe wa dœd i skwɑ: gwɛ:l ə ʁɛs bɔ̃ wa mwɑ̃’nɑ:t a ’nœ:e wa ’tɑpət ’hɑ:lɑ̃ vy:x]
tu vois, couper la peau sur sa... sur sa patte, bon, tout du long jusqu'à son épaule, et après alors... alors il avait essayé de couper l'épaule, pour qu'il puisse... le démembrer quoi, et quand son épaule était venue vois-tu, bon, il était plus fin et alors on avait réussi à vêler la vache [opération pour extraire un veau mort]
Gant : Lusieñ Minous, ganet e 1926 e Brelidi, o chom e Bear, marvet e 2024, tud bet ganet e Sant Laorañs / Koadaskorn.
Dastumer : Tangi
-
👂 🔗 penaos e veze graet ? enep d'e izili kwa
[pə'nɔ̃:z viʒe gwɛt 'e:nəp ti i'zi:li kwa]
comment on faisait ? à contresens quoi [litt. contre ses membres ; veau pendant le vêlage]
Gant : Roje Dollo, ganet e 1932 e Bear, o chom e Bear, marvet e 2019, tud bet ganet e Bear / Bear.
Selaou a ra an abadennoù brezhonek er radio.Dastumer : Tangi
-
👂 🔗 pa vije kistion da vont da... d'halañ ul loen bennaket a-wechoù e vije kont memes tra kwa... d'halañ loened
[pe viʒe kis’ti:ɔ̃n də vɔ̃n tə ’dɑlɑ̃ lwɛn bə’nɑkə ’we:ʒo viʒe kɔ̃n mɔ̃s’tʁɑ kwa ’dɑlɑ̃ ’lwẽ̞:nət]
quand il s'agissait d'aller... vêler un animal quelconque parfois, c'était la même chose quoi... vêler des animaux
Gant : Lusieñ Minous, ganet e 1926 e Brelidi, o chom e Bear, marvet e 2024, tud bet ganet e Sant Laorañs / Koadaskorn.
Dastumer : Tangi
-
👂 🔗 lakomp se, ur vuoc'h kwa zo halet aze, ha ma zo ur cheñchamant loar pe ur cheñchamant... ma emañ an daouzegvet, daou pe dri devezh goude e vo ur cheñchamant seks, (bloaz war-lerc'h ?)
['lɑkɑ̃m ze ə vuh kwa zo 'ɑ:lət 'ɑ:e a ma zo ʃɛ̃'ʃɑ̃mɑ̃n lwɑ:ɹ pe ʃɛ̃'ʃɑ̃mɑ̃n pe mɑ̃ ndo̞w'ze:gət do̞w pe dɾi 'dewəz 'gu:de vo ʃɛ̃'ʃɑ̃mɑ̃n sɛks bla waɹ'lɛ]
admettons ça, une vache quoi est vêlée là, et s'il y a un changement de lune ou un changement... si c'est la pleine-lune, deux ou trois journées après il y aura un changement de sexe, (l'année suivante ?)
???
Gant : Lusieñ Minous, ganet e 1926 e Brelidi, o chom e Bear, marvet e 2024, tud bet ganet e Sant Laorañs / Koadaskorn.
Dastumer : Tangi
-
👂 🔗 ar blev zo... zo boutet 'ba ar genre-se, bremañ ma emañ war an tu-gin, n'eo ket... n'eo ket lufr evel e vez lâret ivez kwa hein
[blɛw zo zo ’butəd ba ʒɑ̃ɹze ’bomɑ̃ ma mɑ̃ waɹn ty’gi:n ne̞ kə ne̞ kə lyf wɛl ve lɑ:d ie kwa ɛ̃]
les poils sont... sont poussés de cette façon-là, maintenant s'il est à l'envers [veau lors de la mise bas], ce n'est pas... ce n'est pas lisse comme on dit quoi hein
Gant : Lusieñ Minous, ganet e 1926 e Brelidi, o chom e Bear, marvet e 2024, tud bet ganet e Sant Laorañs / Koadaskorn.
Dastumer : Tangi
-
👂 🔗 pa 'nez... pa deu enep d'e izili, n'eo ket memes tra kwa, hag e vez d'ober diwall hag-eñ e deu e lost da-heul kwa
[pe ne pe dœ ’e:nəp ti i’zi:li ne̞ kə mɔ̃s’tɾɑ: kwa a ve do̞:ɹ ’diwal a’gẽ̞ dœ i lɔst tə hœ:l kwa]
quand il a... quand il vient dans le mauvais sens, ce n'est pas pareil quoi, et il faut faire attention si sa queue suit quoi [veau]
Gant : Lusieñ Minous, ganet e 1926 e Brelidi, o chom e Bear, marvet e 2024, tud bet ganet e Sant Laorañs / Koadaskorn.
Dastumer : Tangi
-
👂 🔗 halañ anezhi deus e sav
['hɑ:lɑ̃ nɛj dəz i zɑ:]
la vêler debout [vache]
Gant : Lusieñ Minous, ganet e 1926 e Brelidi, o chom e Bear, marvet e 2024, tud bet ganet e Sant Laorañs / Koadaskorn.
Dastumer : Tangi
-
👂 🔗 an hini a oa... alies a wech, pa arrie e groazenn kwa, ne vije ket ar momed dezhañ aretiñ kwa peotramant neuze e serre warnañ kwa ha neuze e vouge
['nini wa a'li:əz weʃ pe 'hɑje i 'gwɹɑ:zən kwa viʒe kə 'momət teɑ̃ a'ɹɛtĩ 'ɑ:he kwa pe'tɑ̃mɑ̃n 'nœ:he 'zɛɹe waɹnɑ̃ kwa a 'nœ:he 'vu:ge]
celui qui était... souvent, quand arrivait (sa croix ? son bassin ?) quoi, ce n'était pas le moment d'arrêter quoi ou sinon alors il se fermait sur lui et il étouffait [veau vêlé à la vêleuse]
???
Gant : Lusieñ Minous, ganet e 1926 e Brelidi, o chom e Bear, marvet e 2024, tud bet ganet e Sant Laorañs / Koadaskorn.
Dastumer : Tangi
-
👂 🔗 koulskoude pa halez anezhi deus he gourvez eo plaen ha brav kwa
[kus’ku:de pe ’hɑ:le̞z nɛj dəz i ’huɹve he̞ ple:n a bɾɑw kwa]
pourtant quand tu la vêles allongée ça se passe tranquillement quoi [vache]
Gant : Lusieñ Minous, ganet e 1926 e Brelidi, o chom e Bear, marvet e 2024, tud bet ganet e Sant Laorañs / Koadaskorn.
Dastumer : Tangi
-
🔗 Halet eo ar vuoc'h.
Halet è vuc’h.
['halə:d ɛ 'vyx]
La vache a vêlé.
Gant : Ivona Toudig, ganet e 1934 e Kawan, o chom e Bear, tud bet ganet e Komfort / Prad.
Dastumer : Julien
-
🔗 kez da welet ar vuoc'h, soñj din eo arri diskoulm, prest eo da halañ
[ˌke̞s tə ˌwe̞ˑl ˈvyx - ˌʒɔ̃ˑs ˈtĩ e̞ ˌɑj ˈdiskuɹm - ˈpɹest e̞ də ˈhɑˑlɑ̃]
va voir la vache, j'ai l'impression qu'elle est dénouée, elle est prête à vêler
e Tonkedeg « arri eo dizalc’hwez [diˈzɑlχwe] »
Gant : Jañ-If Kawan, ganet e 1962 e Prad, o chom e Prad, tud bet ganet e Prad / Prad.
Dastumer : Tangi
-
👂 🔗 ha 'na lâret al leue diwezhañ 'na kreuvet he matris d'ar vuoc'h
[... - ... ˈkɣœ̃ˑvəd i maˈtɣiz də ˈvyx]
et il avait dit que le dernier veau avait crevé la matrice de la vache
Gant : Michel Talgen, ganet e 1951 e Plûned, o chom e Bear, tud bet ganet e Plûned.
Brezhoneg brav ha distaget evel tud kozh-kozh, distummañ a ra geriennoù avat.Dastumer : Tangi
-
👂 🔗 hag ur gastelodenn potin aze, 'oarez ket dam da betra e vije tommet dour dezhe ? ha goude e vije kaset heiz malet dezhe, heiz... heiz malet pa vije halet ar vuoc'h, e vije skoet heiz malet war al leue bihan, hag eu... ar vuoc'h a lipe, a lipe, ha goude e vije d'ober prepariñ ur c'helorniad dour tomm, pe dour klouar, ha goude e vije skoet dour yen e-barzh, 'ba kelornioù galvanizet aze, reoù houarn aze
[a ˌgastəˌlo̞ˑn ˈpotin - ... - ... - ... - ... - ... - ...]
et une casserole en fonte là, tu ne sais pas pourquoi on leur chauffait de l'eau ? et après on leur envoyait de l'orge moulu, de l'orge... quand l'orge moulu quand la vache vêlait, on jetait de l'orge moulu sur le veau, et euh... la vache léchait, léchait, et après il fallait préparer un seau d'eau chaude, ou d'eau tiède, et après on jetait de l'eau froide dedans, dans des seaux galvanisés là, des [seaux] en fer là
Gant : Michel Talgen, ganet e 1951 e Plûned, o chom e Bear, tud bet ganet e Plûned.
Brezhoneg brav ha distaget evel tud kozh-kozh, distummañ a ra geriennoù avat.Dastumer : Tangi
-
👂 🔗 1. amañ e vez lâret « dis... 2. « diskrog » 1. « diskrog » kwa ! 2. ya ! 1. « diskrog » ya 2. ya 1. ya, just ya ! arri eo « diskrog »
[ˈdiskɣɔk]
1. ici on dit « sur le point de... 2. « sur le point de vêler » 1. « sur le point de vêler » quoi ! 2. oui ! 1. « sur le point de vêler » oui 2. oui 1. oui, juste oui ! la voilà « sur le point de vêler » [vache]
Frazenn dastumet e-maez Bro-Vear
Gant :
– Pier Tredan, ganet e 1939 e Plouared, o chom e Plouared, tud bet ganet e Logivi-Lannuon / Lanvaeleg.
– Anna ar Briker, ganet e 1939 e Plouared, o chom e Plouared, tud bet ganet e Plouared / Plouared.Dastumer : Tangi
-
👂 🔗 unan deus les voisins a lâre, « oh, hemañ zo munut, hemañ zo o vont da dont aezet ! evel kanañ chou da yar », ya ! pa 'mamp komañset sachañ, ya ! ha 'oa ket deut nemet e daoudroad ganin... ganimp
[...]
un des voisins disait, « oh, celui-ci est menu [veau], il va venir facilement [vêlage] ! comme appeler les poules », oui ! quand nous avions commencé à tirer, oui ! et je n'avais... nous n'avions eu que ses deux pattes
Frazenn dastumet e-maez Bro-Vear
Gant : Michel ar Boulc'h, ganet e 1925 e Gwennrann (Bro-Naoned), o chom e Tredarzeg, marvet e 2023, tud bet ganet e ??? / Plufur.
Bet o chom e Plufur hag e Kervaria a-raok dont da Dredarzeg da 15 vloaz.Dastumer : Tangi (2021-07-15)
-
🔗 pegeit e stourmo ?
Pé gèy stourmo ?
[pe gɛj stuʁmo]
Jusqu'à quand elle va tenir. (quand elle va vêler)
Gant : Daniel ar Bihan, ganet e 1950 e Bear, o chom e Bear, tud bet ganet e Bear / Bear.
Bet neus labouret 'ba Penn-ar-Bed, ha desket traoù klevet enoDastumer : Julien
-
🔗 pegeit e c'hallo stourm ?
Pé gèy alo stourm ?
[pe gɛj alo stuʁm]
Jusqu'à quand elle va tenir. (quand elle va vêler)
Gant : Daniel ar Bihan, ganet e 1950 e Bear, o chom e Bear, tud bet ganet e Bear / Bear.
Bet neus labouret 'ba Penn-ar-Bed, ha desket traoù klevet enoDastumer : Julien
-
🔗 halañ ar vuoc'h
Halan vuc'h
[halã vyx]
vêler la vache
Gant : Ivona Toudig, ganet e 1934 e Kawan, o chom e Bear, tud bet ganet e Komfort / Prad.
Dastumer : Julien
-
🔗 divorañ
divoran
[divoʁã]
vêler avant terme
Dastumer : Julien