Brezhoneg Bro-Vear

Al labour douarLoened ar menajAr c'hezegAn hern

An hern

evel hern kezeg aze ivez

[wɛl hɛrn 'ke:zɛg 'ɑhɛ ije]

comme des fers à cheval aussi là

Manuel Aofred, 1931, Bear (dastumet gant Tangi)

hernaj

['hɛrnaʃ]

l'ensemble des fers à cheval

Manuel Aofred, 1931, Bear (dastumet gant Tangi)

houarniñ kezeg

[hu’ɑrnĩ ’ke:zɛk]

ferrer des chevaux

Manuel Aofred, 1931, Bear (dastumet gant Tangi)

peogwir 'neus pevar zroad 'neus ezhomm hernaj

[py nøs pɛwar drwɑd nøz e:m 'hɛrnɑʃ]

puisqu'il a quatre pieds il a besoin de fers à cheval [quatre]

Manuel Aofred, 1931, Bear (dastumet gant Tangi)

pevar houarn

['pɛwar 'huarn]

quatre fers

Manuel Aofred, 1931, Bear (dastumet gant Tangi)

gant beg e houarn

[gɑ̃n beg i 'huarn]

avec le bout de son fer [à cheval]

Roje Dollo, 1932, Bear (dastumet gant Tangi)

ar marichal kozh d'ar c'houlz-se a houarne kezeg ha tout

[ˌmariʃəl'ko:s də ˈhuls:e hu'ɛrne 'ke:zɛg a tut]

le vieux maréchal à cette époque-là ferrait les chevaux et tout

???

Janin An Aodren, 1939, Bear (dastumet gant Tangi)

memes tra evel un houarn kazeg

[mo̞s’tɾɑ wɛl ’nu:aɹn ’kɑ:zək]

pareil qu'un fer à cheval

Lusieñ Minous, 1926, Bear (dastumet gant Tangi)

pa 'nije paret un troad kwa

[pe niʒe 'pɑ:ɹəd ən twɑ:t kwa]

quand il avait paré un pied quoi [ferrer une jument]

???

Lusieñ Minous, 1926, Bear (dastumet gant Tangi)

bezañ... bezañ zo reoù hag a rae saleteaj, pa saves o zroad dezhe, goude e leske tout e bouez warnañ

['be:ɑ̃ be zo ɹew ɹe sal'te:aʃ pe 'zɑ:ve̞z o zwɑ:t tɛ: 'gu:de 'lɛske tud i bwe:z waɹnɑ̃]

il y avait... il y en avait certains [chevaux] qui faisaient des saletés, quand tu leur levais le pied, après il mettait tout son poids dessus

Lusieñ Minous, 1926, Bear (dastumet gant Tangi)

ma 'h arrie ur wech bennaket, ral e vije met unan bennaket da... da... da bikat an aneval pa vije o skeiñ un tach, ne vije ket pell an aneval o sachañ gantañ ivez, goût a rae, santet a rae bepred kwa

[ma ’hɑje weʒ bə’nɑkət ɹɑ:l viʒe mɛ yn bə’nɑkəd də də də ’bicad nɑ̃’ne:val pe viʒe ’skɛĩ ntɑʃ viʒe kə bɛl nɑ̃’ne:val ’ʃɛʃə gɑ̃ntɑ̃ ie gu:d ə ɹe zɑ̃t ə ɹe ’bopət kwa]

s'il arrivait une fois, c'était rare, mais que quelqu'un... pique le cheval quand il était en train de frapper le clou, le cheval n'était pas long à avoir un mouvement de recul aussi, il savait, il sentait quand même quoi

Lusieñ Minous, 1926, Bear (dastumet gant Tangi)

ma vijent dishouarn neuze e vije ret plegañ an troad un tamm, xxx (?) un tamm, pozañ anezhañ, neuze e vije ruzet un houarn, neuze e vije pozet warnañ da rouzañ anezhañ un tamm ha neuze e vije d'ober tachañ anezhañ

[ma viʒɛɲ di'su:aɹn 'nœ:he viʒe ɹɛt 'ple:gɑ̃ ntwɑ:t tɑ̃m ? tɑ̃m po:z neɑ̃ 'nœ:he viʒe 'ɹy:əd 'nu:aɹn 'nœ:he viʒe 'po:zə waɹnɑ̃ də 'ɹu:zɑ̃ tɑ̃m a 'nœ:he viʒe do̞:ɹ 'tɑʃɑ̃ neɑ̃]

si elles étaient sans fer alors il fallait plier le pied un peu, xxx (?) un peu, le poser, alors on rougissait un fer, alors on le posait dessus pour le roussir un peu et alors il fallait le clouer

???

Lusieñ Minous, 1926, Bear (dastumet gant Tangi)

ha goude e vije laket an houarn ruz dezhañ, da rouzañ anezhañ

[a 'gu:de viʒe 'lɑkə 'nu:aɹn ɹy: waɹnɑ̃ də 'ɹu:zɑ̃ neɑ̃]

et après on le passait au fer rouge, pour le roussir [poulain]

Lusieñ Minous, 1926, Bear (dastumet gant Tangi)

ha neuze un tach zo tailhet deus se ivez kwa, peogwir war... war... war an tach, un tu anezhañ zo derc'het eeun, hag an tu all neuze zo... zo tailhet un tamm 'ba ar beg, dezhañ... hag aze e deu war-vaez kwa, peogwir egile zo... zo... ha sonn kwa, ma lak anezhañ war an tu gin, e-plas dont er-maez 'h ey war e-barzh kwa hag evel-se...

[a ’nœ:he ntɑʃ so ’tɑʎət təs se ie kwa py’gy:ɹ waɹ waɹ waɹ ntɑʃ nty: neɑ̃ zo ’dɛɹhɛd ’ɛ̃:vən an ty al ’nœ:he zo zo ’tɑʎət tɑ̃m bah bek deɑ̃ ag ’ɑ:he dœ waɹ ve̞:s kwa py’gy:ɹ e’gi:le zo zo ha zɔ̃n kwa ma lɑg neɑ̃ waɹn ty gi:n plɑz dɔ̃n me̞:s hɛj waɹ bɑɹs kwa a və’se]

et alors un clou est taillé pour cet usage aussi quoi [fer à cheval], puisque sur... sur... sur le clou, un de ses côtés est droit, et l'autre est... est taillé un peu au bout, pour qu'il... et là il sort vers l'extérieur quoi, puisque l'autre est... est... droit quoi, s'il le met à l'envers, au lieu de sortir il va vers l'intérieur quoi et comme ça...

Lusieñ Minous, 1926, Bear (dastumet gant Tangi)

pa deue an houarn a-raok eu... boñ, la corne 'neus... 'neus boutet kwa hag e vez d'ober ad... plaeniañ anezhañ kwa hag e vez d'ober... hag aze ar marichal neuze pa vez o houarniñ ur gazeg 'neus eu... n'onn pesort eu... ur gontell a vez xxx (?) d'ober ha gant ur morzhol eu... a droc'ho ar c'horn, a blaenio anezhañ ha neuze goude pa ruz an houarn neuze e vo tremenet war... war... war ar votez, ar c'horn zo kwa, an aneval ne sante ket mann ebet met aze neuze e vez plaeniet evit lakat an houarn kwa ha goude e vez tachet ha neuze e vez troc'het ar c'horn war ar bord kwa, an troad ma kerez 'neus boutet hag eu... goude e vez... vez paret neuze, e vez laket propr ha mat

[pe de ’nu:aɹn ɹo:k ə bɔ̃ la kɔɹn nøs nøz ’butət kwa a ve do̞:ɹ hat’pleɲɑ̃ neɑ̃ kwa a ve do̞:ɹ ag ’ɑ:he ə ma’ɹiʃal ’nœ:he pe ve hu’ɑɹnĩ ’gɑ:zək nøz ə nɔ̃m pə’sɔɹd ə ə ’gɔ̃ntəl ve ? do̞:ɹ a gɑ̃n ’mɔɹzɔl ə ’dɾɔ:ho hɔɹn ’pleɲo neɑ̃ a ’nœ:he ’gu:de pe ve ɹy: ’nu:aɹn ’nœ:he vo tɾe’me:nə waɹ waɹ waɹ ’votəs hɔɹn zo kwa nɑ̃’ne:val zɑ̃n’tɑ kə mɑ̃n’bet mɛd ’ɑ:he ’nœ:he ve ’pleɲə wid ’lɑkə ’nu:aɹn kwa a ’gu:de ve ’tɑʃət a ’nœ:he ve ’tɾɔ:hə hɔɹn waɹ bɔɹt kwa ən twɑ:d ma ’ke:ɹɛz ə nøz ’butəd ag ə ’gu:de ve ve ’pɑ:ɹəd ’nœ:he ve ’lɑkət pɾɔp a mɑ:t]

quand le fer partait euh... bon, la corne a... a poussé quoi et il faut le re... aplanir quoi et il faut... et là le maréchal alors quand il ferre le cheval, il a un euh... je ne sais quoi... un couteau qui xxx (?) et un marteau euh... il coupe la corne, il l'aplanit et alors après quand le fer est rouge alors il le passe sur... sur... sur le sabot, il y a la corne quoi, le cheval ne sentait rien mais là alors on aplanit pour mettre le fer quoi et après on cloue et alors on coupe la corne au bord quoi, le pied si tu veux a poussé et euh... après on... on le pare alors, on le met parfaitement

Lusieñ Minous, 1926, Bear (dastumet gant Tangi)

n'eus ket a gezeg ken da houarnañ

[nøs kə ˈge:zək ken də 'hwɑɹnɑ̃]

il n'y a plus de chevaux à ferrer


Diwallit : frazenn dastumet e-maez Bro-Vear.

Jañ-Batist an Tieg, 1935, Langoad (dastumet gant Tangi)

honnezh zo evit rapañ treid ar c'hezeg, rap a vije... houarnañ an aneval, evit lemel ar c'horn deus e droad

[hɔ̃:s so wid ’ɹɑpɑ̃ tɹɛjd ’he:zək ɹɑp viʒe ’hwɑɹnɑ̃ nɑ̃’ne:vəl wid ’le̞mə hɔɹn dəz i dwɑ:t]

celle-là c'est pour râper les pieds des chevaux, la râpe qu'on disait... ferrer le cheval, pour enlever la corne de son pied


Diwallit : frazenn dastumet e-maez Bro-Vear.

Jañ-Batist an Tieg, 1935, Langoad (dastumet gant Tangi)

un houarn gazeg

[ˌnuˑaꝛn ˈgɑːzək]

un fer à cheval

Frañswa ar Bihan, 1931, Bear (dastumet gant Tangi)